Mroczne sekrety państwa nadzoru
-
0:01 - 0:02W tym roku Niemcy obchodzą
-
0:02 - 0:0625 rocznicę pokojowej rewolucji
-
0:06 - 0:07w Niemczech Wschodnich.
-
0:07 - 0:12W 1989 roku obalono reżim komunistyczny,
-
0:12 - 0:15Mur Berliński upadł, a rok później
-
0:15 - 0:19Niemiecka Republika Demokratyczna, NRD,
-
0:19 - 0:21na Wschodzie została zjednoczona
-
0:21 - 0:24z Republiką Federalną Niemiec na Zachodzie
-
0:24 - 0:27tworząc obecne Niemcy.
-
0:27 - 0:31Niemcy odziedziczyły między innymi
-
0:31 - 0:34archiwa tajnej policji enerdowskiej,
-
0:35 - 0:38znanej jako Stasi.
-
0:38 - 0:41Zaledwie dwa lata po jej likwidacji
-
0:41 - 0:44dokumenty zostały upublicznione,
-
0:44 - 0:48a historycy tacy jak ja
-
0:48 - 0:49zaczęli badać je,
-
0:49 - 0:53żeby lepiej poznać funkcjonowanie
-
0:53 - 0:55enerdowskiego państwa nadzoru.
-
0:56 - 0:58Może oglądaliście film
-
0:58 - 1:00"Życie na podsłuchu".
-
1:00 - 1:05Dzięki niemu Stasi stało się
znane na całym świecie, -
1:05 - 1:08a ponieważ żyjemy w czasach,
w których słowa takie jak -
1:08 - 1:11"nadzór" albo "podsłuch telefoniczny"
-
1:11 - 1:14widnieją na pierwszych stronach gazet,
-
1:14 - 1:17chciałbym opowiedzieć, jak naprawdę
-
1:17 - 1:19działała Stasi.
-
1:19 - 1:22Na początek przyjrzyjmy się krótko
-
1:22 - 1:24historii Stasi,
-
1:24 - 1:26bo to naprawdę ważne dla zrozumienia
-
1:26 - 1:30jak Stasi rozumiała swoją tożsamość.
-
1:30 - 1:32Korzenie Stasi sięgają Rosji.
-
1:32 - 1:35W 1917 roku rosyjscy komuniści utworzyli
-
1:35 - 1:37Komisję Nadzwyczajną
-
1:37 - 1:40do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem,
-
1:40 - 1:42w skrócie - Czeka.
-
1:42 - 1:45Kierował nią Feliks Dzierżyński.
-
1:45 - 1:48Czeka była narzędziem komunistów,
-
1:48 - 1:52służącym zaprowadzeniu reżimu
przez terroryzowanie ludności -
1:52 - 1:54i dokonywanie egzekucji wrogów.
-
1:54 - 1:59Później wyrosło z niej słynne KGB.
-
2:00 - 2:04Czeka była bożyszczem oficerów Stasi.
-
2:04 - 2:07Nazywali siebie czekistami,
-
2:07 - 2:10a nawet ich godła były bardzo podobne,
-
2:10 - 2:12co widać tutaj.
-
2:13 - 2:16Tajna rosyjska policja
była w rzeczywistości -
2:16 - 2:20twórcą i szkoleniowcem Stasi.
-
2:20 - 2:23Gdy Armia Czerwona okupowała
Wschodnie Niemcy w 1945 roku, -
2:23 - 2:25od razu rozszerzyła tam swoją działalność
-
2:25 - 2:29i wkrótce zaczęła szkolić
niemieckich komunistów, -
2:29 - 2:32jak tworzyć własną tajną policję.
-
2:32 - 2:36Nawiasem mówiąc,
znajdujemy się teraz w sali, -
2:36 - 2:41w której w 1946 roku
utworzono partię rządząca NRD. -
2:42 - 2:45Pięć lat później utworzono Stasi
-
2:45 - 2:48i krok po kroku przekazywano jej
-
2:48 - 2:50brudną robotę,
polegającą na uciskaniu innych. -
2:50 - 2:53Na przykład, główne więzienie
-
2:53 - 2:54dla więźniów politycznych,
-
2:54 - 2:57które założyli Rosjanie,
-
2:57 - 2:59zostało przejęte przez Stasi
-
2:59 - 3:02i było używane aż do upadku komunizmu.
-
3:02 - 3:04Widać je tutaj.
-
3:04 - 3:07Najpierw każdy ważny krok
-
3:07 - 3:11był podejmowany w obecności Rosjan.
-
3:11 - 3:14Ale Niemcy znani są z dużej skuteczności,
-
3:14 - 3:18więc Stasi bardzo szybko się rozrastała
-
3:18 - 3:21i w 1953 roku miała więcej pracowników
-
3:21 - 3:23niż Gestapo,
-
3:23 - 3:26tajna policja nazistowskich Niemiec.
-
3:26 - 3:28Liczba pracowników
podwajała się co dekadę. -
3:28 - 3:32W 1989 roku dla Stasi pracowało
-
3:32 - 3:33ponad 90 tys. ludzi.
-
3:33 - 3:36Oznacza to, że jeden pracownik
-
3:36 - 3:39przypadał na 180 mieszkańców,
-
3:39 - 3:43co było ewenementem na skalę światową.
-
3:43 - 3:45Na szczycie tego olbrzymiego aparatu
-
3:45 - 3:49stał jeden człowiek, Erich Mielke.
-
3:49 - 3:51Rządził Ministerstwem
Bezpieczeństwa Państwowego -
3:51 - 3:54ponad 30 lat.
-
3:54 - 3:56Był gorliwym funkcjonariuszem.
-
3:56 - 3:59Niedaleko stąd
-
3:59 - 4:01zabił dwóch policjantów.
-
4:01 - 4:05To on uosabiał Stasi.
-
4:05 - 4:09Ale co było takiego wyjątkowego w Stasi?
-
4:10 - 4:13Przede wszystkim miała ogromną władzę,
-
4:13 - 4:16bo skupiała różne funkcje
-
4:16 - 4:18w jednej organizacji.
-
4:18 - 4:20Po pierwsze
-
4:20 - 4:24Stasi była służbą wywiadowczą.
-
4:24 - 4:26Używała wszelkich możliwych narzędzi
-
4:26 - 4:28do potajemnego zdobywania informacji,
-
4:28 - 4:32jak informatorzy
czy podsłuchy telefoniczne, -
4:32 - 4:35co widać na tym zdjęciu.
-
4:35 - 4:38Działała nie tylko
we Wschodnich Niemczech, -
4:38 - 4:41ale na całym świecie.
-
4:41 - 4:45Po drugie, była tajną policją.
-
4:45 - 4:47Mogła zatrzymać ludzi na ulicy
-
4:47 - 4:50i trzymać w więzieniach.
-
4:51 - 4:53Po trzecie, Stasi funkcjonowała
-
4:53 - 4:55jak pewnego rodzaju oskarżyciel publiczny.
-
4:55 - 4:59Miała prawo wszczynać dochodzenie wstępne
-
4:59 - 5:02i prowadzić oficjalne przesłuchania.
-
5:02 - 5:04Ponadto, co nie mniej ważne,
-
5:04 - 5:08Stasi miała własne siły zbrojne.
-
5:08 - 5:10Ponad 11 tys. żołnierzy służyło
-
5:10 - 5:14w tak zwanym Pułku Wartowniczym,
-
5:14 - 5:18utworzonym do tłumienia
protestów i powstań. -
5:18 - 5:21Ze względu na koncentrację władzy
-
5:21 - 5:26Stasi nazywano państwem w państwie.
-
5:26 - 5:28Przyjrzyjmy się bardziej szczegółowo
-
5:28 - 5:31narzędziom Stasi.
-
5:31 - 5:32Pamiętajcie, że w tym czasie
-
5:32 - 5:36jeszcze nie wynaleziono
internetu ani smartfonów. -
5:36 - 5:40Oczywiście, Stasi używała wszelkiego typu
-
5:40 - 5:43urządzeń technicznych do inwigilacji.
-
5:43 - 5:45Telefony miały zakładane podsłuchy,
-
5:45 - 5:49łącznie z telefonem kanclerza RFN,
-
5:49 - 5:52a często również mieszkania.
-
5:52 - 5:55Każdego dnia 90 tys. listów
-
5:55 - 5:57było otwieranych przez te maszyny.
-
5:59 - 6:02Stasi śledziło także
dziesiątki tysięcy ludzi, -
6:02 - 6:05wykorzystując ukryte kamery
i specjalnie wyszkolonych agentów, -
6:05 - 6:09żeby udokumentować każdy ich krok.
-
6:09 - 6:12Na tym zdjęciu możecie zobaczyć mnie
-
6:12 - 6:13jako młodego człowieka
-
6:13 - 6:15przed budynkiem, w którym teraz jesteśmy,
-
6:15 - 6:19sfotografowanego przez agenta Stasi.
-
6:19 - 6:23Stasi zbierała nawet próbki zapachu ludzi.
-
6:23 - 6:27Przechowywała je w zamkniętych słojach
-
6:27 - 6:31znalezionych po pokojowej rewolucji.
-
6:31 - 6:35Za te wszystkie zadania odpowiadały
-
6:35 - 6:38wysoce wyspecjalizowane wydziały.
-
6:38 - 6:40Wydział podsłuchujący rozmowy telefoniczne
-
6:40 - 6:43był całkowicie oddzielony od tego,
-
6:43 - 6:44który kontrolował listy.
-
6:44 - 6:46Nie bez ważkiej przyczyny,
-
6:46 - 6:50bo jeśli jakiś agent odchodził ze Stasi,
-
6:50 - 6:52miał bardzo niewielką wiedzę.
-
6:52 - 6:56Porównajcie to na przykład
z Edwardem Snowdenem. -
6:56 - 6:59Ale ważna była też specjalizacja
przebiegająca pionowo, -
6:59 - 7:02żeby zapobiec przejawom empatii
-
7:02 - 7:04w stosunku do przedmiotu obserwacji.
-
7:04 - 7:07Śledzący mnie agent
-
7:07 - 7:09nie wiedział, kim jestem
-
7:09 - 7:11ani dlaczego jestem śledzony.
-
7:11 - 7:12A ja przemycałem zakazane książki
-
7:12 - 7:15z RFN do NRD.
-
7:15 - 7:18Ale jeszcze bardziej typowe dla Stasi
-
7:18 - 7:21było korzystanie z rozpoznania osobowego,
-
7:21 - 7:25czyli potajemnych donosicieli Stasi.
-
7:25 - 7:27Dla Ministra Bezpieczeństwa Państwowego
-
7:27 - 7:30ci tak zwani nieoficjalni pracownicy
-
7:30 - 7:33stanowili najważniejsze narzędzia.
-
7:33 - 7:39Od 1975 roku blisko 200 tys. ludzi
-
7:39 - 7:41stale współpracowało ze Stasi,
-
7:41 - 7:46co daje ponad 1% ludności.
-
7:46 - 7:49Poniekąd minister miał rację,
-
7:49 - 7:51ponieważ narzędzia techniczne
-
7:51 - 7:54mogą zarejestrować to, co ludzie robią,
-
7:54 - 7:58ale agenci i szpiedzy
mogą też donieść o tym, -
7:58 - 7:59co ludzie planują zrobić
-
7:59 - 8:02i co myślą.
-
8:02 - 8:07Dlatego Stasi rekrutowała
tak wielu informatorów. -
8:07 - 8:09System ich pozyskiwania
-
8:09 - 8:12i edukowania, jak to nazywano,
-
8:12 - 8:15był bardzo wyrafinowany.
-
8:15 - 8:18Stasi miała własną uczelnię,
-
8:18 - 8:20położoną niedaleko stąd,
-
8:20 - 8:22gdzie badano metody działania
-
8:22 - 8:24i wpajano je funkcjonariuszom.
-
8:24 - 8:28Ta wytyczna dokładnie opisywała
-
8:28 - 8:31każdy krok, który należy zrobić,
-
8:31 - 8:33jeśli chce się przekonać istoty ludzkie
-
8:33 - 8:37do zdradzenia współobywateli.
-
8:37 - 8:40Czasami mówi się, że wywierano presję,
-
8:40 - 8:42żeby ktoś został informatorem,
-
8:42 - 8:44ale przeważnie to nieprawda,
-
8:44 - 8:48bo informator z przymusu
to zły informator. -
8:48 - 8:51Tylko ktoś, kto chce dać wam
potrzebną informację -
8:51 - 8:54jest skutecznym donosicielem.
-
8:54 - 8:59Głównymi powodami kooperacji ze Stasi
-
8:59 - 9:04były przekonania polityczne
i korzyści materialne. -
9:04 - 9:07Funkcjonariusze próbowali też
-
9:07 - 9:11tworzyć osobistą więź z informatorem
-
9:11 - 9:16i mówiąc szczerze,
przykład Stasi pokazuje, -
9:16 - 9:19że nie trudno jest pozyskać kogoś
-
9:19 - 9:23do zdradzenia innych.
-
9:23 - 9:27Nawet niektórzy czołowi dysydenci NRD
-
9:27 - 9:28współpracowali ze Stasi,
-
9:28 - 9:32jak na przykład Ibrahim Böhme.
-
9:32 - 9:35W 1989 roku stał na czele
pokojowej rewolucji -
9:35 - 9:39i zostałby pierwszym premierem NRD
wybranym w wolnych wyborach, -
9:39 - 9:44gdyby nie wyszło na jaw,
że był informatorem. -
9:44 - 9:48Siatka szpiegowska naprawdę
była szeroko rozciągnięta. -
9:48 - 9:50W prawie każdej instytucji,
-
9:50 - 9:53nawet w Kościołach
w Zachodnich Niemczech, -
9:53 - 9:56było wielu informatorów.
-
9:56 - 9:59Pamiętam, jak powiedziałem
ważnemu oficerowi Stasi, -
9:59 - 10:02że jeśli wysłaliby do mnie informatora,
-
10:02 - 10:05z pewnością bym go rozpoznał.
-
10:05 - 10:07A on mi odpowiedział,
-
10:07 - 10:08że nikogo nie wysyłali
-
10:08 - 10:11i użyli osób z mojego otoczenia.
-
10:11 - 10:14Dwóch z moich najlepszych przyjaciół
-
10:14 - 10:18faktycznie donosiło na mnie Stasi.
-
10:18 - 10:21Nie tylko w moim przypadku
szpiedzy byli tak blisko. -
10:21 - 10:25Weźmy na przykład Verę Lengsfeld,
inną czołową dysydentkę, -
10:25 - 10:29którą szpiegował jej mąż.
-
10:29 - 10:32Pewnego słynnego pisarza zdradził brat.
-
10:32 - 10:36To przypomina mi "Rok 1984"
George'a Orwella, -
10:36 - 10:39w której jedyną osobą
faktycznie godną zaufania -
10:39 - 10:42był informator.
-
10:42 - 10:46Ale po co Stasi zbierała
te wszystkie informacje -
10:46 - 10:48w swoich archiwach?
-
10:48 - 10:52Głównym celem było
kontrolowanie społeczeństwa. -
10:52 - 10:54Niemal w każdej przemowie minister
-
10:54 - 10:56dawał rozkaz, żeby dowiedziano się,
-
10:56 - 11:00kto jest kim, czyli co kto myśli.
-
11:00 - 11:01Nie chciał czekać,
-
11:01 - 11:04aż ktoś spróbuje
przeciwstawić się reżimowi. -
11:04 - 11:06Chciał zawczasu wiedzieć,
-
11:06 - 11:09co ludzie myślą i planują.
-
11:09 - 11:12Niemcy z NRD oczywiście wiedzieli,
-
11:12 - 11:15że otaczają ich szpiedzy
-
11:15 - 11:19w totalitarnym reżimie
wzbudzającym nieufność -
11:19 - 11:22i stan powszechnego strachu,
-
11:22 - 11:26będące najważniejszymi narzędziami opresji
-
11:26 - 11:28w każdej dyktaturze.
-
11:28 - 11:31Dlatego niewielu Niemców z NRD
-
11:31 - 11:35próbowało walczyć
z reżimem komunistycznym. -
11:35 - 11:39A jeśli tak, Stasi często stosowała
-
11:39 - 11:42iście diabelską metodę
-
11:42 - 11:44zwaną Zersetzung,
-
11:44 - 11:48opisaną przez inne wytyczne.
-
11:48 - 11:50Nie łatwo przetłumaczyć to słowo,
-
11:50 - 11:55bo jego pierwotne znaczenie
to biodegradacja. -
11:55 - 11:58Ale w gruncie rzeczy,
bardzo dobrze oddaje to znaczenie. -
11:58 - 12:02Celem było potajemne zniszczenie
-
12:02 - 12:04pewności siebie ludzi,
-
12:04 - 12:08na przykład przez niszczenie reputacji,
-
12:08 - 12:11sprawianie kłopotów w pracy
-
12:11 - 12:16i niszczenie osobistych związków.
-
12:16 - 12:21Biorąc to pod uwagę, NRD była
bardzo nowoczesną dyktaturą. -
12:21 - 12:25Stasi nie próbowała aresztować
wszystkich dysydentów. -
12:25 - 12:28Wolała ich paraliżować
-
12:28 - 12:31i mogła to robić,
-
12:31 - 12:34ponieważ miała dostęp
do tak wielu informacji -
12:34 - 12:38i tak licznych instytucji.
-
12:38 - 12:41Zatrzymanie było stosowane
-
12:41 - 12:43tylko w ostateczności.
-
12:43 - 12:46W tym celu Stasi posiadała
17 aresztów śledczych, -
12:46 - 12:49po jednym w każdym okręgu.
-
12:49 - 12:52Stasi wytworzyła także na tym polu
-
12:52 - 12:56całkiem nowoczesne metody.
-
12:56 - 12:58Zazwyczaj śledczy
-
12:58 - 13:01nie torturował więźnia,
-
13:01 - 13:04tylko stosował wyrafinowany system
-
13:04 - 13:06wywierania presji psychicznej,
-
13:06 - 13:10której głównym elementem
była ścisła izolacja. -
13:10 - 13:12Prawie żaden więzień nie wytrzymał
-
13:12 - 13:15bez złożenia zeznań.
-
13:16 - 13:18Jeśli będziecie mieć okazję,
-
13:18 - 13:21odwiedźcie dawne więzienie
Stasi w Berlinie, -
13:21 - 13:25gdzie zwiedzających oprowadza
były więzień polityczny, -
13:25 - 13:28który wyjaśni wam, jak to działało.
-
13:28 - 13:31Trzeba odpowiedzieć
na jeszcze jedno pytanie. -
13:31 - 13:33Skoro Stasi była tak dobrze zorganizowana,
-
13:33 - 13:37to dlaczego reżim komunistyczny upadł?
-
13:37 - 13:42Po pierwsze, w 1989 roku
przywódcy Niemiec Wschodnich -
13:42 - 13:44nie byli pewni, jak przeciwdziałać
-
13:44 - 13:47narastającym protestom.
-
13:47 - 13:49Byli tym bardziej zdezorientowani,
-
13:49 - 13:52bo w ojczyźnie socjalizmu,
-
13:52 - 13:53Związku Radzieckim,
-
13:53 - 13:57zaczęto prowadzić
bardziej liberalną politykę. -
13:57 - 13:59Ponadto, reżim był zależny
-
13:59 - 14:03od pożyczek z Zachodu.
-
14:03 - 14:05Dlatego Stasi nie dostała
-
14:05 - 14:08rozkazu stłumienia powstania.
-
14:08 - 14:12Po drugie, w ideologii komunistycznej
-
14:12 - 14:15nie ma miejsca na krytykę.
-
14:15 - 14:17Przywódcy trwali w wierze,
-
14:17 - 14:20że socjalizm to ustrój doskonały,
-
14:20 - 14:24a Stasi miała to oczywiście potwierdzać.
-
14:24 - 14:26W konsekwencji,
-
14:26 - 14:29mimo wszystkich tych informacji,
-
14:29 - 14:33reżim nie mógł zanalizować
prawdziwych problemów, -
14:33 - 14:36a tym samym nie mógł ich rozwiązać.
-
14:36 - 14:38Ostatecznie Stasi przestała istnieć
-
14:38 - 14:40z powodu struktur,
-
14:40 - 14:44które miała chronić.
-
14:44 - 14:46Koniec Stasi
-
14:46 - 14:48był trochę tragiczny,
-
14:48 - 14:50bo jej funkcjonariusze
-
14:50 - 14:53podczas pokojowej rewolucji
-
14:53 - 14:55byli zajęci tylko jednym,
-
14:55 - 14:58a mianowicie niszczeniem dokumentów,
-
14:58 - 15:01które produkowali przez całe dekady.
-
15:01 - 15:03Na szczęście
-
15:03 - 15:07powstrzymali ich obrońcy praw człowieka.
-
15:07 - 15:10Dlatego dziś możemy wykorzystać te akta,
-
15:10 - 15:11żeby lepiej zrozumieć,
-
15:11 - 15:14jak działa państwo nadzoru.
-
15:14 - 15:16Dziękuję.
-
15:16 - 15:19(Brawa)
-
15:25 - 15:28Bruno Giussani: Dziękuję bardzo.
-
15:31 - 15:33Chciałbym zadać ci kilka pytań,
-
15:33 - 15:36bo mam tu ze sobą
Der Spiegel z zeszłego tygodnia. -
15:36 - 15:41"Mein Nachbar NSA." Mój sąsiad NSA.
-
15:41 - 15:43Dopiero skończyłeś mówić
-
15:43 - 15:47o sąsiadach-szpiegach i informatorach
ze Wschodnich Niemiec. -
15:47 - 15:49Czy jest bezpośredni związek
między obydwoma historiami, -
15:49 - 15:51czy go nie ma?
-
15:51 - 15:53Jak reagujesz na to jako historyk?
-
15:53 - 15:55Hubertus Knabe: Myślę, że należy
-
15:55 - 15:58wspomnieć tu o kilku aspektach.
-
15:58 - 15:59Po pierwsze, uważam,
-
15:59 - 16:04że różne są powody zbierania tych danych.
-
16:04 - 16:06Czy robi się to, żeby chronić obywateli
-
16:06 - 16:08przed atakami terrorystycznymi,
-
16:08 - 16:11czy po to, żeby ich uciskać?
-
16:11 - 16:13To zasadnicza różnica.
-
16:13 - 16:15Ale z drugiej strony,
-
16:15 - 16:19także w ustroju demokratycznym,
może dojść do nadużycia tych narzędzi -
16:19 - 16:23i należy być tego świadomym,
-
16:23 - 16:24żeby to powstrzymać
-
16:24 - 16:26i żeby także służby wywiadowcze
-
16:26 - 16:29przestrzegały zasad, które mamy.
-
16:29 - 16:30Po trzecie, prawdopodobnie,
-
16:30 - 16:34możemy się naprawdę cieszyć,
że żyjemy w ustroju demokratycznym, -
16:34 - 16:36bo możecie mieć pewność,
-
16:36 - 16:39że Rosja i Chiny robią to samo,
-
16:39 - 16:40ale nikt o tym nie mówi,
-
16:40 - 16:43bo nikomu nie wolno.
-
16:43 - 16:45(Brawa)
-
16:49 - 16:51BG: Kiedy dowiedzieliśmy się o tej sprawie
-
16:51 - 16:54w lipcu zeszłego roku,
-
16:54 - 16:56złożyłeś doniesienie o przestępstwie
-
16:56 - 16:59do niemieckiego sądu. Dlaczego?
-
16:59 - 17:03HK: Zrobiłem to, bo jak już powiedziałem,
-
17:03 - 17:06uważam, że zwłaszcza
w ustroju demokratycznym -
17:06 - 17:11zasady obowiązują wszystkich,
-
17:11 - 17:13więc nie może być tak,
-
17:13 - 17:15że jakaś instytucja ich nie respektuje.
-
17:15 - 17:17W niemieckim prawie karnym zapisano,
-
17:17 - 17:19że nie wolno nikogo podsłuchiwać
-
17:19 - 17:21bez zgody sądu.
-
17:21 - 17:25Na szczęście, zapis ten istnieje
w niemieckim kodeksie karnym, -
17:25 - 17:29więc jeśli jest łamany, to sądzę,
-
17:29 - 17:31że dochodzenie jest konieczne,
-
17:31 - 17:33a bardzo długo trwało,
-
17:33 - 17:35zanim niemiecki prokurator generalny
-
17:35 - 17:39wszczął postępowanie
i to tylko w przypadku Angeli Merkel, -
17:39 - 17:42a nie wszystkich mieszkańców Niemiec.
-
17:42 - 17:44BG: To mnie nie dziwi...
-
17:44 - 17:48(Brawa)
-
17:48 - 17:50...w kontekście historii,
o której mówiłeś. -
17:50 - 17:52Z perspektywy osoby spoza Niemiec
-
17:52 - 17:54spodziewałem się, że Niemcy zareagują
-
17:54 - 17:57od razu dużo silniej.
-
17:57 - 18:00A jednak zareagowali dopiero wtedy,
-
18:00 - 18:01gdy wyszło na jaw,
-
18:01 - 18:03że kanclerz Merkel była podsłuchiwana.
-
18:03 - 18:05Dlaczego?
-
18:05 - 18:07HK: Uważam to za dobry znak,
-
18:07 - 18:11bo ludzie czują się bezpieczni
w tym demokratycznym państwie. -
18:11 - 18:14Nie boją się, że zostaną aresztowani,
-
18:14 - 18:17a kiedy po konferencji
wyjdziecie z tej sali, -
18:17 - 18:19nie będziecie się musieli bać,
-
18:19 - 18:22że czeka tam tajna policja,
żeby was aresztować. -
18:22 - 18:23Myślę więc, że to dobry znak.
-
18:23 - 18:26Ludzie nie boją się tak, jakby mogli.
-
18:26 - 18:31Ale oczywiście uważam,
że to instytucje są odpowiedzialne -
18:31 - 18:33za powstrzymanie nielegalnych działań
-
18:33 - 18:36w Niemczech i wszędzie tam,
gdzie one się odbywają. -
18:36 - 18:39BG: Na koniec osobiste pytanie.
-
18:39 - 18:41W Niemczech toczy się debata
-
18:41 - 18:44nad udzieleniem azylu
Edwardowi Snowdenowi. -
18:44 - 18:46Jesteś za czy przeciw?
-
18:46 - 18:48HK: To trudne pytanie,
-
18:48 - 18:49ale skoro pytasz
-
18:49 - 18:51i jeśli mam być szczery,
-
18:51 - 18:53udzieliłbym mu azylu,
-
18:53 - 18:55bo wykazał się dużą odwagą,
-
18:55 - 18:58a życie jego i jego rodziny
-
18:58 - 18:59legło w gruzach.
-
18:59 - 19:02Dlatego powinniśmy
zrobić coś dla tych ludzi, -
19:02 - 19:07zwłaszcza uwzględniając historię Niemiec,
-
19:07 - 19:09skąd tak wielu ludzi musiało uciekać
-
19:09 - 19:11i ubiegać się o azyl w innych krajach
-
19:11 - 19:13bez powodzenia.
-
19:13 - 19:16Udzielenie mu azylu byłoby dobrym gestem.
-
19:16 - 19:17(Brawa)
-
19:17 - 19:21BG: Bardzo ci dziękuję, Hubertusie.
- Title:
- Mroczne sekrety państwa nadzoru
- Speaker:
- Hubertus Knabe
- Description:
-
Witajcie w mrocznym świecie NRD-owskiej agencji bezpieczeństwa znanej jako Stasi. Wyjątkowo potężna w szpiegowaniu obywateli do chwili upadku Muru Berlińskiego w 1989 r. Stasi dysponowała systemem nadzoru i wywierania presji psychicznej, który pozwalał trzymać państwo pod kontrolą przez dziesiątki lat.
Hubertus Knabe bada historię Stasi, a sam był przez nią szpiegowany. Dzieli się zdumiewającymi szczegółami dotyczącymi upadku państwa nadzoru i pokazuje, z jaką łatwością sąsiad obracał się przeciwko sąsiadowi. - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 19:38
Krystian Aparta approved Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state | ||
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for The dark secrets of a surveillance state |
Rysia Wand
Finished review.
Trochę poskracałam i poprawiłam synchron w kilku miejscach (dźwięk z napisem).