< Return to Video

٣ ڕێکێن نوی بو کوشتنا پێشییان

  • 0:01 - 0:07
    (بڤبڤا پێشییێ)
  • 0:10 - 0:11
    (دەنگێ شەق لێدانێ)
  • 0:13 - 0:15
    من تۆ گرتی.
  • 0:16 - 0:17
    پێشی.
  • 0:18 - 0:19
    کەربێن من ژوان ڤەدبن.
  • 0:20 - 0:21
    کەربێت تەژی ژوان ڤە نابن؟
  • 0:22 - 0:25
    ئەو بڤبڤا نەخوەش لدەوروبەری گوهێن تە بشەڤێ
  • 0:25 - 0:26
    یاکو تە بتەمامی دین دکەت؟
  • 0:27 - 0:30
    بزانینا وێ چەندێ کو ئەوێ
    دڤێت شیژنەکێ بکەتە
  • 0:30 - 0:31
    دپیستێ تەدا و خوینا تە
    بمێژیت؟
  • 0:31 - 0:33
    گەلەک نەخوەشە،
    مانە وەسایە؟
  • 0:33 - 0:38
    براستی، دەربارەی پێشییا،
    تشتەکێ باش یێ هەی ئەز دشێم هزر تێدا بکەم.
  • 0:39 - 0:41
    ،دەمێ بشەڤێ دژوورا مەیا نڤستنێ ڤە دفرن
  • 0:42 - 0:43
    .وا پێخوشە لەقا لهەڤژینامن بدەن
  • 0:44 - 0:45
    (پێكەنين)
  • 0:45 - 0:46
    بەلـێ پا تشتەکێ بالکێشە، مانە؟
  • 0:46 - 0:50
    بوچی ئەو پتر ژمن لەقا دخوەت؟
  • 0:51 - 0:53
    و بەرسڤ بێهنە،
  • 0:53 - 0:54
    بێهنا لەشێ وێ.
  • 0:55 - 0:59
    و مادەم بێهنا مە هەمییان یا ژێک جودایە و
    ماددێن کیمیایی یێن جودا ئەم
  • 0:59 - 1:02
    لسەر لەشێ خوە بەرهەم دئینین، کو یان پێشیان
    بەرەف خوەڤە دکێشن یان ددەنە پاش،
  • 1:02 - 1:05
    هەما بتنێ ژبەرکو هندەک ژمە
    پتر ژیێن دی دسەرنجراکێشترن.
  • 1:05 - 1:11
    ڤێجا بێهنا هەڤژینا من خوەشترە ژیامن،
    یانژی بتنێ بێهنا من پیسترە ژیا وێ.
  • 1:12 - 1:18
    بهەر ڕێکەکا هەبیت، پێــشی دتاریاتییێ دا مە
    دبینن برێکا بێهنکرنێ. ئەو بێهن دکەنە مە.
  • 1:18 - 1:22
    و دماوێ دکتورایا خوەدا، من دڤیا
    بدروستاهی بزانم کا ئەو چ کیمییای نە
  • 1:22 - 1:25
    ژلەشێ مە کو پێشیا مەلاریا
    یا ئەفریقی بکاردئینیت داکو
  • 1:25 - 1:26
    بدویف مە بکەڤیت بشەڤێ.
  • 1:28 - 1:30
    و ڕێژەکا گەلەک ژ تێکەلان
    یا هەی یێن کو ئەو بکاردئینن.
  • 1:31 - 1:33
    و ئەڤە نە کارەکێ بسانەهی بوو.
  • 1:34 - 1:37
    و ژبەر ڤێ چيندێ مە ژمارەکا
    جیاواز یا تاقیکرنان ئامادەکرن.
  • 1:38 - 1:40
    بوچی مە ئەڤ تاقیکرنە ئامادەکرن؟
  • 1:40 - 1:42
    ژبەرکو نیڤا دانویشتییێن جیهانێ
  • 1:42 - 1:46
    یێن ژمەترسییا توشبوونێ بئێشەکا کوژەک درەڤن
    وەک مەلاریایێ
  • 1:46 - 1:48
    برێکا لەقەکا سادە یا پێشییێ.
  • 1:49 - 1:51
    هەر ٣٠ چرکەیان،
    لجهەکی لسەر ڤێ هەسارێ،
  • 1:51 - 1:54
    زاروکەک دمریت ژبەر مەلاریایێ،
  • 1:54 - 1:57
    و ڤێ سپێدێ پاول لێڤی
    دەربارەی میتافورا ٧٢٧ێ
  • 1:57 - 1:59
    و هاتنا وێ بو ئەمریکا دئاخفت.
  • 1:59 - 2:05
    باشە، لئەفریقیا، مە نێزیکی
    ٧٤٧ێن گەلەک مەزن یێن هەین
  • 2:05 - 2:06
    کو هەر ڕۆژ ڕوویددەن.
  • 2:07 - 2:11
    بەلـێ پا دبیت ئەگەر ئەم بشێین
    پێشییان بەرەف خەفکان ڤە بکێشین،
  • 2:11 - 2:12
    دسەردا ببەین برێکا بێهنا خوە،
  • 2:12 - 2:15
    لوی دەمی دبیت ئەم بشێین
    ڤەگوهاستنا ئێشان براوەستینن.
  • 2:16 - 2:19
    نوکە، چارەسەرکرنا ڤێ ئاریشێ
    تشتەکێ بسانەهی نەبوو.
  • 2:19 - 2:22
    ژبەرکو ئەم سەدان ماددێن کیمیاییێن
    جودا بەرهەم دئینن لسەر پیستی،
  • 2:22 - 2:24
    بەلـێ پا مە هندەک
    تاقیکرنێن بالکێش ئەنجام دان
  • 2:24 - 2:28
    یێن کو ڕێک دایە مە کو گەلەک زوی
    ڤێ ئاریشێ چارەسەر بکەین.
  • 2:28 - 2:31
    لدەستپێکێ، مە تێبینیا وێ چەندێ کر
    کو نە هەمی توخمێن پێشییان
  • 2:31 - 2:33
    لهەمان جهـێ لەشی لەقا ددانن.
  • 2:34 - 2:35
    تشتەکێ سەیرە.
  • 2:35 - 2:36
    ژبەرڤێ چەندێ
    مە تاقیکرنەک ئامادەکر
  • 2:36 - 2:40
    و مە خوبەخشەکێ ڕویس
    کرە دقەفەسەکا مەزن دا،
  • 2:40 - 2:41
    (پێکەنین)
  • 2:41 - 2:43
    و دوێ قەفەسێ دا، مە پێشی بەردان
  • 2:43 - 2:46
    دا ئەم ببینين کا ئەو لەقا ددانە کیڤە
    لسەر لەشێ وی کەسی.
  • 2:47 - 2:49
    و مە هندەک جیاوازییێن بالکێش دیتن.
  • 2:49 - 2:52
    للایێ چەپێ لڤێرە تو لەقێن
  • 2:52 - 2:54
    پێشییا مەلاریا یا ئەلمانی
    دبینی لسەر ڤی کەسی.
  • 2:54 - 2:57
    ئەوانا حەزەکا مەزن هەبوو
    ژبو لەقدانێ لسەر ناڤچاڤێن مرۆڤی.
  • 2:58 - 3:00
    بەروڤاژی ڤێ چەندێ،
    پێشییا مەلاریا یا ئەفریقی
  • 3:00 - 3:06
    حەزەکا مەزن هەبوو ژبو لەقدانێ
    لئەنیشک و پێیێن ڤی کەسی.
  • 3:06 - 3:08
    و ئەو، چ پێنەڤێت، پێتڤییە
    مە زانیبایە ژکەڤن وەرە،
  • 3:08 - 3:11
    ژبەرکو دبێژنە وان [موسکی-تووس]، تو دبینی؟
    تووس=تبلێن پێی بئینگلیزی
  • 3:11 - 3:13
    (پێکەنین)
  • 3:13 - 3:14
    ئەڤ چەندە ڕاستە.
  • 3:14 - 3:16
    (دەست قوتان)
  • 3:16 - 3:20
    و ژبەر ڤێ چەندێ مە دەستپێکر
    کو بالا خوە بدەینە سەر بێهنا پێیان...
  • 3:21 - 3:23
    لسە بێهنا پێیێن مرۆڤی.
  • 3:23 - 3:27
    حەتا ئەم گەهشتینە داخویانییەکا
    بالکێش دزانستێ ئەدەبی دا
  • 3:27 - 3:31
    کو دبێژیت کو بێهنا پێیان ژپەنیری دهێت
  • 3:31 - 3:32
    نەکو بێهنا پەنیری ژپێیان دهێت.
  • 3:33 - 3:34
    هزرا خوە تێدا بکە.
  • 3:34 - 3:37
    و ئەڤێ وەل مە کر ژبو
    ئەنجام دانا تاقیکرنەکا بالکێش.
  • 3:37 - 3:42
    مە پێکولکر، ب پارچەکا
    بچوویک یا پەنیرێ لیمبورگەر،
  • 3:42 - 3:44
    یاکو گەلەک بێهنا پێیان ژێ دهات،
  • 3:44 - 3:46
    داپێشییا مەلاریا یائەفریقی
    بەرەف خوەڤەبکێشیت.
  • 3:46 - 3:48
    و تو دزانی چ؟
    ئەڤ چەندە ڕوویدا.
  • 3:49 - 3:52
    براستی، گەلەک بباشی برێڤە چوو
  • 3:52 - 3:57
    کو نوکە مە تێکەلەکێ دەستکرد یێ
    بێهنا پەنیرێ لیمورگەر یێ هەی
  • 3:57 - 3:59
    کو ئەم یێ بکاردئینن لتەنزانییا
  • 3:59 - 4:00
    و یا دیاربووی لوێرێ
  • 4:00 - 4:04
    کو دوو یان سێ جاران پتر
    ژمرۆڤان سەرنجراکێشترە بۆ پێشییان.
  • 4:05 - 4:08
    لیمبورگ، یا سەر بلند بە بپەنیرێ خوە،
  • 4:08 - 4:11
    ژبەرکو نوکە ئەو دهێتە بکارئینان
    دشەرێ لدژی پێشیيان دا.
  • 4:11 - 4:18
    (دەست قوتان)
  • 4:18 - 4:20
    ئەڤە ئەو پەنیرە، بتنێ دا نیشا هەوە بدەم.
  • 4:21 - 4:24
    چیروکا من یا دووێ ژی یا بالکێشە.
  • 4:25 - 4:27
    دەربارەی باشترین هەڤالێ مرۆڤییە.
    دەربارەی سەی یە.
  • 4:28 - 4:31
    و ئەزدێ نیشا هەوە دەم کا ئەم چەوا دێ شێین
    سەی بکارئینین لدژی مەلاریایێ.
  • 4:33 - 4:36
    ئێک ژباشترین ڕێکێن کوشتنا پێشییان
  • 4:36 - 4:39
    ئەوە کو خوە نەگری حەتا ئەو بشێن
    بفرن وەک پێشییێن پێگەهشتی
  • 4:39 - 4:41
    و لەقا بدانن و ئێشان بڤەگوهێزن.
  • 4:42 - 4:45
    ڕێک ئەوە کو وان بکوژی دەمێ ئەو هێشتا دئاڤێ
    دا وەک کرموک.
  • 4:46 - 4:47
    بۆچی؟
  • 4:47 - 4:50
    ژبەرکو ئەو وەکی (سی-ئای-ئەی) نە.
  • 4:50 - 4:54
    دوی جهێ ئاڤێ دا، ئەڤ کرموکە بکوم بکومەنە.
  • 4:54 - 4:57
    ئەو هەمییە یێن پێکڤە لوێرێ.
    ئەو نەشێن بلڤن.
  • 4:57 - 4:59
    ئەو نەشێن ژوێ ئاڤێ برەڤن.
  • 4:59 - 5:00
    ئەو نەشێن بفرن.
  • 5:00 - 5:03
    و بسانەهی مرۆڤ دشێت بگەهیتە وان.
  • 5:03 - 5:07
    تو دشێی بسانەهی بچییە دەف وێ ئاڤێ
    و وان لوێرێ بکوژی، مانە؟
  • 5:08 - 5:12
    ڤێجا ئاریشە دهێتە درێکا مەدا لڤێرە
    ئەوە کو، لسەرانسەری ئەردی،
  • 5:12 - 5:16
    ئەڤ هەمی جهێن ئاڤێ یێن کرموک تێدا،
  • 5:16 - 5:18
    ئەو دبەلاڤ بووینە لسەرانسەری جهی هەمییێ،
  • 5:18 - 5:21
    کو بو چاڤدێرەکێ وەکی ڤی بزەحمەت لێ دکەت
    داکو بشێت ڤان هەمی جهێن
  • 5:21 - 5:24
    زێدە بوونا وان ببینیت و برێکا دەرمانێ
    مێش و مووران وان ژناڤ ببەت.
  • 5:25 - 5:29
    وسالا بووری مە گەلەک هزر کر، گەلەک و گەلەک
    کا دێ چەوا شێین ڤێ ئاریشێ چارەسەر کەین؟
  • 5:30 - 5:34
    حەتا بوومە دیاربووی کو هەروەکی مە --
    کا چەوا مە بێهنەکا جوودا هەیە --
  • 5:34 - 5:38
    کرموکێن پێشییانژی
    بێهنەکا زێدە جوودا یا هەی.
  • 5:38 - 5:41
    و ژبەر ڤێ چەندێ مە
    تاقیکرنەکا دی یا دین
  • 5:41 - 5:43
    ئەنجام دا، ژبەرکو مە بێهنا
    ڤان کرموکان کوم دکر
  • 5:43 - 5:46
    ددانا سەر پارچەکا قوماشی، و پاشی تشتەکێ
    گەلەک بالکێش ئەنجام دا.
  • 5:47 - 5:49
    لڤێرە مە هێلەک یا هەی
    کو چوار کون یێن لێ
  • 5:49 - 5:52
    و مە بێهنا ڤان کرموکان
    کرە دکونا لاێ چەپێ دا.
  • 5:52 - 5:53
    ئوهـ، گەلەک زووی رویدا.
  • 5:53 - 5:57
    و پاشی تو دبینی سەی. ناڤێ وی تویدە.
    ژجورێ کوڵییێ سنورایە.
  • 5:57 - 5:59
    ئەو یێ ڤان بێهنان تاقی دکەت
    و نوکە ئەو یێ ئامادەیە.
  • 5:59 - 6:02
    ئەو دێ زڤریتە ڤە داکو دووبارە
    کونترولا کونان بکەت،
  • 6:02 - 6:03
    بەلـێ پا ئەو یێ دزڤریتەڤە بو یا ئێکێ،
  • 6:03 - 6:05
    و نوکە ئەو ما گرێدای بوێ بێهنڤێ ڤە،
  • 6:05 - 6:09
    کو نوکە ڕامانا وێ چەندێ ددەت، ئەم دشێین
    سەیان بکاربینین دگەل ڤان چاڤدێران
  • 6:09 - 6:12
    داکو گەلەک بسانەهیتر جهێن
    زێدە بوونا پێشییان ببینن،
  • 6:12 - 6:15
    و هوسا کارتێکرنەکا مەزنتر
    هەبیت لسەر مەلاریایێ.
  • 6:15 - 6:17
    ناڤێ ڤێ خاتینێ
    ئیلێن ڤان دێر زویپە.
  • 6:17 - 6:19
    ئەو ئێکە ژباشترین ڕاهێنەرێن سەیان لجیهانێ،
  • 6:19 - 6:21
    و ئەو باوەردکەت ئەم
    دشێین پتر ئەنجام بدەین.
  • 6:22 - 6:26
    ژبەرکو ئەم وی چەندێ ژی دزانین کو ئەو کەسێن
    مێشومورێن مەلاریا لێ دهەلگرن
  • 6:26 - 6:28
    بێهنا وان یا جیاوازە ژوی
    کەسێ نە توشبووی،
  • 6:29 - 6:31
    ئەو لوێ باوەرێ یە
    کو ئەم دشێین سەیان فێربکەین
  • 6:31 - 6:34
    کو وان کەسان ببینیت
    یێن توشی مەلاریایێ بووین.
  • 6:35 - 6:38
    ئەڤە ڕامانا وێ ددەت کو
    دناڤ کومەکا مرۆڤان دا ئەو جهێ
  • 6:38 - 6:41
    مەلاریایێ ڕێکا خوە دناڤ
    هەمییێ دا دیتی وژمارەکا کێم
  • 6:41 - 6:42
    یا مرۆڤان یا مای دگەل ڤان مێش وموران
  • 6:42 - 6:46
    کو سە دشێن ڤان مرۆڤان ببینن، ئەم دشێین وان
    دەرمان بکەین بدەرمانێن لدژی مەلاریایێ و
  • 6:46 - 6:48
    دوماهیکەکێ بدانین بو مەلاریایێ.
  • 6:48 - 6:50
    باشترین هەڤالێ مرۆڤی دشەرێ لدژی
    مەلاریایێ دا.
  • 6:50 - 6:53
    چیروکا من یا سێیێ بالکێشترە...
  • 6:53 - 6:56
    ،وپێتڤییە ئەز بێژم، چ جاران نەهاتییە گوتن
  • 6:56 - 6:58
    حەتا نوکە
    (هەوارکرنا ئامادەبوویا)
  • 6:58 - 6:59
    بەلـێ ئە،
  • 7:00 - 7:05
    چیروکەکا دینە، بەلـێ پا ئەز باوەر دکەم کو
    دێ باشترین تولڤەکرن بیت
  • 7:05 - 7:06
    حەتا نوکە لدژی پێشییان.
  • 7:06 - 7:08
    براستی، خەلکی یا گوتییە من
  • 7:08 - 7:11
    کو نوکە وان کەیف بلەقدانا پێشییان دهێت.
  • 7:13 - 7:14
    و چ پێ نەڤێت پرسیار ئەڤەیە،
  • 7:14 - 7:17
    ئەو چ تشتە وەدکەت کو کەسەک
    کەیفێ ژلەقدانا پێشییان ببینیت؟
  • 7:18 - 7:20
    و بەرسڤ من یا لڤێرە هەی...
  • 7:21 - 7:23
    دبەریکا خوەدا --
  • 7:23 - 7:24
    (پێکەنین)
  • 7:24 - 7:25
    ئەگەر ئەز بزانم.
  • 7:26 - 7:27
    ئەو حەبکە.
  • 7:28 - 7:29
    حەبکەکا سادە،
  • 7:29 - 7:32
    و دەمێ ئەز دگەل ئاڤێ ڤەدخوەم...
  • 7:32 - 7:34
    ئەو نەوازەیان (موعجیزان) دکەت.
  • 7:37 - 7:38
    سوپاس بو هەوە.
  • 7:44 - 7:47
    نوکە، بهێلن دا نیشا هەوە بدەم
    کا چەوە کاردکەت.
  • 7:48 - 7:51
    لڤێرە دڤێ بوکسێ دا، من قەفەسەک یا هەی
  • 7:52 - 7:59
    کوچەند سەد پێشییێن مێ یێن برسی یێن تێدا...
  • 7:59 - 8:00
    (پێکەنین)
  • 8:00 - 8:03
    یێن کو نوکە دێ بەردەم.
  • 8:03 - 8:05
    (پێکەنین)
  • 8:05 - 8:06
    ترانا دکەم، ترانا دکەم.
  • 8:06 - 8:07
    (پێکەنین)
  • 8:07 - 8:10
    ئەوا ئەز نیشا هەوە بدەم ئەوە، کو
    ئەز دێ دەستێ خوە کەمە تێدا
  • 8:10 - 8:13
    و دێ نیشا هەوە دەم چەند
    زوی ئەو دێ لەقا دانن.
  • 8:13 - 8:15
    ئەها ئەڤ ئەم دێ وەکەین.
  • 8:15 - 8:18
    نەترسن، ئەز هەمی دەمان
    ڤێ چەندێ دکەم دتاقیگەهێ ڤە.
  • 8:18 - 8:20
    .ئەها ئەڤە
  • 8:21 - 8:22
    ئەم دێ وەکەین.
    باشە.
  • 8:22 - 8:24
    نوکە، لسەر ڤیدیویێ --
  • 8:25 - 8:27
    لڤێرە، لسەر ڤیدیویێ،
  • 8:27 - 8:29
    ئەز دێ هەمان تشت نیشا هەوە دەم،
  • 8:29 - 8:31
    ژبلی ئەوا ئەز نیشا هەوە ددەم دڤیدیویێ دا
  • 8:31 - 8:34
    دەمژمێرەکێ پشتی من حەبک بکارئینای.
  • 8:35 - 8:36
    بەرێ خوە بدێ.
  • 8:37 - 8:38
    ئەڤە کارناکەت.
  • 8:38 - 8:39
    باشە.
    ببورن.
  • 8:40 - 8:43
    ئەز یێ دەستێ خوە دکەمە تێدا، ئەز یێ
    خوارنەکا مەزن و تژی ژخوینێ
  • 8:43 - 8:45
    ددەمێ، ئەز یێ وان دلەرزینم،
    و لدویف وان دکەڤم
  • 8:45 - 8:48
    چ پێ نەڤێت داکو ڤان پێشییان
    ببینم گەلەک نەساخ ببن،
  • 8:48 - 8:49
    لڤێرە بلڤینا بلەز دیار دکەت.
  • 8:50 - 8:54
    و پشتی سێ دەمژمێران،
    ئەوا ئەم دبینن لبنێ قەفەسێ
  • 8:54 - 8:55
    پێشییێن مرینە...
  • 8:56 - 8:58
    پێشییێن گەلەک مری.
  • 8:59 - 9:01
    ئەز دێ بێژم،
    بەرێزان،
  • 9:01 - 9:03
    مە کارت دگەل پێشییان لێک گوهارتن.
  • 9:03 - 9:06
    ئەو مە ناکوژن.
    ئەم وان دکوژین.
  • 9:06 - 9:13
    (دەست قوتان)
  • 9:16 - 9:17
    نوکە --
  • 9:18 - 9:21
    (پێکەنین)
  • 9:21 - 9:23
    ماسترێخت، خوە ئامادە کە.
  • 9:23 - 9:25
    نوکە، هزر بکە ئەم دشێین چ لڤێ بکەین.
  • 9:25 - 9:27
    ئەم دشێین براستی بکاربینین
    داکو ئێشێن ڤەگر
  • 9:27 - 9:31
    یێن پێشییان براوەستینین، مانە؟
  • 9:31 - 9:33
    و هێشتا باشتر، هزربکە دا چ ڕوویدەت
  • 9:33 - 9:36
    ئەگەر، دجهەکێ مەزن دا، هەمی کەسان ئەڤ
    دەرمانە بکارئینابان،
  • 9:36 - 9:38
    بتنێ بو ماوێ سێ حەفتییان.
  • 9:38 - 9:42
    ئەو دا دەرفەتەکێ دەتە مە کو براستی ئێشا
    مەلاریایێ ژناڤ ببەین.
  • 9:42 - 9:46
    ڤێجا پەنیر، سە و حەبکەک
    داکو پێشییان بکوژن.
  • 9:46 - 9:50
    ئەڤە ئەوجورێ زانستییە یێ ژدەرڤەی
    بوکسێ دا یێ ئەز حەز ژێ دکەم بکەم ...
  • 9:50 - 9:52
    ژبو باشترکرنا مرۆڤایەتییێ،
  • 9:52 - 9:54
    بەلـێ پا بتایبەتی ژبو وێ،
  • 9:54 - 9:58
    کو ئەو بشێت دجیهانەکێ
    دا مەزن بیت بێی مەلاریا.
  • 9:58 - 9:59
    سوپاس.
  • 9:59 - 10:00
    (دەست قوتان)
Title:
٣ ڕێکێن نوی بو کوشتنا پێشییان
Speaker:
بارت نوڵس
Description:

ئەم دشێین مێش ومورێن پێشییێ بخو بکاربینین لدژی وێ. ل تێد ئێکس ماستریخت ئاخفتنکەر بارت نوڵس ئەو چارەسەرییێن تیما وی لسەر کاردکەن دئێخیتە بەرچاڤ ژبو شەرکرنێ لدژی مەلاریایێ -- دگەل پەنیرێ لیمبورگەر وحەبکەکا کوژەک.
(ئەڤ فلمە یێ هاتییە تومارکرنێ ل تێد ئێکس ماستریخت )
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:20

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.