Return to Video

Tourette'e sahip olmak nasıl bir his -- ve müzik kontrolümü nasıl bana geri veriyor

  • 0:01 - 0:04
    Nasıl hissederdiniz
    hayal etmenizi istiyorum;
  • 0:04 - 0:09
    eğer iki dakika boyunca
    sol kolunuz durmadan atsaydı,
  • 0:09 - 0:12
    gözleriniz sürekli devrilseydi,
  • 0:12 - 0:14
    çeneniz adeta dişleriniz kırılacakmış gibi
  • 0:14 - 0:17
    sertçe kasılsaydı,
  • 0:17 - 0:18
    her on saniyede bir
  • 0:18 - 0:23
    çok tiz bir çığlık sesi çıkarsaydınız.
  • 0:23 - 0:24
    (Tik)
  • 0:25 - 0:29
    Altı gibi küçük bir yaşta
    hayatım bu durumdaydı,
  • 0:29 - 0:32
    her dakika, haftanın yedi günü.
  • 0:32 - 0:33
    (Tik)
  • 0:33 - 0:35
    Bunlar semptomlarımın sadece bazılarıydı.
  • 0:36 - 0:40
    Bu semptomlar ortaya çıktığında
    hayatım bir gecede değişti.
  • 0:40 - 0:45
    Artık okula veya yemeğe gidemiyordum,
    arkadaşlarımı göremiyordum
  • 0:45 - 0:49
    çünkü tiklerim odadaki herkesin
    dikkatini çekiyordu.
  • 0:50 - 0:52
    Bir tedavi arayışında, ailemin bulabildiği
  • 0:52 - 0:56
    en iyi çocuk nöropsikologlarını
    görmek için New York'a gittik.
  • 0:57 - 0:59
    (Tik)
  • 1:00 - 1:03
    Ama doktor beklediğimiz
    kolay reçeteyi bize yazmadı.
  • 1:04 - 1:08
    Aksine, tedavi edilemeyen
    bir nörolojik rahatsızlık tanısı koydu,
  • 1:08 - 1:10
    Tourette sendromu.
  • 1:11 - 1:14
    Genelde ilaçlar
    birçok tedavi sürecinin
  • 1:14 - 1:16
    önemli ve değerli bir parçası.
  • 1:16 - 1:19
    Ama benim durumumda ilaçlar
    her şeyi daha da kötüleştirdi.
  • 1:20 - 1:22
    Bir ilaç beni
    tekerlekli sandalyeye bağladı
  • 1:22 - 1:26
    çünkü bacaklarım o kadar hissizleşmişti ki
    onları hareket ettiremiyordum.
  • 1:27 - 1:30
    Bir diğeri halüsinasyonlar görmeme
    neden oldu.
  • 1:30 - 1:32
    Beni bir kazanda kaynatıp
    çorba yapıp içmekle tehdit eden
  • 1:32 - 1:35
    yeşil insanların kovaladığını görüyordum.
  • 1:35 - 1:36
    Oldukça korkutucuydu.
  • 1:37 - 1:38
    İlaç üstüne ilaç denedik,
  • 1:38 - 1:42
    bir parça rahatlık sağlayacak
    bir şey bulmak için.
  • 1:42 - 1:45
    Ama her girişim
    işleri daha da kötüleştirdi.
  • 1:47 - 1:52
    2013'te, yalnızca Birleşik Devletler'de
    nörolojik durumları
  • 1:52 - 1:54
    ve zihinsel rahatsızlıkları
  • 1:54 - 1:57
    tedavi eden
    reçeteli ilaçların giderlerinin
  • 1:57 - 2:01
    yıllık 89 milyar dolar olduğu öngörüldü.
  • 2:02 - 2:05
    Ama bu gibi durumları
    masrafsız veya yan etkisiz tedavi etmenin
  • 2:05 - 2:09
    bir yolu olduğunu hayal edin.
  • 2:09 - 2:13
    Doktorunuzun size günlük dozda
    müzik reçete ettiğini düşünün.
  • 2:14 - 2:18
    Bugün sizle kendi kişisel müzik deneyimimi
    ve nörolojik rahatsızlığım
  • 2:18 - 2:22
    üzerindeki etkisini
    paylaşmak için buradayım.
  • 2:22 - 2:23
    (Tik)
  • 2:24 - 2:26
    Tourette sendromu temelde,
    tik diye bilinen
  • 2:26 - 2:28
    istem dışı çıkarılan sesler
  • 2:28 - 2:30
    ve hareketler dizisi.
  • 2:30 - 2:34
    Tourette sendromuna sahip olmanın
    nasıl bir his olduğunu tarif etmemin
  • 2:34 - 2:37
    en iyi yolu hıçkırıklar --
    eminim hepinizin
  • 2:37 - 2:38
    bildiği bir şey.
  • 2:39 - 2:41
    Hıçkırmayı durdurmaya çalışabilirsiniz.
  • 2:41 - 2:44
    Nefesinizi tutup 10'a kadar sayabilir
    veya su içebilirsiniz
  • 2:44 - 2:47
    ama o his geçene kadar
  • 2:47 - 2:50
    ve hıçkırığın işi bitene kadar
    yapabileceğiniz bir şey yoktur.
  • 2:51 - 2:55
    Herhangi bir tik atağından sonra sıklıkla
  • 2:55 - 2:57
    tükenmişlik ve çaresizlik hisleriyle
    yere uzanırdım.
  • 2:57 - 2:59
    (Tik)
  • 2:59 - 3:03
    Aynı derecede çaresiz annem
    müziği açarak beni ve kendini
  • 3:03 - 3:05
    rahatlatmaya çalışırdı.
  • 3:05 - 3:08
    Ağrıyan kalplerimizi yatıştırmak için
    huzurlu bir şeyler çalardı.
  • 3:09 - 3:10
    Ve yerde beraber uzanır
  • 3:10 - 3:13
    ve davulların ritmine
    kendimizi bırakırdık.
  • 3:13 - 3:16
    Ritimler ve melodiler açıldıkça
  • 3:16 - 3:19
    ruhumuz yükselir,
    modumuz hafifler
  • 3:19 - 3:21
    ve biz canlanırdık.
  • 3:21 - 3:23
    (Tik)
  • 3:24 - 3:28
    Akabinde ve fark etmeksizin
    ben bu yeni ilacın bağımlısı olmuştum.
  • 3:29 - 3:33
    Keder ve kendine acıma krizlerine
    düştüğüm zamanlarda,
  • 3:33 - 3:35
    her bir tuştaki ton ve ritimlerin
  • 3:35 - 3:40
    beni özgürleştireceğini kalpten bilerek
  • 3:40 - 3:41
    piyanomun 88 tuşuna koşar oldum.
  • 3:42 - 3:45
    O zamanlar ne kadar müziğin
    bana yardım ettiğini bilmiyordum.
  • 3:45 - 3:47
    Olağanlıkla yaptığım bir şeydi sadece.
  • 3:48 - 3:51
    Şarkılarımı yazarken
    kimseyi etkilemeye çalışmıyordum.
  • 3:51 - 3:52
    Sadece rahatlamaydı.
  • 3:53 - 3:56
    Ama daha çok çaldıkça
    semptomlarım daha az nüksetti
  • 3:56 - 3:58
    ve ataklarımın yoğunluğu azaldı.
  • 3:58 - 4:02
    Ben de bu şarkıların semptomlarımı
    nasıl hafiflettiğini merak ettim.
  • 4:02 - 4:07
    Ve müziğin iyileştiriciliğiyle ilgili
    başka vakalar var mıydı, merak ettim.
  • 4:08 - 4:09
    Araştırmaya başladım.
  • 4:11 - 4:14
    Oldukça başarılı bir kongre üyesi olan
    Gabby Giffords'ı buldum,
  • 4:14 - 4:16
    kafasından vurulmuştu.
  • 4:17 - 4:19
    Konuşma yetisini kaybetmişti.
  • 4:19 - 4:22
    Konuşma yetisi ve şarkı söyleme yetisi
  • 4:22 - 4:24
    beynin iki farklı kısmında yer aldığından
  • 4:24 - 4:27
    doktorları müzik terapistleriyle
    çalışmasını istemişlerdi.
  • 4:28 - 4:30
    Konuşamadığından,
    düşüncelerini şarkı olarak
  • 4:30 - 4:32
    söylemesi yönünde cesaretlendirdiler.
  • 4:32 - 4:34
    Ve bu teknik sayesinde
  • 4:34 - 4:37
    kongre üyesi sonunda konuşma yetisini
    tekrar kazandı.
  • 4:38 - 4:40
    Müzik Gabby Giffords'ı iyileştirdi.
  • 4:42 - 4:46
    Bilim insanları müziğin beyinde
    doğal ağrı kesici oksitoksini
  • 4:46 - 4:47
    ve iyi his kimyasalı dopamini
  • 4:47 - 4:49
    salgılattığını keşfettiler.
  • 4:50 - 4:52
    Dopamin sağlıklı bir
    sinir sistemi için şart
  • 4:52 - 4:55
    ve duygusal sağlık üzerinde çok etkili.
  • 4:55 - 4:59
    Müzik ayrıca kan akışını uyardığından
    kalp ritmimizi,
  • 4:59 - 5:01
    nefesimizi ve nabzımızı da etkiliyor.
  • 5:01 - 5:04
    Ek olarak,
    kortizol seviyelerimizi düşürüyor,
  • 5:04 - 5:06
    yani nörolojik semptomlarda
  • 5:06 - 5:09
    yaygın uyaran olan kaygıyı azaltıyor.
  • 5:10 - 5:14
    Nörolojik rahatsızlığa sahip birilerine
    elbet bu hayatta rastlayacağız.
  • 5:15 - 5:17
    Ailemizden biri olmasa da --
  • 5:17 - 5:18
    (Tik)
  • 5:18 - 5:20
    bir dostumuz veya iş arkadaşımız olabilir.
  • 5:21 - 5:23
    Lütfen bu mesajı yaymama destek olun:
  • 5:23 - 5:28
    Müziğin hayatlarımızı yükseltme
    ve bizi içeriden iyileştirme özelliği var.
  • 5:29 - 5:30
    Hâlâ Tourette sendromum var.
  • 5:30 - 5:33
    Her gün, her saat onunla uğraşıyorum.
  • 5:33 - 5:35
    Hayatımın sonuna kadar uğraşacağım.
  • 5:35 - 5:39
    Ve bu, sıklıkla kendimi
    sınıfa açıklamam demek
  • 5:39 - 5:41
    çünkü sözlü tiklerim
    oldukça dikkat dağıtıcı olabiliyor.
  • 5:42 - 5:45
    Mesela bazen gözlerimi
    istemsizce kırptığımda
  • 5:45 - 5:48
    karşımda oturan çocuk
    onunla flört ettiğimi düşünüyor,
  • 5:48 - 5:49
    ki gerçekten etmiyorum.
  • 5:49 - 5:50
    (Gülüşmeler)
  • 5:50 - 5:54
    Ve ona "Pardon -- Flört etmeye
    çalışmıyordum." demem gerekiyor.
  • 5:54 - 5:56
    Ama en şaşırtıcı olan şey
  • 5:56 - 6:01
    şarkı söylediğimde, çaldığımda
    hatta sadece dinlediğimde bile
  • 6:01 - 6:02
    tik yapmıyorum.
  • 6:03 - 6:07
    Birçok kere çok stresli durumlarda
    sahnede bulundum,
  • 6:07 - 6:09
    binlerce insan beni izlerken.
  • 6:09 - 6:12
    Ve performans öncesinde
    tiklerim aktif hâlde olsa da --
  • 6:12 - 6:13
    (Tic)
  • 6:13 - 6:16
    müzik başladıktan sonra
    tiklerim arka koltuğa geçiyor.
  • 6:18 - 6:23
    Yani kendi şarkı sözlerimi yazıyor
    kendi müziğimi besteliyor olabilirim
  • 6:23 - 6:27
    ama gerçeklikte
    müziğin beni bestelediğini fark ettim.
  • 6:28 - 6:29
    Teşekkür ederim.
  • 6:29 - 6:34
    (Alkışlar)
  • 6:38 - 6:40
    (Tik)
  • 6:41 - 6:45
    (Müzik)
  • 7:10 - 7:14
    Sanırım maskemi
    çok erken çıkardım
  • 7:14 - 7:17
    Çünkü oradaydın
    ve sonrasında değildin
  • 7:17 - 7:21
    Sanırım her şeyi senin üstüne yıktım
  • 7:21 - 7:24
    İçimden çıkarmalıydım
    çıkarmalıydım
  • 7:24 - 7:31
    Belki de kendimi her bir parça
    kaybettiğimde geri koyuyorum
  • 7:31 - 7:37
    Kendi kalbimi kıracağım ana kadar
    numara yapmak için
  • 7:39 - 7:46
    Ve ah, gerçek beni
    tanımanı istedim
  • 7:46 - 7:49
    Ve ciddiye almanı
  • 7:51 - 7:53
    Ama şimdi
  • 7:53 - 7:56
    Seni sevmiyorum
    Seni sevmiyorum
  • 7:56 - 7:59
    Seni sevmiyorum
  • 7:59 - 8:01
    Sana güvenebileceğimi sandım
  • 8:02 - 8:06
    Ama sen benden
    ve maskemden kaçıyorsun
  • 8:06 - 8:09
    Seni sevmiyorum
    Seni sevmiyorum
  • 8:09 - 8:12
    Seni sevmiyorum
  • 8:18 - 8:21
    Artık
  • 8:21 - 8:25
    Sanırım maskemi çok erken çıkardım
  • 8:25 - 8:28
    Çünkü çıkardığımda çığlık attın
  • 8:28 - 8:32
    Hazır olmadığını söyledin
  • 8:32 - 8:35
    Ve öyle işte
    Öyle işte
  • 8:35 - 8:42
    Belki de bu sefer
    önceden acıttığından daha çok acıttı
  • 8:42 - 8:47
    Belki de aldığım bu darbe
    biraz fazlaydı
  • 8:47 - 8:49
    Biraz fazlaydı
  • 8:50 - 8:55
    Ve ah, gerçek beni
    tanımanı istedim
  • 8:57 - 8:59
    Ve ciddiye almanı
  • 9:02 - 9:03
    Ama şimdi
  • 9:03 - 9:06
    Seni sevmiyorum
    Seni sevmiyorum
  • 9:06 - 9:09
    Seni sevmiyorum
  • 9:10 - 9:12
    Sana güvenebileceğimi sanmıştım
  • 9:12 - 9:17
    Ama sen benden
    ve maskemden kaçıyorsun
  • 9:17 - 9:20
    Seni sevmiyorum
    Seni sevmiyorum
  • 9:20 - 9:23
    Seni sevmiyorum
  • 9:30 - 9:33
    Artık
  • 9:33 - 9:39
    (Alkışlar)
Title:
Tourette'e sahip olmak nasıl bir his -- ve müzik kontrolümü nasıl bana geri veriyor
Speaker:
Esha Alwani
Description:

Esha Alwani şarkı yazmaya altı yaşında başladı, kısa süre sonra ona Tourette sendromu tanısı konuldu. Ve harika bir şey keşfetti: müzik çaldığı her zaman, istemsiz tikleri aniden kayboluyordu. Alwani müziğin gücünü keşfederken
"Seni Sevmiyorum (Maskem)" adlı piyano balatıyla katılımcılara keyif verdiği eterik performansı dinleyin.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:55

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.