Tại sao ngáp lại lây? - Claudia Aguirre

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/why-is-yawning-contagious-claudia-aguirre

* Yaaawwwwwn * chỉ cần đọc từ này thôi cũng đủ làm cho bạn cảm thấy như mình đang ngáp? Được biết đến như là hiện tượng ngáp lây , lý do đằng sau hiện tượng này đã được quy cho cả về sinh lý lẫn tâm lý. Hiện tượng này được thấy ở trẻ em nhỏ từ bốn tuổi và thậm chí cả ở những con chó! Claudia Aguirre đưa ra nhiều lý thuyết hấp dẫn mà có thể sẽ giải thích được sự lây lan này.

Bài học: Claudia Aguirre, đồ họa: TED-Ed.

Oh, xin lỗi!

Bạn đã bao giờ ngáp

bởi vì người khác ngáp chưa?

Bạn không thực sự mệt mỏi,

nhưng đột nhiên miệng của bạn mở rộng

và thực hiện

một cú ngáp lớn

Hiện tượng này được gọi là ngáp lây.

Và trong khi các nhà khoa học
vẫn không hoàn toàn hiểu được

tại sao hiện tượng này lại xảy ra,

có rất nhiều giả thuyết đang được nghiên cứu hiện nay.

Hãy xem xét một vài

trong những cái phổ biến nhất nhé,

bắt đầu với hai giả thuyết sinh lý

trước khi chuyển sang một cái khác về tâm lý.

Giả thuyết sinh lý đầu tiên của chúng tôi

cho rằng ngáp lây

được kích hoạt bởi một kích thích cụ thể,

một cái ngáp khởi đầu.

được gọi là mô hình hành động cố định .

Hãy nghĩ về mô hình hành động cố định
như một hình ảnh phản chiếu.

Cái ngáp của bạn làm cho tôi ngáp theo.

Tương tự như một hiệu ứng domino,

một người ngáp gây nên một cái ngáp khác

ở một người gần đó đang quan sát hành động của anh ta
.

Sau khi sự phản chiếu này được kích hoạt,

hành động hệ quả của sự phản chiếu sẽ bắt đầu.

Bạn đã bao giờ cố gắng để không ngáp

một khi nó đã bắt đầu?

Về cơ bản là không thể!

Một giả thuyết sinh lý khác

được biết đến như là một sự bắt chước không có ý thức,

hay là hiệu ứng tắc kè hoa.

Điều này xảy ra khi bạn bắt chước hành vi của một ai đó

mà không hề hay biết,

một hành động sao chép tinh tế và không có chủ ý.

Người ta có xu hướng bắt chước tư thế của nhau.

Nếu bạn đang ngồi đối diện với một ai đó

đang bắt chéo chân,

bạn có thể cũng sẽ bắt chéo chân của mình.

Giả thuyết này cho thấy

rằng chúng ta ngáp khi nhìn thấy ai đó ngáp

bởi vì chúng ta đang sao chép một cách vô thức

hành vi của anh ấy hay cô ấy.

Các nhà khoa học tin rằng hiệu ứng tắc kè hoa này

là có thể xảy ra bởi vì một tập hợp đặc biệt của tế bào thần kinh

được gọi neurons phản chiếu.

Neurons phản chiếu là một loại tế bào não

phản ứng đồng đều khi chúng ta thực hiện một hành động

như khi chúng ta thấy người nào khác

thực hiện cùng một thao tác.

Các tế bào thần kinh này rất quan trọng

trong việc học hỏi và tự nhận thức.

Ví dụ, xem ai đó làm điều gì đó,

giống như đan móc

hoặc tô son môi,

có thể giúp bạn làm những hành động tương tự một cách chính xác hơn.

những nghiên cứu hình ảnh não bộ sử dụng fMRI,

còn gọi là MRI chức năng,

cho thấy rằng khi chúng ta thấy ai đó ngáp

hoặc thậm chí nghe họ ngáp,

một khu vực cụ thể của não bộ

chứa các neurons phản chiếu

có xu hướng sáng lên,

do đó, lần lượt, khiến chúng ta phản ứng

với cùng một thao tác: cái ngáp.

Giả thuyết tâm lý của chúng tôi cũng liên quan đến

hoạt động của những neurons phản chiếu.

Chúng tôi sẽ gọi nó là đồng cảm ngáp.

Đồng cảm là khả năng hiểu

những cảm giác của người khác

và hòa vào cảm xúc của họ,

một khả năng rất quan trọng cho các động vật xã hội như chúng ta.

Gần đây, các nhà thần kinh học đã tìm thấy

có một tập hợp con của neurons phản chiếu

cho phép chúng ta đồng cảm với cảm xúc của người khác

ở một mức độ sâu hơn.

Các nhà khoa học đã phát hiện

ra phản ứng đồng cảm này với ngáp

trong khi thử nghiệm giả thuyết đầu tiên mà chúng tôi đã đề cập,

Mô hình hành động cố định.

Nghiên cứu này đã được thiết lập để cho thấy

những con chó sẽ có những phản xạ ngáp

đối với những âm thanh từ một cái ngáp của con người.

Trong khi nghiên cứu của họ cho thấy điều này là đúng,

họ tìm thấy một việc khác rất thú vị.

Loài chó ngáp thường xuyên hơn đối với những cái ngáp quen thuộc,

bắt nguồn từ chủ của chúng chẳng hạn,

hơn là những cái ngáp không quen từ người lạ.

Theo nghiên cứu này,

Các nghiên cứu khác về con người và động vật linh trưởng

cũng chỉ ra rằng hiện tượng ngáp lây này

xảy ra thường xuyên hơn giữa bạn bè hơn là với người lạ.

Trên thực tế, ngáp lây bắt đầu xảy ra

khi chúng ta được khoảng bốn hay năm tuổi,

tại thời điểm mà trẻ em

phát triển khả năng xác định đúng cảm xúc của người khác.

Tuy nhiên, trong khi các nghiên cứu khoa học mới hơn
nhằm vào mục đích

để chứng minh rằng ngáp lây

là dựa trên khả năng đồng cảm này,

nhiều nghiên cứu hơn sẽ cần

để đưa ra ánh sáng những gì chính xác đã xảy ra.

Có thể rằng câu trả lời nằm ở

một giả thuyết khác.

Lần sau, khi bạn bị bắt gặp đang ngáp,

Hãy dành một vài giây suy nghĩ về những gì vừa xảy ra.

Có phải bạn đã đang suy nghĩ về một cái ngáp?

Hay một người nào đó ở gần bạn đã ngáp?

Người đó là một người lạ hay người gần gũi với bạn?

Và bạn có đang ngáp ngay lúc này không?