Oh, xin lỗi!
Bạn đã bao giờ ngáp
bởi vì người khác ngáp chưa?
Bạn không thực sự mệt mỏi,
nhưng đột nhiên miệng của bạn mở rộng
và thực hiện
một cú ngáp lớn
Hiện tượng này được gọi là ngáp lây.
Và trong khi các nhà khoa học
vẫn không hoàn toàn hiểu được
tại sao hiện tượng này lại xảy ra,
có rất nhiều giả thuyết đang được nghiên cứu hiện nay.
Hãy xem xét một vài
trong những cái phổ biến nhất nhé,
bắt đầu với hai giả thuyết sinh lý
trước khi chuyển sang một cái khác về tâm lý.
Giả thuyết sinh lý đầu tiên của chúng tôi
cho rằng ngáp lây
được kích hoạt bởi một kích thích cụ thể,
một cái ngáp khởi đầu.
được gọi là mô hình hành động cố định .
Hãy nghĩ về mô hình hành động cố định
như một hình ảnh phản chiếu.
Cái ngáp của bạn làm cho tôi ngáp theo.
Tương tự như một hiệu ứng domino,
một người ngáp gây nên một cái ngáp khác
ở một người gần đó đang quan sát hành động của anh ta
.
Sau khi sự phản chiếu này được kích hoạt,
hành động hệ quả của sự phản chiếu sẽ bắt đầu.
Bạn đã bao giờ cố gắng để không ngáp
một khi nó đã bắt đầu?
Về cơ bản là không thể!
Một giả thuyết sinh lý khác
được biết đến như là một sự bắt chước không có ý thức,
hay là hiệu ứng tắc kè hoa.
Điều này xảy ra khi bạn bắt chước hành vi của một ai đó
mà không hề hay biết,
một hành động sao chép tinh tế và không có chủ ý.
Người ta có xu hướng bắt chước tư thế của nhau.
Nếu bạn đang ngồi đối diện với một ai đó
đang bắt chéo chân,
bạn có thể cũng sẽ bắt chéo chân của mình.
Giả thuyết này cho thấy
rằng chúng ta ngáp khi nhìn thấy ai đó ngáp
bởi vì chúng ta đang sao chép một cách vô thức
hành vi của anh ấy hay cô ấy.
Các nhà khoa học tin rằng hiệu ứng tắc kè hoa này
là có thể xảy ra bởi vì một tập hợp đặc biệt của tế bào thần kinh
được gọi neurons phản chiếu.
Neurons phản chiếu là một loại tế bào não
phản ứng đồng đều khi chúng ta thực hiện một hành động
như khi chúng ta thấy người nào khác
thực hiện cùng một thao tác.
Các tế bào thần kinh này rất quan trọng
trong việc học hỏi và tự nhận thức.
Ví dụ, xem ai đó làm điều gì đó,
giống như đan móc
hoặc tô son môi,
có thể giúp bạn làm những hành động tương tự một cách chính xác hơn.
những nghiên cứu hình ảnh não bộ sử dụng fMRI,
còn gọi là MRI chức năng,
cho thấy rằng khi chúng ta thấy ai đó ngáp
hoặc thậm chí nghe họ ngáp,
một khu vực cụ thể của não bộ
chứa các neurons phản chiếu
có xu hướng sáng lên,
do đó, lần lượt, khiến chúng ta phản ứng
với cùng một thao tác: cái ngáp.
Giả thuyết tâm lý của chúng tôi cũng liên quan đến
hoạt động của những neurons phản chiếu.
Chúng tôi sẽ gọi nó là đồng cảm ngáp.
Đồng cảm là khả năng hiểu
những cảm giác của người khác
và hòa vào cảm xúc của họ,
một khả năng rất quan trọng cho các động vật xã hội như chúng ta.
Gần đây, các nhà thần kinh học đã tìm thấy
có một tập hợp con của neurons phản chiếu
cho phép chúng ta đồng cảm với cảm xúc của người khác
ở một mức độ sâu hơn.
Các nhà khoa học đã phát hiện
ra phản ứng đồng cảm này với ngáp
trong khi thử nghiệm giả thuyết đầu tiên mà chúng tôi đã đề cập,
Mô hình hành động cố định.
Nghiên cứu này đã được thiết lập để cho thấy
những con chó sẽ có những phản xạ ngáp
đối với những âm thanh từ một cái ngáp của con người.
Trong khi nghiên cứu của họ cho thấy điều này là đúng,
họ tìm thấy một việc khác rất thú vị.
Loài chó ngáp thường xuyên hơn đối với những cái ngáp quen thuộc,
bắt nguồn từ chủ của chúng chẳng hạn,
hơn là những cái ngáp không quen từ người lạ.
Theo nghiên cứu này,
Các nghiên cứu khác về con người và động vật linh trưởng
cũng chỉ ra rằng hiện tượng ngáp lây này
xảy ra thường xuyên hơn giữa bạn bè hơn là với người lạ.
Trên thực tế, ngáp lây bắt đầu xảy ra
khi chúng ta được khoảng bốn hay năm tuổi,
tại thời điểm mà trẻ em
phát triển khả năng xác định đúng cảm xúc của người khác.
Tuy nhiên, trong khi các nghiên cứu khoa học mới hơn
nhằm vào mục đích
để chứng minh rằng ngáp lây
là dựa trên khả năng đồng cảm này,
nhiều nghiên cứu hơn sẽ cần
để đưa ra ánh sáng những gì chính xác đã xảy ra.
Có thể rằng câu trả lời nằm ở
một giả thuyết khác.
Lần sau, khi bạn bị bắt gặp đang ngáp,
Hãy dành một vài giây suy nghĩ về những gì vừa xảy ra.
Có phải bạn đã đang suy nghĩ về một cái ngáp?
Hay một người nào đó ở gần bạn đã ngáp?
Người đó là một người lạ hay người gần gũi với bạn?
Và bạn có đang ngáp ngay lúc này không?