-
- [Səsləndirmə] Gəlin deyək ki, sizin
-
xolesterol testiniz var. Və necəsə onun
-
dəqiq olma ehtimalının 99, 99%
-
bilirsiniz.
-
Bu testi verdiyiniz zaman dəqiq olma
-
ehtimalı 100-dən 99-dur.
-
Gəlin deyək ki, siz bunu necəsə sehrli şəkildə
-
bilirsiniz. Biz sadəcə fərz edirik.
-
Gəlin deyək ki, 1 otağa 100 nəfəri gətiririk
-
və 100-nə də bu testi edirik.
-
Yəni, testi 100 dəfə tətbiq edirik.
-
Burada mümkün nəticələr nələr ola bilər?
-
Əminsiniz ki, 100-dən 99-u dəqiq
-
olacaq və 100-dən 1-i dəqiq
-
olamayacaq?
-
Əslində, bu ehtimal mümkündür.
-
Amma bir az da şanslı olub 100 testin
-
də dəqiq olma ehtimalı var. Ya da bir az şanssız olub
-
98-in dəqiq 2-nin dəqiq olmaması ehtimalı da var.
-
Əslində, mən ehtimalları əvvəlcədən hesablamışam.
-
Bu videonun məqsədi ehtimal və ya
-
birləşdiricilər deyil.
-
Amma əgər marağınız varsa,
-
Khan Academy-də ehtimal və birləşdiricilərə
-
aid çox yaxşı videolar var.
-
Amma mən bunları əvvəlcədən hesablamışam.
-
Əgər bir şeyin 99% fəqiq olma şansı varsa,
-
və bunu 100 dəfə tətbiq edirsinizsə,
-
onda ehtimal dəqiqdir.
-
. . .
-
Bu 100 dəfədən 100-də dəqiq olması
-
ehtimalı təxminən bərabərdir,
-
hardasa 36.6%-ə bərabərdir.
-
Faizi ən yaxın onluğa yuvarlaqlaşdırdım.
-
Bu, əslində üçüncü şansdan bir az yaxşıdır.
-
Bütün insanlar dəqiq nəticə əldə
-
edəcəklər. Baxmayaraq ki,
-
onlardan hər hansı birinin dəqiq
-
olması 99% şansdır.
-
İndi isə davam edək.
-
Ehtimal dəqiqdir.
-
Bura dırnaq işarəsi qoyuram ki,
-
hər dəfə dəqiq sözünü yenidən yazmayım.
-
100 dəfədən 99-un dəqiq olma ehtimalını
-
əvvəlcə hesabladım, hardasa 37.0% edir.
-
Beləliklə, gözləntimiz budur:
-
Əgər testi tətbiq etdiyimiz hər adamın
-
99% dəqiqlik şansı varsa, o zaman
-
100-dən 100-ü almaq o qədər də çətin deyil.
-
Amma 100-dən 99 olması ehtimalı bir az
-
daha çoxdur və məntiqlidir.
-
Və əlbəttə, davam edək.
-
100-dən 98-in dəqiq olması ehtimalı
-
təxminən 18.5%-dir.
-
Bir az da yazmağa davam edək.
-
100-dən 97-in dəqiq olması ehtimalını
-
yenə bunu bayaq hesablamışdım.
-
. . .
-
6%-dir. Təbii ki, bu ehtimal mümkündür.
-
Amma 100-dən 99 və ya 100-dən 100
-
dəqiq olma ehtimalından çox aşağıdır.
-
Yenə dırnaq işarəsi qoyum.
-
100-dən 96-ın dəqiq olması ehtimalı
-
təxminən 1.5%-dir.
-
Birini də yazacağam.
-
Ehtimalları yazmağa davam edəcəyəm.
-
Gördüyünüz kimi, hər testin 99% ehtimalı
-
olsa belə, çox şanssız ola bilərsiniz.
-
. ..
-
Və çox az hissə dəqiq olacaq.
-
Ehtimallara nə baş verdiyini görürsünüz.
-
Hər dəfə dəqiqliyi azaltdıqca,
-
şansın necə hər dəfə azaldığını müşahidə edirik.
-
. . .
-
Beləliklə, 100-dən 95-in dəqiq olması
-
ehtimalı təxminən 0.3%-dir.
-
Təcrübəyə əsasən deyə bilərik ki...
-
...
-
Əgər hər dəfə onu idarə edəndə dəqiq
-
bildiyimiz bir testimiz olsaydı,
-
dəqiqlik ehtimalı 99%-dir,
-
o zaman bunlar ehtimallardır ki, məsələn
-
100 dəfə etsəz, 100-dən 100
-
dəqiqlik alırsınız.
-
Ya da məsələn 100-dən 99-un dəqiq
-
olması ehtimalı və s.
-
Beləliklə, gəlin bunları yadda saxlayaq və
-
sonra fərziyyə sınağı haqqında və bu çərçivəni
-
necə istifadə edəcəyimiz haqqında düşünək.
-
Gəlin bunların hamsını yadda saxlayıb qırağa qoyaq.
-
Və deyək ki, təzə test hazırlamısınız.
-
Və bu testin nə qədər dəqiq olduğunu bilmirsiniz.
-
Yeni xolesterol testiniz var və
-
nə qədər dəqiq olduğunu bilmirsiniz.
-
Bilirsiniz ki, hər hansı idarəedici orqan
-
onun dəqiqliyinin 99 olduğunu təsdiq etməlidir,
-
yəni dəqiqliyi 99% olmalıdır.
-
Beləliklə, dəqiqlik ehtimalı olmalıdır.
-
Dəqiqlik 99%-ə bərabərdir.
-
Bunun düzgün olduğunu bilmirsiniz,
-
sadəcə bilirsiniz ki, olması lazım olan kimidir.
-
Beləliklə, sizin təzə testiniz var.
-
Gəlin fərziyyə quraq,
-
fərziyyəniz çox şey ola bilər.
-
Və bir dəfə statistikanın dərinliyinə getsəz
-
görərsiniz ki, boş fərziyyə və alternativ
-
fərziyyə anlayışları var. Amma gəlin sadə fərziyyədən başlayaq.
-
Sizin fərziyyəniz odur ki, yeni testinizin
-
ehtimalı dəqiqdir.
-
Bu sizin fərziyyənizdir. Çünki bunun sizin
-
fərziyyəniz olmasını istəyirsiniz çünki özünüzü yaxşı hiss edirsiniz.
-
Sonra isə düşünürsünüz ki, bəlkə də müvafiq
-
idarəetmə orqanı tərəfindən təsdiqlənəcəyəm.
-
Deyirsiniz ki, "Hey, fərziyyəm odur ki, mənim
-
yeni testimin dəqiqliyi 99-dur, dəqiqlik
-
dərəcəsi 99%-dir."
-
Sonra isə gedib bunu 100 dəfə tətbiq edirsiniz.
-
Beləliklə, yeni testi tətbiq edirsiniz,
-
amma dəqiq olmasının əsl ehtimalını bilmirsiniz.
-
Testi 100 dəfə tətbiq edirsiniz.
-
Gəlin deyək ki, bu 100 dəfədən
-
dəqiq olduğunu anlayırsınız.
-
. . .
-
Və siz əminlik üçün, öz test nəticələrinizi
-
təsdiq etmək üçün digər super dəqiq
-
testlərdən istifadə edə bilərsiniz.
-
Və görürsünüz ki, 100-dən 95 dəqiqdir.
-
Sonra isə belə sual yaranır ki,
-
fərziyyənin mənası varmı?
-
Bu fərziyyəni qəbul edəcəksiniz?
-
Dediyiniz odur ki, "əgər mənim fərziyyəm düz idisə,
-
əgər mənim testimin dəqiqliyi 99 idisə,
-
əgər mənim testimin dəqiq olma ehtimalı 99% idisə,
-
bu nəticəni almağımın ehtimalı nə qədərdir?"
-
Yaxşı, biz bunu başa düşdük.
-
Əgər həqiqətən 99% dəqiqdirsə,
-
onda bu nəticənin alınma ehtimalı sadəcə 0.3%-dir.
-
Beləliklə, əgər fərziyyəni düzgün güman edirsinizsə,
-
fərziyyəni "hyp" kimi yazacam.
-
Əgər fərziyyənin düz olduğunu düşünürsünüzsə,
-
nəticəni almaq ehtimalınız müşahidə olunan
-
nəticənin ehtimalı təxminən 0,3% təşkil edəcək.
-
Və sonra deyəcəksiniz ki, "
-
-
-
-
-
-
-
Və statistikanın dərinliyinə getdikdə, insanların
-
tez-tez təyin etdikləri həddlərin olduğunu görəcəksiniz.
-
Əgər nəyinsə baş verib-verməməsi ehtimalı
-
hansısa həddən yuxarı və ya aşağıdırsa,
-
biz müəyyən fərziyyəni rədd edə bilərik.
-
Amma baxın.
-
Əgər mənim testimin dəqiqliyi həmişə 99%-dirsə,
-
mən bunu 100 insana tətbiq etdikdə,
-
sadəcə 100-dən 95-də dəqiq olur.
-
Əgər fərziyyəm düzdürsə, onda
-
bu müşahidəni görməyim üçün
-
sadəcə 0,3% şans var.
-
-
-
-