Một phương trình mới cho trí thông minh
-
0:01 - 0:05Trí thông minh-- nó là gì vậy?
-
0:05 - 0:09Nếu chúng ta nhìn lại lịch sử
-
0:09 - 0:13xem trí thông minh
được nhìn nhận thế nào, -
0:13 - 0:15ta có thể tham khảo
-
0:15 - 0:17câu nói nổi tiếng
của Edsger Dijsktra: -
0:17 - 0:20"Hỏi rằng liệu máy có thể
suy nghĩ được hay không -
0:20 - 0:21cũng thú vị như hỏi
-
0:21 - 0:25liệu một chiếc tàu ngầm
-
0:25 - 0:28có bơi được hay không."
-
0:28 - 0:31Khi Edsger Dijstra viết câu này,
-
0:31 - 0:34ông viết như một lời chỉ trích
-
0:34 - 0:37những người đi tiên phong
trong khoa điện toán, -
0:37 - 0:40như Alan Turing.
-
0:40 - 0:43Tuy nhiên, nếu nhìn lại
-
0:43 - 0:46và nghĩ xem đâu là
-
0:46 - 0:49phát kiến có sức mạnh
-
0:49 - 0:50cho phép ta tạo nên
-
0:50 - 0:51chiếc máy có thể bơi,
-
0:51 - 0:52chiếc máy có thể bay,
-
0:52 - 0:53sẽ nhận ra rằng chỉ khi
-
0:53 - 0:57ta hiểu được về cơ chế
-
0:57 - 0:59của việc bơi và sự bay
-
0:59 - 1:02thì mới có thể làm ra
những máy móc đó. -
1:02 - 1:04Vì vậy, một vài năm trước,
-
1:04 - 1:07Tôi đã thực hiện
một chương trình -
1:07 - 1:10nghiên cứu cơ chế vật lý cơ bản
-
1:10 - 1:12làm nền tảng cho trí thông minh.
-
1:12 - 1:14Ta hãy lùi một bước.
-
1:14 - 1:18Bắt đầu một thí nghiệm về tư duy.
-
1:18 - 1:20Giả sử quý vị thuộc một chủng
người ngoài hành tinh -
1:20 - 1:24không biết gì về sinh học Trái đất,
-
1:24 - 1:28về khoa thần kinh,
hay trí thông minh Trái Đât, -
1:28 - 1:31nhưng có chiếc kính
viễn vọng rất tuyệt -
1:31 - 1:35giúp quan sát Trái Đất,
-
1:35 - 1:37và đời quý vị rất dài
-
1:37 - 1:38nên có thể quan sát
-
1:38 - 1:40hàng triệu,
thậm chí hàng tỉ năm. -
1:40 - 1:41Và thấy được
một hiệu ứng kì lạ. -
1:41 - 1:47quý vị sẽ thấy rằng,
qua hàng thiên nhiên kỉ, -
1:47 - 1:51trái đất đã liên tục va chạm
với những thiên thạch -
1:51 - 1:54cho đến một thời điểm
-
1:54 - 1:56tại đó,
-
1:56 - 1:58ứng những năm của chúng ta,
khoảng 2000 năm sau CN -
1:58 - 2:01thời điểm những thiên thạch đang
-
2:01 - 2:04bay theo hướng sắp va vào trái đất
-
2:04 - 2:06hẳn sẽ va vào trái Đất
-
2:06 - 2:09thì chợt bị làm chệch hướng
-
2:09 - 2:12hoặc nổ tung trước khi va.
-
2:12 - 2:14Tất nhiên, là một người Trái Đất,
-
2:14 - 2:15chúng ta hiểu lí do có thể
-
2:15 - 2:16do chúng ta cố bảo vệ chính mình.
-
2:16 - 2:17Chúng ta đang cố gắng
ngăn chặn cuộc va chạm. -
2:17 - 2:19Nhưng nếu quý vị là
một người ngoài hành tinh -
2:19 - 2:21không hiểu về chuyện này,
-
2:21 - 2:23không có bất kì khái niệm gì
về trí thông minh Trái Đất, -
2:23 - 2:27quý vị sẽ buộc phải tiếp nhận
-
2:27 - 2:29một giả thuyết vật lí
giải thích cách sao -
2:29 - 2:32vào thời điểm nào đó,
-
2:32 - 2:34những thiên thạch lẽ ra phá hủy
bề mặt của một hành tinh -
2:34 - 2:38lại dừng lại cách bí ẩn.
-
2:38 - 2:42Và tôi cho rằng
đây cũng chính là -
2:42 - 2:46nhu cầu tìm hiểu về bản chất vật lý
của trí thông minh. -
2:46 - 2:50Vì vậy trong chương trình này
được thực hiện cách đây vài năm, -
2:50 - 2:54Tôi đã xem xét nhiều vấn đề
-
2:54 - 2:58có tính liên nghành khoa học
phối hợp nhiều khoa học khác nhau, -
2:58 - 3:00và tôi thấy chúng đều chỉ ra
-
3:00 - 3:01một cơ chế chung duy nhất
-
3:01 - 3:03của sự thông minh.
-
3:03 - 3:04Ví dụ, trong khoa học vũ trụ,
-
3:04 - 3:07có nhiều bằng chứng chứng minh
-
3:07 - 3:10vũ trụ của chúng ta dường như
là một sự hòa hợp hoàn hảo -
3:10 - 3:14cho sự phát triển của trí thông minh,
-
3:14 - 3:16và, đặc biệt, cho sự phát triển
-
3:16 - 3:19của trạng thái phổ quát
-
3:19 - 3:21làm gia tăng tối đa
sự đang dạng có thể của tương lai. -
3:21 - 3:23Trong lĩnh vực trò chơi,
ví dụ như trong game Go-- -
3:23 - 3:26mọi người đều nhớ
vào năm 1997 -
3:26 - 3:30khi Deep Blue của IBM đánh bại
Garry Kasparov trong môn cờ vua-- -
3:30 - 3:33ít người nhận thức được
-
3:33 - 3:36trong vòng 10 năm qua,
-
3:36 - 3:39trò chơi Go,
-
3:39 - 3:41được cho là một game
có nhiều thử thách hơn -
3:41 - 3:43vì nó có nhiều yếu tố chi tiết hơn,
-
3:43 - 3:44nó cũng đã chinh phục
-
3:44 - 3:45những game thủ máy tính
-
3:45 - 3:46với cùng một lí do:
-
3:46 - 3:47công nghệ tốt nhất
cho máy tính chơi Go hiện nay -
3:47 - 3:50là công nghệ làm gia tăng tối đa
những giải pháp tương lai -
3:50 - 3:53trong quá trình chơi.
-
3:53 - 3:57Cuối cùng, trong lập trình
hoạt động của robot, -
3:57 - 3:59vừa qua có nhiều
kỹ thuật đa dạng -
3:59 - 4:01đã tận dụng ưu thế
-
4:01 - 4:04của năng lực robot
-
4:04 - 4:05để tối đa tự do hành động
trong tương lai -
4:05 - 4:08để hoàn thành
các thao tác phức hợp. -
4:08 - 4:11Lấy tất cả những tuyến đoạn
khác nhau này -
4:11 - 4:12gộp chúng lại với nhau,
-
4:12 - 4:15tôi tự hỏi
từ nhiều năm về trước -
4:15 - 4:18có một cơ chế nào
cho trí thông minh -
4:18 - 4:20làm thừa số chung
-
4:20 - 4:21cho những chuỗi khác nhau này?
-
4:21 - 4:26Có chăng một phương trình
cho trí thông minh? -
4:26 - 4:29Tôi tin, câu trả lời là Có.
["F = T ∇ Sτ"] -
4:29 - 4:31Cái ta thấy đây có thể
-
4:31 - 4:34là cái tương đương
gần nhất với một E = mc² -
4:34 - 4:37một công thức cho trí thông minh
mà tôi đã thấy. -
4:37 - 4:39Cái ta thấy ở đây
-
4:39 - 4:42là một trình bày tương xứng
-
4:42 - 4:46cho thấy trí thông minh
là một lực, F, -
4:46 - 4:51hành động để tối đa hóa
tự do hành động tương lai -
4:51 - 4:53nó hành động để tối đa hóa
tự do hành động tương lai, -
4:53 - 4:55hoặc giữ cho các lựa chọn
được để ngỏ, -
4:55 - 4:57với một cường độ T,
-
4:57 - 5:02với sự đa dạng của các
tương lai có thể đạt tới, S -
5:02 - 5:04trong một ngưỡng thời gian
tương lai nào đó, tau. -
5:04 - 5:08Tóm lại, trí thông minh
không thích bị mắc kẹt. -
5:08 - 5:11Trí thông minh cố gắng tối đa hóa
tự do hành động tương lai -
5:11 - 5:13và giữ các lựa chọn để ngỏ.
-
5:13 - 5:16Như vậy, với phương trình này,
-
5:16 - 5:18câu hỏi tiếp theo là,
ta dùng nó để làm gì? -
5:18 - 5:20Nó dự báo được đến đâu?
-
5:20 - 5:22Nó có dự báo được sự thông minh
ở tầm con người không? -
5:22 - 5:25Nó có dự báo được
trí thông minh của máy không? -
5:25 - 5:27Tôi sẽ cho quý vị xem một video
-
5:27 - 5:30ta sẽ thấy
-
5:30 - 5:32những ứng dụng kỳ diệu
-
5:32 - 5:35của phương trình này.
-
5:35 - 5:37(Video) Thuyết minh:
Nghiên cứu gần đây trong vũ trụ học -
5:37 - 5:39cho chúng ta thấy rằng
các vũ trụ tạo ra -
5:39 - 5:42nhiều hỗn loạn, hoặc "entropy",
trong đời của nó -
5:42 - 5:45thường có nhiều
điều kiện thuận lợi hơn -
5:45 - 5:48cho sự tồn tại của trí thông minh
giống như của chúng ta. -
5:48 - 5:50Điều gì xảy ra nếu
mối liên hệ vũ trụ hiện thấy này -
5:50 - 5:52giữa entropy và trí thông minh
-
5:52 - 5:54ẩn chứa một mối liên hệ sâu sắc hơn?
-
5:54 - 5:56Điều gì xảy ra nếu hành vi thông minh
không chỉ tương quan, -
5:56 - 5:58với sự tạo ra entropy dài hạn,
-
5:58 - 6:01mà trên thực tế
nảy sinh trực tiếp từ chính nó? -
6:01 - 6:03Để tìm cho ra, ta phải phát triển
một máy cài phần mềm -
6:03 - 6:05đặt tên là Entropica,
được thiết kế để tối đa hóa -
6:05 - 6:07việc tạo ra entropy dài hạn
-
6:07 - 6:10của bất kỳ hệ thống nào
mà nó dự vào. -
6:10 - 6:12Kỳ lạ thay, Entropica
có khả năng vượt qua -
6:12 - 6:15phép thử trí thông minh của loài vật
và chơi trò chơi do người sáng chế, -
6:15 - 6:18thậm chí máy kiếm được tiền
trên thị trường chứng khoán, -
6:18 - 6:20mà không cần được hướng dẫn
phải làm thế nào. -
6:20 - 6:22Đây là vài ví dụ
về hoạt động của Entropica. -
6:22 - 6:25Giống như một người
đứng thẳng không ngã, -
6:25 - 6:27đây ta xem máy Entropica
-
6:27 - 6:29tự động dùng một chiếc xe
đi thăng bằng trên cây sào. -
6:29 - 6:31Đây là một việc xuất sắc
-
6:31 - 6:34vì chúng ta không đề ra
cho Entropica một mục tiêu. -
6:34 - 6:37Nó tự quyết định lấy
sẽ giữ thăng bằng trên thanh gỗ. -
6:37 - 6:39Khả năng giữ thăng bằng này
có một ứng dụng -
6:39 - 6:41cho khoa chế tạo
robot hình người. -
6:41 - 6:43và công nghệ trợ giúp con người.
-
6:43 - 6:45Hệt như một số động vật có thể
-
6:45 - 6:46dùng các vật thể
trong môi trường làm công cụ -
6:46 - 6:48để vươn ra trong một không gian hẹp
-
6:48 - 6:50đây ta thấy máy Entropica,
-
6:50 - 6:52vẫn dựa vào tài trí của mình,
-
6:52 - 6:55có khả năng di chuyển một đĩa lớn
tượng trưng cho một con vật -
6:55 - 6:57dịch chuyển đó khiến cho một đĩa nhỏ,
-
6:57 - 7:00tượng trưng cho một công cụ,
vươn ra trong không gian giới hạn -
7:00 - 7:02nắm lấy cái đĩa thứ ba
-
7:02 - 7:05và thả chiếc đĩa thứ ba
từ vị trí cố định ban đầu của nó. -
7:05 - 7:07Khả năng sử dụng công cụ này
có ứng dụng -
7:07 - 7:09cho công nghệ chế tạo
và nông nghiệp thông minh. -
7:09 - 7:11Thêm nữa,
giống như một số con vật -
7:11 - 7:14có thể hợp tác với nhau
để kéo các đầu dây -
7:14 - 7:16cùng một lúc để có thức ăn,
-
7:16 - 7:18ở đây ta thấy
Entropica có thể làm được -
7:18 - 7:20một mô hình công việc
đại loại như vậy. -
7:20 - 7:23Khả năng hợp tác này
có ứng dụng lý thú -
7:23 - 7:26cho quy hoạch kinh tế
và nhiều lĩnh vực khác. -
7:26 - 7:28Entropica được ứng dụng rộng rãi
-
7:28 - 7:30trong nhiều linh vực khác nhau.
-
7:30 - 7:33Ví dụ, ở đây ta thấy
nó chơi thành công -
7:33 - 7:35trò chơi của quả ping pông,
-
7:35 - 7:38thể hiện tiềm năng
của nó trong game. -
7:38 - 7:39Ở đây ta lại thấy Entropica
có khả năng phối hợp -
7:39 - 7:41nhiều liên hệ mới trong mạng xã hội
-
7:41 - 7:44khi quan hệ bạn bè
đang dễ bị quên lãng -
7:44 - 7:47nó đã thành công trong việc giữ cho
mạng liên lạc được duy trì. -
7:47 - 7:49Khả năng phối hợp mạng lưới này
-
7:49 - 7:52cũng có ứng dụng trong y tế,
-
7:52 - 7:55cơ khí chế tạo và tình báo.
-
7:55 - 7:57Ở đây ta thấy Entropica
có năng lực dẫn đường -
7:57 - 7:58cho một hạm đội tàu,
-
7:58 - 8:02nhận rõ đường và đi thành công
qua kênh đào Panama -
8:02 - 8:04mở rộng hành trình ra biển
-
8:04 - 8:06Đại tây dương
sang Thái bình dương. -
8:06 - 8:07Tương tự như vậy, Entropica
-
8:08 - 8:09có thể ứng dụng rộng rãi
cho các nhiệm vụ -
8:09 - 8:14trong điều khiển học quân sự,
hậu cần và vận tải. -
8:14 - 8:16Cuối cùng ta thấy Entropica
-
8:16 - 8:19tự khám phá và điều hành
-
8:19 - 8:21chiến lược mua khi rẻ,
bán khi đắt -
8:21 - 8:23trên thị trường chứng khoán mô phỏng,
-
8:23 - 8:26làm tài sản tăng trưởng thành công
-
8:26 - 8:27theo cấp số nhân dưới sự quản lý.
-
8:27 - 8:28Khả năng quản lý rủi ro này
-
8:28 - 8:31được ứng dụng rộng rãi
trong tài chính -
8:31 - 8:34và bảo hiểm.
-
8:34 - 8:36Cái quý vị vừa thấy
-
8:36 - 8:41những đa dạng
trong thông minh con người -
8:41 - 8:42những hành vi tri nhận
-
8:42 - 8:45như khả năng sử dụng công cụ,
khả năng đứng thẳng đi thăng bằng -
8:45 - 8:47khả năng hợp tác xã hội
-
8:47 - 8:50đều tuân theo
một phương trình duy nhất -
8:50 - 8:52phương trình đó hướng dẫn
toàn bộ hệ thống -
8:52 - 8:56tối đa hóa tự do hành động tương lai.
-
8:56 - 8:59Đến đây ta gặp một sự trớ trêu.
-
8:59 - 9:01Đưa ta trở về điểm ban đầu
-
9:01 - 9:04lúc bắt đầu sử dụng
khái niệm robot, -
9:04 - 9:07vở kịch "RUR,"
-
9:07 - 9:09luôn có một khái niệm
-
9:09 - 9:13rằng nếu ta phát triển
một trí thông minh nhân tạo, -
9:13 - 9:16thì có thể xảy ra
cuộc nổi loạn về điều khiển học. -
9:16 - 9:19Máy sẽ nổi lên chống lại con người.
-
9:19 - 9:22Một hậu quả lớn của việc này
-
9:22 - 9:24là mấy thập kỷ vừa qua, có thể
-
9:24 - 9:27chúng ta đã có toàn bộ khái niệm
về cuộc nổi loạn điều khiển học -
9:27 - 9:29theo chiều ngược lại.
-
9:29 - 9:33Vấn đề không phải là máy
trước tiên trở nên thông minh -
9:33 - 9:35rồi thành tự cao tự đại
-
9:35 - 9:37và muốn thống trị thế giới.
-
9:37 - 9:38Vấn đề chính là ngược lại,
-
9:38 - 9:41chính sự khao khát kiểm soát
-
9:41 - 9:43mọi khả năng của tương lai
-
9:43 - 9:46mới là điều quan trọng
-
9:46 - 9:47hơn sự thông minh ấy,
-
9:47 - 9:51sự thông minh phổ quát ấy,
trên thực tế có thể nảy sinh -
9:51 - 9:54trực tiếp từ việc
nắm quyền kiểm soát -
9:54 - 9:58chứ không phải là ngược lại.
-
9:58 - 10:02Một kết quả quan trọng khác
là tìm kiếm mục đích. -
10:02 - 10:06Tôi thường tự hỏi,
năng lực tìm kiếm mục đích -
10:06 - 10:08thể hiện trong khung này
như thế nào? -
10:08 - 10:11Câu trả lời là,
khả năng tìm kiếm mục đích -
10:11 - 10:13sẽ trực tiếp đi từ đây
-
10:13 - 10:15trong ý nghĩa sau đây:
-
10:15 - 10:18giống như ta đi
qua một đường hầm, -
10:18 - 10:20một cổ chai
trong không gian lộ trình tương lai, -
10:20 - 10:22để đạt được những mục tiêu
-
10:22 - 10:24khác nhau đa dạng về sau,
-
10:24 - 10:26hoặc tỉ như quý vị đầu tư
-
10:26 - 10:28trên thị trường
chứng khoán tài chính, -
10:28 - 10:30ta chấp nhận
giảm tính thanh khoản ngắn hạn, -
10:30 - 10:33để tăng của cải dài hạn cho mình,
-
10:33 - 10:35sự tìm kiếm mục đích
nảy sinh trực tiếp -
10:35 - 10:37từ định hướng dài hạn
-
10:37 - 10:41tới tăng tự do hành động tương lai.
-
10:41 - 10:45Điểm cuối cùng, Richard Feynman,
một nhà vật lý nổi tiếng, -
10:45 - 10:48đã viết rằng nếu
văn minh loài người bị hủy diệt -
10:48 - 10:50và bạn chỉ còn cơ hội để lại
một lời nhắn duy nhất -
10:50 - 10:51cho con cháu mình
-
10:51 - 10:54hòng giúp chúng
xây dựng lại nền văn minh, -
10:54 - 10:55thì lời nhắn ấy là
-
10:55 - 10:57tất cả những thứ quanh ta
-
10:57 - 11:00được làm nên
bởi các nguyên tố nhỏ bé -
11:00 - 11:02nguyên tố đó hấp dẫn nhau
khi chúng ở xa nhau -
11:02 - 11:05nhưng lại đẩy nhau
khi chúng ở gần nhau. -
11:05 - 11:07Còn phát biểu tương tự của tôi
-
11:07 - 11:09gửi cho thế hệ sau
-
11:09 - 11:11để giúp họ xây nên
trí thông minh nhân tạo -
11:11 - 11:14hoặc giúp họ hiểu được
trí thông minh con người -
11:14 - 11:15sẽ như sau:
-
11:15 - 11:17Trí thông minh nên được xem
-
11:17 - 11:19như một quá trình vật chất
-
11:19 - 11:22nhằm tối đa hóa
tự do hành động tương lai -
11:22 - 11:25và tránh những ràng buộc
trong tương lai của nó. -
11:25 - 11:27Cảm ơn quý vị rất nhiều.
-
11:27 - 11:31(Vỗ tay)
- Title:
- Một phương trình mới cho trí thông minh
- Speaker:
- Alex Wissner-Gross
- Description:
-
Có chăng một phương trình cho trí thông minh? Có chứ. Phương trình đó là F = T ∇ Sτ. Trong bài nói hào hứng và giàu thông tin, nhà vật lý và khoa học máy tính Alex Wissner-Gross giải thích cho ta hiểu ý nghĩa của phương trình này.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:48
Thanh Nguyen Cong approved Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
An Nguyen Hoang accepted Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
An Nguyen Hoang edited Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
An Nguyen Hoang edited Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence | ||
Thanh Nguyen Cong edited Vietnamese subtitles for A new equation for intelligence |