1
00:00:14,068 --> 00:00:16,392
Gdyby ludzie mogli latać

2
00:00:16,392 --> 00:00:17,843
bez pomocy urządzeń i maszyn,

3
00:00:17,843 --> 00:00:20,126
jaką prędkość mogliby osiągnąć?

4
00:00:20,126 --> 00:00:22,533
Od roku 2012 rekord świata

5
00:00:22,533 --> 00:00:24,630
w sprincie krótkodystansowym

6
00:00:24,630 --> 00:00:27,363
wynosi w przybliżeniu 43 km/h.

7
00:00:27,363 --> 00:00:29,260
Prędkość biegania zależy od energii

8
00:00:29,260 --> 00:00:31,138
wytwarzanej przez nogi biegacza.

9
00:00:31,138 --> 00:00:34,365
Według drugiej zasady dynamiki Newtona

10
00:00:34,365 --> 00:00:38,604
siła to masa razy przyspieszenie.

11
00:00:38,604 --> 00:00:40,590
Zgodnie z trzecią zasadą dynamiki Newtona

12
00:00:40,590 --> 00:00:44,187
każdej akcji towarzyszy reakcja 
równa co do wartości i kierunku,

13
00:00:44,187 --> 00:00:45,803
lecz przeciwnie zwrócona.

14
00:00:45,803 --> 00:00:47,648
Czyli bieganie wymaga powierzchni,

15
00:00:47,648 --> 00:00:49,300
od której można się odepchnąć

16
00:00:49,300 --> 00:00:53,063
i która odpycha nogę biegacza.

17
00:00:53,063 --> 00:00:57,944
Latanie bardziej przypominałoby pływanie.

18
00:00:57,944 --> 00:01:01,341
Michael Phelps jest obecnie 
najszybszym człowiekiem w wodzie

19
00:01:01,341 --> 00:01:04,988
i najbardziej udekorowanym 
olimpijczykiem wszech czasów.

20
00:01:04,988 --> 00:01:06,714
Jak szybko potrafi pływać?

21
00:01:06,714 --> 00:01:09,599
Odpowiedź może cię zaskoczyć.

22
00:01:09,604 --> 00:01:12,490
Jego rekordowa prędkość

23
00:01:12,490 --> 00:01:15,113
to mniej niż 8 km/h.

24
00:01:15,113 --> 00:01:17,392
Biegnące dziecko mogłoby

25
00:01:17,392 --> 00:01:19,014
z łatwością go wyprzedzić.

26
00:01:19,014 --> 00:01:20,561
Dlaczego tak jest?

27
00:01:20,561 --> 00:01:23,248
Wróćmy do trzeciej zasady 
dynamiki Newtona.

28
00:01:23,248 --> 00:01:24,816
Biegnąc, poruszamy się do przodu

29
00:01:24,816 --> 00:01:27,111
przez odpychanie się stopami od ziemi,

30
00:01:27,111 --> 00:01:28,753
która odpycha nas z powrotem,

31
00:01:28,753 --> 00:01:30,412
napędzając do przodu.

32
00:01:30,412 --> 00:01:32,615
Ziemia jest ciałem stałym.

33
00:01:32,615 --> 00:01:34,870
Z definicji oznacza to,

34
00:01:34,870 --> 00:01:37,205
że cząstki ułożone są nieruchomo

35
00:01:37,205 --> 00:01:40,455
i muszą odpychać, 
a nie usuwać się z drogi.

36
00:01:40,455 --> 00:01:43,668
Woda natomiast jest cieczą i łatwo płynie.

37
00:01:43,668 --> 00:01:44,984
Kiedy poruszamy kończynami,

38
00:01:44,984 --> 00:01:46,308
żeby odepchnąć się od wody,

39
00:01:46,308 --> 00:01:47,380
część molekuł w wodzie

40
00:01:47,380 --> 00:01:49,277
ślizga się pomiędzy sobą,

41
00:01:49,277 --> 00:01:50,918
więc nie odpycha nas z powrotem.

42
00:01:50,918 --> 00:01:52,552
Pomyślmy o lataniu.

43
00:01:52,552 --> 00:01:54,772
W powietrzu cząstki mają

44
00:01:54,772 --> 00:01:56,887
więcej wolnego miejsca, aby się omijać.

45
00:01:56,887 --> 00:01:59,934
Czyli jeszcze więcej energii 
szłoby na marne.

46
00:01:59,934 --> 00:02:02,200
Musielibyśmy odepchnąć mnóstwo powietrza,

47
00:02:02,200 --> 00:02:04,001
żeby poruszyć się do przodu.

48
00:02:04,001 --> 00:02:05,857
W stanie nieważkości w kosmosie

49
00:02:05,857 --> 00:02:07,919
astronauci poruszają się po wahadłowcach

50
00:02:07,919 --> 00:02:10,939
przy pomocy uchwytów umieszczonych

51
00:02:10,939 --> 00:02:12,668
wewnątrz statku.

52
00:02:12,668 --> 00:02:16,494
Powiedzmy, że potraficie się unosić.

53
00:02:16,494 --> 00:02:19,287
Jak poruszalibyście się na środku ulicy?

54
00:02:19,287 --> 00:02:20,690
Nie zalecielibyście zbyt daleko,

55
00:02:20,690 --> 00:02:23,060
pływając w powietrzu, prawda?

56
00:02:23,060 --> 00:02:24,409
Wątpię!

57
00:02:24,409 --> 00:02:27,003
Gdybyście jednak umieli się unosić

58
00:02:27,003 --> 00:02:30,227
i poruszać dostatecznie szybko,

59
00:02:30,227 --> 00:02:32,624
jak wysoko można by zalecieć?

60
00:02:32,624 --> 00:02:34,802
Według równania Clapeyrona

61
00:02:34,802 --> 00:02:36,346
pV = nRT

62
00:02:36,346 --> 00:02:38,946
ciśnienie i temperatura 
reagują współmiernie,

63
00:02:38,946 --> 00:02:42,227
czyli razem wzrastają i razem spadają.

64
00:02:42,227 --> 00:02:43,981
Jest tak dlatego, że powietrze

65
00:02:43,981 --> 00:02:46,019
zwiększa objętość w mniejszym ciśnieniu,

66
00:02:46,019 --> 00:02:48,271
więc molekuły mają więcej miejsca na ruch

67
00:02:48,271 --> 00:02:52,044
bez wpadania na siebie 
i wytwarzania ciepła.

68
00:02:52,044 --> 00:02:54,203
Ciśnienie atmosferyczne 
jest o wiele niższe

69
00:02:54,203 --> 00:02:55,330
na dużych wysokościach,

70
00:02:55,330 --> 00:02:57,010
więc byłoby ci przeraźliwie zimno

71
00:02:57,010 --> 00:02:58,668
podczas lotu ponad chmurami.

72
00:02:58,668 --> 00:03:00,331
Trzeba by bardzo ciepło się ubrać,

73
00:03:00,331 --> 00:03:01,911
żeby utrzymać temperaturę ciała

74
00:03:01,911 --> 00:03:03,590
powyżej 35 stopni Celsjusza.

75
00:03:03,590 --> 00:03:06,460
Inaczej zaczęłyby się dreszcze,

76
00:03:06,460 --> 00:03:08,169
stopniowe rozkojarzenie,

77
00:03:08,169 --> 00:03:09,933
a w końcu upadek

78
00:03:09,933 --> 00:03:11,909
z powodu utraty kontroli nad mięśniami

79
00:03:11,909 --> 00:03:13,549
spowodowanej hipotermią!

80
00:03:14,272 --> 00:03:16,221
Równanie Clapeyrona sugeruje,

81
00:03:16,221 --> 00:03:17,927
że wraz ze spadkiem ciśnienia

82
00:03:17,927 --> 00:03:19,756
objętość gazu wzrasta.

83
00:03:19,756 --> 00:03:21,756
Gdybyś wzniósł się za szybko,

84
00:03:21,756 --> 00:03:24,620
gaz obojętny w organizmie
rozszerzyłby się gwałtownie,

85
00:03:24,620 --> 00:03:27,457
jak potrząśnięty napój gazowany.

86
00:03:27,457 --> 00:03:29,442
Zjawisko to nazywamy

87
00:03:29,442 --> 00:03:31,625
chorobą dekompresyjną

88
00:03:31,625 --> 00:03:33,417
lub chorobą kesonową.

89
00:03:33,417 --> 00:03:35,604
Nurkowie doświadczają jej,

90
00:03:35,604 --> 00:03:37,547
kiedy wynurzą się zbyt szybko,

91
00:03:37,547 --> 00:03:39,403
co może doprowadzić do bólu,

92
00:03:39,403 --> 00:03:40,403
paraliżu

93
00:03:40,403 --> 00:03:42,500
lub śmierci w zależności od tego,

94
00:03:42,500 --> 00:03:44,665
jak bardzo spieni się krew.

95
00:03:44,665 --> 00:03:46,366
Powiedzmy, że chcesz latać

96
00:03:46,366 --> 00:03:48,001
chociaż parę metrów ponad ziemią,

97
00:03:48,001 --> 00:03:49,784
tak, żeby nadal widzieć znaki drogowe

98
00:03:49,784 --> 00:03:51,330
i oddychać swobodnie.

99
00:03:51,330 --> 00:03:53,370
Potrzebne ci będą gogle i kask,

100
00:03:53,370 --> 00:03:55,004
aby uchronić się przed ptakami,

101
00:03:55,004 --> 00:03:57,237
owadami, znakami drogowymi,

102
00:03:57,237 --> 00:03:58,597
kablami wysokiego napięcia

103
00:03:58,597 --> 00:03:59,884
innymi latającymi osobami,

104
00:03:59,884 --> 00:04:01,554
oraz latającymi gliniarzami

105
00:04:01,554 --> 00:04:02,773
gotowymi wlepić mandat

106
00:04:02,773 --> 00:04:04,552
za łamanie przepisów latania.

107
00:04:04,552 --> 00:04:07,049
Pamiętaj, że w razie wypadku w powietrzu

108
00:04:07,049 --> 00:04:08,965
i utraty przytomności

109
00:04:08,965 --> 00:04:11,074
na pewno spadniesz

110
00:04:11,074 --> 00:04:12,933
prosto na ziemię.

111
00:04:14,674 --> 00:04:17,575
Bez innych ludzi albo praw fizyki

112
00:04:17,575 --> 00:04:20,984
latanie mogłoby być ciekawe.

113
00:04:20,984 --> 00:04:22,799
Nawet gdyby chodziło tylko o latanie

114
00:04:22,799 --> 00:04:23,971
parę metrów nad ziemią,

115
00:04:23,971 --> 00:04:25,489
w żółwim tempie

116
00:04:25,489 --> 00:04:29,016
to i tak chciałbym mieć taką supermoc,

117
00:04:29,016 --> 00:04:30,762
a ty?

118
00:04:30,762 --> 00:04:32,916
Też tak myślę.

119
00:04:32,916 --> 00:04:35,416
No to jaka będzie kolejna lekcja

120
00:04:35,416 --> 00:04:37,803
o supermocach?

121
00:04:37,803 --> 00:04:42,067
Zmiana rozmiaru i zawartości ciała,

122
00:04:42,067 --> 00:04:43,425
super prędkość,

123
00:04:43,425 --> 00:04:45,048
latanie

124
00:04:45,048 --> 00:04:47,996
super siła,

125
00:04:47,996 --> 00:04:50,682
nieśmiertelność,

126
00:04:50,682 --> 00:04:52,240
a może ...

127
00:04:52,240 --> 00:04:54,910
niewidzialność?