< Return to Video

Henry Lin

  • 0:01 - 0:04
    Hier zijn wat beelden
    van clusters van melkwegstelsels.
  • 0:04 - 0:06
    Ze zijn precies wat je hoort.
  • 0:06 - 0:09
    Het zijn enorme verzamelingen melkwegstelsels,
  • 0:09 - 0:11
    samengehouden door hun wederzijdse zwaartekracht.
  • 0:11 - 0:14
    De meeste punten die je op het scherm ziet,
  • 0:14 - 0:16
    zijn geen individuele sterren,
  • 0:16 - 0:19
    maar verzamelingen van sterren of melkwegstelsels.
  • 0:19 - 0:21
    Door deze beelden te tonen,
  • 0:21 - 0:23
    hoop ik dat je snel zult zien
  • 0:23 - 0:26
    dat melkwegstelselclusters
    prachtige dingen zijn,
  • 0:26 - 0:27
    maar daarbij
  • 0:27 - 0:33
    denk ik dat ze ook mysterieus,
    verrassend en nuttig zijn.
  • 0:33 - 0:36
    Nuttig als de grootste laboratoria
    in het universum.
  • 0:36 - 0:40
    Dat betekent dat je melkwegstelselclusters
  • 0:40 - 0:42
    kan beschouwen als laboratoria
  • 0:42 - 0:43
    waarin je kan experimenteren.
  • 0:43 - 0:46
    Er zijn vier belangrijke types experimenten.
  • 0:46 - 0:50
    Het eerste is het onderzoek
    van het enorm grote.
  • 0:50 - 0:52
    Hoe groot dan wel?
  • 0:52 - 0:56
    Hier is een beeld
    van een melkwegstelselcluster.
  • 0:56 - 0:59
    Hij is zo enorm
    dat het licht dat erdoor gaat
  • 0:59 - 1:02
    wordt afgebogen, vervormd
  • 1:02 - 1:05
    door de extreme zwaartekracht
    van deze cluster.
  • 1:05 - 1:06
    Als je goed kijkt,
  • 1:06 - 1:09
    kan je ringen zien rond deze cluster.
  • 1:09 - 1:11
    Om je een idee te geven:
  • 1:11 - 1:12
    deze melkwegstelselcluster
  • 1:12 - 1:17
    heeft een massa van meer
    dan een miljoen miljard (10^15) zonnen.
  • 1:17 - 1:20
    Het is gewoon verbijsterend
    hoe massaal deze systemen kunnen zijn.
  • 1:20 - 1:21
    Maar behalve hun massa
  • 1:21 - 1:23
    hebben ze nog een andere eigenschap.
  • 1:23 - 1:26
    Het zijn in wezen geïsoleerde systemen.
  • 1:26 - 1:28
    We kunnen ze zien als
  • 1:28 - 1:31
    miniatuurversies
    van het gehele universum.
  • 1:31 - 1:33
    Veel van de vragen die we kunnen hebben
  • 1:33 - 1:35
    over het heelal op grote schaal,
  • 1:35 - 1:37
    zoals hoe de zwaartekracht werkt,
  • 1:37 - 1:40
    zouden kunnen worden beantwoord
    door het bestuderen van deze systemen.
  • 1:40 - 1:41
    Ze zijn dus zeer groot.
  • 1:41 - 1:43
    Ten tweede zijn ze superheet.
  • 1:43 - 1:46
    Als ik uit een beeld
    van een melkwegstelselcluster
  • 1:46 - 1:49
    al het sterrenlicht wegfilter,
  • 1:49 - 1:52
    dan hou ik deze grote, blauwe vlek over.
  • 1:52 - 1:53
    Dit is in valse kleuren.
  • 1:53 - 1:56
    Het is eigenlijk X-straling die we nu zien.
  • 1:56 - 1:58
    De vraag is: als het niet komt
    van melkwegstelsels,
  • 1:58 - 2:01
    vanwaar komt dan dit licht?
  • 2:01 - 2:02
    Het antwoord is heet gas,
  • 2:02 - 2:04
    gas van miljoenen graden --
  • 2:04 - 2:06
    plasma, in feite.
  • 2:06 - 2:08
    De reden waarom het zo heet is,
  • 2:08 - 2:10
    zie je op de vorige dia.
  • 2:10 - 2:12
    De extreme zwaartekracht van deze systemen
  • 2:12 - 2:15
    versnelt de gasdeeltjes tot grote snelheden,
  • 2:15 - 2:18
    en ‘grote snelheden’
    betekent ‘hoge temperaturen’.
  • 2:18 - 2:20
    Dit is het belangrijkste idee,
  • 2:20 - 2:22
    maar de wetenschap ervan
    zit nog in een vroeg stadium.
  • 2:22 - 2:25
    Veel basiseigenschappen van dit plasma
  • 2:25 - 2:26
    verwarren ons,
  • 2:26 - 2:28
    begrijpen we nog niet
  • 2:28 - 2:30
    en dagen ons begrip
  • 2:30 - 2:31
    van de fysica van het superhete uit.
  • 2:31 - 2:35
    Derde punt:
    onderzoek van het erg kleine.
  • 2:35 - 2:38
    Om dit uit te leggen,
  • 2:38 - 2:40
    moet ik een zeer verontrustend feit vertellen.
  • 2:40 - 2:43
    De meeste materie van het universum
  • 2:43 - 2:45
    is niet opgebouwd uit atomen.
  • 2:45 - 2:47
    Ze hebben je wat voorgelogen.
  • 2:47 - 2:50
    Het grootste deel bestaat
    uit iets zeer, zeer mysterieus,
  • 2:50 - 2:52
    wat wij de donkere materie noemen.
  • 2:52 - 2:55
    Donkere materie
    vertoont praktisch geen interactie
  • 2:55 - 2:57
    behalve dan door zwaartekracht.
  • 2:57 - 2:59
    Natuurlijk willen we
    daar meer over weten.
  • 2:59 - 3:00
    Als deeltjesnatuurkundige
  • 3:00 - 3:03
    wil je weten wat er gebeurt
    wanneer we dingen tegen elkaar laten botsen.
  • 3:03 - 3:05
    Ook met donkere materie.
  • 3:05 - 3:06
    Hoe doen we dit?
  • 3:06 - 3:08
    Om die vraag te beantwoorden,
  • 3:08 - 3:09
    stel ik een andere:
  • 3:09 - 3:12
    wat gebeurt er wanneer
    melkwegstelselclusters botsen?
  • 3:12 - 3:15
    Hier is een beeld.
  • 3:15 - 3:18
    Melkwegstelselclusters zijn
    representatieve segmenten
  • 3:18 - 3:21
    van het heelal,
    verkleinde versies.
  • 3:21 - 3:23
    Ze bestaan voornamelijk
    uit donkere materie,
  • 3:23 - 3:26
    en dat is wat je ziet
    in dit blauwachtig paars.
  • 3:26 - 3:27
    Het rode vertegenwoordigt het hete gas,
  • 3:27 - 3:29
    en je kunt vele melkwegstelsels zien.
  • 3:29 - 3:32
    Dit is een deeltjesversneller
  • 3:32 - 3:34
    op een enorme, enorme schaal.
  • 3:34 - 3:35
    En dit is zeer belangrijk,
  • 3:35 - 3:37
    omdat het betekent dat zeer,
  • 3:37 - 3:40
    zeer kleine effecten, die wellicht moeilijk
    zijn waar te nemen in het lab,
  • 3:40 - 3:43
    meer en meer versterkt kunnen worden
  • 3:43 - 3:46
    tot iets dat wij misschien
    in de natuur kunnen waarnemen.
  • 3:46 - 3:48
    Dat is heel grappig.
  • 3:48 - 3:50
    De reden waarom melkwegstelselclusters
  • 3:50 - 3:51
    ons iets kunnen leren over donkere materie,
  • 3:51 - 3:53
    de reden waarom melkwegstelselclusters
  • 3:53 - 3:56
    ons iets kunnen leren
    over de fysica van het zeer kleine,
  • 3:56 - 3:58
    is juist omdat ze zo groot zijn.
  • 3:58 - 4:03
    Vierde ding: de fysica
    van het zeer vreemde.
  • 4:03 - 4:06
    Wat ik tot nu toe gezegd heb,
    is zeker ook al gek.
  • 4:06 - 4:08
    Als er iets nog vreemder is,
  • 4:08 - 4:11
    moet het wel donkere energie zijn.
  • 4:11 - 4:12
    Als ik een bal in de lucht gooi,
  • 4:12 - 4:14
    verwacht ik dat hij omhoog gaat.
  • 4:14 - 4:16
    Wat ik niet verwacht,
  • 4:16 - 4:18
    is dat hij steeds sneller omhoog gaat.
  • 4:18 - 4:21
    Kosmologen begrijpen
  • 4:21 - 4:23
    waarom het universum uitdijt.
  • 4:23 - 4:25
    Wat ze niet begrijpen,
  • 4:25 - 4:27
    is waarom het steeds sneller uitdijt.
  • 4:27 - 4:29
    Ze geven de oorzaak van deze
  • 4:29 - 4:30
    versnelde uitdijing een naam,
  • 4:30 - 4:32
    en noemen ze donkere energie.
  • 4:32 - 4:35
    Ook daarover willen we meer weten.
  • 4:35 - 4:41
    Vooral dan hoe donkere energie
    het universum op de grootste schaal beïnvloedt.
  • 4:41 - 4:43
    Afhankelijk van hoe sterk ze is,
  • 4:43 - 4:46
    zullen structuren
    zich sneller of langzamer vormen.
  • 4:46 - 4:49
    Het probleem met de grootschalige structuur
    van het universum is
  • 4:49 - 4:51
    dat hij vreselijk ingewikkeld is.
  • 4:51 - 4:53
    Hier is een computersimulatie.
  • 4:53 - 4:55
    We moeten het zien te vereenvoudigen.
  • 4:55 - 4:59
    Ik probeer een analogie.
  • 4:59 - 5:02
    Als ik het zinken
    van de Titanic wil begrijpen,
  • 5:02 - 5:03
    dan komt het er niet op aan
  • 5:03 - 5:05
    om na te gaan
    wat er met elk klein stukje
  • 5:05 - 5:08
    van het schip gebeurt.
  • 5:08 - 5:12
    Het belangrijkste is nagaan
    wat er met de twee grootste delen gebeurt.
  • 5:12 - 5:16
    Op dezelfde manier
    kan ik veel leren over het heelal
  • 5:16 - 5:17
    op de grootste schaal
  • 5:17 - 5:19
    door het volgen
    van de grootste stukken
  • 5:19 - 5:23
    en de grootste stukken
    zijn clusters van melkwegstelsels.
  • 5:23 - 5:28
    Misschien voel je je nu
    een beetje bedrogen.
  • 5:28 - 5:30
    Ik bedoel, ik begon te praten over
  • 5:30 - 5:32
    hoe melkwegstelselclusters nuttig zijn,
  • 5:32 - 5:34
    en ik gaf een aantal redenen,
  • 5:34 - 5:36
    maar wat is er nu echt het nut van?
  • 5:36 - 5:38
    Om dit te beantwoorden,
  • 5:38 - 5:41
    geef ik je een citaat van Henry Ford
  • 5:41 - 5:42
    toen ze hem iets vroegen over auto's.
  • 5:42 - 5:44
    Hij zei dit:
  • 5:44 - 5:46
    "Als ik de mensen had gevraagd
    wat ze wilden,
  • 5:46 - 5:49
    dan zouden ze hebben gevraagd
    naar snellere paarden."
  • 5:49 - 5:51
    Vandaag worden wij als samenleving
  • 5:51 - 5:54
    geconfronteerd met vele,
    vele moeilijke problemen.
  • 5:54 - 5:57
    De oplossingen voor deze problemen
    zijn niet duidelijk.
  • 5:57 - 6:00
    Het zijn geen ‘snellere paarden’.
  • 6:00 - 6:02
    Die oplossingen vereisen
    een enorme hoeveelheid
  • 6:02 - 6:04
    wetenschappelijke vindingrijkheid.
  • 6:04 - 6:05
    Dus ja, we moeten ons toespitsen,
  • 6:05 - 6:07
    ons concentreren,
  • 6:07 - 6:09
    maar we moeten ook niet vergeten dat
  • 6:09 - 6:13
    innovatie, vindingrijkheid
    en inspiratie komen
  • 6:13 - 6:15
    wanneer we ons gezichtsveld verbreden,
  • 6:15 - 6:16
    even een stap terugzetten,
  • 6:16 - 6:17
    wat uitzoomen.
  • 6:17 - 6:19
    Ik ken geen betere manier
    om dit te doen
  • 6:19 - 6:23
    dan door het bestuderen
    van het universum om ons heen. Bedankt.
  • 6:23 - 6:26
    (Applaus)
Title:
Henry Lin
Speaker:
Henry Lin
Description:

In een leuke, spannende talk, kijkt tiener Henry Lin naar iets ongewoons in de ruimte: verre clusters van sterrenstelsels. Door het bestuderen van de eigenschappen van de grootste stukken van het heelal, zegt de Intel Science Fair prijswinnaar, kunnen we heel veel te weten komen over wetenschappelijke mysteries op onze eigen wereld en de melkweg.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:43

  • Els De Keyser

    Paar kleine wijzigingen, Rik. Laat maar weten als je opmerkingen hebt.

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.