DNA teknolojisini çiftçilerin ekin hastalıkları savaşına yardım için nasıl kullanıyoruz
-
0:01 - 0:03Yataktan iki sebepten
dolayı kalkarım. -
0:03 - 0:07Birincisi, küçük çaplı aile çiftçileri
daha çok besine ihtiyaç duyduğu için. -
0:08 - 0:132019'da bizi besleyen çiftçilerin
aç olması çılgınca. -
0:13 - 0:18İkincisi bilimin daha çeşitli
ve kapsayıcı olması gerektiği için. -
0:19 - 0:22Ağır bir fakirlik içinde yaşayan
milyonların besin güvencesi gibi -
0:22 - 0:26gezegen üzerindeki
en zor sorunu çözeceksek, -
0:26 - 0:29bu konuda hepimizin
bir şeyler yapması gerekecek. -
0:29 - 0:31Gezegendeki en kapsamlı
ekiplerle birlikte -
0:31 - 0:35çiftçilerin daha çok
yiyeceğe ulaşması için -
0:35 - 0:37en yeni teknolojiyi
kullanmak istiyorum. -
0:38 - 0:39Ben bir işlemsel biyoloğum.
-
0:39 - 0:43Biliyorum-- Bu nedir ve bize açlığı
bitirmemizde nasıl yardımcı olacak? -
0:43 - 0:46Aslında bilgisayarları
ve biyolojiyi severim -
0:46 - 0:49ve bir şekilde, bunları
bir araya getirmek bir meslek. -
0:49 - 0:50(Gülme sesleri)
-
0:50 - 0:52Küçük yaştan itibaren
biyolog olmayı isteme -
0:52 - 0:55gibi bir hikayem yok.
-
0:55 - 0:58Gerçek şu ki
üniversitede basketbol oynadım. -
0:59 - 1:04Mali destek paketimin parçası, çalışarak
öğreneceğim bir işe ihtiyacım olmasıydı. -
1:04 - 1:06Ve bir gün,
-
1:06 - 1:09yurt odama en yakın
binaya doğru yol aldım. -
1:09 - 1:12Tesadüfe bakın ki
bu biyoloji binasıydı. -
1:12 - 1:15İçeri girdim ve iş ilanlarına baktım.
-
1:15 - 1:18Evet, bu internet öncesi dönemdi.
-
1:18 - 1:20Ve bir dizin kartında
-
1:20 - 1:24herbaryumda çalışılacak
bir iş ilanı gördüm. -
1:25 - 1:27Numarayı hızlıca not aldım,
-
1:27 - 1:29çünkü ilanda "esnek saatler" yazıyordu.
-
1:29 - 1:32Buna, basketbol programımla uyumlu
olması için ihtiyacım vardı. -
1:32 - 1:37Bir herbaryumun ne olduğunu
anlamak için kütüphaneye koştum. -
1:37 - 1:39(Gülme sesleri)
-
1:39 - 1:40Meğerse
-
1:40 - 1:44herbaryum, ölü ve kurumuş
bitkileri sakladıkları yermiş. -
1:45 - 1:47İşi kaptığım için şanslıydım.
-
1:47 - 1:50Yani, benim ilk bilimsel işim
-
1:50 - 1:56ölü bitkileri saatlerce durmaksızın
kağıtlara yapıştırmaktı. -
1:56 - 1:59(Gülme sesleri)
-
1:59 - 2:00Bu çok büyüleyici.
-
2:00 - 2:03İşte böyle işlemsel biyolog oldum.
-
2:04 - 2:06O zamanlar,
-
2:06 - 2:08genomik ve programlama
giderek gelişiyordu. -
2:08 - 2:11Ben de yüksek lisansıma
-
2:11 - 2:14biyolojiyi ve bilgisayarları
birleştirerek devam ettim. -
2:14 - 2:15O sırada,
-
2:15 - 2:17Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'nda
-
2:17 - 2:19teorik biyoloji ve biyofizik
grubunda çalıştım. -
2:20 - 2:24İşte orada ilk defa
bir süper bilgisayarla tanıştım -
2:24 - 2:25ve resmen beynim durdu.
-
2:26 - 2:30Steroitler üzerinde birbirine bağlı
binlerce bilgisayardan oluşan -
2:30 - 2:32süper bilgisayarların gücüyle,
-
2:32 - 2:38grip ve hepatit C'nin karmaşıklıklarını
ortaya çıkarabiliyorduk. -
2:38 - 2:42İşte bu süre boyunca, insanlık
için bilgisayarları ve biyolojiyi -
2:42 - 2:45birleştirmenin gücünü gördüm.
-
2:45 - 2:47Ve bunun kariyer yolum olmasını istedim.
-
2:48 - 2:50Böylelikle 1999'dan beri,
-
2:50 - 2:53bilimsel kariyerimin çoğunu
-
2:53 - 2:54oldukça pahalı ekipmanlarla donatılmış
-
2:55 - 2:57ileri teknoloji laboratuvarlarda geçirdim.
-
2:58 - 2:59Birçok kişi bana
-
2:59 - 3:03nasıl ve neden Afrika'daki
çiftçiler için çalıştığımı soruyor. -
3:04 - 3:06Bilgisayar becerilerimden dolayı,
-
3:06 - 3:112013'te Doğu Afrikalı bilim
insanlarından oluşan bir ekip -
3:11 - 3:15manyokları kötü durumundan kurtarmak
için ekiplerine katılmamı istedi. -
3:16 - 3:23Manyok, kökleri ve yapraklarıyla
dünya çapında 800 milyon insanı, -
3:24 - 3:27Doğu Afrika'da ise 500 milyon
insanı doyuran bir bitki. -
3:27 - 3:29Yani neredeyse 1 milyara yakın insan,
-
3:29 - 3:32günlük kalorilerini bu bitkiden sağlıyor.
-
3:33 - 3:36Eğer küçük çaplı bir aile çiftçisi
yeterli manyoğa sahipse -
3:36 - 3:39ailesini besleyebilir
-
3:39 - 3:43ve okul ihtiyaçları,
sağlık giderleri ve birikim için -
3:43 - 3:45bunu pazarda satabilir.
-
3:46 - 3:49Ama manyok,
Afrika'da bir saldırı altında. -
3:50 - 3:54Beyaz sinekler ve virüsler,
manyoğu tahrip ediyor. -
3:55 - 3:57Beyaz sinekler, 600'den fazla
bitkinin yapraklarıyla -
3:57 - 4:00beslenen küçük böceklerdir.
-
4:00 - 4:01Bunlar kötü haberler.
-
4:01 - 4:03Birçok tür var;
-
4:03 - 4:05böcek ilaçlarına dirençli hâle geliyorlar
-
4:05 - 4:08ve manyok kahverengi çizgili hastalığı ile
-
4:08 - 4:11manyok mozaik hastalığına sebep olan
-
4:11 - 4:14yüzlerce bitki virüsünü bulaştırıyorlar.
-
4:14 - 4:16Bu, bitkiyi tamamen öldürüyor.
-
4:17 - 4:19Eğer hiç manyok olmazsa,
-
4:19 - 4:23milyonlarca insanın yiyeceği
ve geliri de olmaz. -
4:24 - 4:27Bu kadınların biraz yardıma
ihtiyacı olduğunu fark etmem -
4:27 - 4:29Tanzanya'ya yaptığım bir geziyle oldu.
-
4:29 - 4:31Çoğunluğu kadın olan
-
4:31 - 4:34bu inanılmaz,
güçlü, küçük çaplı aile çiftçileri -
4:34 - 4:36bu işi zorluklarla yapıyorlardı.
-
4:37 - 4:39Ailelerini beslemek için yeterli
yiyeceğe sahip değillerdi -
4:39 - 4:41ve bu ciddi bir kriz.
-
4:41 - 4:44Olan şey şu ki
yağmur mevsimi geldiğinde -
4:44 - 4:46gidip tarlalara manyok ekiyorlar.
-
4:46 - 4:48Dokuz ay sonra,
-
4:48 - 4:51bu haşereler ve patojenler
yüzünden ortada hiçbir şey yok. -
4:51 - 4:53Kendi kendime düşündüm,
-
4:53 - 4:56nasıl olur da çiftçiler aç kalabilir?
-
4:57 - 4:59Böylece yardımcı olabileceğim
herhangi bir becerim varsa -
4:59 - 5:02diye görmek için çiftçiler
ve bilim insanları ile -
5:02 - 5:04bölgede biraz zaman
geçirmeye karar verdim. -
5:04 - 5:07Bölgedeki durum şok ediciydi.
-
5:07 - 5:12Beyaz sinekler proteini için
yenilen yaprakları, -
5:12 - 5:15virüsler ise nişastası için
yenilen kökleri tahrip etmişlerdi. -
5:16 - 5:18Koskoca bir üreme mevsimi geçecek,
-
5:18 - 5:22çiftçiler koskoca bir yıllık gelir
ve yiyeceği kaybedecek -
5:22 - 5:25ve aile uzun bir açlık sezonu acı çekecek.
-
5:26 - 5:28Bu tamamen önlenebilir.
-
5:28 - 5:29Eğer çiftçi tarlasına
-
5:29 - 5:32bu virüs ve patojenlere dirençli olacak
-
5:32 - 5:36hangi tür manyok ekmesi
gerektiğini bilseydi -
5:37 - 5:39daha fazla yiyeceği olabilirdi.
-
5:39 - 5:42Gereken tüm teknolojiye sahibiz;
-
5:42 - 5:45fakat bilgi ve kaynaklar,
-
5:45 - 5:48dünya geneline eşit şekilde dağıtılmıyor.
-
5:49 - 5:51Yani özellikle söylemek istediğim şey,
-
5:51 - 5:54bu böcek zararlıları ve patojenlerdeki
-
5:54 - 5:56karmaşıklıkları ortaya
çıkarmak için gerekli -
5:56 - 5:58eski genomik teknolojilerinin
-
5:59 - 6:02Sahraaltı Afrika için yapılmadığı.
-
6:03 - 6:05Milyonlarca dolardan
fazlasına mal oluyorlar. -
6:05 - 6:09Devamlı enerji ve uzmanlaşmış
insan gücüne ihtiyaçları var. -
6:10 - 6:13Bu makineler, Afrika'da
oldukça nadir bulunuyor. -
6:13 - 6:17Dolayısıyla ön saflarda savaşan
bu bilim insanlarına -
6:17 - 6:20örnekleri denizaşırı göndermek
dışında başka şans bırakmıyor. -
6:20 - 6:21Örnekleri denizaşırı gönderdiğinizde ise
-
6:22 - 6:24çözünüyorlar ve çok fazla
paraya mal oluyorlar. -
6:24 - 6:27Zayıf bir internet üzerinden
verileri geri getirmeye çalışmak -
6:27 - 6:29neredeyse imkansız.
-
6:29 - 6:33Bazen sonuçları çiftçiye
ulaştırmak altı ay sürüyor. -
6:33 - 6:35Sonrasında ise artık çok geç.
-
6:35 - 6:37Ekin çoktan tükenmiş,
-
6:37 - 6:40bu da daha fazla fakirlik
ve açlıkla sonuçlanıyor. -
6:41 - 6:43Bunu düzeltebileceğimizi biliyorduk.
-
6:44 - 6:452017'de,
-
6:45 - 6:48Oxford Nanopor MinION isimli
-
6:48 - 6:53bu elde taşınabilir, portatif
DNA dizileyiciyi duymuştuk. -
6:53 - 6:57Bu makine Batı Afrika'da ebolayla
savaşmak için kullanıldı. -
6:57 - 6:58Düşündük ki,
-
6:58 - 7:02neden bunu Doğu Afrika'daki çiftçilere
yardım etmek için kullanmıyoruz? -
7:02 - 7:06Yaptığımız şey bunu
gerçekleştirmek için yola koyulmaktı. -
7:07 - 7:09O zamanlar bu teknoloji
henüz çok yeniydi -
7:09 - 7:12ve birçoğu, aynısını çiftlikte
yapabileceğimizden şüphe etti. -
7:13 - 7:14Bunu yapmaya koyulduğumuzda
-
7:14 - 7:18Birleşik Krallık'taki ortaklarımızdan biri
-
7:18 - 7:23bırakın çiftliği, Doğu Afrika'da bile
bunu asla çalıştıramayacağımızı söyledi. -
7:24 - 7:26Biz de bu meydan okumayı kabul ettik.
-
7:26 - 7:31Hatta bu kişi, makineyi asla
çalıştıramayacağımıza dair -
7:31 - 7:35en iyisinden 2 şişe şampanyasına
bizimle bahse girecek kadar ileri gitti. -
7:37 - 7:382 kelime:
-
7:38 - 7:40şampanya zamanı.
-
7:40 - 7:42(Gülme sesleri)
-
7:42 - 7:46(Alkışlar)
-
7:46 - 7:49Evet, çünkü başardık.
-
7:49 - 7:52Yüksek teknoloji moleküler
laboratuvarın tamamını -
7:52 - 7:56Tanzanya, Kenya ve
Uganda'daki çiftçilere götürdük -
7:56 - 7:58ve buna "Ağaç Laboratuvarı"
adını verdik. -
7:59 - 8:00Peki ne yaptık?
-
8:00 - 8:03Öncelikle kendimize
bir ekip adı verdik: -
8:03 - 8:05"Manyok Virüsü Eylem Projesi"
-
8:05 - 8:06Bir internet sitesi yaptık.
-
8:06 - 8:10Genomik ve programlama
topluluklarından destek topladık -
8:10 - 8:12ve uzaktaki çiftçilere gittik.
-
8:12 - 8:15Ağaç Laboratuvarı'mız
için gereken her şey -
8:15 - 8:18buradaki ekip tarafından taşındı.
-
8:18 - 8:22Hasta bitkileri teşhis
etmek için ihtiyaç duyulan -
8:22 - 8:25tüm moleküler ve işlemsel
gereksinimler orada. -
8:25 - 8:28Aslında hepsi aynı zamanda sahnede.
-
8:29 - 8:32Şunu fark ettik ki
probleme ve çiftçiye -
8:32 - 8:34ne kadar yakın veri elde edebilirsek
-
8:34 - 8:38bitkisindeki sorunu ona
daha hızlı söyleyebiliriz. -
8:38 - 8:40Sadece sorunu söylemekle kalmıyor,
-
8:40 - 8:41çözüm de sunuyoruz.
-
8:41 - 8:43Çözüm ise tarlasını
-
8:43 - 8:45ve tarlasındaki böceklere
-
8:45 - 8:49ve patojenlere dirençli
bitki türlerini yakmak. -
8:50 - 8:54Öncelikle DNA izolasyonu
yapmak zorundaydık. -
8:54 - 8:57Bu makineyi burada kullandık.
-
8:57 - 9:04kısaca PDQeX diyoruz ama
''Acayip Hızlı Çıkarma'' anlamında. -
9:04 - 9:06(Gülme sesleri)
-
9:06 - 9:07Biliyorum.
-
9:08 - 9:10Arkadaşım Joe oldukça havalı.
-
9:11 - 9:15DNA izolasyonu yapmadaki
en büyük zorluklardan biri -
9:15 - 9:18genellikle çok pahalı
ekipmanlar gerektirmesi -
9:18 - 9:20ve saatler sürmesi.
-
9:20 - 9:21Ama bu makineyle
-
9:21 - 9:25bunu 20 dakikada
maliyetinin çok altında yapabiliyoruz. -
9:25 - 9:28Bir motorsiklet bataryasıyla çalışıyor.
-
9:29 - 9:34Oradan DNA özünü alıp
bir DNA kütüphanesine hazırlıyoruz, -
9:34 - 9:37buradaki portatif elde taşınır
genomik dizileyiciye -
9:38 - 9:41yüklemeye hazır hale getiriyoruz.
-
9:42 - 9:45Sonra bunu küçük bir
süper bilgisayara takıyoruz, -
9:45 - 9:47buna da MinIT deniyor.
-
9:48 - 9:52Bunların her ikisi de portatif
bir batarya kutusuna bağlı. -
9:52 - 9:55Böylece bir küçük çaplı aile çiftliğindeki
-
9:55 - 9:57en kısıtlayıcı 2 faktör olan
-
9:57 - 10:01temel güç ve internet gereksinimlerini
ortadan kaldırabiliyorduk. -
10:02 - 10:05Verileri hızlıca analiz etmek de
bir sorun olabilir. -
10:05 - 10:09Ama bu benim bir işlemsel biyolog
olmamın işe yaradığı bir nokta. -
10:09 - 10:12Tüm o ölü bitkileri yapıştırmak,
-
10:12 - 10:13ölçüm yapmak
-
10:13 - 10:15ve programlamak
-
10:15 - 10:19sonunda gerçek dünyada
gerçek zamanlı olarak bir işe yaradı. -
10:19 - 10:22Kişiselleştirilmiş veritabanı
yapabiliyordum -
10:22 - 10:29ve sonuçları çiftçilere altı ay yerine
üç saat içinde verebiliyorduk. -
10:30 - 10:37(Alkışlar)
-
10:38 - 10:41Çiftçiler çok sevinçliydi.
-
10:42 - 10:45Peki bir etkimiz olduğunu nasıl biliyoruz?
-
10:45 - 10:47Ağaç Laboratuvarı'ndan dokuz ay sonra
-
10:47 - 10:50Asha hektar başına hiç mahsül alamazken
-
10:50 - 10:52kırk ton almaya başladı.
-
10:52 - 10:54Ailesini doyuracak kadarına sahipti
-
10:54 - 10:56ve bunu pazarda satıyordu.
-
10:56 - 10:59Şimdi ise ailesi için bir ev inşa ediyor.
-
11:00 - 11:01Evet, harika.
-
11:01 - 11:06(Alkışlar)
-
11:06 - 11:08Peki Ağaç Laboratuvarı'nı
nasıl ölçeklendiririz? -
11:08 - 11:09Durum şu ki
-
11:09 - 11:11Afrika'da çiftçiler zaten ölçeklenmiş.
-
11:11 - 11:13Bu kadınlar çiftçi grubunda çalışıyor.
-
11:13 - 11:18Asha'ya yardım etmek aslında
köydeki 3000 kişiye yardım etti -
11:18 - 11:21çünkü Asha sonuçları ve aynı
zamanda çözümü de paylaştı. -
11:22 - 11:26Tanıştığım her bir çiftçiyi hatırlıyorum.
-
11:27 - 11:30Acıları ve neşeleri
-
11:30 - 11:32hafızama kazındı.
-
11:33 - 11:35Bilimimiz onlar için.
-
11:36 - 11:39Ağaç Laboratuvarı onlara
daha fazla yiyeceği korumada -
11:39 - 11:41yardım etmek için en iyi girişimimiz.
-
11:41 - 11:45Hayatımda en iyi bilimi, en ileri
teknoloji genomik aletlerle -
11:45 - 11:51Doğu Afrika'nın bu kısmında yapacağımı
asla hayal etmezdim. -
11:52 - 11:55Ama ekibimiz
-
11:55 - 11:59çiftçilere altı aydansa üç saat içinde
cevap verebilmeyi hayal etti -
11:59 - 12:01ve bunu başardık.
-
12:01 - 12:05Çünkü bu bilimdeki farklılık
ve kapsamanın gücü. -
12:05 - 12:06Teşekkürler.
-
12:06 - 12:09(Alkışlar)
-
12:10 - 12:14(Tezahüratlar)
- Title:
- DNA teknolojisini çiftçilerin ekin hastalıkları savaşına yardım için nasıl kullanıyoruz
- Speaker:
- Laura Boykin
- Description:
-
Bir işlemsel biyolog olan TED Senior Fellow Laura Boykin'e göre, neredeyse dünya genelinde 800 milyon insan hayatta kalmak için manyoğa bağlı. Ama bu önemli besin kaynağı tamamen önlenebilir virüslerin saldırısı altında. Bizi çiftçilere, virüsleri aylar yerine saatler içinde tanımlayabilen portatif DNA laboratuvarı ve küçük süper bilgisayar kullanarak ekinlerini sağlıklı tutmak için yardım etmede çeşitli bilim insanlarıyla birlikte çalıştığı Doğu Afrika'daki çiftliklere götürüyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:27
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cihan Ekmekçi accepted Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How we're using DNA tech to help farmers fight crop diseases |