WEBVTT

00:00:14.068 --> 00:00:16.392
Gdyby ludzie mogli latać

00:00:16.392 --> 00:00:17.843
bez pomocy urządzeń i maszyn,

00:00:17.843 --> 00:00:20.126
jaką prędkość mogliby osiągnąć?

00:00:20.126 --> 00:00:22.533
Od roku 2012 rekord świata

00:00:22.533 --> 00:00:24.630
w sprincie krótkodystansowym

00:00:24.630 --> 00:00:27.363
wynosi w przybliżeniu 43 km/h.

00:00:27.363 --> 00:00:29.260
Prędkość biegania zależy od energii

00:00:29.260 --> 00:00:31.138
wytwarzanej przez nogi biegacza.

00:00:31.138 --> 00:00:34.365
Według drugiej zasady dynamiki Newtona

00:00:34.365 --> 00:00:38.604
siła to masa razy przyspieszenie.

00:00:38.604 --> 00:00:40.590
Zgodnie z trzecią zasadą dynamiki Newtona

00:00:40.590 --> 00:00:44.187
każdej akcji towarzyszy reakcja 
równa co do wartości i kierunku,

00:00:44.187 --> 00:00:45.803
lecz przeciwnie zwrócona.

00:00:45.803 --> 00:00:47.648
Czyli bieganie wymaga powierzchni,

00:00:47.648 --> 00:00:49.300
od której można się odepchnąć

00:00:49.300 --> 00:00:53.063
i która odpycha nogę biegacza.

00:00:53.063 --> 00:00:57.944
Latanie bardziej przypominałoby pływanie.

00:00:57.944 --> 00:01:01.341
Michael Phelps jest obecnie 
najszybszym człowiekiem w wodzie

00:01:01.341 --> 00:01:04.988
i najbardziej udekorowanym 
olimpijczykiem wszech czasów.

00:01:04.988 --> 00:01:06.714
Jak szybko potrafi pływać?

00:01:06.714 --> 00:01:09.599
Odpowiedź może cię zaskoczyć.

00:01:09.604 --> 00:01:12.490
Jego rekordowa prędkość

00:01:12.490 --> 00:01:15.113
to mniej niż 8 km/h.

00:01:15.113 --> 00:01:17.392
Biegnące dziecko mogłoby

00:01:17.392 --> 00:01:19.014
z łatwością go wyprzedzić.

00:01:19.014 --> 00:01:20.561
Dlaczego tak jest?

00:01:20.561 --> 00:01:23.248
Wróćmy do trzeciej zasady 
dynamiki Newtona.

00:01:23.248 --> 00:01:24.816
Biegnąc, poruszamy się do przodu

00:01:24.816 --> 00:01:27.111
przez odpychanie się stopami od ziemi,

00:01:27.111 --> 00:01:28.753
która odpycha nas z powrotem,

00:01:28.753 --> 00:01:30.412
napędzając do przodu.

00:01:30.412 --> 00:01:32.615
Ziemia jest ciałem stałym.

00:01:32.615 --> 00:01:34.870
Z definicji oznacza to,

00:01:34.870 --> 00:01:37.205
że cząstki ułożone są nieruchomo

00:01:37.205 --> 00:01:40.455
i muszą odpychać, 
a nie usuwać się z drogi.

00:01:40.455 --> 00:01:43.668
Woda natomiast jest cieczą i łatwo płynie.

00:01:43.668 --> 00:01:44.984
Kiedy poruszamy kończynami,

00:01:44.984 --> 00:01:46.308
żeby odepchnąć się od wody,

00:01:46.308 --> 00:01:47.380
część molekuł w wodzie

00:01:47.380 --> 00:01:49.277
ślizga się pomiędzy sobą,

00:01:49.277 --> 00:01:50.918
więc nie odpycha nas z powrotem.

00:01:50.918 --> 00:01:52.552
Pomyślmy o lataniu.

00:01:52.552 --> 00:01:54.772
W powietrzu cząstki mają

00:01:54.772 --> 00:01:56.887
więcej wolnego miejsca, aby się omijać.

00:01:56.887 --> 00:01:59.934
Czyli jeszcze więcej energii 
szłoby na marne.

00:01:59.934 --> 00:02:02.200
Musielibyśmy odepchnąć mnóstwo powietrza,

00:02:02.200 --> 00:02:04.001
żeby poruszyć się do przodu.

00:02:04.001 --> 00:02:05.857
W stanie nieważkości w kosmosie

00:02:05.857 --> 00:02:07.919
astronauci poruszają się po wahadłowcach

00:02:07.919 --> 00:02:10.939
przy pomocy uchwytów umieszczonych

00:02:10.939 --> 00:02:12.668
wewnątrz statku.

00:02:12.668 --> 00:02:16.494
Powiedzmy, że potraficie się unosić.

00:02:16.494 --> 00:02:19.287
Jak poruszalibyście się na środku ulicy?

00:02:19.287 --> 00:02:20.690
Nie zalecielibyście zbyt daleko,

00:02:20.690 --> 00:02:23.060
pływając w powietrzu, prawda?

00:02:23.060 --> 00:02:24.409
Wątpię!

00:02:24.409 --> 00:02:27.003
Gdybyście jednak umieli się unosić

00:02:27.003 --> 00:02:30.227
i poruszać dostatecznie szybko,

00:02:30.227 --> 00:02:32.624
jak wysoko można by zalecieć?

00:02:32.624 --> 00:02:34.802
Według równania Clapeyrona

00:02:34.802 --> 00:02:36.346
pV = nRT

00:02:36.346 --> 00:02:38.946
ciśnienie i temperatura 
reagują współmiernie,

00:02:38.946 --> 00:02:42.227
czyli razem wzrastają i razem spadają.

00:02:42.227 --> 00:02:43.981
Jest tak dlatego, że powietrze

00:02:43.981 --> 00:02:46.019
zwiększa objętość w mniejszym ciśnieniu,

00:02:46.019 --> 00:02:48.271
więc molekuły mają więcej miejsca na ruch

00:02:48.271 --> 00:02:52.044
bez wpadania na siebie 
i wytwarzania ciepła.

00:02:52.044 --> 00:02:54.203
Ciśnienie atmosferyczne 
jest o wiele niższe

00:02:54.203 --> 00:02:55.330
na dużych wysokościach,

00:02:55.330 --> 00:02:57.010
więc byłoby ci przeraźliwie zimno

00:02:57.010 --> 00:02:58.668
podczas lotu ponad chmurami.

00:02:58.668 --> 00:03:00.331
Trzeba by bardzo ciepło się ubrać,

00:03:00.331 --> 00:03:01.911
żeby utrzymać temperaturę ciała

00:03:01.911 --> 00:03:03.590
powyżej 35 stopni Celsjusza.

00:03:03.590 --> 00:03:06.460
Inaczej zaczęłyby się dreszcze,

00:03:06.460 --> 00:03:08.169
stopniowe rozkojarzenie,

00:03:08.169 --> 00:03:09.933
a w końcu upadek

00:03:09.933 --> 00:03:11.909
z powodu utraty kontroli nad mięśniami

00:03:11.909 --> 00:03:13.549
spowodowanej hipotermią!

00:03:14.272 --> 00:03:16.221
Równanie Clapeyrona sugeruje,

00:03:16.221 --> 00:03:17.927
że wraz ze spadkiem ciśnienia

00:03:17.927 --> 00:03:19.756
objętość gazu wzrasta.

00:03:19.756 --> 00:03:21.756
Gdybyś wzniósł się za szybko,

00:03:21.756 --> 00:03:24.620
gaz obojętny w organizmie
rozszerzyłby się gwałtownie,

00:03:24.620 --> 00:03:27.457
jak potrząśnięty napój gazowany.

00:03:27.457 --> 00:03:29.442
Zjawisko to nazywamy

00:03:29.442 --> 00:03:31.625
chorobą dekompresyjną

00:03:31.625 --> 00:03:33.417
lub chorobą kesonową.

00:03:33.417 --> 00:03:35.604
Nurkowie doświadczają jej,

00:03:35.604 --> 00:03:37.547
kiedy wynurzą się zbyt szybko,

00:03:37.547 --> 00:03:39.403
co może doprowadzić do bólu,

00:03:39.403 --> 00:03:40.403
paraliżu

00:03:40.403 --> 00:03:42.500
lub śmierci w zależności od tego,

00:03:42.500 --> 00:03:44.665
jak bardzo spieni się krew.

00:03:44.665 --> 00:03:46.366
Powiedzmy, że chcesz latać

00:03:46.366 --> 00:03:48.001
chociaż parę metrów ponad ziemią,

00:03:48.001 --> 00:03:49.784
tak, żeby nadal widzieć znaki drogowe

00:03:49.784 --> 00:03:51.330
i oddychać swobodnie.

00:03:51.330 --> 00:03:53.370
Potrzebne ci będą gogle i kask,

00:03:53.370 --> 00:03:55.004
aby uchronić się przed ptakami,

00:03:55.004 --> 00:03:57.237
owadami, znakami drogowymi,

00:03:57.237 --> 00:03:58.597
kablami wysokiego napięcia

00:03:58.597 --> 00:03:59.884
innymi latającymi osobami,

00:03:59.884 --> 00:04:01.554
oraz latającymi gliniarzami

00:04:01.554 --> 00:04:02.773
gotowymi wlepić mandat

00:04:02.773 --> 00:04:04.552
za łamanie przepisów latania.

00:04:04.552 --> 00:04:07.049
Pamiętaj, że w razie wypadku w powietrzu

00:04:07.049 --> 00:04:08.965
i utraty przytomności

00:04:08.965 --> 00:04:11.074
na pewno spadniesz

00:04:11.074 --> 00:04:12.933
prosto na ziemię.

00:04:14.674 --> 00:04:17.575
Bez innych ludzi albo praw fizyki

00:04:17.575 --> 00:04:20.984
latanie mogłoby być ciekawe.

00:04:20.984 --> 00:04:22.799
Nawet gdyby chodziło tylko o latanie

00:04:22.799 --> 00:04:23.971
parę metrów nad ziemią,

00:04:23.971 --> 00:04:25.489
w żółwim tempie

00:04:25.489 --> 00:04:29.016
to i tak chciałbym mieć taką supermoc,

00:04:29.016 --> 00:04:30.762
a ty?

00:04:30.762 --> 00:04:32.916
Też tak myślę.

00:04:32.916 --> 00:04:35.416
No to jaka będzie kolejna lekcja

00:04:35.416 --> 00:04:37.803
o supermocach?

00:04:37.803 --> 00:04:42.067
Zmiana rozmiaru i zawartości ciała,

00:04:42.067 --> 00:04:43.425
super prędkość,

00:04:43.425 --> 00:04:45.048
latanie

00:04:45.048 --> 00:04:47.996
super siła,

00:04:47.996 --> 00:04:50.682
nieśmiertelność,

00:04:50.682 --> 00:04:52.240
a może ...

00:04:52.240 --> 00:04:54.910
niewidzialność?