Bart Knols: Dood muggen, maak een eind aan malaria

We kunnen de instincten van een mug tegen haar gebruiken. Op TEDxMaastricht laat spreker Bart Knols de inventieve oplossingen zien die zijn team ontwikkelt om malaria te bestrijden - waaronder Limburgse kaas en een dodelijke pil.
(Opgenomen op TEDxMaastricht.)

(Een mug zoemt)

(Pats)

Hebbes.

Muggen. Ik haat ze.

Jullie ook?

Dat verschrikkelijke gezoem rond je oren 's nachts

daar word je toch stapelgek van?

Weten dat ze een naald in je huid wil steken

en je bloed eruit wil zuigen.
Dat is toch verschrikkelijk?

Ik kan eigenlijk maar één voordeel bedenken

waar het gaat om muggen.

Als ze 's avonds in onze slaapkamer vliegen

bijten ze liever mijn vrouw.

Dat is toch fascinerend?

Waarom wordt ze meer gebeten dan ik?

Het antwoord is geur, de geur van haar lichaam.

Omdat we allemaal verschillend ruiken
en stofjes produceren op onze huid

die muggen aantrekken of afstoten,

zijn sommigen van ons gewoon lekkerder dan anderen.

Dus mijn vrouw ruikt lekkerder dan ik,

of ik stink meer dan zij.

Hoe dan ook, muggen vinden ons in het donker

door ons op te snuiven. Ze ruiken ons.

Tijdens mijn promotieonderzoek
wilde ik precies weten

welke chemische stoffen uit onze huid,

Afrikaanse malaria-muggen gebruiken
om ons 's nachts op te sporen.

Er is een hele reeks van verbindingen die ze gebruiken.

Dit ging geen gemakkelijke taak worden.

Daarom hebben we verschillende experimenten opgezet.

Waarom hebben we deze experimenten gedaan?

Omdat de helft van de wereldbevolking het risico loopt

een dodelijke ziekte als malaria op te lopen

via een simpele muggenbeet.

Elke 30 seconden sterft er ergens op deze planeet

een kind aan malaria.
Vanochtend zei Paul Levy,

hij had het over de metafoor van een 727
die op de Verenigde Staten crasht.

Nou, in Afrika gaat het om het equivalent
van zeven jumbo 747's

die dagelijks crashen.

Maar als we die muggen in vallen kunnen lokken,

lokken met onze geur, dan kunnen we misschien de verspreiding van ziekten stoppen.

lokken met onze geur, dan kunnen we misschien de verspreiding van ziekten stoppen.

Het was niet eenvoudig om deze puzzel op te lossen,

omdat we honderden verschillende chemische stofjes
op de huid produceren,

maar wij hebben een paar opmerkelijke
experimenten uitgevoerd,

die ons hebben geholpen d
eze puzzel heel snel op te lossen.

Ten eerste zagen we
dat niet alle muggensoorten

op hetzelfde deel van het lichaam bijten. Vreemd.

We zetten een experiment op

waarbij wij een naakte vrijwilliger
in een grote kooi legden,

en in die kooi muggen loslieten

om te zien waar op het lichaam van de persoon ze beten.

We vonden enkele opmerkelijke verschillen.

Links hier zie je de beten

op deze persoon door de Nederlandse malariamug.

Ze hadden een zeer sterke voorkeur om in het gezicht te bijten.

De Afrikaanse malariamug daarentegen

had een zeer sterke voorkeur voor de enkels
en de voeten van deze persoon,

en dat hadden we allang moeten weten

ze heten immers muskie-teen, ziet u? (Gelach)

Dat klopt. (Applaus)

Dus gingen we ons richten op de geur van voeten,

op de geur van menselijke voeten,

totdat wij op opmerkelijke uitspraak
in de literatuur stuitten

namelijk dat kaas naar voeten ruikt

in plaats van andersom.
Daar daar eens over na.

Hierdoor aangezet deden we een opmerkelijk experiment.

We hebben geprobeerd,
met een klein stukje Limburgse kaas,

die sterk naar voeten ruikt,

om Afrikaanse malariamuggen aan te trekken.

En weet je wat? Het werkte.

Het werkte zelfs zo goed dat we nu
een synthetisch mengsel hebben

van Limburger kaas-aroma,
dat we in Tanzania gebruiken

en waar van is aangetoond is dat het twee tot drie keer aantrekkelijker is voor muggen

dan mensen.

Limburg, wees trots op je kaas,

want hij wordt nu gebruikt in de strijd tegen malaria.

(Applaus)

Dat is de kaas, om te laten zien.

Mijn tweede verhaal is ook opmerkelijk.

Het gaat om trouwe viervoeters: honden.

Ik zal u tonen

Hoe we honden kunnen gebruiken
in de strijd tegen malaria.

Een van de beste manieren om muggen te doden

is om niet te wachten tot ze volwassen rondvliegen

en mensen bijten en ziekten overbrengen.

Het gaat erom ze te doden
als ze nog larven in het water zijn.

Waarom? Omdat ze net als de geheime dienst zijn.

In deze waterpoel zijn deze larven geconcentreerd.

Ze zijn allemaal bij elkaar.
Ze bewegen niet.

Ze kunnen niet ontsnappen uit het water.
Ze kunnen niet vliegen.

En ze zijn toegankelijk.
Je kunt eigenlijk naar die poel lopen

en ze daar doden, toch?

Ons probleem is dat

deze poelen van water met larven erin

ver verspreid zijn over het landschap,

wat het voor een bestrijder moeilijk maakt

om al die kweekvijvers te vinden
en met insecticiden te behandelen.

Vorig jaar hebben we heel hard nagedacht,

hoe we dit probleem kunnen oplossen?
Totdat we ons realiseerden

dat net zoals wij een unieke geur hebben,

muggenlarven ook een zeer unieke geur hebben.

Dus zetten we nog een gek experiment op,

omdat we de geur van deze larven hadden verzameld,

op stukjes stof zetten, en toen iets bijzonders deden.

Hier is een balk met vier gaten

en de geur van de larven stoppen we in het linkergat.

Ooh, dat was snel.

Daar is de hond. Hij heet Tweed. Het is een border collie.

Hij onderzoekt deze gaten, en daar heeft hij het al.

Hij gaat terug om de andere gaten te controleren,

maar hij komt terug bij de eerste,

en nu neemt hij die geur in zich op,

wat betekent dat we nu honden kunnen gebruiken

samen met de bestrijders om de kweekvijvers

van de muggen beter te kunnen vinden,

om zo malaria beter te bestrijden.

Deze dame is Ellen van der Zweep,
een van de beste hondentrainers in de wereld,

en ze is van mening dat we veel meer kunnen doen.

Omdat we ook weten dat mensen die drager zijn
van malariaparasieten

anders ruiken dan mensen die niet geïnfecteerd zijn,

is ze ervan overtuigd dat we honden kunnen trainen

op het vinden van mensen die de parasiet dragen.

Dat betekent dat in een bevolking waar malaria

sterk is afgenomen, en er nog een paar mensen
met parasieten over zijn,

de honden deze mensen kunnen vinden,

om ze te behandelen met anti-malariamiddelen,
zodat we malaria de doodssteek te geven.

Honden in de strijd tegen malaria.

Mijn derde verhaal is misschien nog opmerkelijker,

en wordt vandaag voor het eerst openbaar gemaakt.

Ja.

Het is een vreemd verhaal, maar ik denk wel de beste

en ultieme wraak tegen muggen ooit.

Mensen hebben mij zelfs gezegd
dat zij het nu leuk zullen vinden

om door muggen te worden gebeten.

De vraag is natuurlijk, hoe komt iemand ertoe

het leuk te vinden om door muggen gebeten te worden?

Het antwoord

heb ik hier in mijn zak,

als ik erbij kan.

Het is een tablet, een eenvoudige tablet

en als ik die met water inneem,

doet hij wonderen.

Dank u.

(Drinkt)

Nu wil ik je laten zien hoe dit werkt.

Hier in deze kist zit een kooi

met honderden hongerige

vrouwelijke muggen

die ik zo zal loslaten (Gelach)

Geintje, geintje.

Wat ik ga laten zien,
is dat ik mijn arm erin doe

en zal laten zien hoe snel ze bijten.

Daar gaan we.

Maak je geen zorgen,
ik doe dit de hele tijd in het lab.

Daar gaan we. Oke.

Hier op de video,

ga ik precies hetzelfde laten zien,

behalve dat de video is opgenomen

een uur nadat ik de tablet nam.

Kijk maar. Dat werkt niet. Oke. Sorry.

Ik stop mijn arm erin, ik geef ze een sappig,

bloedmaal, ik schud ze van me af,
en na verloop van tijd

worden deze muggen heel, heel ziek,

hier snel vertoond,

en drie uur later zien we op de bodem van de kooi

dode muggen,

heel dode muggen, en ik zeg, dames en heren,

we hebben stuivertje gewisseld met de muggen.

Ze doden ons niet. We doden hen.

(Applaus)

Denk — (Gelach) —

Maastricht, let op.

Denk aan wat we hiermee kunnen doen.

We kunnen dit gebruiken om uitbraken

van door muggen overgebrachte ziekten te bestrijden.

Sterker nog, bedenk wat er zou gebeuren als,

in een zeer groot gebied,
iedereen dit middel zou nemen,

gedurende drie weken.

Dat zou ons een kans geven om malaria

daadwerkelijk uit te roeien.

Dus kaas, honden en een pil
om muggen te doden.

Dat is het soort van out-of-the-box-wetenschap
dat ik graag doe,

om de mensheid beter te maken,

maar vooral voor haar, zodat zij kan opgroeien

in een wereld zonder malaria. Bedankt. (Applaus)