Đường ảnh hưởng đến não như thế nào - Nicole Avena

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/how-sugar-affects-the-brain-nicole-avena

Khi bạn ăn thứ gì đó chứa đầy đường, vị giác, đường ruột và não của bạn, tất cả chúng đều ghi nhận. Sự kích hoạt hệ thống tưởng thưởng này không giống như cách mà cơ thể xử lý các chất gây nghiện như rượu và nicotin-- Tình trạng quá tải đường làm tăng đột biến mức độ dopamine và làm bạn thèm nhiều hơn. Nicole Avena giải thích tại sao đồ ngọt và thứ ăn vặt nên được thưởng thức trong chừng mực.

Bài giảng của Nicole Avena, hoạt hoạ bởi STK Films.

Hãy hình dung
những chiếc bánh quy dẻo nóng,

những chiếc kẹo cứng giòn,

những chiếc bánh ngọt mềm,

những chiếc ốc quế chất cao kem.

Bạn có thấy thèm không?

Bạn thèm món tráng miệng chứ?

Tại sao vậy?

Điều gì xảy ra trong não

làm cho những thức ăn ngọt
thật khó để từ chối?

Đường là một thuật ngữ thông thường

được sử dụng để miêu tả
một dạng các phân tử

gọi là carbohydrat,

được tìm thấy
trong rất nhiều thức ăn và nước uống.

Chỉ cần kiểm tra các nhãn mác
trên những sản phẩm đồ ngọt mà bạn mua.

Đường glucose,

đường fructose,

đường mía,

đường nha,

đường sữa,

đường nho,

và tinh bột

tất cả đều được cấu tạo từ đường.

Cũng như siro ngũ cốc nhiều fructose,

nước ép hoa quả,

đường thô,

và mật ong.

Đường không chỉ có trong
kẹo và đồ tráng miệng,

mà còn được cho vào nước sốt cà chua,

sữa chua,

hoa quả sấy khô,

nước ngọt,

và thanh ngũ cốc granola.

Vì đường có ở mọi nơi,

điều quan trọng là phải hiểu được

nó tác động đến não như thế nào.

Điều gì xảy ra
khi đường tiếp xúc với lưỡi?

và liệu việc ăn một ít đường

có làm gia tăng cơn thèm?

Bạn ăn ngũ cốc.

Đường chứa trong nó

sẽ kích hoạt cơ quan cảm nhận vị ngọt,

một phần của nụ vị giác trên lưỡi.

Các cơ quan nhận cảm này
sẽ gửi tín hiệu đến thân não,

và từ đó, phân ra

đi đến nhiều phần của não trước,

một trong số đó là vỏ não.

Những phần khác nhau của vỏ não

xử lý các vị khác nhau:

đắng,

mặn,

nhạt,

và vị ngọt mà ta đang nói đến.

Từ đây, tín hiệu kích hoạt

hệ thống tưởng thưởng của não.

Hệ thống tưởng thưởng này
là một chuỗi

các quá trình điện và hóa học

đi qua nhiều vùng khác nhau của não.

Nó là một mạng lưới phức tạp,

nhưng lại giúp trả lời
một câu hỏi tiềm thức duy nhất:

Tôi có nên làm điều đó
một lần nữa?

Cái cảm giác ấm áp, mơ hồ
mà bạn thấy

khi thưởng thức chiếc bánh socola của bà

Đó là khi hệ thống tưởng thưởng của bạn
nói rằng

"Mmm, Có chứ!"

Và nó không chỉ được kích hoạt
bởi thức ăn.

Giao lưu,

hành vi tình dục,

và ma túy

chỉ là một vài ví dụ

của những sự việc và trải nghiệm

mà cũng kích hoạt
hệ thống tưởng thưởng.

Nhưng sự quá kích thích
hệ thống tưởng thưởng này

sẽ đưa đến một loạt
các sự kiện không hay:

mất kiểm soát,

thèm muốn,

và tăng khả năng dung nạp đường.

Hãy trở lại với thức ăn ngũ cốc
của chúng ta.

Nó di chuyển xuống dạ dày

và cuối cùng vào đến đường ruột.

Và đoán xem điều gì?

Ở đây cũng có cơ quan nhận cảm đường.

Chúng không phải là nụ vị giác,

nhưng chúng gửi đi những tín hiệu

cho não bạn biết rằng bạn đã no

hoặc cơ thể nên sản xuất ra nhiều insulin hơn

để đối phó với lượng đường dư
mà bạn đang hấp thụ.

Sự lưu thông chủ yếu

của hệ thống tưởng thưởng
là chất dopamine,

một loại hóa chất quan trọng
hay chất dẫn truyền thần kinh.

Có rất nhiều thụ thể dopamine
trong não trước,

nhưng chúng không phân bố đều.

Một vài khu vực
chứa rất nhiều các nhóm thụ thể dày đặc,

và những điểm tập trung dopamine này

là một phần của hệ thống tưởng thưởng.

Các loại thuốc như rượu,

nicotine,

hoặc heroin

làm cho dopamine hoạt động rất tích cực,

khiến một số người
không ngừng tìm kiếm cảm giác mạnh đó.

hay nói cách khác là bị nghiện.

Đường cũng làm cho dopamine bị giải phóng,

mặc dù không dữ dội như ma túy.

Và đường rất hiếm
trong các thực phẩm tạo ra dopamine.

Ví dụ, bông cải xanh,

có lẽ điều đó giải thích

tại sao rất khó để cho trẻ ăn rau.

Nói về thực phẩm lành mạnh,

hãy cho là bạn đang đói

và quyết định ăn một bữa ăn cân bằng.

Bạn ăn, và mức độ dopamine tăng đột biến

trong các điểm tập trung
của hệ thống tưởng thưởng.

Nhưng nếu bạn ăn cùng một món
trong nhiều ngày liên tiếp,

mức độ dopamine sẽ tăng ít dần,

và cuối cùng là cân bằng.

Đó là bởi vì khi nói đến thực phẩm,

não được phát triển để chú ý đặc biệt

đến những vị giác mới hay khác biệt.

Tại sao vậy?

Hai lý do:

đầu tiên, để phát hiện thực phẩm bị hỏng.

và thứ hai, bởi vì càng đa dạng

trong chế độ ăn uống,

chúng ta càng có thể

có được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết.

Để giữ sự đa dạng đó,

chúng ta cần khả năng nhận biết
một thực phẩm mới,

và quan trọng hơn,

chúng ta cần muốn ăn
những thức ăn mới.

Và đó là lí do tại sao
mức dopamine giảm mạnh

khi thức ăn trở nên nhàm chán.

Bây giờ hãy trở lại bữa ăn đó.

Điều gì xảy ra
nếu thay vì ăn

món ăn cân bằng, lành mạnh,

bạn lại ăn thức ăn nhiều đường?

Nếu bạn ít khi ăn đường

hoặc không ăn nhiều đường cùng một lúc,

hiệu quả là
tương tự như bữa ăn cân bằng.

Nhưng nếu bạn ăn quá nhiều,

phản ứng dopamine không cân bằng.

Hay nói cách khác, ăn nhiều đường

sẽ tiếp tục cảm thấy thỏa mãn.

Bằng cách này, đường hơi giống như
một loại chất gây nghiện

Đó là lý do
mà con người dường như bị cuốn hút

bởi những thức ăn có đường.

Vì vậy, nghĩ lại tất cả
những loại đường khác nhau đó.

Mỗi loại là duy nhất,

nhưng mỗi khi bất kì lượng đường nào
được tiêu thụ

đều kích hoạt
một hiệu ứng domino trong não

khuấy động cảm giác thỏa mãn.

Quá nhiều, quá thường xuyên,

và có thể quá năng suất.

Thật vậy, quá mức tiêu thụ đường

có thể gây ra những hiệu ứng nghiện ở não,

nhưng thỉnh thoảng ăn một miếng bánh nhỏ
sẽ không ảnh hưởng gì.