Kuandika hali ya haki za binadamu za watu wa kiasili

Kote ulimwenguni, watu wa kiasili wanakumbana na ubaguzi, kutengwa na kuachwa nyuma ya michakato ya kisiasa na kufanya maamuzi. Ili kuweka kumbukumbu na kuongeza ufahamu kuhusu hali zao za haki za binadamu,
mashirika kadhaa yametengeneza Urambazaji wa kiasili -lango la mtandaoni lenye seti ya zana za kidijitali zinazowasaidia kukusanya data-.

Sisi ni zaidi ya watu mbalimbali
wa kiasili 5000 duniani kote,

ikijumuisha watu milioni 476
katika nchi 90.

Jamii zote za kiasili ziko
na utamaduni tofauti,

lakini, tunakumbana na changamoto nyingi
za haki za binadamu.

Duniani kote,

tunakumbana na ubaguzi,
kutengwa,

kutengwa na michakato ya kisiasa
na maamuzi yanayoathiri maisha yetu.

Haki zetu za ardhi, maeneo, na maliasili

mara nyingi haziheshimiwi.

Hii inaathiri sana maisha yetu,
usalama wa chakula, na ustawi.

Pia tuna uwezekano mara tatu zaidi
kuliko watu wengine,

wa kuishi na umaskini uliokithiri,

kutufanya tuwe hatarini zaidi kwa athari
za mabadiliko ya tabianchi,

na kwa athari mbaya za Uviko-19.

Ni muhimu kwa hati na kuongeza ufahamu

kuhusu hali zetu za haki za kibinadamu.

Ndo maana urambazaji wa kiasili
ikatengenezwa,

kutoa seti ya zana ya kufuatilia utambuzi,

na utekelezaji wa haki zetu duniani kote.

Urambazaji wa kiasili umeundwa

na kiasi cha watu wa kiasili pamoja
na mashirika ya haki za binadamu.

Zana na rasilimali za mtandaoni zinasaidia
jamii za kiasili.

kukusanya data za jamii
na hali ya kitaifa.

Zana zinashughulikia maeneo muhimu
ya mada.

hizi ni pamoja na haki za kujiamulia,

ardhi, maeneo na rasilimali,

pamoja na afya na elimu.

Ufuatiliaji wa Azimio la Umoja wa Mataifa
juu ya haki za watu wa kiasili,

na vyombo vingine vya haki za binadamu
na kazi

zimejengwa ndani ya zana,

na hivyo ndivyo malengo yote
ya maendeleo endelevu

kuhusiana na haki za watu wa kiasili.

Kwa hivo, urambazaji wa kiasili unaweza
tumika kufuatilia

vyombo vyote mhimu vya haki za binadamu,

na malengo ya maendeleo endelevu.

Takwimu iliyokusanywa inawasilishwa

kwa njia inayoeleweka ya ripoti
za kitaifa na jamii,

na inaweza kuonekana, kuchunguzwa,

na kulinganishwa kwa tovuti yetu
ya mtandaoni.

Kwa kuweka kumbukumbu
na kuripoti hali zetu wenyewe,

tunaweza kuboresha ufikiaji wetu
kwa haki na maendeleo,

na kusaidia kuandika hali hiyo
ya watu wa kiasili duniani kote.

Jumuiya za kiasili zinaweza kutumia data
kutetea haki zao

mitaani, kitaifa, na kwa kiwango
cha kimataifa.

Inaweza pia saidia kuyawajibisha majimbo

kwa kufuatilia uzingatiaji wao
au kushindwa kutimiza

wajibu wa haki za binadamu
kuhusu watu wa kiasili.

Jamii nyingi za kiasili,

tayari zimefaidika kutoka kwa zana
za urambazaji wa kiasili.

Mojawapo ya haya ni Okani,
shirika la kijamii

na la kiasili, lililoko nchini Kameruni.

Kutumia zana kukusanya data
katika ngazi ya jamii,

Okani liliweza kurekodi
idadi ya wanajamii

ambao hawana vyeti vya kuzaliwa
na vitambulisho vya kitaifa.

Bila hati hizi, hawawezi kupiga kura,

kuomba kazi au kuzunguka nchi nzima
kwa uhuru.

Data hii ilitolea Okani nyenzo muhimu
za utetezi,

ambazo ziliwasaidia kuchukua hatua.

Kwa njia hii, urambazaji wa kiasili

inaweza kusaidia na kuimarisha
serikali zilizojizatiti,

na kutuwezesha kudai haki zetu.

Kwa mengi zaidi, tembelea,
indigenousnavigator.org

Manukuu ya Gerard Ndayi.
[e-mail]