-
Бид ДНК гэж юу болох,
-
ямар бүтэцтэй, хэрхэн олширдог, цаашлаад
-
эс дотор явагдах мейоз урвалыг харж мэдэхээс өмнө
-
үр удам нь эцэг эхийнхээ төрхийг хадгалж авсан байдаг
-
талаар ерөнхий ойлголттой байсан.
-
Жишээлэхэд, цэнхэр нүдтэй эрэгтэй хүн байлаа гэхэд
-
ингээд зурчихъя,
-
бор нүдтэй эмэгтэйтэй гэрлэвэл
-
илүү охин шиг зураадахъя
-
хэрэв энэ эрэгтэй бор нүдтэй охинтой гэрлэвэл,
-
ихэнхдээ, эсвэл бор нүдтэй эмэгтэй тааралgх болгонд
-
тэдниий хүүхдүүд
-
бор нүдтэй болж төрнө.
-
Тэдний бор нүдтэй хүүхдийг зуръя л даа.
-
Энэ чинь л миний хэлээд байгаа
-
удамшил мянга мянган хүмүүст явагддаг болохыг
-
харлаа.
-
Хүүхдүүд эцэг эхтэйгээ төстэй төрж,
-
зарим шину тэмдгийг залгамжилж, харин зарим жинж
-
бусдыгаа давамгайлдаг.
-
Үүний нэг жишээ нь үс эсвэл нүдэн дахь
-
илүү бараан пигмент байгаад юм.
-
Нэг эцэг нь цайвар пигменттэй байлаа ч гэсэн
-
өөр нэг нь давамгайлж бараан болж болно.
-
Эсвэл бидний эргэнд нилээн тохиолдох холимог ч байж болно.
-
Юу яаж удамшиж байгааг судалдаг салбар
-
ДНК гийн салбараас ч урт түүхтэй.
-
Удамүлыг 20 аар зууны дундаас
-
ихээхэн судалж ирсэн юм.
-
Үүнийг удаан хугацаанд судалсан юм.
-
Эртний генетик удамшлын эцэг хэмээн нэрлэгдэх хүн
-
Григор Мэндэл байсан юм.
-
Тэрээр анх хувраг байсан ба
-
ургамалд аль шинж өвлөгдсөн үгүйг сонирхож
-
шинж тэмдэгүүд яаж нэг нэгэндээ
-
өвлөгдөж ирсэнийг ойлгохыг хүсчээ.
-
Эртний генетикийг судлах явцдаа
-
Би хялбарчилсан таамаглалуудыг авч үзнэ.
-
Учир нь ихэнх таамаглал бидний генд гарч ирээгүй ч
-
ирээдүйд юу ч болж мэдэх байсныг
-
хэлж өгнө шүү дээ.
-
Эхний таамаглал бол зарим шинж тэмдэг
-
бүхэлдээ эсвэл огт үгүй гэсэн онцлогтой байдаг
-
Ихэнхид нь огт үгүй гэдгийг бид мэднэ.
-
Суурь хялбарчлалыг авч үзье
-
Дэлхийд хоёр төjлийн нүдний өнгөний аллель
-
байдаг гэж бодъё
-
Аллель гэж юу болохыг санаарай
-
аллель бол генийн нэгэн төрөл
-
Чи цэнхэр эсвэл бор өнгийн нүдтэй байх
-
хоёр боломжтой байлаа гэж бодъё
-
Хүн зөвхөн нэг өнгийн нүдтэй байх боломжтой
-
ертөнцөнд амьдардаг гэж бодоход
-
Нүдний өнгөний талаар ярихад илүү
-
нарийн ярвигтай ч энэ бол зүгээр л нэг хялбарчилсан жишээ
-
Өөр нэгийг авч үзье л дээ
-
Шүдний хэмжээ биологийн ихэнхи сурах бичигт
-
олдоод байхгүй л дээ
-
гэхдээ том жижиг шүдтэй байх
-
хоёр боломжийг харъя
-
Би ген аллель хоёрын ялгаааг гаргамаар байна л даа
-
Миний өмнө ярсан Григор Мэндэл ДНК, хромосомын талаар
-
мэдэхээс өмнө 1850 оны үед
-
энэ судалгааг хийж байсан
-
Ялгааг нь сайн харахын тулд микробиолог уруу
-
оръё
-
Хромосом байгаа гэхэд
-
Одоо хромосом зуръя
-
Ингээд
-
Хромосом
-
Аавын маань хромосом гэж бодъё
-
Харин энд байгаа зүйл бол
-
Хромосомын локус юм
-
Энд нүдний өнгөний ген
-
байгаа
-
Надад аав ээжийн хоёр хромосом байгаа
-
Энд ээжийнхийг
-
зуръя л даа
-
Тэд эсэнд байхдаа
-
ийм харагдахгүй ч гэлээ
-
ёрөнхийдөө ойлгоод аваарай
-
үүнийг гомологийн хромосом гэж бодвол
-
тэд адилхан гэнд хуваарилагдана
-
Ээжийн маань генийн локуст ч бас
-
нүдний өнгөний ген байна
-
Хэрэв дэлхийд нүдний өнгөний хоёрхон л ген
-
байдаг бол
-
надад хоёр адилхан ген тохиолдлоо гэхэд
-
хэрэв хоёр адилхан ген байвал
-
би жижиг тэмдэглэгээ хийе л дээ
-
том үсгээр B гэж бичвэл
-
за за эсрэгээр нь
-
жижиг b - г цэнхэрт бичээд
-
том B борд бичье
-
Энд жижиг b харин энд том B байх
-
тохиолдолд
-
Энэ үед би өөрийн генийн төрлөө аллель гэж бичье
-
ээхээсээ би том B
-
ааваасаа жижиг b авсан
-
Энэ ген ингэж илэрхийлэгдэх бүр
-
аллель болж байгаа юм
-
Нэг генд хоёр өөр төрлийн аллель
-
эсвэл өөр төрөл байдаг
-
Надад нэг нь ээжийн
-
нөгөө дахь нь аавын хоёр төрөл байхад
-
намайг гетерозигот эсвэл
-
гетерозигот генийн төрөл гэж нэрлэнэ
-
Энэ генийн төрөл миний аллельтэй ижил төрөл байна
-
Жишээлбэл надад жижиг b тохиолдвол
-
цэнэр нүдтэй гэн эцэг эх хоёулангаас заяагдана
-
жижиг b тохиолдвол
-
би хоёр адилхан аллельтэй төрнө
-
эцэг эх хоёул надад ижил төрлийн ген өгсөн
-
энэ тохиолдолд энэ төрлийн ген гомозигоз
-
эсвэл гомозигот генийн төрөл болж
-
би энэ шинж тэмдгээрээ гомозигот болж байна
-
Магадгүй та нар энэ нь жирийн хэрэг гэж хэлэх байх
-
энэ бол та нарт байгаа төрх байдал.
-
Магадгүй би ээжээсээ бор эсвэл ааваасаа цэнхэр нүд авсан байх
-
энэ тохиолдолд би цэнхэр нүкийг хоёулангаас нь авсан байна шүү дээ
-
Миний нүд ямар өнгөтэй байхыг би яаж мэдэх вэ?
-
Хариулт бол маш ярвигтай
-
Энэ бол олон зүйлийн үр дүн
-
Харин Мэндэл бидний яриад байгаа
-
нэг генийн давамгай байдлыг судалсан
-
нэг шинж нөгөөгөө давамгайлдаг
-
гэсэн үг
-
Олон хүмүүс нүдний өнгө ялангуяа цэнхэр өнгийг
-
бусад нь зонхилдог байсан
-
гэж боджээ
-
жишээлбэл нэгэн суурь хялбарчлал
-
авч үзье
-
Бор өнгө цэнхэрийгээ
-
зонхилдог гэж бодье
-
уг нь би цэнхэрийг зонхилоосой гэж хүсэх байсан ч
-
цэнхэр бага зонхилдог
-
Гэхдээ энэ зөвхөн
-
суурь хялбарчлал юм шүү
-
Том B бор нүдийг, жижиг b бага зонхилоа үед
-
бор өнгийн нүд зонхилох учраас
-
би энэ генийн төрлийг залгамжилна
-
энэ генийн төралтэй хүн бүр
-
бор нүдтэй байна гэсэн үг
-
Ингээд
-
бичвэл
-
Гэнотайп тэгээд фэнотайп
-
Гэнотайп бол чамд буй генийн төрөл
-
харин фэнотайп бол илэрхийлэгдэж эсвэл
-
харагдаж байгаа зүйл юм
-
Хэрвээ бор нүдний генийг аавасаа авах бол
-
Би том B - г бор өнгөөр бичвэл
-
ойлгомжтой болох байх
-
Хэрэв би ааваасаа бор нүдний ген авсан бол
-
харин ээжээсээ цэнхэр нүдний ген авсан бол
-
Учир нь бор нүд бага зонхилж, бор нүдний аллель бага байх учир
-
Би саяа бор нүдний ген гэж хэлсэн шүү дээ
-
үүнийг бор нүдний генийн төрөл ба бор аллель гэж хэлж бас болно
-
харин ээжээс авсныг цэнхэр нүдний генийн төрөл
-
ба цэнхэр аллель гэе
-
Бор нүдний жалтгаан болох
-
бор аллель зонхилдог гэж бичье л дээ
-
Харин одоо эсрэгээр нь бичье
-
Би цэнхэр аллелийг ааваасаа харин
-
борыг нь ээжээсээ авсан гэж үзвэл
-
яг л адилхан
-
фенотайпд бор нүд хамрана
-
харин би бор нүдийг ээж аав хоёулахгаас нь
-
авбал яах бол?
-
би бор өнгийг хичнээн өрчийлсөн ч
-
ялгаа байхгүй
-
Харин одоо надад ээж аавын хоёр бор нүдний аллель
-
зонхилдог гэж бодье
-
Юу болох бол?
-
Таагаад үзээрэй
-
Бор нүд хэвээрээ байна
-
Ихэнхи ген хоёр төрлөөс их байдаг ч гэлээ
-
хүмүүст хоёр төрлийн аллелийг л хардаг учир
-
завхан нэг сүүлийн
-
бүлэг байгаа нь энэ юм
-
Жишээлэхэд, цусны бүлэг
-
Цусны бүлгийн 4 төрөл байдаг
-
Харин одоо би ээж ааваасаа хоёр ижил
-
цэнхэр аллель авсан гэж бодъё
-
цэнхэр аллель зонхилоод байдаггүй ч гэсэн
-
өөр сонголт байхгүй байна шүү дээ
-
Иймээс сайн муугүй, фенотайп цэнхэр болно
-
Нүдний аллель яаж ажилдаг тийм чухал биш ч
-
удамшлын талаар ойлгоход
-
сайн хялбарчлал, жишээ болно
-
Ийм янзаар судалж болох хэд хэдэн төрлүүд бий
-
Үүнээс миний хэлэх гээд байгаа зүйл
-
олон төрлийн генотайп бүгдээрээ
-
ижил фенотайпд эмхэтлэгддэг
-
Хэн нэгний нүдний өнгийг хараад тэд
-
гомозигот зонхилогч байсан үгүйг, эсвэл
-
гетерозигот байсныг
-
хэлэхэд бэршээлтэй байсан шүү дээ
-
Энд гетерозигот байна
-
Энэ хоёр бол гетерозигот
-
үүнийг гибрид гэж болно
-
гибрид гэхэд хэт ташаа ч
-
энэ үгийг ихээхэн хэрэглэдэг
-
энэ нь тэр генийн ондоо төрлийг авсан гэсэн утгатай
-
Ээж аав хэрхэн үржилд ордог
-
талаар жоох ярья
-
Энэ шат дараалах үйл явцаас бүрдэнэ
-
Тэнийг хоёулаа гибрид гэж бодъё
-
аавд бор нүдний зонхилогч аллель
-
түүнчлэн цэнхэр нүдний бага зонхилох аллель байгаа
-
ээж ч гэсэн
-
мөн адил
-
Миний нүд ямар өнгөтэйг хэлэхээс өмнө
-
энэ хоёр хүний
-
ямар байгааг харуулъя
-
Тэмдэглээдэхье
-
тогтсон журмаар
-
үүнийг ээж гээд
-
үүнийг аав гэе
-
тэдний хүүхдүүд ямар генотайптай
-
байж болох бол?
-
Тэд үржлээ гэж бодье
-
харин одоо
-
хүснэгт зуръя
-
меойз хуваагдлаар бид миний ээж энэ гентэйг мэднэ
-
хүсвэл дахин зуръя
-
гомологийн хосыг зуръя
-
нэг хромосом
-
нөгөө хромосом
-
гомологийн хосын энэ хромосомд
-
нүдний өнгөний локуст бор нүдний ген байна
-
харин энэ нүний локуст
-
цэнхэр нүдний ген байна
-
аавд ч мөн адил
-
түүний эсний хромосыг харвал ийм
-
энд нэг хромосом
-
харин энд нөгөө дахь нь
-
энэ хромосомын локусыг харвал
-
бор нүдний аллель харагдана
-
харин энд
-
цэнхэр нүдний
-
мейозыг санах юм бол
-
тэд эхлээд хувилагдаж
-
хромосом дээр энэ хоёр хроматид үүснэ
-
тэд метафазын үед мейозоор задарч жагсана
-
яаж жагсахыг бид мэдэж байгаа
-
жишээлэхэд, надад энэ хромосомыг ч өгч болно
-
өөрийг ч өгч болно
-
харин ээж надад үүнийг ч
-
тэрийг ч өгч болно
-
тиймээс энэ хоёрын алийг ч авч болно
-
хэрвээ би ээжээсээ энэ хромосомыг
-
харин энийг ааваасаа авбал
-
нүдний өнгөнд маань ямар генотайп ирэх бол?
-
энэ нь том B байна
-
хэрвээ би энэ хромосомыг ээжээсээ
-
харин энийг ааваасаа авбал яах бол?
-
тэгвэл том B ааваас
-
харин жижиг b ээжээс авна
-
энэ нь өөр нэг магадлал юм
-
өөр нэг магадлал бол бор нүдний аллелийг би ээжээсээ
-
харин цэнхэрийг
-
ааваасаа авах юм
-
тэгвэл энэ хромосыг би ааваасаа
-
харин энийг ээжээсээ авна
-
энэ бол өөр нэгэн арга
-
фенотайп энэ үед ямар болох бол
-
энд байгаа нь бор болоод
-
энэ ч бас бор
-
энэ ч бор болоход энэ цэнхэр
-
өмнө харуулсанчлан
-
урьдчилан хэлэх юм бол
-
надад хоёр хүн байна
-
хоёулаа гибрид буюу нүдний өнгөөрөө
-
гетерозигот
-
нүдний өнгөнд зонхилох үгүй гэж байдаг
-
хоёулаа гетехозигот учраас 1 бор аллель
-
1 цэнхэр аллель байгаа
-
хүүхэдтэй болвол
-
тэр хүүхэд бор нүдтэй болох болов уу?
-
магадлалыг нь тоочъё
-
4н ижил хувилбар байгаа тийм биз?
-
4н ижил хувилбарыг
-
хуваарьт нь бичье
-
4н ижил хувилбар
-
энэнээс бор нүдтэй байх
-
хэдэн боломж байна?
-
1,2,3
-
3/4 буюу 75%
-
энэ хоёр эцэг эхийн хүүхэд
-
цэнхэр нүдтэй болох магадлал?
-
4н ижил хувилбараас 1 л байгаа учир
-
25%
-
Тэд гетерозигот гаргах магадлал
-
хэд бол?
-
гетерозигот үр гаргах магадлал
-
ямар бол?
-
одоо бид фенотайпыг яриагүй байна
-
бид генотайпыг ярьж байна
-
тэгвэл энэ хувилбараас гетерозигот аль нь бэ?
-
энд байна, учир нь энэ хоьцтой байна
-
энэ бол гибрид
-
хоёр аллелийн хольц байна
-
энэ ч гэсэн
-
магадлал юу бол?
-
4 өөр хувилбар байна
-
бүгдээрээ адил харин 2нь
-
гетерозигот байна
-
тиймээс 2/4 эсвэл 1/2 эсвал 50%
-
Пунетийн шугам ашиглан
-
генийн талаар олон таамаглал дэвшүүлж
-
зонхилох үгүйг мэдэж
-
байж болох олон зүйлийн
-
магадлалыг харж чадлаа шүү дээ
-
дараа дараагийн видео дээр гарах ч
-
та нар эсрэгээр хийж болно шүү
-
энэ хоёрт 5 бор нүтэй хүүхэд байлаа гэхэд
-
хоёулаа гетерозигот байх
-
магадлал хэд вэ гэх ч юм уу...
-
Маш сонирхолтой хэсэг шүү
-
хэт хялбарчилсан ч гэлээ
-
Зарим шинжүүд ялангуяа
-
Григор Мэндэлийн судалж байсан нь ийм ч байсан байж магадгүй юм.
