< Return to Video

რატომ არის "x" უცნობი?

  • 0:01 - 0:04
    პასუხი მაქვს კითხვაზე,
    რომელიც ყველას გაგვჩენია
  • 0:04 - 0:06
    კითხვა მდგომარეობს შემდეგში:
  • 0:06 - 0:08
    რატომ წარმოადგენს
  • 0:08 - 0:10
    ასო x უცნობს?
  • 0:10 - 0:13
    ვიც,ი რომ ეს
    მათემატიკის გაკვეთილზე ვისწავლეთ,
  • 0:13 - 0:14
    მაგრამ ახლა ის ყველგანაა კულტურაში.
  • 0:14 - 0:17
    X პრიზი, X ფაილები
  • 0:17 - 0:21
    პროექტი X, TEDx
  • 0:21 - 0:23
    საიდან მოდის ეს?
  • 0:23 - 0:24
    დაახლოებით ექვსი წლის წინ
  • 0:24 - 0:27
    გადავწყვიტე რომ არაბული მესწავლა,
  • 0:27 - 0:31
    რომელიც უაღრესად ლოგიკური ენა აღმოჩნდა.
  • 0:31 - 0:33
    სიტყვის, ფრაზის,
  • 0:33 - 0:35
    ან წინადადების დაწერა,
  • 0:35 - 0:37
    განტოლების შედგენას წააგავს,
  • 0:37 - 0:40
    რადგან თითოეული ნაწილი
    განსაკუთრებით ზუსტია
  • 0:40 - 0:42
    და ბევრ ინფორმაციას ატარებს.
  • 0:42 - 0:44
    ეს ერთ-ერთი მიზეზია იმისა,
  • 0:44 - 0:45
    თუ რატომ ვფიქრობთ,
  • 0:45 - 0:49
    რომ დასავლური მეცნიერება,
    მათემატიკა და ინჟინერია
  • 0:49 - 0:52
    წარმოიშვა ახალი წელთაღრიცხვით
    პირველ საუკუნეებში
  • 0:52 - 0:56
    სპარსელების, არაბებისა და თურქების მიერ.
  • 0:56 - 0:58
    ამაში შედის პატარა სისტემა არაბულად,
  • 0:58 - 1:00
    რომელსაც ალ-ჯაბრა ჰქვია.
  • 1:00 - 1:03
    ალ-ჯაბრა უხეშად ითარგმნება, როგორც:
  • 1:03 - 1:07
    "არათავსებადი ნაწილების
    შეთავსების სისტემა"
  • 1:07 - 1:11
    ალ-ჯაბრა ინგლისურში ალგებრად დამკვიდრდა.
  • 1:11 - 1:13
    ეს ერთ-ერთი მაგალითია ბევრს შორის.
  • 1:13 - 1:17
    არაბული ტექსტებმა, რომლებიც ამ
    მათემატიკურ სიბრძნეს შეიცავდნენ,
  • 1:17 - 1:19
    საბოლოოდ ევროპაში მოაღწიეს.
  • 1:19 - 1:20
    კერძოდ კი ესპანეთში
  • 1:20 - 1:22
    XI და XII საუკუნეებში.
  • 1:22 - 1:23
    და როდესაც ჩააღწიეს
  • 1:23 - 1:25
    ამ სიბრძნის
  • 1:25 - 1:27
    ევროპულ ენებზე თარგმნამ
  • 1:27 - 1:29
    დიდი ინტერესი გამოიწვია.
  • 1:29 - 1:31
    მაგრამ პრობლემებს წააწყდნენ.
  • 1:31 - 1:32
    ერთი პრობლემა
  • 1:32 - 1:35
    არის ის, რომ არაბულში ზოგი ბგერა
  • 1:35 - 1:38
    ევროპული ხმოვანი იოგებისთვის
    ვარჯიშის გარეშე
  • 1:38 - 1:40
    ძნელად წარმოსათქმელი იყო.
  • 1:40 - 1:42
    ამაზე მენდეთ.
  • 1:42 - 1:44
    ასევე, ზუსტად ეს ბგერები
  • 1:44 - 1:47
    ევროპულ ენებში არსებული სიმბოლოებით
  • 1:47 - 1:50
    ვერ გამოისახება.
  • 1:50 - 1:52
    ამაში ერთ-ერთი დამნაშავე
  • 1:52 - 1:54
    ასო "შიინია"
  • 1:54 - 1:57
    და ის გამოითქმის როგორც "SH" ("შ")
  • 1:57 - 2:00
    ის ასევე სიტყვა "შალან"-ის
  • 2:00 - 2:02
    პირველი ასოა,
  • 2:02 - 2:04
    რაც "რაღაცას" ნიშნავს.
  • 2:04 - 2:06
    როგორც ინგლისურში სიტყვა "რაღაც".
  • 2:06 - 2:09
    რაღაც ამოუცნობი, უცნობი რამ.
  • 2:09 - 2:10
    არაბულში კი,
  • 2:10 - 2:11
    ის შეგვიძლია განვსაზღროთ
  • 2:11 - 2:14
    "ალ" განსაზღვრული არტიკლის დამატებით.
  • 2:14 - 2:16
    ასე რომ, ეს არის "ალ-შალანი",
  • 2:16 - 2:18
    რაღაც უცნობი რამ.
  • 2:18 - 2:21
    და ეს სიტყვა გვხვდება ყველგან
    ადრეულ მათემატკაში,
  • 2:21 - 2:28
    როგორც მაგალითად X საუკუნის
    დამტკიცებების გამოყვანაში.
  • 2:28 - 2:31
    შუასაუკუნოვანი ესპანელი მეცნიერებისთვის,
  • 2:31 - 2:33
    რომლებსაც ამ მასალის თარგმნა ევალებოდათ,
  • 2:33 - 2:38
    პრობლემას წარმოადენდა ასო "შიინი"
    და სიტყვა "შალანი",
  • 2:38 - 2:40
    რომლებიც ესპანურში ვერ გადაჰყავდათ,
  • 2:40 - 2:42
    რადგან ესპანურს არ აქვს ეს "შ",
  • 2:42 - 2:44
    "შ" ჟღერადობა.
  • 2:44 - 2:45
    ამიტიმ, შეთანხმდნენ
  • 2:45 - 2:47
    და შექმნეს წესი, რომლის თანახმად,
  • 2:47 - 2:51
    მათ ისესხეს CK ბგერა,
    "ქ" ჟღერადობის ბგერა
  • 2:51 - 2:53
    კლასიკური ბერძნულიდან,
  • 2:53 - 2:56
    ასო "ϗ"-ს ("კაი") სახით.
  • 2:56 - 2:58
    მოგვიანებით, როცა ეს მასალა ითარგმნა
  • 2:58 - 3:01
    საერთო ევროპულ ენაზე,
  • 3:01 - 3:03
    კერძოდ კი ლათინურად,
  • 3:03 - 3:05
    მათ უბრალოდ ჩაანაცვლეს ბერძნული "ϗ"
  • 3:05 - 3:07
    ლათინური x-ით
  • 3:07 - 3:08
    და როდესაც ეს მოხდა,
  • 3:08 - 3:11
    როდესაც ეს მასალა ლათინურად იყო,
  • 3:11 - 3:14
    ის ჩამოყალიბდა მათემატიკის
    სახელმძღვანელოების საფუძვლად
  • 3:14 - 3:17
    დაახლოებით 600 წლის განმავლობაში.
  • 3:17 - 3:19
    თუმცა, ახლანდელი პასუხი ჩვენს კითხვაზე.
  • 3:19 - 3:21
    რატომ არის x უცნობი?
  • 3:21 - 3:23
    x უცნობია,
  • 3:23 - 3:27
    რადგან "შ-ს" წარმოთქმა
    ესპანურში შეუძლებელია.
  • 3:27 - 3:29
    (სიცილი)
  • 3:29 - 3:32
    ვფიქრობ ეს ღირდა გაზიარებად.
  • 3:32 - 3:35
    (აპლოდისმენტები)
Title:
რატომ არის "x" უცნობი?
Speaker:
ტერი მური
Description:

რატომ არის "x" უცნობის სიმბოლო? ამ პატარა და სახალისო საუბარში, ტერი მური გასაოცარ პასუხს გვთავაზობს.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
03:57
Levan Lashauri approved Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Levan Lashauri accepted Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?
Goga Jachvadze edited Georgian subtitles for Why is 'x' the unknown?

Georgian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.