Phô mai, chó và cách tiêu diệt muỗi để dừng bệnh sốt rét.
-
0:01 - 0:07(Muỗi vo ve)
-
0:10 - 0:13(Bốp)
-
0:13 - 0:16Bắt được mày rồi.
-
0:16 - 0:20Muỗi. Tôi ghét chúng
-
0:20 - 0:22Chắc bạn cũng thế?
-
0:22 - 0:25Tiếng vo ve đáng ghét bên tai bạn lúc trời tối
-
0:25 - 0:27có làm cho bạn phát điên lên?
-
0:27 - 0:29Biết rằng nó muốn cắm cây kim vào da bạn
-
0:29 - 0:33và hút máu của bạn? Thật kinh khủng phải không?
-
0:33 - 0:37Thật ra thì chỉ có một điều tốt duy nhất tôi có thể nghĩ tới
-
0:37 - 0:39khi nhắc đến muỗi
-
0:39 - 0:42Buổi tối khi chúng bay vào phòng ngủ của chúng ta
-
0:42 - 0:45chúng thích cắn vợ tôi hơn.
-
0:45 - 0:46Điều đó thật đáng ngạc nhiên phải không?
-
0:46 - 0:51Tại sao vợ tôi lại bị đốt nhiều hơn tôi?
-
0:51 - 0:55Và câu trả lời là mùi hương, mùi hương của cơ thể cô ấy
-
0:55 - 0:58Vì chúng ta đều có mùi khác nhau và sản xuất các hóa chất
-
0:58 - 1:02trên da mà có thể thu hút hoặc xua đuổi muỗi,
-
1:02 - 1:05một số người sẽ hấp dẫn hơn những người khác.
-
1:05 - 1:09Vậy là vợ tôi có mùi thơm hơn tôi, hoặc là tôi
-
1:09 - 1:11có mùi hôi hơn cô ấy.
-
1:11 - 1:15Bằng cách nào đi nữa, muỗi tìm thấy chúng ta trong bóng tối
-
1:15 - 1:18bằng cách đánh hơi. Chúng đánh hơi thấy chúng ta.
-
1:18 - 1:20Và trong quá trình tôi học tiến sĩ, tôi muốn biết chính xác
-
1:20 - 1:23hóa chất gì trên da chúng ta mà loài muỗi châu Phi
-
1:23 - 1:27chuyên gây bệnh sốt rét, dùng để theo dấu chúng ta trong đêm.
-
1:27 - 1:31Và có hàng loạt các hợp chất mà chúng dùng.
-
1:31 - 1:34Điều này sẽ không phải công việc dễ dàng.
-
1:34 - 1:37Do đó, chúng tôi đặt ra nhiều thí nghiệm.
-
1:37 - 1:40Tại sao?
-
1:40 - 1:43Vì nửa dân số thế giới đang gặp nguy hiểm
-
1:43 - 1:46khi bị nhiễm căn bệnh sốt rét chết người
-
1:46 - 1:49chỉ đơn giản với một vết muỗi đốt.
-
1:49 - 1:51Cứ 30 giây, đâu đó trên hành tinh này,
-
1:51 - 1:55một đứa trẻ chết vì sốt rét, và Paul Levy sáng nay
-
1:55 - 1:59đã nói về phép ẩn dụ của việc chiếc 727 đâm vào nước Mỹ.
-
1:59 - 2:04Vâng, ở châu phi, chúng tôi có tương đương với bảy chiếc 747 cỡ lớn
-
2:04 - 2:07đâm mỗii ngày
-
2:07 - 2:10Có lẽ nếu ta thu hút muỗi vào bẫy,
-
2:10 - 2:14nhử nó với mùi hương của chúng ta, ta có thể
-
2:14 - 2:16ngăn chặn việc truyền nhiễm
-
2:16 - 2:18Giải quyết câu đố này không phải việc đơ giản
-
2:18 - 2:21vì chúng ta tiết ra hàng trăm hóa chất khác nhau trên da,
-
2:21 - 2:24nhưng chúng tôi đã có những thí nghiệm đáng chú ý
-
2:24 - 2:28đã giúp chúng tôi giải bài toán này nhanh chóng
-
2:28 - 2:31Đầu tiên, chúng tôi quan sát rằng không phải tất cả loài muỗi
-
2:31 - 2:35đều đốt ở cùng một bộ phận trên cơ thể. Thật kỳ lạ.
-
2:35 - 2:36Do đó chúng tôi đặt ra một thí nghiệm
-
2:36 - 2:40chúng tôi đặt một tình nguyện viên khỏa thân trong lồng bự,
-
2:40 - 2:43và thả muỗi vào trong đó
-
2:43 - 2:46để xem chúng sẽ đốt vào đâu trên cơ thể
-
2:46 - 2:49Và chúng tôi thu thập được sự khác biệt đáng kể.
-
2:49 - 2:51Bên trái bạn thấy vết đốt
-
2:51 - 2:54do muỗi sốt rét Hà Lan
-
2:54 - 2:57Chúng có sở thích đốt trên mặt
-
2:57 - 3:00Ngược lại, muỗi sốt rét châu Phi
-
3:00 - 3:06thích đốt ở mắt cá và bàn chân của người này
-
3:06 - 3:08và điều đó tất nhiên chúng tôi nên biết từ lâu
-
3:08 - 3:13vì chúng được gọi là muỗi, bạn thấy không? (Cười)
-
3:13 - 3:16Đúng đấy (Vỗ tay)
-
3:16 - 3:21Vậy nên chúng tôi tập chung vào mùi bàn chân,
-
3:21 - 3:23mùi hương ở bàn chân con người
-
3:23 - 3:27cho đến khi chúng tôi bắt gặp một câu đáng chú ý trong tài liệu
-
3:27 - 3:30nói rằng phô mai chỉ thúi thua bàn chân
-
3:30 - 3:34hơn là ngược lại. Nghĩ về điều này.
-
3:34 - 3:37Và nó đưa chúng tôi tới một thí nghiệm đáng chú ý
-
3:37 - 3:41Chúng tôi đã thử, với một mẩu phô mai Limburger nhỏ,
-
3:41 - 3:44có mùi rất nặng chỉ sau bàn chân,
-
3:44 - 3:46để thu hút muỗi sốt rét châu Phi.
-
3:46 - 3:49Và bạn biết không? Nó thành công.
-
3:49 - 3:54Nó thành công đến nỗi bây giờ chúng tôi có một hợp chất nhân tạo
-
3:54 - 3:59của mùi của phô mai Limburger mà chúng tôi dùng ở Tanzania
-
3:59 - 4:01và được chứng minh rằng có tác dụng thu hút muõi
-
4:01 - 4:05cao hơn 2 đến 3 lần so với người
-
4:05 - 4:08Limburg, hãy tự hào về phô mát của anh,
-
4:08 - 4:11vì bây giờ nó được dùng để chống bệnh sốt rét.
-
4:11 - 4:18(Vỗ tay)
-
4:18 - 4:21Đó là phô mát, chỉ để cho bạn thấy.
-
4:21 - 4:24Câu chuyện thứ hai của tôi cũng rất đáng chú ý.
-
4:24 - 4:28Nó là về người bạn thân của con người. Loài chó.
-
4:28 - 4:29Tôi sẽ chỉ cho bạn
-
4:29 - 4:32cách chúng ta có thể dùng chó để chống lại sốt rét.
-
4:32 - 4:36Một trong những cách tốt nhất để diệt muỗi
-
4:36 - 4:39không phải là đợi đến khi chúng bay xung quanh
-
4:39 - 4:42và cắn người rồi truyền bệnh.
-
4:42 - 4:46Mà là diệt chúng khi chúng còn là lăng quăng trong nước.
-
4:46 - 4:50Tại sao? Vì chúng giống như CIA.
-
4:50 - 4:55Trong nước, lăng quăng tập trung lại.
-
4:55 - 4:57Chúng đều ở cùng một chỗ và bất động.
-
4:57 - 5:00Chúng không thể thoát khỏi chỗ nước đó. Chúng không thể bay.
-
5:00 - 5:04Và chúng ta có thể tiếp cận được. Bạn có thể đi tới
-
5:04 - 5:08cái hồ và giết chúng ở đấy, đúng không?
-
5:08 - 5:12Vấn đề chúng tôi có ở đây là,
-
5:12 - 5:15khắp môi trường, tất cả các hồ nước với lăng quăng
-
5:15 - 5:18đều nằm rải rác khắp nơi
-
5:18 - 5:21điều này gây khó dễ cho nhân viên thanh tra
-
5:21 - 5:25trong việc tìm chỗ sinh sản và diệt chúng với thuốc diệt côn trùng.
-
5:25 - 5:27Năm vừa rồi chúng tôi đã suy nghĩ rất nhiều, làm cách nào
-
5:27 - 5:31để giải quyết vấn đề này? Cho đến khi chúng tôi nhận ra
-
5:31 - 5:34rằng cũng giống như mỗi người có mùi hương đặc trưng,
-
5:34 - 5:38lăng quăng cũng mang mùi hương riêng biệt.
-
5:38 - 5:41Thế là chúng tôi là đặt ra một thí nghiệm điên rồ khác,
-
5:41 - 5:43vi chúng tôi thu thập mùi của những con lăng quăng này
-
5:43 - 5:47để chúng lên miếng vải và rồi làm một chuyện rất đáng chú ý.
-
5:47 - 5:49Ở đây chúng tôi có một thanh ngang với 4 lỗ,
-
5:49 - 5:52và đặt mùi hương của lăng quăng vào lỗ bên trái.
-
5:52 - 5:53Ôi, rất nhanh.
-
5:53 - 5:56Bạn nhìn thấy con chó. Nó tên là Tweed, một giống chó chăn cừu.
-
5:56 - 5:59Nó đang kiểm tra các lỗ và giờ thì nó đã đoán trúng rồi.
-
5:59 - 6:01Nó đang đi lại để kiểm tra lỗ chính một lần nữa.
-
6:01 - 6:03nhưng nó đang đến cái đầu tiên,
-
6:03 - 6:05và giờ nó bị khóa vào mùi đấy,
-
6:05 - 6:08có nghĩa rằng chúng ta có thể dùng chó
-
6:08 - 6:10cùng với các thanh tra để tìm ra
-
6:10 - 6:12chỗ sinh sản của muỗi trong cánh đồng,
-
6:12 - 6:15và như thế sẽ có tác động lớn hơn tới bệnh sốt rét
-
6:15 - 6:19Quý cô này là Ellen van der Zweep, một trong những huấn luyện viên chó
-
6:19 - 6:22xuất sắc nhất thế giới và cô ta tin rằng chúng ta có thể làm được nhiều hơn thế
-
6:22 - 6:25Vì chúng tôi cũng biết rằng những người mang kí sinh trùng sốt rét
-
6:25 - 6:28có mùi khác so với những người không bị nhiễm bệnh
-
6:28 - 6:31Cô ta tin rằng chúng ta có thể huấn luyện chó
-
6:31 - 6:34để tìm ra những người mang kí sinh trùng.
-
6:34 - 6:37Điều đó có nghĩa rằng trong cộng đồng khi mà bệnh sốt rét
-
6:37 - 6:40đã giảm đáng kể và chỉ còn vài người nhiễm bệnh
-
6:40 - 6:42các chú chó có thể tìm ra những người này,
-
6:42 - 6:46chúng ta có thể điều trị cho họ với thuốc chống sốt rét và kết thúc bệnh
-
6:46 - 6:50Người bạn thân của con người trong cuộc chiến chống sốt rét.
-
6:50 - 6:53Câu chuyện thứ ba của tôi còn đáng chú ý hơn,
-
6:53 - 6:58và tôi nên nói rằng, chưa bao giờ được trình bày
-
6:58 - 7:00trước công chúng cho tới hôm nay. Vâng.
-
7:00 - 7:03Đó là một câu chuyện điên rồ, nhưng tôi tin có lẽ nó là sự trả thù
-
7:03 - 7:06cuối cùng và tốt nhất đối với muỗi hơn bao giờ hết.
-
7:06 - 7:09Thật ra, có người đã nói với tôi rằng bây giờ họ sẽ
-
7:09 - 7:12tận hưởng việc bị muỗi đốt.
-
7:12 - 7:15Và tất nhiên câu hỏi là, điều gì khiến cho một người
-
7:15 - 7:18yêu thích việc bị muỗi đốt?
-
7:18 - 7:19Và câu trả lời là
-
7:19 - 7:23Tôi có nó ngay đây trong túi,
-
7:23 - 7:26nếu tôi có nó.
-
7:26 - 7:29Nó là một viên nhộng bình thường
-
7:29 - 7:32và khi tôi uống chung với nước
-
7:32 - 7:36nó tạo ra điều kì diệu.
-
7:36 - 7:38Cảm ơn.
-
7:40 - 7:44(Uống)
-
7:44 - 7:48Hãy để tôi chỉ cho bạn nó hoạt động thế nào.
-
7:48 - 7:51Trong cái hộp này tôi có một cái lồng
-
7:51 - 7:56với bảy trăm con muỗi cái
-
7:56 - 8:00đang đói
-
8:00 - 8:04mà tôi sắp thả ra (Cười)
-
8:04 - 8:07Giỡn thôi.
-
8:07 - 8:10Điều tôi sắp cho bạn xem là tôi sẽ đặt tay mình vào trong đó
-
8:10 - 8:13bạn sẽ thấy chúng đốt nhanh như thế nào.
-
8:13 - 8:15Chúng ta cùng xem.
-
8:15 - 8:18Đừng lo, tôi làm điều này thường xuyên trong phòng thí nghiệm
-
8:18 - 8:22Chúng ta xem. Được rồi.
-
8:22 - 8:27Trong đoạn phim ở đây
-
8:27 - 8:29Tôi sẽ cho bạn xem điều tương tự,
-
8:29 - 8:31chỉ có điều những gi tôi cho bạn thấy trên đoạn phim
-
8:31 - 8:35diễn ra một giờ sau khi tôi uống viên thuốc
-
8:35 - 8:40Nó không thành công. Xin lỗi về việc này.
-
8:40 - 8:42Tôi thò tay vào và đưa cho chúng một bữa ăn thịnh soạn
-
8:42 - 8:44Tôi lắc cho chúng rơi xuống và chúng tôi quan sát theo thời gian
-
8:44 - 8:47để xem những con muỗi này ngã bệnh
-
8:47 - 8:49Đây là đoạn phim quay nhanh
-
8:49 - 8:53Và 3 giờ sau, những gì chúng tôi thấy
-
8:53 - 8:56ở đáy lồng là muỗi chết
-
8:56 - 9:00và tôi xin nói rằng, thưa quý vị,
-
9:00 - 9:02chúng ta đã đổi vị trí với muỗi
-
9:02 - 9:07Chúng không giết chúng ta mà ngược lại chúng ta giết chúng.
-
9:07 - 9:15(Vỗ tay)
-
9:15 - 9:21Bây giờ (Cười)
-
9:21 - 9:23Maastricht, hãy chuẩn bị.
-
9:23 - 9:25Hãy nghĩ đến những gì chúng ta có thể làm với phát hiện mới này.
-
9:25 - 9:27Chúng ta có thể dùng nó để chứa dịch bệnh
-
9:27 - 9:31do muỗi gây ra, đúng không?
-
9:31 - 9:33Và hơn thế nữa, hãy tưởng tượng chuyện gì xảy ra nếu,
-
9:33 - 9:36trong mỗi khu vực lớn, mọi người đều dùng thuốc này
-
9:36 - 9:38chỉ trong vòng 3 tuần
-
9:38 - 9:40Nó sẽ cho chúng ta cơ hội để thật sự loại bỏ
-
9:40 - 9:42bệnh sốt rét.
-
9:42 - 9:46Vậy là phô mai, chó, và thuốc dùng để diệt muỗi.
-
9:46 - 9:50Đó là khoa học sáng tạo mà tôi thích làm
-
9:50 - 9:52cho sự tiến bộ của nhân loại
-
9:52 - 9:55Nhưng đặc biệt cho cô bé này, để cô bé có thể lớn lên
-
9:55 - 10:00trong thế giới không có sốt rét. Xin cảm ơn (Vỗ tay)
- Title:
- Phô mai, chó và cách tiêu diệt muỗi để dừng bệnh sốt rét.
- Speaker:
- Bart Knols
- Description:
-
Chúng ta có thể dùng bản năng của muỗi để chống lại chúng. Tại TEDxMaastricht, diễn giả Bart Knols cho chúng ta xem thí nghiệm về những giải pháp giàu trí tưởng tượng mà nhóm ông ấy đang phát triển để chống lại bệnh sốt rét - bao gồm phô mai limburger và viên thuốc chết người.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:20
Dimitra Papageorgiou approved Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Dimitra Papageorgiou edited Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Dimitra Papageorgiou edited Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Ngọc Trâm Trần Thị accepted Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Ngọc Trâm Trần Thị edited Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Retired user edited Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Retired user edited Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Retired user edited Vietnamese subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes |