Michael Norton: Làm thế nào để mua hạnh phúc

Tại TEDxCambride, Michael Nortan chia sẽ những nghiên cứu ấn tượng về cách mà tiền quả thực có thể mua được hạnh phúc -- khi mà bạn không dùng nó cho bản thân. Hãy lắng nghe những dữ liệu đáng ngạc nhiên về rất nhiều cách mà việc dùng tiền hướng về cộng đồng đem lại lợi ích cho bản thân, công việc, và tất nhiên là những người xung quanh.

Hôm nay, tôi muốn nói về tiền bạc và hạnh phúc

đó là hai thứ mà

nhiều người trong chúng ta dành rất nhiều thời gian ngẫm nghĩ về chúng

để cố gắng giành được hay cải thiện chúng

Và phần nhiều chúng ta cho rằng 2 cụm từ này không thể kếp hợp với nhau

Thế nên chúng ta thấy rằng trong tôn giáo và sách tự cải thiện bản thân,

cho rằng tiền không thể mua được hạnh phúc

Và hôm nay tôi muốn đề xuất rằng, thực ra điều đó là sai

(Cười)

Tôi đến từ trường kinh tế mà, đó là những gì mà chúng tôi làm

Vâng và điều đó là sai, trên thực tế, các bạn thử nghĩ đi,

Các bạn thực ra chỉ đang dùng tiền sai cách.

Vì thế thay vì dùng tiền cách mà bạn thường dùng,

nếu mà bạn dùng nó theo một cách khác

nó có thể hiệu quả hơn phần nào.

Và trước khi tôi chỉ cho bạn cách dùng tiền để các bạn có thể hạnh phúc hơn,

Hãy nghĩ về những cách mà bạn thường dùng nó

mà thực tế không làm bạn hạnh phúc hơn

Chúng tôi có một thí nghiệm khá tự nhiên.

Một thời gian trước, CNN có viết một bài khá thú vị

về điều gì sẽ xảy ra với những người trúng vé số

Mọi người nghĩ rằng nếu họ trúng số thì cuộc sống của họ sẽ trở nên tuyệt vời.

Bài báo này kể về cuộc sống đổ vỡ của những người này

Điều xảy ra với những người trúng vé số

là, thứ nhất, họ dùng hết số tiền đó và lâm vào cảnh nợ nần

và, thứ hai, bạn bè và bất cứ người nào mà họ từng gặp

tìm đến họ và vòi vĩnh tiền.

Và thực tế là nó làm đổ vỡ những mối quan hệ xã hội của họ

Kết quả là họ nợ nhiều hơn và quan hệ bạn bè của họ trở nên tồi tệ hơn

là khi mà họ chưa trúng số.

Điều thú vị về bài báo này là

người đọc bài báo này bắt đầu bình luận

thay vì về

cách mà nó làm họ nhận ra rằng tiền không dẫn đến hạnh phúc

mọi người lập tức nói những thứ như,

"Biết tôi sẽ làm gì nếu mà tôi trúng số không ... ?"

và bắt đầu mơ mộng về những gì họ sẽ làm

Và đây là hai trong số đó mà tôi nghĩ là rất thú vị để chúng ta suy ngẫm

Một người viết rằng, "Khi mà tôi trúng số, tôi sẽ mua cho mình một ngọn núi nho nhỏ

và một ngôi nhà nhỏ ở trên đỉnh núi."

(cười)

Và một người khác thì viết, "Tôi sẽ đổ đầy tiền vào bồn tắm

rồi ngồi vào trong đó trong khi đang hút một điếu xì gà thật to

và uống một ly sam panh."

Thậm chí còn tệ hơn nữa: "Sau đó, tôi sẽ chụp một tấm hình

và rửa cả tá ảnh bóng lộn.

Bất cứ ai hỏi xin tiền hoặc cưỡng đoạt tiền từ tôi

sẽ nhận được một bản sao của tấm hình mà không có thêm bất cứ thứ gì khác."

(Cười)

Và có rất nhiều những lời bình luận thuộc dạng như thế này

tức là khi một người có tiền

anh ta, trên thực tế, sẽ trở nên xa lánh với mọi người

Vì thế tôi nói với các bạn rằng tiền phá hoại cuộc sống của họ và bạn bè bắt đầu làm phiền họ

Và tiền cũng thường làm cho chúng ta trở nên ích kỷ

và chúng ta chỉ làm những gì có lợi cho bản thân

Có lẽ lý do mà tiền không làm chúng ta hạnh phúc

là vì chúng ta đang sử dụng nó cho những mục đích sai lầm

nói rõ ra là chúng ta luôn dùng tiền cho bản thân

Và rồi chúng tôi nghĩ về điều gì sẽ xảy ra

nếu chúng ta khiến mọi người dùng tiền cho người khác

Thay vì xa lánh mọi người vì tiền

điều gì sẽ xảy ra nếu bạn dùng tiền của mình một cách cộng đồng hơn

Và rồi chúng tôi nghĩ, hãy thử làm mọi người thực hiện điều đó và xem chuyện gì xảy ra

Hãy thử để một số người làm những gì họ thường làm

và dùng tiền cho bản thân,

và hãy thử để một số khác đưa số tiền cho người khác,

rồi đo mức hạnh phúc của họ và xem rằng trên thực tế họ có hạnh phúc hơn không.

Cách thứ nhất mà chúng tôi làm điều này là

Trong một buổi sáng ở Vancouver, chúng tôi vào trong khuôn viên trường

ở Trường đại học British Columbia

chúng tôi tiệp cận một số người và nói rằng, "Bạn có muốn tham gia một cuộc thử nghiệm không?"

Họ nói, "Có."

Chúng tôi hỏi họ cảm thấy hanh phúc tới mức nào và đưa cho họ một chiếc phong bì.

Một số nhận được phong bì với vài thứ trong đó với nội dung là

"Trước 5 giờ chiều nay, dùng số tiền này cho bản thân."

Rồi chúng tôi đưa ra vài ví dụ về những cách để dùng số tiền này

Cho những người khác, sẽ có một mẩu giấy nói rằng

"5 giờ chiều nay, dùng số tiền này cho một người nào đó khác."

Và những chiếc phong bì này có đựng tiền bên trong.

Và chúng tôi điều chỉnh số tiền mà chúng tôi đưa cho từng người

Một số người được đưa mẩu giấy với 5 đô

Một số khác được đưa mẩu giấy với 20 đô

Chúng tôi để họ tự do trong ngày hôm đó để làm bất cứ thứ gì họ muốn

Chúng tôi biết rằng họ thực sự sử dụng số tiền đó theo cách mà chúng tôi yêu cầu.

Chúng tội gọi cho họ vào buổi tối và hỏi,

"Bạn đã sử dụng tiền cho việc gì, và bây giờ bạn cảm thấy hạnh phúc như thế nào?"

Họ sử dụng tiền cho việc gì ư?

Họ đều là sinh viên đại học, thế nên rất nhiều nhũng khoản chi tiều của họ là cho bản thân

những thứ như là bông tai và mỹ phẩm

Một phụ nữ nói rằng cô ấy mua một con thú bông cho cháu gái

Một số người đưa số tiền cho những người vô gia cư

Có một ảnh hưởng rất lớn từ Starbucks ở đây.

(Cười)

Nếu bạn đưa cho sinh viên 5 đô, nó sẽ trông như là cà phê đối với họ

họ sẽ chạy vội đến Starbucks và dùng số tiền đó nhanh nhất có thể

Nhưng một số người mua cà phê cho mình, cách mà họ thường làm,

Số khác nói rằng họ mua cà phê cho người khác

Vậy là với cùng một món hàng

được hướng đến cho bản thân

hoặc hướng đến cho người khác

Chúng tôi tìm thấy gì khi chúng tôi gọi lại cho họ sau thử nghiệm này?

Những người sử dụng tiền cho người khác cảm thấy hạnh phúc hơn

Và không có gì xảy ra với những người sử dụng tiền cho bản thân

Nó không làm họ bớt hạnh phúc, nó chỉ chẳng giúp ích gì cho họ nhiều.

Và một điều nữa là số tiền bao nhiều cũng không có ảnh hưởng nhiều

Mọi người nghĩ rằng 20 đô thì sẽ tốt hơn nhiều so với 5 đô

Trên thực tế, bạn tiêu bao nhiêu tiền không quan trọng

Vấn đề là bạn dùng tiền cho người khác

thay vì cho bản thân

Chúng tôi nhận thấy điều này rất nhiều lần

khi mà chúng tôi đưa tiền cho một người để dùng số tiền đó cho người khác thay vì cho bản thân

Tất nhiên đây là những sinh viên ở Canada --

họ không phải là điển hình nhất cho toàn dân số

Họ phần nào đều khá giả và có tiền bạc và những thứ như vậy

Chúng tôi muốn xem rằng điều này có đúng ở những nơi khác trên thế giới hay không

hay là chỉ đúng ở những nước giàu

Và rồi chúng tôi đến Uganda và thực hiện một cuộc thí nghiệm tương tự

Vậy hãy tưởng tượng, thay vì chỉ với những người ở Canada

chúng tôi hỏi, "Nói về lần cuối cùng bạn dùng tiền cho bản thân hay cho người khác.

Diễn tả nó. Nó làm bạn hạnh phúc như thế nào?"

hoặc là ở Uganda, "Nói về lần bạn dùng tiền gần đây nhất

cho bản thân hoặc là cho người khác và diễn tả nó."

Và sau đó chúng tôi hỏi họ xem họ cảm thấy hạnh phúc như thế nào?

Và rồi điều chúng tôi nhận thấy thực sự kỳ diệu

Bởi có những điều tương đồng giữa mọi người trên thế giới về cách người ta dùng tiền

và rồi cũng có những khác biệt văn hóa về điều họ làm

ví dụ như là,

một người đàn ông ở Uganda nói rằng

"Tội gọi cho một cô gái mà tôi có cảm tình."

Họ nói chung ra ngoài hẹn hò với nhau,

và anh ta nói rằng cuối cùng không "cưa đổ" được cô ấy đến tận bây giờ

Và một anh chàng khác ở Canada.

Cũng giống như vậy.

"Tôi dẫn bạn gái ra ngoài cho bữa tối.

Chúng tôi đi xem phim và rồi về sớm,

và rồi về phòng của cô ấy để ..." ăn bánh -- chỉ là một miếng bánh thôi.

Tính toàn cầu của con người - bạn dùng tiền cho người khác

bạn tỏ ra thiện chí với họ.

Có thể bạn có mục đích gì đó trong đầu, có thể không.

Nhưng chúng ta có thể thấy những khác biệt lạ thường

Hãy nhìn hai trường hợp này

Đây là một phụ nữ đến từ Canada.

Chúng tôi hỏi, "Kể về một lần mà bạn dùng tiền cho người khác."

Cô ấy nói, "Tôi mua một món quà cho mẹ tôi.

Tôi lái xe đến khu mua sắm, mua một món quà, và tặng nó cho mẹ của tôi."

Một điều hoàn toàn tốt đẹp để làm

Nó là một điều tốt nếu bạn tặng quà cho một người mình biết.

Hãy so sánh với một phụ nữ khác đến từ Uganda.

"Tôi đang đi bộ thì gặp một người bạn lâu năm

con trai của cô ấy đang bị sốt rét.

Họ không có đủ tiền, họ đến một phòng khám và tôi đưa số tiền này cho cô ấy."

Số tiền không phải là 10000 đô, nó là tiền địa phương.

Thế nên thực tế nó chỉ là một số tiền ít ỏi.

Nhưng mà mục đích dùng tiền thì cực kỳ khác biệt

Đây là một nhu cầu y tế thực sự

là một đóng góp cứu người

Hơn là những việc kiểu như tôi mua một món quà cho mẹ

Mặc dù vậy chúng tôi nhận thấy rằng

cách chính xác mà bạn dùng tiền cho người khác

thực ra không quan trọng

bằng thực tế rằng bạn dùng tiền cho người khác

để làm cho bản thân hạnh phúc

một việc làm khá quan trọng.

Bạn không phải làm những thứ tuyệt vời với tiền của mình để cảm thấy hạnh phúc

Bạn có làm những điều nhỏ nhặt, đơn giản mà vẫn nhận được những lợi ích của những việc làm đó

Ở đây chỉ là hai đất nước.

Chúng tôi muốn nhân rộng ra và quan sát tất cả những quốc gia trên thế giới nếu chúng tôi có thể.

để tìm ra mối quan hệ giữa tiền bạc và hạnh phúc

Chúng tôi lấy thông tin từ tổ chức khảo sát ý kiến cộng đồng

mà các bạn biết chuyện gì đang diễn ra từ các cuộc bầu cử chính trị

Họ hỏi mọi người, "Gần đây bạn có khuyên góp tiền cho quỹ từ thiện nào không?"

và "Bạn nhìn chung cảm thấy hạnh phúc như thế nào với
cuộc sống của mình?"

Và chúng tôi có thể nhận thấy mối quan hệ giữa hai thứ này.

Chúng nó liên hệ tích cực với nhau không? Cho đi tiền bạc có làm bạn hạnh phúc.

Hay chúng liên hệ đối ngược với nhau?

Trên bản đồ, màu xanh nghĩa là chúng liên hệ tích cực với nhau

và màu đỏ nghĩa là chúng liên hệ đối ngược với nhau.

và các bạn có thể thấy, thế giới toàn là màu xanh.

Nghĩa là ở hầu hết mọi nơi trên thế giới

mà chúng tôi thu thập thông tin này

những người làm từ thiện cảm thấy hạnh phúc hơn những người

không đóng góp tiền cho từ thiện

Tôi biết các bạn đều đang nhìn lên đất nước màu đỏ ở giữa

Tôi sẽ là một kẻ xấu xa nếu tôi không nói cho các bạn đó là gì

Đó là nước Cộng hòa Trung Phi

Bạn phỏng đoán những lời giải thích. Có lẽ nó khác biệt ở vì một lý do nào đó

mặc dù vậy ngay bên dưới là Rwando

nơi được tô màu rất xanh,

Vây là ở hầu hết mọi nơi mà chúng tôi quan sát

chúng tôi nhận thấy rằng tiền cho đi luôn làm bạn hạnh phúc hơn

là tiền giữ lại cho bản thân.

Còn trong công việc của bạn thì sao? Đó là thứ chiếm tất cả những quãng thời gian còn lại của bạn

khi mà chúng ta không ở cùng với những người quen biết

Chúng tôi quyết định thâm nhập vào một số công ty và tiến hành một thứ nghiệm tương tự

Đây là những nhóm kinh doanh ở Belgium.

Họ làm việc theo nhóm. Họ ra ngoài và thuyết phục

các bác sĩ mua thuốc của họ

Chúng tôi quan sát mức độ tiến triển của việc bán hàng của họ

như là một hàm số của việc là thành viên của nhóm

Với một số nhóm, chúng tôi đưa tiền cho họ

và nói rằng, "Hãy dùng nó bất cứ cách nào cho bản thân,"

giống như là cách chúng tôi làm với sinh viên ở Canada

Nhưng với những nhóm khác chúng tôi nói, "Đây là 15 euro

Hãy dùng nó cho thành viên khác trong nhóm tuần này.

Mua cho họ thứ gì đó làm quà và đưa nó cho họ.

Bây giờ chúng ta đã có những nhóm dùng tiền cho bản thân

và những nhóm mang tính cộng đồng hơn

để thấy rằng những nhóm nào trở nên tốt hơn

Lý do tôi để hình một con ngựa đầy kẹo ở đây

là vì một nhóm dùng số tiền đó và mua một con ngựa kẹo

rồi họ xúm lại và đập tan con ngựa kẹo để cho đống kẹo văng ra tứ tung rồi làm đủ trò khác

một điều rất nhỏ nhặt, điên rồ

nhưng hãy nghĩ đến những khác biệt đối với một nhóm không làm những thứ như vậy,

họ đút túi 15 đô

có lẽ họ sẽ mua cho họ một ly cà phê,

hoặc là những nhóm trải nhiệm một hoạt động cộng đồng

nơi mà họ có thể liên kết lại và cùng mua thứ gì đó và tham gia một hoạt động nhóm

Chúng tôi nhận ra rằng, những nhóm hướng cộng đồng bán được nhiều hàng hơn

là những nhóm dùng tiền cho bản thân

một cách để nghĩ về nó là

với mỗi 15 euro mà bạn đưa cho họ

họ lấy nó và không làm gì khác biệt so với trước đó

bạn không hưởng lời từ việc đó

Thực ra bạn lỗ vì nó không động viên họ làm việc tốt hơn

nhưng khi bạn đưa 15 euro cho họ để dùng cho các thành viên khác

Họ làm việc với nhóm tốt hơn nhiều

và bạn sẽ thực sự thắng lớn với quyết định đầu tư như thế này

và tôi nhận ra rằng

Điều này hay đấy,

nhưng mà có một trường hợp cực kỳ quan trọng cho một chính sách cộng đồng

và tôi không tưởng tượng được rằng nó sẽ có tác dụng.

Cơ bản là nếu anh ta không cho tôi thấy là nó hữu dụng trong hoàn cảnh đó

Tôi không tin bất cứ thứ gì anh ta nói.

Tôi biết rằng các bạn đều đang nghĩ về những đội chơi bóng né

(Cười)

Có một chỉ trích rất lớn mà chúng tôi nhận được

là nếu bạn không cho thấy nó đúng với đội bóng né thì những thứ này đều ngu ngốc cả

vì vậy chúng tôi tìm gặp những đội bóng né này

và xâm nhập vào họ

Chúng tôi làm những thứ hệt như trước đây.

Chúng tôi đưa tiền cho một số nhóm và bảo họ dùng nó cho bản thân

chúng tôi đưa tiền cho những nhóm khác

và bảo họ dùng nó cho các thành viên khác

Những đội dùng tiền cho bản thân

có tỉ lệ phần trăm chiến thằng bằng với trước đây

Những đội dùng tiền cho các thành viên khác

đều lột xác thành một đội khác

và thực tế, khi họ làm xong thì họ đã thống trị giải đấu

Qua những hoàn cảnh khác nhau này

đời sống riêng tư, công việc

thậm chí những thứ điên rồ như những môn thể thao trong trường

dùng tiền cho người khác có lợi ích hơn nhiều cho bạn

so với dùng tiền cho bản thân

Với tôi sẽ chỉ nói, nếu bạn nghĩ rằng tiền không thể mua được hạnh phúc

bạn đang dùng nó sai cách

Ý ở đây không phải là bạn nên mua sản phẩm này thay vì sản phẩm khác

để làm bạn có thể hạnh phúc hơn

Thực tế là bạn nên ngừng suy nghĩ

về những thứ gì bạn muốn mua cho bản thân

mà hãy thử đưa một trong số đó cho người khác

May mắn rằng chúng tôi có một cơ hội cho bạn.

DonorsChoose.org là một tổ chứ phi lợi nhuận

cho những giáo viên trường công hưởng lương thấp

Họ đăng những dự án

như là, "Tôi muốn dạy Huckleberry Finn cho lớp nhưng chúng tôi không có sách,"

hoặc là, "Tôi muốn có một kính hiển vi để dạy khoa học cho học sinh

nhưng chúng tôi không có kính hiển vi."

Bạn và tôi có thể đi mua nó cho họ

Những giáo viên sẽ viết cho bạn một lá thư cảm ơn và những đứa trẻ cũng vậy

Đôi lúc họ gửi hình chụp lúc họ dùng kính hiển vi cho bạn

Đó là một thứ tuyệt vời

Hãy lên trang web đó và bắt đầu hành trình này

hãy nghĩ ít hơn về việc "Tôi muốn dùng tiền cho bản thân bằng cách nào?"

mà hãy nghĩ rằng "Nếu tôi có 5 đô hay 15 đô,

tôi muốn làm điều gì có ích cho người khác?"

Bởi vì cuối cùng khi bạn làm điều đó, bạn sẽ nhận ra rằng nó có lợi cho bạn rất nhiều.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)