< Return to Video

Gdyby supermoce były prawdziwe: Latanie - Joy Lin

  • 0:14 - 0:16
    Gdyby ludzie mogli latać
  • 0:16 - 0:18
    bez pomocy urządzeń i maszyn,
  • 0:18 - 0:20
    jaką prędkość mogliby osiągnąć?
  • 0:20 - 0:23
    Od roku 2012 rekord świata
  • 0:23 - 0:25
    w sprincie krótkodystansowym
  • 0:25 - 0:27
    wynosi w przybliżeniu 43 km/h.
  • 0:27 - 0:29
    Prędkość biegania zależy od energii
  • 0:29 - 0:31
    wytwarzanej przez nogi biegacza.
  • 0:31 - 0:34
    Według drugiej zasady dynamiki Newtona
  • 0:34 - 0:39
    siła to masa razy przyspieszenie.
  • 0:39 - 0:41
    Zgodnie z trzecią zasadą dynamiki Newtona
  • 0:41 - 0:44
    każdej akcji towarzyszy reakcja
    równa co do wartości i kierunku,
  • 0:44 - 0:46
    lecz przeciwnie zwrócona.
  • 0:46 - 0:48
    Czyli bieganie wymaga powierzchni,
  • 0:48 - 0:49
    od której można się odepchnąć
  • 0:49 - 0:53
    i która odpycha nogę biegacza.
  • 0:53 - 0:58
    Latanie bardziej przypominałoby pływanie.
  • 0:58 - 1:01
    Michael Phelps jest obecnie
    najszybszym człowiekiem w wodzie
  • 1:01 - 1:05
    i najbardziej udekorowanym
    olimpijczykiem wszech czasów.
  • 1:05 - 1:07
    Jak szybko potrafi pływać?
  • 1:07 - 1:10
    Odpowiedź może cię zaskoczyć.
  • 1:10 - 1:12
    Jego rekordowa prędkość
  • 1:12 - 1:15
    to mniej niż 8 km/h.
  • 1:15 - 1:17
    Biegnące dziecko mogłoby
  • 1:17 - 1:19
    z łatwością go wyprzedzić.
  • 1:19 - 1:21
    Dlaczego tak jest?
  • 1:21 - 1:23
    Wróćmy do trzeciej zasady
    dynamiki Newtona.
  • 1:23 - 1:25
    Biegnąc, poruszamy się do przodu
  • 1:25 - 1:27
    przez odpychanie się stopami od ziemi,
  • 1:27 - 1:29
    która odpycha nas z powrotem,
  • 1:29 - 1:30
    napędzając do przodu.
  • 1:30 - 1:33
    Ziemia jest ciałem stałym.
  • 1:33 - 1:35
    Z definicji oznacza to,
  • 1:35 - 1:37
    że cząstki ułożone są nieruchomo
  • 1:37 - 1:40
    i muszą odpychać,
    a nie usuwać się z drogi.
  • 1:40 - 1:44
    Woda natomiast jest cieczą i łatwo płynie.
  • 1:44 - 1:45
    Kiedy poruszamy kończynami,
  • 1:45 - 1:46
    żeby odepchnąć się od wody,
  • 1:46 - 1:47
    część molekuł w wodzie
  • 1:47 - 1:49
    ślizga się pomiędzy sobą,
  • 1:49 - 1:51
    więc nie odpycha nas z powrotem.
  • 1:51 - 1:53
    Pomyślmy o lataniu.
  • 1:53 - 1:55
    W powietrzu cząstki mają
  • 1:55 - 1:57
    więcej wolnego miejsca, aby się omijać.
  • 1:57 - 2:00
    Czyli jeszcze więcej energii
    szłoby na marne.
  • 2:00 - 2:02
    Musielibyśmy odepchnąć mnóstwo powietrza,
  • 2:02 - 2:04
    żeby poruszyć się do przodu.
  • 2:04 - 2:06
    W stanie nieważkości w kosmosie
  • 2:06 - 2:08
    astronauci poruszają się po wahadłowcach
  • 2:08 - 2:11
    przy pomocy uchwytów umieszczonych
  • 2:11 - 2:13
    wewnątrz statku.
  • 2:13 - 2:16
    Powiedzmy, że potraficie się unosić.
  • 2:16 - 2:19
    Jak poruszalibyście się na środku ulicy?
  • 2:19 - 2:21
    Nie zalecielibyście zbyt daleko,
  • 2:21 - 2:23
    pływając w powietrzu, prawda?
  • 2:23 - 2:24
    Wątpię!
  • 2:24 - 2:27
    Gdybyście jednak umieli się unosić
  • 2:27 - 2:30
    i poruszać dostatecznie szybko,
  • 2:30 - 2:33
    jak wysoko można by zalecieć?
  • 2:33 - 2:35
    Według równania Clapeyrona
  • 2:35 - 2:36
    pV = nRT
  • 2:36 - 2:39
    ciśnienie i temperatura
    reagują współmiernie,
  • 2:39 - 2:42
    czyli razem wzrastają i razem spadają.
  • 2:42 - 2:44
    Jest tak dlatego, że powietrze
  • 2:44 - 2:46
    zwiększa objętość w mniejszym ciśnieniu,
  • 2:46 - 2:48
    więc molekuły mają więcej miejsca na ruch
  • 2:48 - 2:52
    bez wpadania na siebie
    i wytwarzania ciepła.
  • 2:52 - 2:54
    Ciśnienie atmosferyczne
    jest o wiele niższe
  • 2:54 - 2:55
    na dużych wysokościach,
  • 2:55 - 2:57
    więc byłoby ci przeraźliwie zimno
  • 2:57 - 2:59
    podczas lotu ponad chmurami.
  • 2:59 - 3:00
    Trzeba by bardzo ciepło się ubrać,
  • 3:00 - 3:02
    żeby utrzymać temperaturę ciała
  • 3:02 - 3:04
    powyżej 35 stopni Celsjusza.
  • 3:04 - 3:06
    Inaczej zaczęłyby się dreszcze,
  • 3:06 - 3:08
    stopniowe rozkojarzenie,
  • 3:08 - 3:10
    a w końcu upadek
  • 3:10 - 3:12
    z powodu utraty kontroli nad mięśniami
  • 3:12 - 3:14
    spowodowanej hipotermią!
  • 3:14 - 3:16
    Równanie Clapeyrona sugeruje,
  • 3:16 - 3:18
    że wraz ze spadkiem ciśnienia
  • 3:18 - 3:20
    objętość gazu wzrasta.
  • 3:20 - 3:22
    Gdybyś wzniósł się za szybko,
  • 3:22 - 3:25
    gaz obojętny w organizmie
    rozszerzyłby się gwałtownie,
  • 3:25 - 3:27
    jak potrząśnięty napój gazowany.
  • 3:27 - 3:29
    Zjawisko to nazywamy
  • 3:29 - 3:32
    chorobą dekompresyjną
  • 3:32 - 3:33
    lub chorobą kesonową.
  • 3:33 - 3:36
    Nurkowie doświadczają jej,
  • 3:36 - 3:38
    kiedy wynurzą się zbyt szybko,
  • 3:38 - 3:39
    co może doprowadzić do bólu,
  • 3:39 - 3:40
    paraliżu
  • 3:40 - 3:42
    lub śmierci w zależności od tego,
  • 3:42 - 3:45
    jak bardzo spieni się krew.
  • 3:45 - 3:46
    Powiedzmy, że chcesz latać
  • 3:46 - 3:48
    chociaż parę metrów ponad ziemią,
  • 3:48 - 3:50
    tak, żeby nadal widzieć znaki drogowe
  • 3:50 - 3:51
    i oddychać swobodnie.
  • 3:51 - 3:53
    Potrzebne ci będą gogle i kask,
  • 3:53 - 3:55
    aby uchronić się przed ptakami,
  • 3:55 - 3:57
    owadami, znakami drogowymi,
  • 3:57 - 3:59
    kablami wysokiego napięcia
  • 3:59 - 4:00
    innymi latającymi osobami,
  • 4:00 - 4:02
    oraz latającymi gliniarzami
  • 4:02 - 4:03
    gotowymi wlepić mandat
  • 4:03 - 4:05
    za łamanie przepisów latania.
  • 4:05 - 4:07
    Pamiętaj, że w razie wypadku w powietrzu
  • 4:07 - 4:09
    i utraty przytomności
  • 4:09 - 4:11
    na pewno spadniesz
  • 4:11 - 4:13
    prosto na ziemię.
  • 4:15 - 4:18
    Bez innych ludzi albo praw fizyki
  • 4:18 - 4:21
    latanie mogłoby być ciekawe.
  • 4:21 - 4:23
    Nawet gdyby chodziło tylko o latanie
  • 4:23 - 4:24
    parę metrów nad ziemią,
  • 4:24 - 4:25
    w żółwim tempie
  • 4:25 - 4:29
    to i tak chciałbym mieć taką supermoc,
  • 4:29 - 4:31
    a ty?
  • 4:31 - 4:33
    Też tak myślę.
  • 4:33 - 4:35
    No to jaka będzie kolejna lekcja
  • 4:35 - 4:38
    o supermocach?
  • 4:38 - 4:42
    Zmiana rozmiaru i zawartości ciała,
  • 4:42 - 4:43
    super prędkość,
  • 4:43 - 4:45
    latanie
  • 4:45 - 4:48
    super siła,
  • 4:48 - 4:51
    nieśmiertelność,
  • 4:51 - 4:52
    a może ...
  • 4:52 - 4:55
    niewidzialność?
Title:
Gdyby supermoce były prawdziwe: Latanie - Joy Lin
Speaker:
Joy Lin
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/if-superpowers-were-real-flight-joy-lin

A gdyby latający ludzie byli nam znani nie tylko z książek? Czy jest to naukowo możliwe? W tej serii Joy Lin zmaga się z sześcioma supermocami i odkrywa przed nami, zwykłymi śmiertelnikami, naukowe fakty z nimi związane.

Lekcja: Joy Lin, animacja: Cognitive Media.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:12

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.