Bart Knols: Zabijmy komary, skończmy z malarią
-
0:01 - 0:07(Bzyczenie komara)
-
0:10 - 0:13(Pac!)
-
0:13 - 0:16Mam cię!
-
0:16 - 0:20Komary. Nienawidzę ich.
-
0:20 - 0:22A wy?
-
0:22 - 0:25To obrzydliwe bzyczenie koło ucha w nocy,
-
0:25 - 0:27które doprowadza do szału?
-
0:27 - 0:29Świadomość, że coś chce wkłuć igłę w twoją skórę
-
0:29 - 0:33i wyssać ci krew? Czy to nie obrzydliwe?
-
0:33 - 0:37Przychodzi mi na myśl tylko jedna dobra rzecz
-
0:37 - 0:39związana z komarami.
-
0:39 - 0:42Kiedy wlatują w nocy do naszej sypialni,
-
0:42 - 0:45wolą kąsać moją żonę.
-
0:45 - 0:46Ale czy to nie fascynujące?
-
0:46 - 0:51Dlaczego ona jest kąsana częściej niż ja?
-
0:51 - 0:55Odpowiedź tkwi w zapachu, zapachu jej ciała.
-
0:55 - 0:58Każdy z nas pachnie inaczej
-
0:58 - 1:02nasza skóra produkuje związki chemiczne,
które przyciągają lub odpychają komary, -
1:02 - 1:05więc niektórzy są po prostu atrakcyjniejsi niż inni.
-
1:05 - 1:09Albo moja żona pachnie lepiej niż ja,
-
1:09 - 1:11albo po prostu ja bardziej śmierdzę.
-
1:11 - 1:15Tak czy siak, komary znajdują nas w ciemności
-
1:15 - 1:18po zapachu.
-
1:18 - 1:20Kiedy pisałem doktorat, chciałem dowiedzieć się,
-
1:20 - 1:23jakimi konkretnie związkami kierują się
-
1:23 - 1:27komary malaryczne z Afryki,
żeby wytropić nas w nocy. -
1:27 - 1:31A kierują się całą masą czynników
-
1:31 - 1:34i to nie było łatwe zadanie.
-
1:34 - 1:37Zorganizowaliśmy więc serię eksperymentów.
-
1:37 - 1:40Dlaczego?
-
1:40 - 1:43Bo połowa światowej populacji żyje w zagrożeniu
-
1:43 - 1:46zarażenia się śmiertelną chorobą, jak malaria,
-
1:46 - 1:49przez proste ukąszenie komara.
-
1:49 - 1:51Co pół minuty gdzieś na tej planecie
-
1:51 - 1:55dziecko ginie na malarię. Dziś rano Paul Levy
-
1:55 - 1:59użył metafory boeinga 727 rozbijającego się w USA.
-
1:59 - 2:04Cóż, w Afryce każdego dnia rozbijałoby się siedem
-
2:04 - 2:07Jumbo Jetów 747.
-
2:07 - 2:10Ale może jeśli uda nam się
wciągnąć te komary w pułapkę, -
2:10 - 2:14wabiąc je naszym zapachem,
może powstrzymamy -
2:14 - 2:16rozprzestrzenianie się choroby.
-
2:16 - 2:18To nie było łatwe zadanie,
-
2:18 - 2:21bo nasza skóra produkuje
setki różnych związków chemicznych, -
2:21 - 2:24ale przeprowadziliśmy kilka
przełomowych eksperymentów, -
2:24 - 2:28które pomogły nam rozwiązać
tę zagadkę bardzo szybko. -
2:28 - 2:31Po pierwsze, zauważyliśmy,
że nie każdy gatunek komarów -
2:31 - 2:35kąsa w te same części ciała. Dziwne.
-
2:35 - 2:36Zaplanowaliśmy więc eksperyment,
-
2:36 - 2:40w którym położyliśmy nagiego
ochotnika w dużej klatce, -
2:40 - 2:43do której wpuściliśmy komary,
-
2:43 - 2:46żeby zobaczyć, w które części ciała będą kąsały.
-
2:46 - 2:49Odkryliśmy niezwykłe różnice.
-
2:49 - 2:51Po lewej stronie widzicie rozkład ukąszeń
-
2:51 - 2:54holenderskich komarów malarycznych.
-
2:54 - 2:57Wykazywały zdecydowaną preferencję
do ukąszeń w okolicach twarzy. -
2:57 - 3:00Z kolei afrykańskie komary malaryczne
-
3:00 - 3:06wolały kąsać w kostki i stopy,
-
3:06 - 3:08co pewnie było do przewidzenia,
bo po angielsku komary -
3:08 - 3:13nazywają się "mosqui-toes" [ang. toes - palce u nóg]
(Śmiech) -
3:13 - 3:16Tak tak. (Brawa)
-
3:16 - 3:21Zaczęliśmy więc koncentrować się
-
3:21 - 3:23na zapachu ludzkich stóp,
-
3:23 - 3:27aż w literaturze natknęliśmy się
na niezwykłe stwierdzenie, -
3:27 - 3:30że to ser ma zapach stóp,
-
3:30 - 3:34a nie na odwrót. Pomyślcie o tym.
-
3:34 - 3:37Zainspirowało nas to do przeprowadzenia nietypowego eksperymentu.
-
3:37 - 3:41Wyłożyliśmy malutki kawałek sera limburskiego,
-
3:41 - 3:44który śmierdzi jak stopy,
-
3:44 - 3:46żeby przyciągnąć afrykańskie komary malaryczne.
-
3:46 - 3:49I wiecie, co? Udało się.
-
3:49 - 3:54Udało się tak dobrze, że mamy już syntetyczny
-
3:54 - 3:59aromat sera limburskiego,
którego używamy w Tanzanii -
3:59 - 4:01i okazał się dwa do trzech razy bardziej
-
4:01 - 4:05atrakcyjny dla komarów niż ludzie.
-
4:05 - 4:08Limburgio, bądź dumna ze swojego sera,
-
4:08 - 4:11gdyż jest on narzędziem do walki z malarią.
-
4:11 - 4:18(Brawa)
-
4:18 - 4:21To właśnie ser limburski.
-
4:21 - 4:24Moja druga historia jest równie niesamowita.
-
4:24 - 4:28To historia o najlepszym
przyjacielu człowieka. O psach. -
4:28 - 4:29Pokażę wam,
-
4:29 - 4:32jak możemy wykorzystywać psy w walce z malarią.
-
4:32 - 4:36Żeby zabić komary, najlepiej
-
4:36 - 4:39nie czekać, aż dorosną, zaczną latać,
-
4:39 - 4:42kąsać i przenosić chorobę.
-
4:42 - 4:46Lepiej zabić je, kiedy jeszcze są larwami w wodzie.
-
4:46 - 4:50Dlaczego?
-
4:50 - 4:55Bo larwy w takiej sadzawce są skupione,
-
4:55 - 4:57wszystkie w jednym miejscu. Są unieruchomione.
-
4:57 - 5:00Nie mogą uciec z wody. Nie mogą latać.
-
5:00 - 5:04I łatwo się do nich dostać. Można po prostu podejść
-
5:04 - 5:08do sadzawki i zabić je na miejscu.
-
5:08 - 5:12Problem w tym, że
-
5:12 - 5:15sadzawki z larwami komarów
-
5:15 - 5:18są rozsiane w rozmaitych miejscach
-
5:18 - 5:21i kontrolerom takim jak na zdjęciu trudno jest
-
5:21 - 5:25znaleźć wszystkie wylęgarnie
i potraktować je środkiem owadobójczym. -
5:25 - 5:27W zeszłym roku zastanawialiśmy się bardzo mocno,
-
5:27 - 5:31jak rozwiązać ten problem.
I wtedy zdaliśmy sobie sprawę, -
5:31 - 5:34że, tak jak i my,
-
5:34 - 5:38larwy też mają swój wyjątkowy zapach.
-
5:38 - 5:41Przeprowadziliśmy więc kolejny szalony eksperyment.
-
5:41 - 5:43Zebraliśmy zapach larw komarów,
-
5:43 - 5:47nałożyliśmy go na kawałki materiału
i zrobiliśmy coś niezwykłego. -
5:47 - 5:49Ustawiliśmy deskę z czterema otworami,
-
5:49 - 5:52zapach larw włożyliśmy do otworu z lewej.
-
5:52 - 5:53To było szybkie.
-
5:53 - 5:56Widzicie psa. Wabi się Tweed, to border collie.
-
5:56 - 5:59Sprawdza te otwory i... już znalazł.
-
5:59 - 6:01Wraca jeszcze sprawdzić pozostałe otwory,
-
6:01 - 6:03ale już wraca do pierwszego,
-
6:03 - 6:05upewnił się, że to właściwy.
-
6:05 - 6:08To oznacza, że psy mogą pomagać
-
6:08 - 6:10inspektorom znajdować znacznie więcej
-
6:10 - 6:12wylęgarni komarów w terenie,
-
6:12 - 6:15a więc dużo skuteczniej walczyć z malarią.
-
6:15 - 6:19Ta pani nazywa się Ellen van der Zweep.
Jest jedną z najlepszych treserek psów na świecie -
6:19 - 6:22i uważa, że możemy osiągnąć o wiele więcej.
-
6:22 - 6:25Wiemy, że nosiciele pasożyta malarii
-
6:25 - 6:28pachną inaczej niż ludzie niezarażeni
-
6:28 - 6:31i Ellen jest przekonana, że możemy wytresować psy,
-
6:31 - 6:34żeby znajdywały nosicieli pasożyta.
-
6:34 - 6:37To oznacza, ze jeśli w jakimś społeczeństwie malaria
-
6:37 - 6:40została pokonana, ale zostali
pojedynczy ludzie z pasożytami, -
6:40 - 6:42psy mogą ich odnaleźć,
-
6:42 - 6:46a my podać im leki przeciwmalaryczne
i zadać ostateczny cios malarii. -
6:46 - 6:50Najlepszy przyjaciel człowieka walczy z malarią.
-
6:50 - 6:53Moja trzecia historia jest
być może jeszcze bardziej niezwykła -
6:53 - 6:58i do dziś nigdy nie prezentowana publicznie.
-
6:58 - 7:00Tak, tak.
-
7:00 - 7:03Jest trochę szalona, ale myślę, że to najlepsza
-
7:03 - 7:06i ostateczna zemsta na komarach.
-
7:06 - 7:09Co więcej, ludzie już mi mówili,
że teraz będą się cieszyli -
7:09 - 7:12z ukąszeń komarów.
-
7:12 - 7:15Pytanie oczywiście brzmi: co skłoniłoby kogokolwiek,
-
7:15 - 7:18żeby się cieszył z ukąszenia komara?
-
7:18 - 7:19Odpowiedź
-
7:19 - 7:23mam w kieszeni,
-
7:23 - 7:26o ile ją znajdę.
-
7:26 - 7:29To zwykła pastylka.
-
7:29 - 7:32Kiedy ją połknę, popijając wodą,
-
7:32 - 7:36może zdziałać cuda.
-
7:36 - 7:38Dziękuję.
-
7:40 - 7:44(Pije)
-
7:44 - 7:48Pokażę wam, jak to działa.
-
7:48 - 7:51Mam w tym pudełku klatkę
-
7:51 - 7:56z kilkoma setkami wygłodzonych
-
7:56 - 8:00samic komarów,
-
8:00 - 8:04które zaraz wypuszczę. (Śmiech)
-
8:04 - 8:07Żartuję, żartuję.
-
8:07 - 8:10Tak naprawdę wsadzę tam rękę
-
8:10 - 8:13i pokażę wam, jak szybko zaczną kąsać.
-
8:13 - 8:15Patrzcie.
-
8:15 - 8:18Nie martwcie się, w laboratorium robię to cały czas.
-
8:18 - 8:22No dobra.
-
8:22 - 8:27A teraz pokażę wam nagranie
-
8:27 - 8:29dokładnie tego samego,
-
8:29 - 8:31tylko że to, co zobaczycie na nagraniu,
-
8:31 - 8:35stało się godzinę po tym, jak wziąłem pastylkę.
-
8:35 - 8:40Patrzcie. To nie działa. Przepraszam.
-
8:40 - 8:42Wkładam rękę, urządzam im krwawą ucztę,
-
8:42 - 8:44strząsam je i patrzymy, jak w miarę upływu czasu
-
8:44 - 8:47komary robią się bardzo, bardzo chore,
-
8:47 - 8:49tutaj w przyspieszeniu,
-
8:49 - 8:53a trzy godziny później, to, co widzicie na dole
-
8:53 - 8:56klatki, to martwe komary.
-
8:56 - 9:00Bardzo martwe komary. Powiem nawet, panie i panowie,
-
9:00 - 9:02że zamieniliśmy się z komarami rolami.
-
9:02 - 9:07To nie one nas zabijają. To my je zabijamy.
-
9:07 - 9:15(Brawa)
-
9:15 - 9:21(Śmiech)
-
9:21 - 9:23Maastricht, bądź gotowe!
-
9:23 - 9:25Pomyślcie, co możemy zrobić z taką pastylką.
-
9:25 - 9:27Możemy jej użyć, żeby opanować wybuchy
-
9:27 - 9:31epidemii chorób przenoszonych przez komary.
-
9:31 - 9:33Jeszcze lepiej, wyobraźcie sobie, co by się stało,
-
9:33 - 9:36gdyby na wielkim obszarze, każdy brał tę pastylkę
-
9:36 - 9:38przez ledwie trzy tygodnie.
-
9:38 - 9:40Dałoby nam to szansę faktycznie
-
9:40 - 9:42wyplenić malarię.
-
9:42 - 9:46Ser, psy i pastylka, żeby zabijać komary.
-
9:46 - 9:50Właśnie taką nieszablonową nauką
kocham się zajmować, -
9:50 - 9:52dla dobra ludzkości,
-
9:52 - 9:55ale zwłaszcza dla niej, żeby mogła dorastać
-
9:55 - 10:00w świecie bez malarii. Dziękuję. (Brawa)
- Title:
- Bart Knols: Zabijmy komary, skończmy z malarią
- Speaker:
- Bart Knols
- Description:
-
Możemy obrócić instynkty komarów przeciwko nim. Podczas przemówienia na TEDxMaastricht Bart Knols przedstawia pomysłowe sposoby na walkę z malarią opracowywane przez jego zespół. Wykorzystują one m.in. ser limburski i morderczą pastylkę. (Nagrano na TEDxMaastricht).
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:20
Dimitra Papageorgiou approved Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Agata Leśnicka accepted Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Agata Leśnicka edited Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Agata Leśnicka edited Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Juliusz Braun edited Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Juliusz Braun edited Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Juliusz Braun edited Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes | ||
Juliusz Braun edited Polish subtitles for 3 new ways to kill mosquitoes |