Jak siebie samego #11 - Zresetuj swój mózg, Przemo Gwadera SJ

Cześć, jestem Przemo, a to jest
11. odcinek z cyklu „Jak siebie samego”,

gdzie mówię o tym, w jaki sposób można
samego siebie kochać, akceptować

i cieszyć się życiem, będąc singlem.

Mam nadzieję, że jeszcze was nie zmęczyły
do końca tematy związane z seksualnością,

jeszcze dzisiaj chciałbym trochę
o tym pogadać, już nie za wiele.

I od następnego odcinka będzie już
o czymś zupełnie innym.

A dzisiaj chciałbym powiedzieć
głównie o resetowaniu mózgu.

Zanim pójdziemy dalej,
to chcę was zaprosić na plażę.

Cześć jesteśmy nad jeziorkiem
czerniakowskim w Warszawie.

Jest piękne słoneczko, -2°C

idealna pogoda na to,
żeby wskoczyć do wody.

[muzyka]

Pewnie zastanawiacie się,
po co to zrobiłem

i jaki to ma związek
z naszym tematem?

Zaraz wam o tym opowiem.

Kiedyś mówiło się,
że jak kogoś męczy napięcie seksualne,

to powinien sobie wziąć
zimny prysznic.

Na mnie to w ogóle nie działa.

A dlaczego nie działa?

Myślę, że dlatego, że jak moje ciało
domaga się czegoś ode mnie,

mówi mi, że czegoś mu brakuje,
to bez sensu jest karcić je za to.

Karcenie mojemu ciału nie pomoże.

Tak jak już mówiłem w siódmym odcinku,
wierzę, że nasze potrzeby seksualne

nie ujawniają w nas jakiegoś zwierzęcia,
które trzeba wytresować,

ale dziecko, które domaga się troski.

I doświadczam, że to dziecko domaga się
czasem odczuwania przyjemności.

O przyjemnościach mówiłem już
w szóstym odcinku.

O tym, że można delektować się
jedzeniem, promieniami słońca.

Tylko czasem jest tak, że takie
subtelne przyjemności nie wystarczą.

Moje ciało domaga się
czegoś intensywniejszego,

jakiejś takiej silniejszej przyjemności.

Długo zastanawiałem się nad tym,
dlaczego tak jest

i czy w ogóle musi tak być.

I taką odpowiedź, która mnie
jakoś zadowala

znalazłem w książce
pani Suzanne Greenfield,

na którą natknąłem się podczas studiów
na Uniwersytecie Kopenhaskim.

Pani Greenfield jest brytyjską baronessą,

a jednocześnie cenionym neurobiologiem
i filozofem umysłu.

I w swojej książce:
„The private life of the brain”

zastanawia się nad tym,
czym jest przyjemność

i jaką odgrywa rolę
w życiu człowieka.

A jako, że jest neurobiologiem,
to zastanawia się,

co dzieje się w mózgu,
gdy człowiek doświadcza przyjemności.

Wnioski, do których dochodzi,
to że odczuwanie przyjemności

łączy się z aktywnością substancji
chemicznych w mózgu człowieka.

I w pewnych przypadkach
mogą one być przyjmowane z zewnątrz.

Może to być na przykład:

„Cannabis, whisky, ananas”

„wódeczka jest polana,
twarz mocno roześmiana”.

No i tego raczej nie polecam.

W takich normalnych sytuacjach
tym, co powoduje uczucie przyjemności,

są tak zwane hormony szczęścia.

Czyli naturalne substancje
produkowane przez organizm

i wypuszczane do mózgu
w konkretnych sytuacjach życia.

I te substancje zmieniają
naszą świadomość.

Tylko teraz... w jaki sposób?

Wydawałoby nam się,
że one powinny poszerzyć świadomość.

Przecież jak odczuwamy przyjemność,
to świat wydaje się nam bardziej kolorowy,

przemawia on bardziej
do naszych zmysłów.

Okazuje się jednak,
że jest wręcz odwrotnie.

Te substancje zawężają
naszą świadomość,

dlatego że wyłączają nam
myślenie abstrakcyjne,

którego uczymy się
przez wiele lat w szkole

i do którego jako dorośli ludzie
jesteśmy bardzo przywiązani.

To abstrakcyjne myślenie,
takie oceniające,

nastawione na rozwiązywanie problemów

ma tendencję do tego,
żeby dominować nasz mózg.

I kiedy nas tak zdominuje, to jesteśmy
mniej wrażliwi na bodźce zewnętrzne.

I dlatego żeby poczuć przyjemność,
potrzebujemy jakiegoś takiego mechanizmu,

który stłumi w nas
to myślenie abstrakcyjne

i który pozwoli naszemu mózgowi
wrócić do prostszego trybu działania.

Takiego trybu, który jest
charakterystyczny dla małych dzieci.

I dlaczego chodzi tutaj
o dziecięcy tryb działania?

Dlatego że dziecko,
jak pisze Greenfield,

ma zdolność do tego,
żeby spontanicznie czerpać radość

z kontaktu ze zmieniającym się
światem zewnętrznym.

Greenfield pyta się też,
dlaczego ludzie tak często

szukają jakichś silnych wrażeń
czy intensywnych przyjemności?

I tak na chłopski rozum,
to wydawałoby się to oczywiste.

Szukamy przyjemności,
bo są przyjemne.

Heloł

Ale Greenfield pyta jako neurobiolog:

Dlaczego ludzki mózg potrzebuje czasem
takiego wyłączenia części funkcji

i powrotu do prostszego trybu działania
albo takiego zresetowania?

Hipotezą, którą stawia Greenfield jest to,
że ludzki mózg ma naturalną tendencję,

żeby wchodzić
w zbyt skomplikowane tryby działania.

Łatwo uruchamia nadmierną komunikację
pomiędzy wielkimi konstelacjami neuronów

wewnątrz mózgu w oderwaniu
od bodźców zewnętrznych.

A mówiąc bardziej po ludzku,
ludzki mózg ma tendencję do tego,

żeby znajdować problemy tam,
gdzie ich nie ma.

Podam prosty przykład.

Wyobraź sobie, że pracujesz w biurze
po 8 godzin dziennie plus nadgodziny.

Potem jak wracasz do domu,
dalej myślisz o tej pracy.

Zastanawiasz się nad tym,
czego jeszcze nie udało ci się zrobić.

Czyli używasz pamięci.

Używasz swojej wiedzy,
żeby spróbować rozwiązać te problemy.

Myślisz już w przyszłość.

Jak jutro pójdziesz do pracy,
to co tam trzeba zrobić.

Czyli myślisz o przyszłości
i nie jesteś tu i teraz.

Działając w ten sposób, wypracowujesz
pewną skomplikowaną ścieżkę

połączeń neuronalnych,
przyzwyczajasz swój mózg

do działania w takim trybie
rozwiązywania problemów.

I na początku jest to tylko ścieżka,
ale jeśli działasz w ten sposób

przez tydzień, miesiąc,
dwa miesiące...,

to z tej ścieżki robi się głęboka koleina,
z której potem trudno jest wyjść.

Twój mózg przyzwyczajony
do rozwiązywania problemów

w pewnym momencie zaczyna wszytko
interpretować jako problem.

Zmęczenie - problem,
bezsenność - problem,

konflikty w rodzinie - problem...,
wszystko staje się problemem,

a do tego jeszcze czujesz,
że twoim zadaniem jest

wszystkie te problemy porozwiązywać.

Użyć swojego mózgu, żeby z każdej sytuacji
znaleźć odpowiednie wyjście.

I od wpadnięcia w taką koleinę
jest już blisko do stanów depresyjnych.

Do niedawna popularnym lekiem
na depresję w Stanach Zjednoczonych

było tzw. ECT, czyli elektrowstrząsy.

Ta terapia przynosiła
natychmiastowe efekty,

ponieważ resetowała w mózgu
wszelkie koleiny depresyjnego myślenia.

Dziś po latach badań wiemy,
że na dłuższą metę jest ona nieskuteczna,

dlatego że ludzie po dłuższym czasie
i tak wracają do starych schematów,

do których byli przyzwyczajeni.

Dlatego lepszym pomysłem
jest uczyć ludzi

świadomej pracy nad sobą,
niż traktować ich prądem.

To pokazuje jedną ważną rzecz,
mianowicie taką,

że praca nad sobą niekoniecznie
musi polegać na tym,

że coś przemyślę albo zidentyfikuję
problem, który mam w sobie.

Praca nad sobą
może polegać na tym,

że pozwolę sobie na przeżycie
intensywnej przyjemności,

takiej która zresetuje mój mózg.

Życzę wam, żeby nigdy nie dotknęły was
stany depresyjne,

ale niestety wiem, że dzisiaj
jest to bardzo powszechny problem.

Myślę więc, że warto robić coś,
żeby się przed tym uchronić.

Chciałbym się z wami tutaj podzielić tym,
co mi osobiście pomaga...,

ale z takim zastrzeżeniem,
że nie jestem psychologiem

i nie podaję tutaj sposobu
na wyjście z depresji.

Gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany
zagraża twojemu życiu lub zdrowiu.

A jedynie dzielę się z czymś,
co mi osobiście pomaga

w chronieniu się przed przeciążeniami
układu nerwowego

i przed takimi
emocjonalnymi dołami.

Kiedy byłem nastolatkiem,
takim źródłem intensywnych wrażeń

były dla mnie sporty ekstremalne.

Z czasem zrozumiałem, że szkoda jest
ryzykować życiem i zdrowiem

dla jednego krótkiego
strzału adrenaliny.

Żyjesz? Przemek?

Potem kręciła mnie jazda na motocyklu
w intensywnym ruchu ulicznym,

zygzakując między samochodami,
ale to też nie było zbyt rozsądne.

Chodziłem też na koncerty,
gdzie w wielkim tłumie,

przy dźwiękach mocnej muzyki
można było wyskakać się do woli.

[muzyka]

No a po wstąpieniu do zakonu odkryłem,
że źródłem silnych wrażeń może być sport.

I to nie koniecznie sport ekstremalny.

I na przykład zrobienie takiej
długiej trasy na rowerze,

z której wracam bardzo zmęczony fizycznie,
ale wypoczęty psychicznie,

może być dla mnie
źródłem intensywnej przyjemności.

Tutaj raz jeszcze niech zabierze głos
duński student.

Suzanne Greenfield, w swojej książce,
zastanawia się również nad tym,

jak to jest, że sport może być
źródłem intensywnej przyjemności.

Skupia się tutaj na takim zjawisku
joggers high,

czyli „high” pod wpływem
intensywnego biegania.

Odkryto bowiem,
że intensywny wysiłek fizyczny

prowadzi do wydzielania się w mózgu
tzw. enkefalin,

czyli naturalnych środków
przeciwbólowych,

które znieczulają mózg,
ograniczając jego funkcje i resetując go.

Jednocześnie przez to, że są to środki
naturalne i wydzielane w małej ilości,

nie powodują one
uszkodzeń mózgu ani uzależnienia.

Z kolei dla mnie takim źródłem
takich intensywnych wrażeń

jest morsowanie, które mogliście zobaczyć
na początku tego filmiku.

Na stronie poradnikbiegacza.pl
można przeczytać,

że morsowaniu czasem towarzyszy
takie uczucie

porównywalne do wbijania
igieł w skórę.

Jest jednak w tym coś,
co przyciąga. Euforia po.

Nawet jeśli ktoś wchodzi z lekko
ponurą miną do wody, wychodzi szczęśliwy.

Wszystko to dzięki wydzielanym
endorfinom, hormonom szczęścia,

a dokładniej beta-endorfinie
powodującej zmniejszenie bólu.

Jak morfina wywołującej błogostan.

I to wszystko na legalu
i bez uzależnienia.

Posłuchajcie wywiadu z osobą,
która dopiero zaczęła morsować.

Jak się czujesz po pierwszym wejściu
do zimnej wody?

Najpierw największe wrażenie
robi na mnie to, że tutaj przychodzę

i są osoby, które mówią mi,
żebym zjadła sobie grochówkę, kiełbaskę.

[śmiech]

A jak się wychodzi z wody to trzeba biegać
i niczego się nie czuje.

Teraz na przykład czuję taką
granicę na ciele,

takie zimno w niektórych miejscach,
które tak odchodzi, tu i tu i tutaj.

Nigdy czegoś takiego nie czułam. Fajne.

A co cię skłoniło do tego,
żeby spróbować?

Moja znajoma Alina chodzi na to często
i mówi, że to jest fantastyczne.

Po drugie, ponieważ nie lubię
zimnej wody,

to chciałam się przełamać
i spróbować, czy potrafię wejść.

Po trzecie, wydaje mi się,
że to jest takie...

małym kosztem czasu jest to taka
przygoda w życiu miejskim.

Kumulacja takich podobnych odczuć
jak w różnych przygodach wakacyjnych.

Także jeśli się nie boicie,
to wskakujcie do zimnej wody.

No dobrze, ale co to wszystko
ma wspólnego z potrzebami seksualnymi?

A no właśnie...

bo jedną z rzeczy, która tak bardzo
pociąga ludzi w kontaktach seksualnych,

jest możliwość przeżycia orgazmu,
czyli takiej intensywnej przyjemności,

która łączy się z wydzieleniem
całej masy hormonów szczęścia w mózgu.

Kiedyś ludzie mówili, że jak chłopaka
za bardzo ciągnie do kobiet,

to powinien sobie wziąć
zimny prysznic albo uprawiać sport.

Tak mówił mi między innymi
świętej pamięci ks. Edmund,

u którego spowiadałem się
jako nastolatek

i wtedy wydawało mi się to
totalnie chybione,

ale teraz, po latach, widzę,
że jednak jest w tym jakiś sens.

Tyle że nie na takiej zasadzie,
że sport może zastąpić seks,

bo to nie działa w ten sposób.

Seks jest dużo bardziej skomplikowany.

Ale intensywny wysiłek fizyczny,

który prowadzi do wydzielenia się
dużej ilości endorfin w mózgu

może zaspokoić potrzebę
intensywnej przyjemności,

takiego zresetowania,
którego nasz mózg się domaga,

a domaga się często właśnie
w ten sposób,

że jako taki możliwy scenariusz
zaspokojenia tej potrzeby,

podsuwa nam przeżycie orgazmu.

I wtedy cały czas myślimy o seksie.

Także intensywnie uprawiany sport
może nam zaspokoić

jedną z potrzeb związanych z seksualnością
i wtedy zostaje już tylko

potrzeba intymnych relacji,
bliskości fizycznej, potrzeba nagości.

O tych wszystkich potrzebach
już mówiłem w poprzednich odcinkach,

więc generalnie myślę,
że są sposoby na to,

żeby dawać sobie jakoś radę
ze swoją seksualnością.

Okej, czas kończyć ten odcinek.

Dzisiaj było trochę mniej
o relacji z Panem Bogiem,

niż bywało w poprzednich odcinkach.

Bardziej skupiłem się tutaj
na trosce o samego siebie,

ale tak jak już mówiłem
w pierwszym odcinku,

wierzę, że Panu Bogu zależy na tym,
żebyśmy byli szczęśliwi,

i On nie chce, żebyśmy karcili
samych siebie

za te potrzeby, które odczuwamy,

ale cieszy się, kiedy widzi, że uczymy się
mądrze zaspokajać swoje potrzeby.

Dziękuję wam bardzo za uwagę

i zachęcam was do obejrzenia dwunastego,
czyli ostatniego już odcinka z tej serii,

w którym będę zachęcał was
do wyjścia na pustynię.

Na razie.