< Return to Video

هەژاری نەبوونا کەسایەتییێ نینە، ئەو نەبوونا پارەی یە

  • 0:02 - 0:05
    من دڤێت بپرسیارەکا سادە دەستپێبکەم:
  • 0:06 - 0:10
    ئەرێ بۆچی خەلکێ هەژار
    گەلەک بریارێن هەژار ددەن؟
  • 0:12 - 0:13
    ئەز دزانم پرسیارەکا بزەحمەتە،
  • 0:13 - 0:15
    بەلـێ پا بەرێ خوە بدە داتایان.
  • 0:15 - 0:17
    هەژار پتر دەیندکەت، کێمتر رادکەت،
  • 0:17 - 0:20
    پتر جگاران دکێشیت، کێمتر راهێنانان دکەت،
  • 0:20 - 0:22
    پتر ڤەدخوەت و
    کێمتر خوارنێن ساخلەم دخوەت.
  • 0:22 - 0:24
    بۆچی؟
  • 0:24 - 0:26
    باشە، شروڤەکرنا ستاندارد
  • 0:26 - 0:29
    جارەکێ هاتبوو کومڤەکرن ژلایێ سەرۆک وەزیرا
    بریتانییا، مارگارێت تاچەر.
  • 0:29 - 0:33
    و ئەوێ هەژاری
    ب "نەخوەشییەکا کەسایەتییێ" ناڤکر.
  • 0:33 - 0:35
    (کەنین)
  • 0:35 - 0:37
    بشێوەیەکێ سادە، نەبوونا کەسایەتییێ،
  • 0:37 - 0:41
    نوکە، ئەز یێ پشتراستم نە گەلەک ژهەوە
    دێ گەلەک دچاڤگرتی بن دەربارەی ڤێ چەندێ.
  • 0:42 - 0:46
    بەلـێ ئەو هزرا کو دبێژیت
    شاشییەک یا دهەژاران بخوەدا هەی
  • 0:46 - 0:48
    نەییا گرێدایە بخاتینا تاچەرێ ڤە.
  • 0:49 - 0:52
    دبیت هندەک ژهەوە وێ چەندێ باوەر
    بکەن کو پێتڤییە هەژاری بکەینە
  • 0:53 - 0:54
    بەرپرسیار ژشاشییێن وان بخوە.
  • 0:54 - 0:58
    و دبیت هندەکێن دی بێژن کو پێتڤییە ئەم
    هاریکارییا وان بکەین ددانا بریارێن باشتردا
  • 0:59 - 1:02
    بەلـێ پا گومانا سەرەکی هەر وەکی خوەیە:
  • 1:03 - 1:05
    تشتەکێ شاش یێ هەی دەربارەی وان بخوە.
  • 1:06 - 1:08
    ئەگەر بتنێ ئەم بشێین وان بگوهورین،
  • 1:08 - 1:10
    ئەگەر بتنێ ئەم بشێین وان
    فێربکەین چەوا ژیانا خوە بەنە
  • 1:10 - 1:12
    سەر، ئەگەر بتنێ ئەو دگوهداربن.
  • 1:13 - 1:15
    و هەوە راستی بڤێت،
  • 1:15 - 1:18
    من ئەڤ چەندە نیشا خەلکی
    ددا ژبو دەمەکێ درێژ.
  • 1:19 - 1:21
    بتنێ چەند سالەکێن بوورینە
    کو بومن دیاربووی
  • 1:21 - 1:25
    کو هەمی تشتێن من هزر دکر کو ئەز دزانم
    دەربارەی هەژارییێ دشاش بوون.
  • 1:26 - 1:29
    ئەڤ هەمییە دەستپێکر دەمێ
    ژنیشکەکڤێ ڤە من روژنامەک خواندی
  • 1:29 - 1:31
    ژلایێ چەند دەروونناسێن ئەمریکیڤە.
  • 1:31 - 1:33
    ئەو ٨،٠٠٠ میلان چووبون
    ڤێ هەمی رێکێ بەرەف هندێ ڤە،
  • 1:33 - 1:35
    بو خواندنەکا زانستی یا بالکێش.
  • 1:35 - 1:38
    و ئەو جەرباندنەک بوو دگەل
    جووتیارێن لەڤەنا.
  • 1:39 - 1:42
    لسەر تە پێتڤییە بزانی کو ئەڤ جووتیارە
    نێزیکی ٦٠٪ ژداهاتێ خوە یێ سالانە
  • 1:42 - 1:44
    هەمییێ لسەر ئێک
    وەردگرن بئێکجاری،
  • 1:44 - 1:46
    ئێکسەر پشتی چنینێ.
  • 1:46 - 1:50
    ئەڤە وێ چەندێ دگەهینیت کو ئەو هەتا
    ڕادەکی دهەژارن دوەرزەکێ سالـێ دا
  • 1:50 - 1:51
    و ددەولەمەندن دوەرزێ دی دا.
  • 1:53 - 1:57
    ڤەکولەران داخواز ژوان کر کو تێستا ئای-کیو
    بکەن بەری چنینێ و پشتی چنینێ.
  • 1:58 - 2:02
    ئەو تشتێ وان ئاشکەرا کری پشتی ڤێ چەندێ
    بتەمامی مێشكێ من ڕاوەستاند.
  • 2:03 - 2:08
    جووتیاران نمرێن گەلەک لاواز
    بدەست خوەڤە ئینان بەری چنینێ.
  • 2:08 - 2:11
    هوسا دیاربوو، کارتێکرنا ژینێ دهەژارییێ دا،
  • 2:11 - 2:14
    یەکسانە بژدەستدانا ١٤ خالـێن ئای-کیو یێ.
  • 2:14 - 2:16
    نوکە، داکو هزرەکێ بگەهینمە تە،
  • 2:16 - 2:19
    ئەڤە دهێتە بەروارد کرن دگەل
    ژدەست دانا خەوا شەڤەکێ
  • 2:19 - 2:21
    یان کارتێکرنا ئالودەبوون بئەلکوحولی.
  • 2:23 - 2:25
    پشتی چەند هەیڤەکان،
    من گوهـ لێ بو ئیلدار شافر،
  • 2:25 - 2:29
    ماموستایەکە لزانکویا پرێنستون
    و ئێکە ژبەلاڤکەرێن ڤێ خواندنا زانستی،
  • 2:29 - 2:31
    دا هێتە هولەندا، ئەو جهـێ ئەز لـێ دژیم.
  • 2:31 - 2:33
    ڤێجا مە ئێک و دوو دیت لئەمستردام
  • 2:33 - 2:36
    داکو دەربارەی گریمانا وی یا شورەشگێری
    یا نوی دەربارەی هەژارییێ باخڤین.
  • 2:36 - 2:38
    و ئەز دشێم کورتبکەم بتنێ ددوو پەیڤان دا:
  • 2:39 - 2:41
    کێماتییا مێشکی.
  • 2:43 - 2:45
    هوسا دیاربوو مروڤ
    جیاواز ڕەفتارێ دکەن
  • 2:45 - 2:47
    دەمێ ئەو دزانن کو
    تشتەک ژوانا یێ کێمە.
  • 2:47 - 2:50
    و نەیا گرنگە کا ئەو تشتە چییە --
  • 2:50 - 2:53
    .چ ئەو کێم دەم بیت، پارە یان خوارن
  • 2:53 - 2:55
    ،هین هەمی ڤی هەستی دزانن
    دەمێ لسەر
  • 2:55 - 2:57
    ،تە پێتڤی گەلەکـێ ئەنجام بدەی
  • 2:57 - 2:59
    یان دەمێ بێهنڤەدانا دبەیە دناڤ فراڤینێ دا
  • 2:59 - 3:01
    .و شەکرا دناڤ خوینا تەدا کێم دبیت
  • 3:01 - 3:04
    ئەڤ چەندە گرنگیدانا تە بەرتەنگ دکەت
    ئێکسەر بو ئەو تشتێ ژتە کێم --
  • 3:04 - 3:06
    بو وێ ساندەویچا لسەر تە پێتڤی نوکە بخوەی.
  • 3:06 - 3:08
    ئەو کومبوونا دێ دەستپێکەت
    د پێنج خولەکان دا
  • 3:08 - 3:11
    یان ئەو قەرێن کو پێتڤییە
    بهێنە دان هەتا سوبەهی.
  • 3:11 - 3:14
    و هوسا نێرینێن دومدرێژ
    نامیننە لسەر هزرا مە.
  • 3:16 - 3:18
    تو دشێی بەرواردییێ بکەی
    بو کومپیوتەرەکێ نوی
  • 3:18 - 3:21
    یێ کو کار ب ١٠ پروگرامێن بهێز دکەت
    .دئێک دەم دا
  • 3:21 - 3:24
    پیچ پیچە خاف دبیت، و شاشییان دکەت،
  • 3:24 - 3:26
    و لدوماهییێ، دراوەستیت --
  • 3:26 - 3:28
    نەژبەرکو ئەو کومپیوتەرەکێ نەباشە،
  • 3:28 - 3:31
    بەلـێ ژبەرکو لسەر پێتڤییە
    گەلەک تشتان بکەت دئێک دەم دا.
  • 3:31 - 3:34
    هەژاری هەمان ئاریشە یا هەی.
  • 3:35 - 3:38
    ئەو بریارێن مەژی هشک نادەن
    ژبەرکو ئەو دمەژی هشکن،
  • 3:38 - 3:40
    بەلـێ پا ژبەرکو یێ دچارچووڤەکی دا دژین
  • 3:40 - 3:42
    یێ کو وەل وان دکەت کو
    بریارێن مەژی هشک بدەن.
  • 3:43 - 3:45
    ڤێجا ژنیشکەکێ ڤە ئەز تێگەهشتم
  • 3:46 - 3:49
    بوچی گەلەک ژپروگرامێن مە
    یێن لدژی هەژارییێ دبێ مفانە.
  • 3:51 - 3:55
    بو نموونە، وەبەرهێنان دپەروەردێ دا
    بتەمامی یا بێ ئەنجامە.
  • 3:55 - 3:58
    ڕامانا هەژارییێ نە کێماتییا زانینێ یە.
  • 3:59 - 4:01
    ڤەکولینەکا نوی یا ٢٠١ خواندنێن
    زانستی یێن پروگرامێن
  • 4:01 - 4:04
    فێرکاری دەربارەی
    کارتێکرنا ڕێڤەبرنا پاران
  • 4:04 - 4:07
    گەهشتە وی ئەنجامی
    کو چ کارتێکرن بتەمامی نینن.
  • 4:07 - 4:09
    نوکە، خەلەت دمن نەگەهن --
  • 4:09 - 4:11
    ئەڤە نە بووێ چەندێ یە
    کو هەژار فێری چ تشتان نابن --
  • 4:11 - 4:13
    چ پێنەڤیت ئەو دشێن گەلەک ژیر تربن.
  • 4:14 - 4:16
    بەلـێ پا ئەڤ چەندە نەبەسە.
  • 4:16 - 4:19
    یان هەروەکی پروفیسور شافری گوتییە من،
  • 4:19 - 4:21
    "ئەڤە وەکی وێ چەندێ یە، دەمێ مەلەڤانییا
  • 4:21 - 4:24
    نیشا کەسەکی ددەی، و پاشی
    دهاڤێژییە ددەریایەکێ تژی باروڤەیی دا."
  • 4:25 - 4:26
    هێشتا یا لبیرامن لوێرێ ڕوینشتی،
  • 4:27 - 4:28
    مەندەهوش بووم.
  • 4:29 - 4:30
    و ژنیشکەکێ ڤە من زانی
  • 4:30 - 4:33
    کو ئەم دشییان ڤێ چەندێ
    بزانین بەری دەهان سالان.
  • 4:33 - 4:36
    ئانکو، ڤان دەروونناسان پێتڤی ب
    چ سکانەرێن مێشکی یێن ئالووز نەدبوون؛
  • 4:36 - 4:39
    بتنێ لسەر وان یا پێتڤی بوو
    کو ئای-کیو یا جوتیاری بپیڤن.
  • 4:39 - 4:41
    و تێستێن ئای-کیو
    بەری پتر ژسەد سالان هاتینە داهێنان.
  • 4:41 - 4:43
    براستی، بومن دیار بوو
  • 4:43 - 4:46
    من دەربارەی دەروونناسییا هەژارییێ
    بەری نوکە خواندبوو.
  • 4:46 - 4:49
    جورج ئوروێل،
    ئێک ژمەزنترین نڤێسەرێن هەتا نوکە ژیای،
  • 4:49 - 4:52
    لدەستپێکا سالێن ١٩٢٠'ان
    ئەوی بخوە دهەژارییێ دا دژییا.
  • 4:53 - 4:55
    "ناڤەروکا هەژارییێ،"
    ئەوی لوی دەمی نڤێسابوو کو
  • 4:55 - 4:58
    کو هەژاری
    "پاشەڕۆژی ژناڤ دبەت."
  • 4:59 - 5:01
    و ئەو پێ دما مەندەهوش، و دبێژیت،
  • 5:02 - 5:05
    "چەوا خەلک هوسا بسانەهی مافی ددەنە
    خوە کو وانایەن بدەنە تە و دوعایان
  • 5:05 - 5:06
    بوتە بکەن هەر دەمێ
  • 5:06 - 5:09
    داهاتێ تە کێمترلـێ دهێت
    و دچیتە دبن چەند ئاستەکاندا."
  • 5:09 - 5:13
    نوکە، ئەو پەیڤە گەلەک
    دجهێ خوەدانە بو ئەڤروکە ژی.
  • 5:15 - 5:17
    چ پێ نەڤێت، پرسیارا مەزن ئەڤەیە:
  • 5:17 - 5:18
    ئەرێ چ دشێت بهێتە کرن؟
  • 5:19 - 5:21
    ئابووریناسێن نویخاز چەند چارەسەری
    یێن هەین لبن هچکێن خوە.
  • 5:21 - 5:23
    ئەم دشێن هاریکارییا
    وان بکەین دکارێ واندا
  • 5:23 - 5:26
    یان نامەیان بو فرێکەن داکو
    بیرا وان بینن کو قەرێن خوە بدەن.
  • 5:26 - 5:31
    ئەڤ جورە چارەسەرییە گەلەک یا بەربەلاڤە
    دناڤ سیاسەتمەدارێن ئەڤرو و مودێرن،
  • 5:31 - 5:33
    پتر ژبەر وێ چەندێ،
  • 5:33 - 5:35
    ژبەرکو بهایێ وان چ نینە.
  • 5:36 - 5:40
    ئەز هزردکەم کو، ئەڤ چارەسەرییە،
    هێمایەکێ ڤی چەرخی یە یێ کو
  • 5:40 - 5:42
    پترییا دەمان ئەم بتنێ
    نیشانان چارەسەر دکەین،
  • 5:42 - 5:44
    بەلـێ پا ئەگەرێ سەرەکی
    پشتگوهـ دهاڤێین.
  • 5:46 - 5:47
    ڤێجا ئەز هزردکەم:
  • 5:48 - 5:51
    ئەرێ بوچی ئەم وی چارچووڤەی
    نا گوهورین یێ کو هەژار تێدا دژیت؟
  • 5:52 - 5:54
    یان، بزڤرینەڤە نموونا خوە یا کومپویتەری:
  • 5:54 - 5:56
    بوچی دێ هەر دپروگرامی خەبتن
  • 5:56 - 6:00
    دەمێ ئەم بشێن بسانەهی ئاریشێ چارەسەر بکەین
    بزێدەکرنا هندەک بیردانکا کومپیوتەری؟
  • 6:00 - 6:04
    لوێ خالـێ، پروفیسور شافری بەرسڤ دا
    ببەرێخوەدانەکا ڕاست و ڕاست.
  • 6:04 - 6:06
    و پشتی چەندی چرکەیەکان، ئەوی گوت،
  • 6:07 - 6:09
    "ئەها، ئەز تێگەهشتم.
  • 6:10 - 6:13
    مەرەما تە ئەوە ئەرێ بوچی
    ئەم پتر پاران نادەینە هەژاران
  • 6:14 - 6:16
    داکو هەژارییێ ژناڤ ببەین.
  • 6:16 - 6:19
    ئوهـ، چ پێنەڤێت،
    دا تشتەکێ گەلەک جوان بیت.
  • 6:20 - 6:22
    بەلـێ بلێبورینڤە ئەو کومپیانییا
    چەنگێ چەپێ یێ
  • 6:22 - 6:24
    سیاسیی یا هەوە هەی لئەمستردام --
  • 6:24 - 6:26
    لویلایەتێن ئێکگرتی نینە."
  • 6:27 - 6:30
    بەلـێ پا ئەرێ براستیژی ئەڤە
    هزرەکا کەڤنە و چەپگرە؟
  • 6:31 - 6:33
    بیرا من لخواندنا پلانەکا کەڤن هات --
  • 6:33 - 6:37
    تشتەک کو هاتبوو پێشنیارکرن ژلایێ
    هندەک هزرڤانێن پێشەنگ یێن مێژووی.
  • 6:37 - 6:41
    فەیلەسوف توماس مور ئێکەم جار دپەرتووکا
    خوەدا تێبینییێ پێ ددەت، "یوتوپییا،"
  • 6:41 - 6:43
    پتر ژ ٥٠٠ سالان بەری نوکە.
  • 6:43 - 6:47
    و لایەنگرێن مەرەمێن پروژێ
    وی گوهارتن ژلایێ چەپێ بو راستێ،
  • 6:47 - 6:50
    ژخودان هەوێن مافێن سیڤیل
    مارتن لوتەر کینگی،
  • 6:50 - 6:52
    بەرەف ئابووریناس میلتون فرێدمەنی.
  • 6:53 - 6:56
    و ئەو هزرەکا گەلەک سادەیە:
  • 6:57 - 7:00
    گەرەنتییا داهاتەکێ بنەرەت.
  • 7:01 - 7:03
    ئەڤە چ تشتە؟
  • 7:03 - 7:04
    ئێ باشە، یا بسانەهییە.
  • 7:05 - 7:07
    پشتگیرییەکا هەیڤانەیە، تێرا
    وێ چەندێ کەت کو پێتڤییێن
  • 7:07 - 7:10
    خوەیێن سەرەکی دابین بکەی:
    وەک خوارن، پاراستن و و پەروەردە.
  • 7:10 - 7:12
    ئەو بتەمامی یا بێ مەرجە،
  • 7:12 - 7:14
    ڤێجا چ کەسەک نابێژیتە
    تە کا پێتڤییە تو چ بکی بۆ وێ پشتگیرییێ،
  • 7:14 - 7:17
    و چ کەسەک نابێژیت ژی.
    کا پێتڤییە تو چ لوێ پشتگیرییێ بکەی.
  • 7:17 - 7:19
    داهاتێ بنەرەت
    نە خزمەتەکە، بەلـێ پا مافەکە.
  • 7:19 - 7:22
    چ شەرم ژبنیرا تێدا نینە.
  • 7:22 - 7:25
    ڤێجا دەمێ ئەز دسروشتێ
    بدروستاهی یێ هەژارییێ گەهشتیم،
  • 7:25 - 7:27
    ئەز نەشییام براوەستم ژهزرکرنێ:
  • 7:27 - 7:30
    ئەرێ ئەڤە ئەو هزرە
    یاکو ئەم هەمی لهیڤییێ؟
  • 7:31 - 7:33
    ئەرێ دبیت هەما
    هوسا بسانەهی بیت؟
  • 7:34 - 7:36
    و دسێ سالـێن دویڤدا دا،
    من هەمی تشتێن
  • 7:36 - 7:39
    ئەز دشیام بخوینم خواندن
    دەربارەی داهاتێ بنەرەت.
  • 7:39 - 7:41
    من ژمارەکا مەزن یا ئەزموونان خواندن
  • 7:41 - 7:43
    یێن هاتینە ئەنجام دان سەرانسەری جیهانێ،
  • 7:43 - 7:46
    و گەلەک پێ نەچوو بەری
    ئەز دچیرووکا گوندەکی بهەلنگڤم
  • 7:46 - 7:48
    یا ئەڤ چەندە ئەنجام دای --
    براستی هەژاری ژناڤبربوو.
  • 7:48 - 7:50
    بەلـێ پا پاشی...
  • 7:50 - 7:52
    هەمی کەسان دەربارەی وێ ژبیر کر.
  • 7:54 - 7:56
    ئەڤ چیرووکە لداوفین، کەنەدا دەستپێدکەت.
  • 7:57 - 8:03
    لسالا ١٩٧٤ێ، داهاتەکێ بنەرەتی بۆ هەمی
    کەسێن دڤی گوندێ بچوویک دا هاتە دابینکرن.
  • 8:03 - 8:05
    خوە پشتراستبکر کو چ کەسەک
    نەکەڤیتە دژێر هێلا هەژارییێ دا.
  • 8:05 - 8:07
    لدەستپێکا ئەزموونێ،
  • 8:07 - 8:11
    لەشکەرەکێ ڤەکولەران لدەڤەرێ کومڤەبوون.
  • 8:11 - 8:14
    بو ماوێ چوار سالان، هەمی
    تشت بباشی برێڤە دچوون.
  • 8:15 - 8:18
    بەلـێ پا پشتی هینگی هێز بدەنگان
    کەتە دەستێن حکومەتەکا نوی،
  • 8:18 - 8:21
    و کابینا نوی یا کەنەدا کێم
    مەرەم دیتن دڤێ ئەزموونا گەلەک گرانبهادا.
  • 8:22 - 8:26
    ڤێجا دەمێ دیاربووی کو چ
    پارە نەمان داکو ئەنجامان براگەهینن،
  • 8:26 - 8:31
    ڤەکولەران بریاردا فایلێن خوە
    دنێزیکی ٢،٠٠٠ کارتوونان دا ڕاکەن و بارکەن.
  • 8:32 - 8:35
    بیست و پێنج سال بسەرڤە چوون،
  • 8:35 - 8:38
    و پاشی ئێڤێلین فورگێت،
    پروفیسوورەکا کەنەدی،
  • 8:38 - 8:39
    تومار دیتن.
  • 8:39 - 8:43
    بو ماوێ سێ سالان، ئەوێ داتا دانانە
    بەر هەمی شێوازێن هەلسەنگاندنێن ئاماری،
  • 8:43 - 8:45
    و نەیا گرنگە ئەوێ چ پێکوول کربن،
  • 8:45 - 8:47
    ئەنجام هەمی دەمان بهەمان شێواز بوون:
  • 8:48 - 8:52
    ئەزموون سەرکەفتنەکا بەرچاڤبوو.
  • 8:53 - 8:54
    ئێڤێلین فورگێتێ
    ئاشکەراکر
  • 8:54 - 8:57
    کو خەلکێ لداوفین نەبتنێ
    یێن دەولەمەندتر لـێ هاتین
  • 8:57 - 8:59
    بەلـێ پا ژیرتر و سالخەمتر.
  • 8:59 - 9:02
    پێرفورمەنسا زارۆکان
    لقوتابخانەیان زێدە پێشڤە چوو.
  • 9:03 - 9:07
    ڕێژا نەخوەشان برێژا ٨.٥٪ کێمتر لـێ هات.
  • 9:08 - 9:10
    ڕۆیدانێن توندوتیژییێ کێم لـێ هاتن،
  • 9:10 - 9:12
    دگەل گلییێن دەروونی و مێشکی.
  • 9:12 - 9:14
    و خەلکی کارێ خوە نەهێلا.
  • 9:15 - 9:18
    کەسێن ئێکەمین یێن کو پیچەک کێمتر
    کاردکر دایکێن نوی و قوتابی بوون --
  • 9:18 - 9:20
    ئەڤێن پتر دماینە لقوتابخانا.
  • 9:21 - 9:23
    ئەنجام بڤی شێوەی ژهینگێ وەرە یێن
  • 9:23 - 9:25
    هاتینە دیتن دژمارەکا مەزن یا ئەزموونان دا
  • 9:25 - 9:27
    لسەرانسەری جیهانی، بگرە ژئەمریکا بو هندێ.
  • 9:30 - 9:31
    ڤێجا...
  • 9:32 - 9:33
    ئەها ئەز ڤی تشتی فێربوویم.
  • 9:34 - 9:36
    دەمێ دهێتە هەژارییێ،
  • 9:36 - 9:40
    ئەم، دەولەمەند، پێتڤییە
    ژنیشاندانا وێ چەندێ براوەستین کو
  • 9:40 - 9:42
    ئەم باشتر ژوان دزانین.
  • 9:42 - 9:45
    پێتڤییە ئەم براوەستین ژهنارتنا پێلاڤان و
    هرچێن بچوویک بو هەژاران.
  • 9:45 - 9:47
    بۆ وان مرۆڤێن ئەم چ جاران لهەڤ نەهاتین.
  • 9:47 - 9:51
    و لسەر مە پێتڤییە ژوێ پیشەسازییا مەزن
    یا پێشنیارێن بیوروکراتی قورتال بکەین
  • 9:51 - 9:53
    لدەمەکێ ئەم بسانەهی دشێین
    مووچێن وان بدەینە
  • 9:53 - 9:54
    وان هەژارێن دا ئەو چاڤێ خوە دەنێ.
  • 9:54 - 9:56
    (دەست قووتان)
  • 9:56 - 9:59
    ژبەرکو، مەرەما من ئەوە، تشتێ
    جوان دەربارەی پارەی ئەوە کو خەلک
  • 9:59 - 10:02
    دشێت بکاربینیت داکو وان
    تشتێن ئەو پێتڤی پێ بکرن
  • 10:02 - 10:05
    لشوینا وان تشتێن هاتینە دەستنیشانکرن و
    شارەزا هزردکەن ئەو پێتڤی نە.
  • 10:06 - 10:10
    بتنێ هزربکە کا نوکە چەند
    زانا و کارساز و نڤێسەر،
  • 10:10 - 10:11
    وەک جورج ئورێل،
  • 10:11 - 10:14
    یێ بەرزە دبن دناڤ نەبوون و کێمبوونێ دا.
  • 10:14 - 10:17
    هزربکە دا چەند وزە و بەهرە دەرکەڤیت
  • 10:17 - 10:20
    ئەگەر مە خوە ژهەژارییێ
    بئێکجاری خلاس کربایە.
  • 10:20 - 10:24
    ئەز باوەر دکەم داهاتەکێ بنەرەت دا ڕەفتارێ
    کەت وەک سەرمایەکێ بەرهەمهێنەر بو خەلکی.
  • 10:25 - 10:28
    و مە ئێدی پێ چێنابیت ئەگەر
    ئەم ڤێ چەندێ ئەنجام نەدەین،
  • 10:28 - 10:30
    ژبەرکو هەژاری
    بشێوەیەکێ مەزن یا ببهایە.
  • 10:31 - 10:34
    بو نمونە، بتنێ بەرێ خوە بدە
    بهایێ هەژارییا زاروکی لئەمریکا.
  • 10:34 - 10:38
    سالانە دگەهیتە ٥٠٠ ملیار دولاران،
  • 10:38 - 10:42
    ئەڤە هەمی و هێشتا چاڤدێرییا ساخلەمی
    یا گرانە، ڕێژێن خزمەتێن بکران خرابترن،
  • 10:42 - 10:43
    و پتر تاوان.
  • 10:43 - 10:46
    نوکە، ئەڤە بهەدەردانەکا
    مەزنە یا شیانێن مروڤی.
  • 10:48 - 10:51
    بەلـێ پا دا دەربارەی
    فیلی باخڤین دژوورێ ڤە.
  • 10:51 - 10:54
    ئەرێ دێ چەوا شێین گەرەنتییا
    داهاتەکێ بنەرەت بدەست خوەڤە ئینین.
  • 10:55 - 10:58
    باشە، براستی ئەو گەلەک
    ئەرزانترە ژ ئەوا تو هزر بو دکەی.
  • 10:58 - 11:02
    یاکو وان لداوفن ئەنجام دای ئابووریکرنا وێ
    یە بباجا داهاتەکێ نەرێنی
  • 11:02 - 11:04
    ئەڤە وێ چەندێ دگەهینیت
    داهاتێ تە زێدە دبیت
  • 11:04 - 11:06
    هەر دەمێ تو دچییە
    دبن هێلا هەژارییێ دا.
  • 11:06 - 11:08
    و دوێ سیناریویێ دا،
  • 11:08 - 11:10
    لدویف باشترین تەخمینا ئابووریناسێن مە،
  • 11:10 - 11:13
    ئەڤ چەندە دێ ڕوویدەت ب ١٧٥ ملیاران --
  • 11:13 - 11:18
    چارێکەکا مەزاختننێن لەشکەرێ ئەمریکی، ١٪ ژ
    بەرهەمێ نافخویی بو تاکەکێ نافخویی [GDP] --
  • 11:18 - 11:22
    تو دشێی هەمی تشتان بلندتر لێ
    بکەی ژهێلا هەژارییێ بو ئەمریکییان.
  • 11:23 - 11:26
    تو دشێی براستیژی هەژارییێ ژناڤ ببەی.
  • 11:26 - 11:28
    پێتڤییە نوکە، ئەڤ چەندە ئارمانجە مە بیت.
  • 11:29 - 11:30
    (دەست قووتان)
  • 11:30 - 11:33
    دەمێ هزرێن و پالدانێن بچوویک یێ بووری.
  • 11:33 - 11:36
    ئەز براستیژی هزر دکەم دەمێ هزرێن
    نوی یێن بنگەهی و شورەشگێری یێ هاتی،
  • 11:36 - 11:39
    و داهاتێ بنەرەت گەلەک
    پترە ژیاساییەکا دی یا سادە.
  • 11:39 - 11:44
    هەروەسا ئەو دووبارە هزرکرنەکا تەمامە
    دەربارەی وێ چەندێ کا کار براستی چییە.
  • 11:44 - 11:46
    و ژبەر ڤێ چەندێ،
  • 11:46 - 11:47
    ئەو بتنێ هەژاری ئازاد ناکەت،
  • 11:49 - 11:50
    بەلکو مە هەمییان.
  • 11:51 - 11:54
    نوکە، ملیونەهان خەلکی
    هەست دکەن کو کارێن وان
  • 11:54 - 11:56
    چ ڕامان یان گرنگییێن هوسا بو نینن.
  • 11:56 - 11:59
    ڕاپرسینەکا ڤان دوماهییا
    دناڤبەرا ٢٣٠،٠٠٠ کارمەندان
  • 11:59 - 12:01
    ل ١٤٢ وەلاتان
  • 12:01 - 12:05
    دیارکر کو بتنێ ١٣٪ ژکرێکاران
    براستی حەز ژکارێ خوە دکەن.
  • 12:07 - 12:10
    و ڕاپرسینەکا دی دیارکر کو پتر
    ژ ٣٧٪ ژکرێکارێن بریتانی هزردکەن
  • 12:10 - 12:13
    کو ئەو کارێن ئەو دکەن هەما
    پێتڤی بهەبوونێ ژی نی نینە.
  • 12:14 - 12:17
    ئەڤە وەکی براد پیتی یە دەمێ
    دفلمێ "فایت کلوب،" دا دبێژیت
  • 12:17 - 12:21
    "گەلەک جاران ئەم وان کارێن مە نەڤێین دکەین
    داکوبشێین وان تشتان بکرین یێن ئەم نەپێتڤی"
  • 12:21 - 12:22
    (کەنین)
  • 12:22 - 12:23
    نوکە، خەلەت دمن نەگەهن --
  • 12:23 - 12:26
    ئەز لڤێرە دەربارەی ماموستایان
    و زەلامێن پاقشکرنێ
  • 12:26 - 12:27
    و کارکەرێن چاڤدێرییێ نائاخڤم.
  • 12:27 - 12:29
    ئەگەر ئەو براوەستن ژکارکرنێ،
  • 12:29 - 12:30
    ئەم دا دئاریشێ دا بین.
  • 12:31 - 12:35
    من بەحسێ وان کارێن بگەلەک پارەیە
    و خودان باشترین سیڤی وی کاری دکەن
  • 12:35 - 12:36
    ئەوێن پارێن خوە بدەست
    خوەڤە دئینن ب...
  • 12:36 - 12:39
    کومبوونێن کەس-ب-کەس
    یێن شاندێن ستراتیژی یێن
  • 12:39 - 12:41
    کو تێدا هزر دهێنە کرن
    دەربارەی بهایێ زێدەکرنا ژناڤبرنا
  • 12:41 - 12:43
    داهێنانا پێکڤە دجڤاکێ ئێکگرتی دا.
  • 12:43 - 12:44
    (کەنین)
  • 12:44 - 12:45
    (دەست قوتان)
  • 12:45 - 12:46
    یان تشتەکێ بوی شێوەی.
  • 12:46 - 12:49
    بتنێ بینە پێشچاڤێن خوە ئەم
    یێ چەند بەهرەییێ بهەدەرددین،
  • 12:49 - 12:53
    ژبەرکو ئەم یێ دبێژینە زاروکێن خوە لسەر
    وان پێتڤییە ئەو "ژیانێ بدەست خوەڤە بینن"
  • 12:54 - 12:57
    یان هزرکە هەواییەکێ بیرکاریێ چ کاردکەت
    دفەیسبووکی دا یێ کو ئەم شەرمزارکرین
  • 12:57 - 12:58
    بەری چەند سالان:
  • 12:58 - 12:59
    باشترین مێشکێن نفشێ من"
  • 12:59 - 13:02
    یێ هزردکەن کا دێ چەوا وەل خەلکی کەن کو
    کلیکان لریکلامان بدەن."
  • 13:05 - 13:06
    ئەز مێژوونڤیسەکم.
  • 13:07 - 13:09
    و ئەگەر مێژوو تشتەکی بتنێ نیشا مە بدەت،
  • 13:09 - 13:12
    ئەوە کو تشت دهێنە گوهارتن.
  • 13:12 - 13:13
    چ تشتێ حەتمی نینە
  • 13:13 - 13:16
    دەربارەی ئەو ڕێکا مە جڤاک
    و ئابوورێ خوە ئاڤاکری نوکە.
  • 13:16 - 13:19
    هزر دشێن جیهانێ بگوهورن
    و ئەو دگوهورن ژی.
  • 13:19 - 13:21
    و ئەز هزردکەم بتایبەتی
    دڤان دچەند سالێن دووماهییێ دا،
  • 13:21 - 13:23
    بشێوەیەکێ مەزن یا دیاربووی
  • 13:23 - 13:25
    کو ئەم نەشێین خوە
    برەوشا نوکەڤە گرێدەین --
  • 13:25 - 13:26
    کو ئەم پێتڤی بهزرێن نوی نە.
  • 13:28 - 13:32
    ئەز دزانم کو دبیت گەلەک ژهەوە
    درەشبینبن دەربارەی
  • 13:32 - 13:34
    پاشەڕۆژەکا سەرهلدانا نە یەکسانییێ،
  • 13:34 - 13:35
    ترس و کەرب ژبیانییان
  • 13:35 - 13:36
    و گوهورینا کەشێ هەوای.
  • 13:37 - 13:39
    بەلـێ پا ئەڤە نە بەسە
    بزانین کا ئەم لدژی چ نە.
  • 13:39 - 13:41
    هەروەسا دڤێت ئەم دگەل تشتەکی بین.
  • 13:41 - 13:43
    مارتن لوتەر کینگی نەگوتبوو،
    "من کابوویسەک یێ هەی."
  • 13:43 - 13:45
    (کەنین)
  • 13:45 - 13:46
    ئەوی خەونەک هەبوو.
  • 13:47 - 13:48
    (دەست قوتان)
  • 13:48 - 13:49
    ڤێجا...
  • 13:50 - 13:51
    ئەڤەیە خەونا من:
  • 13:52 - 13:54
    ئەز باوەرییێ بپاشەڕۆژەکێ دئینم
  • 13:54 - 13:58
    یێ کو بهایێ کارێ تە
    نەهێتە دیارکرن بقەبارێ مووچێ تە،
  • 13:58 - 14:00
    بەلـێ ب وێ ڕێژا
    کەیفخوەشییێ یاکو تو بەلاڤ دکەی
  • 14:00 - 14:02
    و بوێ ڕێژا ڕامانێ یا کو تو ددەیێ.
  • 14:02 - 14:03
    ئەز باوەرییێ بپاشەڕۆژەکێ دئینم
  • 14:03 - 14:05
    یێکو مەرەما فێرکرن و پەروەردەکرنێ
  • 14:05 - 14:07
    نە ئەو بیت کو تە ئامادە بکەت بو
    کارەکێ دی یێ بێ مفا
  • 14:07 - 14:10
    بەلـێ پابو ژیانەکا بباشترین شێوەتێدا بژی.
  • 14:10 - 14:14
    ئەز باوەرییێ بپاشەڕۆژەکێ دئینم یێکو
    هەبوون بێی هەژاری نە بەرژەوەندی بیت
  • 14:14 - 14:16
    بەلکو ئێک ژمافان بیت
    ئەم هەمی ژهەژی.
  • 14:16 - 14:17
    ڤێجا ئەڤە ئەم لڤێرە.
  • 14:17 - 14:18
    ئەڤە ئەم لڤێرە.
  • 14:18 - 14:21
    مە خواندنا زانستی یا هەی
    مە بەلگە یا هەی
  • 14:21 - 14:22
    و مە خەون یێن هەین.
  • 14:22 - 14:26
    نوکە، پتر ژ ٥٠٠ سالانە پشتی توماس موری
    ئێکەم جار دەربارەی داهاتەکێ بنەرەت نڤێسای،
  • 14:26 - 14:30
    و ١٠٠ سالان پشتی جورج ئوروێلی سروشتێ دروست
    یێ هەژارییێ ئاشکەرا کری،
  • 14:30 - 14:33
    لسەر مە هەمییان پێتڤییە
    نێرینا خوە دەربارەی جیهانێ بگوهورین
  • 14:33 - 14:35
    ،ژبەرکو ڕامانا هەژارییێ
    نەبوونا کەسایەتییێ نینە.
  • 14:36 - 14:38
    هەژاری نەبوونا پارەی یە.
  • 14:39 - 14:41
    سوپاس بوهەوە.
  • 14:41 - 14:45
    (دەست قوتان)
Title:
هەژاری نەبوونا کەسایەتییێ نینە، ئەو نەبوونا پارەی یە
Speaker:
روتگێر برێگمەن
Description:

"هزر براستیژی دشێن جیهانێ بگوهورن،" مێژوونڤێس روتگێر برێگمەن دبێژیت، کەیسا خوە دەربارەی "گەرەنتییا داهاتێ بنەرەت" بەلاڤ دکەت. زێدەتر بزانە لسەر هزرا 500 سالێن مێژوویێ هەین و تاقیکرنێن نوی یێن هاتی ژبیرکرنێ ئەو تاقیکرنێن کو بڕاستی کاردکرن و ئەنجام هەبین -- و هەروەسا هزرا خو بکە کو ئەم چەند بەهرە و وزێ دێ مەزێخین ئەگەر مە بتەمامی خو ژ هەژارییێ خلاس کر؟
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
14:58

Kurdish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.