< Return to Video

Հոգեկան առողջությունը հոգ տանելն ամոթ չէ:

  • 0:01 - 0:03
    Անցած տարին ...
  • 0:03 - 0:04
    դժոխք էր:
  • 0:04 - 0:06
    (Ծիծաղ)
  • 0:09 - 0:12
    Առաջին անգամն էր, որ
    նիգերիական «ջոլոֆ» էի ուտում:
  • 0:12 - 0:14
    (Ծիծաղ)
  • 0:15 - 0:17
    Իրականում ամենայն լրջությամբ
  • 0:17 - 0:20
    ես շատ ծանր ապրումների մեջ էի:
  • 0:21 - 0:23
    Հսկայական սթրեսի հետ բախված`
  • 0:23 - 0:25
    ես անհանգստության նոպայով էի տառապում:
  • 0:27 - 0:29
    Երբեմն ես ոչ մի աշխատանք
    չէի կարողանում անել:
  • 0:30 - 0:32
    Երբեմն էլ
  • 0:32 - 0:36
    ես միայն ուզում էի պառկել
    անկողնուս մեջ և լացել:
  • 0:37 - 0:42
    Բժիշկս հարցրեց` արդյո՞ք ես կուզենայի
    խոսել հոգեկան առողջության մասնագետի հետ
  • 0:42 - 0:44
    սթրեսիս և անհանգստությանս մասին:
  • 0:45 - 0:46
    Հոգեկան առողջությու՞ն:
  • 0:47 - 0:51
    Ես ցնցվեցի և գլուխս, որպես առարկում,
    սաստիկ թափահարեցի:
  • 0:53 - 0:57
    Ես շատ ամաչեցի:
  • 0:58 - 1:02
    Ես հանդիմանանքի ծանրությունը զգացի:
  • 1:03 - 1:05
    Ես ունեմ սիրող, աջակցող ընտանիք
  • 1:06 - 1:08
    և աներևակայելի հավատարիմ ընկերներ,
  • 1:08 - 1:12
    բայց ես չէի կարողանում հաշվի առնել ինչ-որ
    մեկի հետ խոսելու գաղափարը
  • 1:12 - 1:14
    զգացածս ցավի մասին:
  • 1:16 - 1:20
    Ես խեղդվում էի մեր աֆրիկյան տղամարդկության
  • 1:20 - 1:23
    կոշտ ճարտարապետությունից:
  • 1:24 - 1:26
    «Մարդիկ իրական խնդիրներ ունեն, Սանգու:
  • 1:26 - 1:27
    Համակերպվի՛ր այդ ամենի հետ»:
  • 1:29 - 1:31
    Առաջին անգամ«հոգեկան առողջություն» լսելիս
  • 1:32 - 1:36
    գիշերօթիկ դպրոցի ուսանող էի,
    Գանայից նոր ներգաղթած,
  • 1:36 - 1:38
    Նյու Ջերսիի Փեդի դպրոցում:
  • 1:39 - 1:42
    Նոր էի դաժան փորձի միջով անցել,
  • 1:42 - 1:45
    յոթ սիրելի մարդկանց էի կորցրել
    նույն ամսվա ընթացքում:
  • 1:47 - 1:48
    Դպրոցի բուժքույրը,
  • 1:48 - 1:52
    մտահոգված, թե ինչերի միջով եմ անցել,
    Աստված օրհնի իր հոգին,
  • 1:52 - 1:54
    հարցրեց իմ հոգեկան առողջության մասին:
  • 1:55 - 1:57
    «Նա մտածու՞մ է»,- ես մտածեցի:
  • 1:58 - 2:01
    Նա չգիտի՞, որ ես աֆրիկացի տղամարդ եմ:
  • 2:01 - 2:02
    (Ծիծաղ)
  • 2:02 - 2:04
    «Things Fall Apart»-ի Օկոնկվոի նման,
  • 2:04 - 2:08
    մենք` աֆրիկացի տղամարդիկ,ոչ տեղի ենք տալիս
    ոչ էլ արտահայտում ենք մեր զգացմունքները:
  • 2:09 - 2:11
    Մենք լուծում ենք մեր խնդիրները:
  • 2:11 - 2:12
    (Ծափահարություն)
  • 2:13 - 2:15
    Մենք լուծում ենք մեր խնդիրները:
  • 2:15 - 2:20
    Ես զանգահարեցի եղբորս և ծիծաղեցի
    «Oyibo» մարդկանց վրա` սպիտակամորթ մարդկանց
  • 2:20 - 2:22
    և նրանց տարօրինակ հիվանդությունների վրա
  • 2:22 - 2:25
    ընկճախտի, ուշադրության խանգարման սինդրոմի
    և այդ «տարօրինակ բաների»:
  • 2:26 - 2:28
    Արևմտյան Աֆրիկայում մեծանալ.
  • 2:29 - 2:33
    երբ մարդիկ օգտագործում էին «հոգեկան»
    տերմինը, այն ինչ մտքիս եկավ մի խելագար էր`
  • 2:33 - 2:35
    կեղտոտ, սարսափելի մազերով,
  • 2:35 - 2:38
    ով կիսամերկ թափառում է փողոցներում:
  • 2:39 - 2:41
    Մենք բոլորս գիտենք այս մարդուն:
  • 2:41 - 2:43
    Մեր ծնողները նախազգուշացրել են
    մեզ նրա մասին:
  • 2:44 - 2:45
    «Մայրիկ, ինչու՞ է նա խելագար»:
  • 2:45 - 2:47
    «Թմրադեղե՛ր:
  • 2:47 - 2:49
    Եթե դու նայես թմրադեղերին,
    նրա պես կդառնաս»:
  • 2:49 - 2:50
    (Ծիծաղ)
  • 2:51 - 2:53
    Թոքաբորբով հիվանդացիր,
  • 2:53 - 2:56
    և մայրդ անմիջապես քեզ կտանի
    մոտակա հիվանդանոցը
  • 2:56 - 2:57
    բուժման համար:
  • 2:58 - 3:01
    Բայց համարձակվիր հայտարարել
    ընկճախտի մասին,
  • 3:01 - 3:05
    և քո տեղական քահանան սատանաներին կհեռացնի
  • 3:05 - 3:07
    և գյուղիդ վհուկներին կմեղադրի:
  • 3:07 - 3:10
    Առողջապահության համաշխարհային
    կազմակերպության համաձայն,
  • 3:10 - 3:13
    հոգեկան առողջության էությունը կյանքի
    նորմալ
  • 3:13 - 3:15
    արտաքին խթանները հաղթահարելն է;
  • 3:16 - 3:19
    արդյունավետորեն աշխատելը;
  • 3:19 - 3:23
    և ի վիճակի լինելը` համայնքիդ
    աջակցություն ցուցաբերելու:
  • 3:24 - 3:30
    Հոգեկան առողջությունը ներառում է հուզական,
    հոգեբանական և սոցիալական բարեկեցությունը:
  • 3:31 - 3:36
    Համաշխարհային մասշտաբով բոլոր հոգեկան
    հիվանդությունների դեպքերի 75 տոկոսը
  • 3:36 - 3:38
    կարելի է գտնել ցածր եկամուտ
    ունեցող երկրներում:
  • 3:38 - 3:40
    Բայց աֆրիկյան պետությունների մեծ մասը
  • 3:40 - 3:44
    ներդնում է ավելի քիչ քան իրենց հոգեկան
    առողջության առողջապահական
  • 3:44 - 3:46
    բյուջեի մեկ տոկոսը:
  • 3:47 - 3:48
    Նույնիսկ ավելի վատ,
  • 3:48 - 3:52
    մենք Աֆրիկայում հոգեբույժների
    խիստ պակաս ունենք:
  • 3:53 - 3:57
    Նիգերիայում, օրինակ,
    գնահատվում է, որ կա 200 --
  • 3:58 - 4:01
    մի երկրում, որն ունի
    200 միլիոն բնակչություն:
  • 4:02 - 4:04
    Աֆրիկայի բոլոր մասերում
  • 4:04 - 4:08
    մեր ժողովրդի 90 տոկոսը
    բուժման հասանելիություն չունի:
  • 4:09 - 4:10
    Արդյունքում
  • 4:10 - 4:13
    մենք տառապում ենք մենակության մեջ`
  • 4:13 - 4:16
    լռելով հանդիմանանքից ելնելով:
  • 4:17 - 4:22
    Մենք, աֆրիկացիներս, հաճախ ենք արձագանքում
    հոգեկան առողջությանը հեռավորություն
  • 4:23 - 4:24
    պահելով,անիրազեկությամբ,
  • 4:25 - 4:26
    մեղքի,
  • 4:26 - 4:27
    վախի
  • 4:28 - 4:29
    և զայրույթի զգացմունքներով:
  • 4:30 - 4:35
    Arboleda-Flórez-ի կողմից
    կատարված ուսումնասիրության մեջ
  • 4:35 - 4:39
    ուղղակիորեն հարցնում են. «Ո՞րն է հոգեկան
    հիվանդության առաջացման պատճառը»:
  • 4:40 - 4:45
    Նիգերիացիների 34 տոկոսը նշել է
    թմրամիջոցների չարաշահումը;
  • 4:46 - 4:52
    19 տոկոսն ասել է աստվածային զայրույթը
    և Աստծո կամքը --
  • 4:52 - 4:53
    (Ծիծաղ)
  • 4:53 - 4:55
    12 տոկոսը`
  • 4:56 - 4:59
    կախարդություն և հոգևոր սեփականություն:
  • 5:00 - 5:04
    Բայց քչերն են նշել հոգեկան հիվանդության
    առաջացման այլ հայտնի պատճառներ,
  • 5:04 - 5:06
    ինչպիսիք են գենետիկան,
  • 5:06 - 5:08
    սոցիալ-տնտեսական կարգավիճակը,
  • 5:08 - 5:10
    պատերազմը,
  • 5:10 - 5:11
    կոնֆլիկտը
  • 5:11 - 5:13
    կամ սիրելիի կորուստը:
  • 5:14 - 5:17
    Հոգեկան հիվանդության դեմ անարգանքը
  • 5:17 - 5:21
    հաճախ հանգեցնում է հիվանդների մեկուսացմանը
    և նրանց վտանգ սպառնացող ներկայացնելուն:
  • 5:22 - 5:26
    Ֆոտոլրագրող Հեմմոնդը փաստաթղթերով հաստատել
    է որոշ վիրավորանքների մասին...
  • 5:26 - 5:28
    Ուգանդայում,
  • 5:29 - 5:30
    Սոմալիյում
  • 5:31 - 5:33
    և այստեղ` Նիգերիայում:
  • 5:36 - 5:37
    Ինձ համար
  • 5:38 - 5:40
    հանդիմանությունն անձնական է:
  • 5:42 - 5:44
    2009 թվականին
  • 5:45 - 5:48
    խելահեղ զանգ ստացա գիշերվա կեսին:
  • 5:49 - 5:52
    Իմ լավագույն ընկերը աշխարհում`
  • 5:52 - 5:57
    փայլուն, փիլիսոփայական, հմայիչ,
    երիտասարդ տղամարդ,
  • 5:57 - 5:59
    ախտորոշվել էր շիզոֆրենիայով:
  • 6:01 - 6:05
    Ես ականատես եղա մի քանի ընկերների,
    որոնց հետ սարսափով էինք մեծացել:
  • 6:07 - 6:09
    Ես նրանց ծիծաղն էի լսում:
  • 6:10 - 6:11
    Շշուկներն էի լսում:
  • 6:12 - 6:14
    «Լսե՞լ եք, որ նա խելագարվել է»:
  • 6:15 - 6:18
    «Նա գժվե՛լ է»:
  • 6:18 - 6:22
    Նսեմացնող, ստորացնող մեկնաբանություններ
    նրա վիճակի մասին`
  • 6:22 - 6:26
    բառեր, որ մենք երբեք չէինք
    ասի մի մարդու մասին,
  • 6:26 - 6:28
    ով քաղցկեղով կամ մալարիայով հիվանդ է:
  • 6:29 - 6:32
    Ինչ-որ պատճառով, երբ խոսքը
    վերաբերում է հոգեկան հիվանդությանը,
  • 6:32 - 6:35
    մեր անիրազեկությունը հասկանալու
    ամբողջ ունակությունը վերացնում է:
  • 6:37 - 6:41
    Ես նրա կողքին կանգնեցի, երբ
    նրա համայնքը մեկուսացրեց նրան,
  • 6:42 - 6:44
    բայց մեր սերը երբեք չվերացավ:
  • 6:46 - 6:49
    Ես դյուրագրգիռ էի դառնում, երբ
    խոսվում էր հոգեկանի մասին:
  • 6:50 - 6:53
    Նրա վիճակից ոգեշնչված`
  • 6:53 - 6:56
    ես օգնեցի գտնել հոգեկան առողջությամբ
    հատուկ հետաքրքրություն ունեցող
  • 6:56 - 6:58
    շրջանավարտների խումբ իմ քոլեջում:
  • 6:58 - 7:01
    Եվ որպես մագիստրատուրայի ղեկավարող
    ծրագրի մասնավոր ուսուցիչ,
  • 7:01 - 7:05
    աջակցեցի բակալավրիատի շատ ուսանողներին`
    իրենց հոգեկան առողջության մարտահրավերրում:
  • 7:05 - 7:08
    Տեսա, թե ինչպես էին աֆրիկացի
    ուսանողները պայքարում`
  • 7:08 - 7:10
    չկարողանալով խոսել ինչ-որ մեկի հետ:
  • 7:11 - 7:15
    Նույնիսկ սա իմանալով` իրենց
    պատմությունների հետ միասին,
  • 7:15 - 7:17
    ես, իմ հերթին, պայքարում էի
  • 7:17 - 7:21
    և չէի կարողանում խոսել ինչ-որ մեկի հետ,
    երբ բախվեցի իմ իսկ հուզմունքին.
  • 7:21 - 7:25
    այնքան խորն է խելագար լինելու մեր վախը:
  • 7:28 - 7:29
    Մենք բոլորս,
  • 7:30 - 7:32
    բայց հատկապես մենք` աֆրիկացիներս,
  • 7:33 - 7:39
    պետք է գիտակցենք, որ մեր հոգեկան պայքա-
    րը չի պակասեցնում մեր առնականությունը,
  • 7:39 - 7:42
    ոչ էլ մեր տրավման է վնասում մեր ուժը:
  • 7:43 - 7:48
    Պետք է տեսնենք, որ հոգեկան առողջությունը
    նույնքան կարևոր է, որքան ֆիզիկականը:
  • 7:49 - 7:53
    Մենք պետք է դադարենք լռության մեջ տառապել:
  • 7:54 - 7:58
    Մենք պետք է դադարեցնենք
    հիվանդությունը հանդիմանելը
  • 7:58 - 8:00
    և տառապողներին տրավմայի ենթարկելը:
  • 8:02 - 8:03
    Խոսեք ձեր ընկերների հետ:
  • 8:04 - 8:06
    Խոսեք ձեր սիրելիների հետ:
  • 8:07 - 8:08
    Խոսեք բժիշկների հետ:
  • 8:10 - 8:11
    Խոցելի եղեք:
  • 8:12 - 8:14
    Այնպիսի վստահությամբ արեք,
  • 8:15 - 8:17
    որ միայնակ չեք:
  • 8:18 - 8:20
    Բարձրաձայնեք, եթե պայքարում եք:
  • 8:23 - 8:26
    Մեր զգացածի մասին անկեղծ լինելը
  • 8:26 - 8:28
    մեզ թույլ չի դարձնում;
  • 8:29 - 8:30
    այն մեզ մարդկային է դարձնում:
  • 8:32 - 8:36
    Ժամանակն է դադարեցնել հոգեկան
    հիվանդության հետ կապված հանդիմանությունը:
  • 8:37 - 8:41
    Այսպիսով, երբ հաջորդ անգամ լսեք «հոգեկան»,
  • 8:41 - 8:43
    մի մտածեք, թե խոսքը գիժ մարդու մասին է:
  • 8:44 - 8:46
    Հիշեք իմ մասին:
  • 8:46 - 8:48
    (Ծափահարություն)
  • 8:48 - 8:49
    Շնորհակալ եմ:
  • 8:49 - 8:53
    (Ծափահարություն)
Title:
Հոգեկան առողջությունը հոգ տանելն ամոթ չէ:
Speaker:
Sangu Delle
Description:

Երբ սթրեսը չափազանց շատ էր ձեռնարկատեր Sangu Delle-ի համար, նա ստիպված էր դիմակայել իր խորը կանխակալ կարծիքը. տղամարդիկ չպետք է հոգ տանեն իրենց հոգեկան առողջության մասին: Անձնական զրույցում Delle-ը կիսվում է այն մասին, թե ինչպես է սովորել կարգավորել հուզմունքը մի հասարակության մեջ, որտեղ մարդիկ անհարմար են զգում հույզեր արտահայտելուց: Ինչպես նա է ասում. «Մեր զգացածի մասին անկեղծ լինելը մեզ թույլ չի դարձնում; այն մեզ մարդկային է դարձնում»:
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:53

Armenian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.