Dijital kaynaklara ulaşamayanlar için “teknolojik el sanatları”

Dünyanın üçte ikilik bir kısmının son çıkan akıllı telefonlara erişimi bulunmayabilir; ancak yerel elektronik dükkanları, eski teknolojileri ucuz parçalar kullanarak tamir etmekte ustalaşmışlardır. Vinay Venkatraman, bir cep telefonu, bir yemek kutusu ve bir el feneri kullanarak bir köy okulu için ürettikleri yansıtıcıyı ve hastalara öncelik belirlemek amacıyla bir çalar saat ile bilgisayar faresinden dönüştürdükleri tıbbi ölçüm aygıtını örnek göstererek "teknolojik el sanatları" alanındaki kendi çalışmalarını anlatıyor.

CIID'deki Frugal Digital, temel olarak,

nasıl sayısal veriyi kullanabilen bir toplum oluşturulacağını

bulmaya çalıştığımız küçük bir araştırma topluluğudur.

Peşinde olduğumuz budur.

Bunu, bugünün silikon teknolojisinin gerçekte

bir aşırılıklar kültürü olduğunu

düşündüğümüz için yapıyoruz.

Bu teknoloji, en hızlı ve en verimli

ve en çok etkileyici aygıta sahip olmakla ilgilidir;

ancak dünyanın üçte ikisi

bu teknolojinin en basit halini kullanarak

sağlık, eğitim ve bunun gibi diğer

temel ihtiyaçlarına yönelik

olarak kullanabilmektedir.

İşte bu yüzden, konuya başlamadan önce Mumbai'deyken

tanıştığım bir adam hakkında kısa bir anımdan bahsetmek istiyorum.

Gördüğünüz bu adamın adı Sathi Shri.

Bu adam gerçekten göze çarpan bir kişi,

çünkü kendisi küçük bir girişimci.

Mumbai'nin arka sokaklarından birinde

küçük bir dükkan işletiyor.

Ancak bu 10 metrekarelik küçük dükkanda

bu adam boyundan büyük işler yapıyor.

İnanılmaz bir şey; çünkü ona rastgeldiğimde

gözlerime inanamadım.

Aslında, bu adam tüm küçük çaplı ödemeler,

bilet ayırma işlemleri ve çevrimiçi yaptığınız

tüm sıradan diğer işleri yapıyor

ancak o [Shri] bunu, çevrimdışı insanları

dijital dünyâya bağlamak için yapıyor.

Daha da önemlisi, bu adam

faturasız hatlar için yükleme kartları

satarak geçimini sağlıyor.

Gel gelelim, dükkanının arka tarafında

birkaç çalışanıyla birlikte neredeyse her şeyi

tamir edebildikleri bir kuytu köşeleri var.

Cep telefonu olsun, herhangi başka bir aygıt olsun, ne götürürseniz götürün tamir edebilirler.

Gerçekten inanılmaz; çünkü onlara iPhone'umu götürdüm

ve bana "Üst modele yükseltelim mi?" oldu.

"Olur tabii." dedim. (Gülüşmeler)

Biraz tereddüt ettim; sonrasında da

iPhone yerine gittim Nokia verdim. (Gülüşmeler)

Yalnız, bu iki metrelik dar alandaki tersine mühendisliği

ve ustalığı karşısında ağzım açık kaldı.

Telefonları parçalarına ayırmak,

devre sistemini yeniden kurmak, gömülü yazılımı değiştirmek,

ya da aklınıza ne geliyorsa işte,

bu adamlar gerekenlerin hepsini biliyor

ve çok kısa bir sürede tamir edebiliyorlar.

Telefonunuzu sabah teslim edip

öğleden sonra almaya gidebilirsiniz,

bunu görmek inanılmaz bir şeydi.

Ancak sonrasında acaba bu yerel bir durum mu

yoksa evrensel olarak geçerli mi diye merak ettik.

Zaman içinde ve düzenli araştırmayla

bu tamir çarkının nasıl döndüğünü

anlamaya başladık; çünkü bu tamircilik

bir tek Mumbai'deki bir köşe başında

gerçekleşen bir şey değil.

Aslında ülkenin her bir tarafında yapılıyor.

Hatta Afrika'da bile yapılıyor, örneğin

Cape Town'da bu konu üzerine epeyce detaylı araştırma yaptık.

Burada, Doha'da bile çalar saat ve kol saatlerinin

tamir edildiği bu küçük kuytulardan birini bulduk ve inanın,

saat tamiri kolay iş değil, saatlerin birçok küçük parçası var.

Dediğimi anlayabilmek için kendiniz bir denemelisiniz.

Tamam da, bunca tamircinin kaynağı ne?

Kaynak, dünyanın her yerinde üretilen

düşük maliyetli parçalardan oluşuyor ve bu parçalar

sonrasında tamircilik için yeniden dağıtılıyor,

hatta kimi zaman hurdaya çıkmış parçalar satın alınabiliyor.

İşin aslı, yepyeni parçalar satın almanız falan gerekmiyor.

Parçalara ayrılmış bozuk bilgisayarlar

alıyorsunuz ve yanına bir de

hurdaya çıkmış diğer bileşenleri ekleyince

elinizde yeni bir yapılandırmayla bir araya getirebileceğiniz parçalarınız oluyor.

Peki bu yeni yaklaşım bize ne kazandırır?

İşte asıl sorulması gereken budur; çünkü bu durum

yeterli kaynaktan yoksun olan

her toplumun bir parçası olarak karşımızdadır.

Ancak burada ilginç bir paradigma var.

Geleneksel el sanatları var

ve bir de teknolojik el sanatları var.

Teknolojik el sanatları diyoruz çünkü bunlar yeni ortaya çıkıyor.

Daha önceden oluşturulmuş bir şey değil.

Kurumsallaşmış bir şey değil.

Üniversitelerde öğretilmiyor.

Kulaktan kulağa yayılıyor ve

dolayısıyla bu bir yaygın eğitim ürünü.

Kendimize sorduk, "Bundan ne çıkar sağlarız?"

"Bu durumdan elde edilecek önemli yararlar nelerdir?" diye düşündük.

En önemlisi şu: bu bir kendin-onar kültürü,

ürününüzün ya da hizmetinizin onarılması için

uzun süren bürokratik sistemlerden

geçmesi gerekmediği için bu harika bir şey.

Bir diğer şahane şey ise üretimin ucuza gelmesi,

bu sayede daha fazlasını yapabiliyorsunuz.

Ayrıca, en önemlisi de düşük maliyetle

yüksek özellikli ürünler elde ediyoruz.

Yani, çok basit aygıtlara oldukça akıllı algoritmaları

ve diğer türlü esnek düşünceleri

gerçekten de ekleyebilirsiniz demek oluyor bu.

Bu yüzden, biz bunu silikon "kulübe sanayisi" olarak adlandırıyoruz.

Temel olarak, sanayi devriminden önce ne olduysa,

aynısı şimdi de, gezegenin gelişmekte olan ülkelerinin

çoğunun küçük dijital dükkânlarında

yeniden gerçekleşiyor.

Biz de bu durumu biraz kurcaladık,

ve dedik ki, "Biz bu konuda ne yapabiliriz?

İşe yarar bir ürün ya da hizmet sunabilir miyiz?"

Ortaya çıkardığımız ilk şeylerden biri,

"yemek kutusu" dediğimiz bir çoklu ortam oynatıcısı.

Temel olarak, üzerinde çalıştığımız durumlardan

birisi, Hindistan'ın ücra yerlerindeki okullardı.

Bu küçük çevrede, öğretmenin

çok-görevli bir insan rolünü üstlendiği

"tek-öğretmen okulu" denilen şaşırtıcı bir kavram var.

Bu, resmi olmayan bir okul;

ancak gerçekten de bütüncül eğitim veriyor.

Sahip olmadıkları tek şey ise

kaynaklara erişim. Bu okulların bazen ders kitapları olmuyor

ve doğru dürüst bir müfredatları bile bulunmuyor.

Biz de "Bu öğretmenin daha fazlasını yapabilmesi için

ne yapabiliriz? Dijital dünyaya nasıl erişim sağlayabilir?

Bilginin tek gözeticisi olmak yerine, bilgiye ulaşmada

öğretmen köprü görevini nasıl üstlenebilir?"

Dedik ki, "Öğretmenin daha fazlasını yapabilmesi için gereken adımlar nelerdir?"

Bu öğretmeni bir "dijital geçit" olarak kullanırsınız ve

yerel olarak üretilebilecek ve hizmet verebilecek

düşük maliyetli çoklu ortam oynatıcısını nasıl tasarlarsınız?

Etrafı bir gezdik, dolaştık.

Yakınlardaki dükkanların şöyle bir tozunu aldık,

ve "Bunu gerçekleştirmek için neler toplayabiliriz?" diye bakındık.

Bulduğumuz şey,

ortalama 60 dolara patlayan, küçücük bir yansıtıcısı

olan küçük bir telefon oldu.

Bir de kocaman bir pili olan bir el feneri ve

birkaç tane küçük hoparlör satın aldık.

Temelde, cep telefonu sayesinde

bağlantıya sahip bir çoklu ortamımız olmuş oluyor.

Çevrimiçi olmamızı ve farklı dosya türlerini yükleyip

oynatabilmemizi sağlıyor.

El feneri, gerek duyduğumuz parlak ışık kaynağını sağlıyor

ve altı saatlik kullanım süresi olan doldurulabilir pillerle

"yemek kutumuz", içine her şeyi koyabildiğiniz

küçük bir paket haline geliyor

ve yeterli ses seviyesini sağlamak için

kutumuza bir de hoparlör ekliyoruz.

İnanın okullardaki bu küçük sınıflar gerçekten çok gürültülü oluyor.

Çocuklar avazı çıktığı kadar bağırıyor

ve onlardan daha yüksek sese sahip olmanız gerekiyor.

Yemek kutumuzu cep telefonlarının

tamir edildiği dükkâna geri götürüp

kendimizi işin büyüsüne bırakıyoruz.

Tüm parçaları birbirinden ayırıyoruz,

yeni yapılandırmaya uygun olarak birleştiriyoruz

ve bu donanım birleştirmesini, tamirciye nasıl yapması gerektiğini

aşama aşama anlatarak yapıyoruz.

Elimize bu son tasarım ürünü olarak, küçük bir yemek kutusu geçiyor.

(Alkış)

Ürünü, düzenli aralıklarla sahada denedik,

çünkü bu denemeler sırasında önemli dersler aldık

ve ürün üzerinde birçok değişiklik yaptık.

Ana sorunlardan birisi pil tüketimi ve doldurulmasıydı.

Dışarda parlak güneş ışığı varken görüntüyü yansıtmak bir sorundu.

Çoğu sınıftaki çatılar yıkık durumda, bu yüzden

sınıflar yeterince karanlık olmuyor.

Fikrimizi geliştirdik. Defalarca deneme yaptık

ve bir sonraki sürümde, güneş enerjisiyle

dolan pilleri olan; ancak bundan da önemlisi

araba aküsüne bağlanabilen bir "yemek kutusu" ürettik

çünkü araba aküsü, yetersiz ya da değişken

elektrik bulunan yerlerde yaygınca bulunabilen

bir enerji kaynağı.

Bundan başka yaptığımız diğer önemli şey ise

bu kutuya USB girişi eklemek oldu; çünkü fark ettik ki

teoride GPRS bağlantımız olsa bile,

veriyi küçük bir USB bellekte kargoyla göndermek

çok daha etkili oldu.

USB belleğin ulaşması birkaç gün alabiliyor;

ama en azından yüksek çözünürlükte

ve kesintisiz nitelikte ulaşıyor.

Bu kutuyu ürettik ve durmaksızın,

ara vermeden denedik ve başarıya ulaşmak için

birçok düzeltme yaptık.

Fakat, yaptıklarımız yalnızca eğitimle sınırlı değil.

Bu türde bir yöntem ya da ölçüm

diğer alanlarda da uygulanabilir

ve size bir küçük hikaye daha anlatacağım.

Bu hikaye, "sağlıkölçer" olarak adlandırılan küçük aygıtımız hakkında.

Onu, sağlık durumunuzu göstermesi için geliştirdik.

Hindistan'da, ASHA çalışanları olarak adlandırdığımız

sağlık hizmetlerinde çalışan harika insanlar bulunuyor.

Bu insanlar, bölge halkıyla beraber yaşıyor ve

temel araç ve kavramlarla, temel sağlık hizmetleri sunmak için eğitilmişler;

temel araç ve kavramlarla, temel sağlık hizmetleri sunmak için eğitilmişler;

Temel amaçları, insanların daha rahat

yaşamasıı için onların bilgilendirilmeleridir; ayrıca bu çalışanlar,

insanları almaları gereken uygun sağlık hizmetlerine

yönlendirmekte ya da tavsiyeler vermektedir.

İşin özünde, bu insanlar yönlendirme görevini üstlenir.

Ancak, bu durumla ilgili farkına vardığımız bir sorun var:

Araştırmalarımızda gördük ki bu çalışanlar,

insanları en yakın kliniğe ya da sağlık merkezine

yönlendirmekte çok başarılılar; ancak

bu sağlık merkezlerinde inanılmaz uzunlukta

kuyruklar oluşuyor ve yönlendirilen insan sayısına

yetecek kadar yer ve doktor bulunmadığından

sağlık merkezlerinin önü dolup taşıyor.

Bu yüzden de basit bir soğuk algınlığından tutun da

ciddi sıtma hastalıklarına kadar bütün hastalıklara

eşit ölçüde yaklaşılıyor ve kimsenin önceliği bulunmuyor.

Biz de dedik ki "Bu uygulamanın kesinlikle

daha iyi bir yolunun olması gerekiyor."

"ASHA çalışanlarının bir süzgeç görevi görmesi,

dahası, sistemi dengeleyen iyi düşünülmüş

bir yönlendirme sistemi ve hastaları durumlarının

ciddiyet ve tehlike boyutuna göre

farklı sağlık birimlerine yönlendiren

insanlar olması için ne yapmamız gerekir?"

Asıl sorulması gereken soru,

bu kadını nasıl yetkin kılarız?

Tanı koyan değil de daha çok tarama yapacak olan

basit araçlarla bu kadının hastalara daha iyi

bilgilendirmesini nasıl sağlayabiliriz?

Bu dediğimiz şey, bekleme süresinin uzunluğundan ve

insanların yalnızca basit bir sağlık sorunu nedeniyle

sağlık birimine ulaşmak için kimi zaman

7 ile 15 kilometre arası yürüme mesafesinden,

dolayı sağlık merkezine gitmekten vazgeçiren sistemde

uzaklıkları azaltarak sistem üzerinde

çok büyük değişikliğe neden olacaktır.

Bu yüzden, bu kadının yapabileceği bir şey varsa

inanılmaz güzel olur.

Bunun için, biz bu aygıtı

tıbbi bir aygıta dönüştürdük.

Aslında bunu deneyerek göstermek istiyorum,

çünkü gerçekten de kolay bir işlem.

Bruno, bize katılmak ister misin? (Naralar)

Gel hadi. (Alkış)

Şimdi şöyle bir şey yapacağız:

nabzına ve kanındaki oksijen miktarına bakıp

vücudunla ilgili birkaç

temel ölçüm yapacağız.

Başparmağını bunun üstüne koyacaksın.

Bruno Giussani: Böyle mi?

Vinay Venkatraman: Evet, aynen öyle.
BG: Tamam.

VV: Şimdi başlatıyorum. Umarım çalışır.

(Bipleme) Bipliyor bile, ne de olsa çalar saat.

Şimdi ... (Gülüşmeler)

Şimdi başlangıç konumuna alıyorum ve sonra da

okuma düğmesine basıyorum. (Bipleme)

Şimdi senden bilgileri alıyor. (Bipleme)

Sonrasındaysa gösterge üç bölgeden birisini gösterecek.

Bakalım neler olacak.

(Bipleme) Bruno, evine gidebilirsin.

BG: Harika. İyi haberi aldık. (Alkış)

VV: Şöyle ... (Alkış)

Şöyle bir şey var ki

eğer gösterge kırmızı bölgeyi gösterseydi

seni bir hastaneye yetiştirmemiz gerekecekti.

Şanslıyız ki o gün bugün değil. Turuncu bölgeyi gösterseydi

sağlık çalışanından bir tür sürekli bakım

alman gerektiği anlamına gelecekti.

Halk sağlığı sisteminin

dengesini değiştirebilecek basit bir

üç bölmeli tarama işlemini gördünüz.

BG: İyi haberler için teşekkürler.
VV: Rica ederim.

(Alkış)

Çok kısaca, size bunun nasıl yapıldığını açıklayacağım,

çünkü işin asıl ilginç yanı burası.

Temelde, dönüştürmenin yapılabilmesi için;

bu ufaklığın, buna dönüşebilmesi için üç şey gerekiyor:

artık neredeyse her evde bulabileceğiniz

bir televizyonun uzaktan kumandası,

çok ucuza ikinci el olarak bile bulabileceğiniz

bir bilgisayar faresinin bazı parçaları

ve önceden programlanması gereken birkaç küçük parça.

İşin özünde bu, fazladan birkaç parçası bulunan,

dünyanın her yanından çok ucuza

getirtilebilen bir mikrodenetçi. Biraz yerel tamir yeteneğini

de ekledikten sonra çalar saati başka bir şeye

dönüştürmek için gereken her şeye sahibiz.

Şu anda, böyle bir aygıtın gerçekten de

ASHA çalışanlarına yardımcı olup olmadığını saptamak için

düzenli olarak sahada denemeler yapıyoruz.

Değer farkı olup olmadığını ve insanların yaşamında

gerçekten etkisinin olup olmadığını görmek için

profesyonel aygıtlarla karşılaştırarak deniyoruz.

En önemlisi de, şu anda

bu yaptığımız işi büyük ölçeklere

yaymaya çalışıyoruz; çünkü bu şekilde

piyade görevi üstlenen 250.000'den fazla

ASHA çalışanı var ve küçük bir oranına bile

bu aygıtlara erişim sağlayabilirsek,

halk sağlığının ekonomisini

ve sistemin işleyiş biçimini

yalnızca sistematik planlama düzeyinde değil,

en tabandan üst düzeye olacak düzeyde değiştirebiliriz.

Amacımız bu ve bunu daha büyük çapta başarmayı umuyoruz.

Teşekkür ederim. (Alkış)

(Alkış)