0:00:00.899,0:00:04.566
Trí thông minh-- nó là gì vậy?

0:00:04.566,0:00:09.477
Nếu chúng ta nhìn lại lịch sử

0:00:09.481,0:00:12.883
xem trí thông minh [br]được nhìn nhận thế nào,

0:00:12.883,0:00:15.151
ta có thể tham khảo

0:00:15.151,0:00:17.419
câu nói nổi tiếng [br]của Edsger Dijsktra:

0:00:17.419,0:00:19.687
"Hỏi rằng liệu máy có thể [br]suy nghĩ được hay không

0:00:19.687,0:00:20.997
cũng thú vị như hỏi

0:00:20.997,0:00:24.542
liệu một chiếc tàu ngầm

0:00:24.542,0:00:28.087
có bơi được hay không."

0:00:28.087,0:00:30.856
Khi Edsger Dijstra viết câu này,

0:00:30.856,0:00:33.625
ông viết như một lời chỉ trích

0:00:33.625,0:00:36.707
những người đi tiên phong [br]trong khoa điện toán,

0:00:36.707,0:00:39.789
như Alan Turing.

0:00:39.789,0:00:43.043
Tuy nhiên, nếu nhìn lại

0:00:43.043,0:00:46.297
và nghĩ xem đâu là

0:00:46.297,0:00:48.563
phát kiến có sức mạnh

0:00:48.563,0:00:50.074
cho phép ta tạo nên

0:00:50.074,0:00:51.081
chiếc máy có thể bơi,

0:00:51.081,0:00:52.088
chiếc máy có thể bay,

0:00:52.088,0:00:53.096
sẽ nhận ra rằng chỉ khi

0:00:53.096,0:00:56.701
ta hiểu được về cơ chế

0:00:56.701,0:00:59.104
của việc bơi và sự bay

0:00:59.104,0:01:01.507
thì mới có thể làm ra [br]những máy móc đó.

0:01:01.507,0:01:03.911
Vì vậy, một vài năm trước,

0:01:03.911,0:01:07.414
Tôi đã thực hiện [br]một chương trình

0:01:07.414,0:01:09.750
nghiên cứu cơ chế vật lý cơ bản

0:01:09.750,0:01:12.086
làm nền tảng cho trí thông minh.

0:01:12.086,0:01:14.422
Ta hãy lùi một bước.

0:01:14.422,0:01:17.571
Bắt đầu một thí nghiệm về tư duy.

0:01:17.571,0:01:20.425
Giả sử quý vị thuộc một chủng [br]người ngoài hành tinh

0:01:20.425,0:01:23.994
không biết gì về sinh học Trái đất,

0:01:23.994,0:01:27.563
về khoa thần kinh, [br]hay trí thông minh Trái Đât,

0:01:27.563,0:01:31.181
nhưng có chiếc kính [br]viễn vọng rất tuyệt

0:01:31.181,0:01:34.799
giúp quan sát Trái Đất,

0:01:34.799,0:01:37.007
và đời quý vị rất dài

0:01:37.007,0:01:38.479
nên có thể quan sát

0:01:38.479,0:01:39.951
hàng triệu, [br]thậm chí hàng tỉ năm.

0:01:39.951,0:01:41.424
Và thấy được [br]một hiệu ứng kì lạ.

0:01:41.424,0:01:46.892
quý vị sẽ thấy rằng, [br]qua hàng thiên nhiên kỉ,

0:01:46.892,0:01:50.537
trái đất đã liên tục va chạm [br]với những thiên thạch

0:01:50.537,0:01:54.182
cho đến một thời điểm

0:01:54.182,0:01:55.970
tại đó,

0:01:55.970,0:01:57.758
ứng những năm của chúng ta,[br]khoảng 2000 năm sau CN

0:01:57.758,0:02:01.484
thời điểm những thiên thạch đang

0:02:01.484,0:02:03.968
bay theo hướng sắp va vào trái đất

0:02:03.968,0:02:06.452
hẳn sẽ va vào trái Đất

0:02:06.452,0:02:09.075
thì chợt bị làm chệch hướng

0:02:09.075,0:02:11.698
hoặc nổ tung trước khi va.

0:02:11.698,0:02:13.599
Tất nhiên, là một người Trái Đất,

0:02:13.599,0:02:14.867
chúng ta hiểu lí do có thể

0:02:14.867,0:02:16.135
do chúng ta cố bảo vệ chính mình.

0:02:16.135,0:02:17.403
Chúng ta đang cố gắng [br]ngăn chặn cuộc va chạm.

0:02:17.403,0:02:19.195
Nhưng nếu quý vị là [br]một người ngoài hành tinh

0:02:19.195,0:02:20.987
không hiểu về chuyện này,

0:02:20.987,0:02:22.780
không có bất kì khái niệm gì [br]về trí thông minh Trái Đất,

0:02:22.780,0:02:26.653
quý vị sẽ buộc phải tiếp nhận

0:02:26.653,0:02:29.235
một giả thuyết vật lí [br]giải thích cách sao

0:02:29.235,0:02:31.817
vào thời điểm nào đó,

0:02:31.817,0:02:34.400
những thiên thạch lẽ ra phá hủy [br]bề mặt của một hành tinh

0:02:34.407,0:02:37.638
lại dừng lại cách bí ẩn.

0:02:37.638,0:02:41.666
Và tôi cho rằng [br]đây cũng chính là

0:02:41.666,0:02:45.694
nhu cầu tìm hiểu về bản chất vật lý[br]của trí thông minh.

0:02:45.694,0:02:49.722
Vì vậy trong chương trình này[br]được thực hiện cách đây vài năm,

0:02:49.722,0:02:53.705
Tôi đã xem xét nhiều vấn đề

0:02:53.705,0:02:57.688
có tính liên nghành khoa học[br]phối hợp nhiều khoa học khác nhau,

0:02:57.688,0:02:59.864
và tôi thấy chúng đều chỉ ra

0:02:59.864,0:03:01.314
một cơ chế chung duy nhất

0:03:01.314,0:03:02.764
của sự thông minh.

0:03:02.764,0:03:04.216
Ví dụ, trong khoa học vũ trụ,

0:03:04.216,0:03:06.963
có nhiều bằng chứng chứng minh

0:03:06.963,0:03:10.370
vũ trụ của chúng ta dường như[br]là một sự hòa hợp hoàn hảo

0:03:10.370,0:03:13.887
cho sự phát triển của trí thông minh,

0:03:13.887,0:03:16.232
và, đặc biệt, cho sự phát triển

0:03:16.232,0:03:18.577
của trạng thái phổ quát

0:03:18.577,0:03:20.922
làm gia tăng tối đa [br]sự đang dạng có thể của tương lai.

0:03:20.922,0:03:23.240
Trong lĩnh vực trò chơi, [br]ví dụ như trong game Go--

0:03:23.240,0:03:26.265
mọi người đều nhớ [br]vào năm 1997

0:03:26.265,0:03:30.216
khi Deep Blue của IBM đánh bại [br]Garry Kasparov trong môn cờ vua--

0:03:30.216,0:03:33.255
ít người nhận thức được

0:03:33.255,0:03:36.294
trong vòng 10 năm qua,

0:03:36.294,0:03:39.022
trò chơi Go,

0:03:39.022,0:03:40.840
được cho là một game [br]có nhiều thử thách hơn

0:03:40.840,0:03:42.658
vì nó có nhiều yếu tố chi tiết hơn,

0:03:42.658,0:03:44.197
nó cũng đã chinh phục

0:03:44.197,0:03:45.223
những game thủ máy tính

0:03:45.223,0:03:46.249
với cùng một lí do:

0:03:46.249,0:03:47.276
công nghệ tốt nhất [br]cho máy tính chơi Go hiện nay

0:03:47.276,0:03:50.373
là công nghệ làm gia tăng tối đa [br]những giải pháp tương lai

0:03:50.373,0:03:53.470
trong quá trình chơi.

0:03:53.470,0:03:56.567
Cuối cùng, trong lập trình [br]hoạt động của robot,

0:03:56.567,0:03:58.749
vừa qua có nhiều [br]kỹ thuật đa dạng

0:03:58.749,0:04:00.651
đã tận dụng ưu thế

0:04:00.651,0:04:03.797
của năng lực robot

0:04:03.797,0:04:05.303
để tối đa tự do hành động [br]trong tương lai

0:04:05.303,0:04:08.400
để hoàn thành [br]các thao tác phức hợp.

0:04:08.400,0:04:10.755
Lấy tất cả những tuyến đoạn [br]khác nhau này

0:04:10.755,0:04:12.377
gộp chúng lại với nhau,

0:04:12.377,0:04:15.017
tôi tự hỏi [br]từ nhiều năm về trước

0:04:15.017,0:04:17.867
có một cơ chế nào [br]cho trí thông minh

0:04:17.867,0:04:19.540
làm thừa số chung

0:04:19.540,0:04:21.314
cho những chuỗi khác nhau này?

0:04:21.314,0:04:25.907
Có chăng một phương trình [br]cho trí thông minh?

0:04:25.907,0:04:29.278
Tôi tin, câu trả lời là Có.[br]["F = T ∇ Sτ"]

0:04:29.278,0:04:31.191
Cái ta thấy đây có thể

0:04:31.191,0:04:34.485
là cái tương đương [br]gần nhất với một E = mc²

0:04:34.485,0:04:37.315
một công thức cho trí thông minh [br]mà tôi đã thấy.

0:04:37.315,0:04:39.017
Cái ta thấy ở đây

0:04:39.017,0:04:41.686
là một trình bày tương xứng

0:04:41.686,0:04:46.121
cho thấy trí thông minh [br]là một lực, F,

0:04:46.121,0:04:50.771
hành động để tối đa hóa [br]tự do hành động tương lai

0:04:50.771,0:04:53.146
nó hành động để tối đa hóa [br]tự do hành động tương lai,

0:04:53.146,0:04:54.774
hoặc giữ cho các lựa chọn [br]được để ngỏ,

0:04:54.774,0:04:56.999
với một cường độ T,

0:04:56.999,0:05:01.776
với sự đa dạng của các [br]tương lai có thể đạt tới, S

0:05:01.776,0:05:04.326
trong một ngưỡng thời gian[br]tương lai nào đó, tau.

0:05:04.326,0:05:07.535
Tóm lại, trí thông minh [br]không thích bị mắc kẹt.

0:05:07.535,0:05:10.590
Trí thông minh cố gắng tối đa hóa[br]tự do hành động tương lai

0:05:10.590,0:05:13.263
và giữ các lựa chọn để ngỏ.

0:05:13.263,0:05:15.696
Như vậy, với phương trình này,

0:05:15.696,0:05:18.228
câu hỏi tiếp theo là, [br]ta dùng nó để làm gì?

0:05:18.228,0:05:19.579
Nó dự báo được đến đâu?

0:05:19.579,0:05:21.714
Nó có dự báo được sự thông minh [br]ở tầm con người không?

0:05:21.714,0:05:24.532
Nó có dự báo được [br]trí thông minh của máy không?

0:05:24.532,0:05:26.574
Tôi sẽ cho quý vị xem một video

0:05:26.574,0:05:29.994
ta sẽ thấy

0:05:29.994,0:05:32.282
những ứng dụng kỳ diệu

0:05:32.282,0:05:34.601
của phương trình này.

0:05:34.601,0:05:36.580
(Video) Thuyết minh: [br]Nghiên cứu gần đây trong vũ trụ học

0:05:36.580,0:05:38.627
cho chúng ta thấy rằng[br]các vũ trụ tạo ra

0:05:38.627,0:05:42.108
nhiều hỗn loạn, hoặc "entropy", [br]trong đời của nó

0:05:42.108,0:05:44.586
thường có nhiều [br]điều kiện thuận lợi hơn

0:05:44.586,0:05:47.602
cho sự tồn tại của trí thông minh[br]giống như của chúng ta.

0:05:47.602,0:05:50.176
Điều gì xảy ra nếu [br]mối liên hệ vũ trụ hiện thấy này

0:05:50.176,0:05:52.019
giữa entropy và trí thông minh

0:05:52.019,0:05:53.790
ẩn chứa một mối liên hệ sâu sắc hơn?

0:05:53.790,0:05:56.354
Điều gì xảy ra nếu hành vi thông minh [br]không chỉ tương quan,

0:05:56.354,0:05:58.198
với sự tạo ra entropy dài hạn,

0:05:58.198,0:06:00.516
mà trên thực tế [br]nảy sinh trực tiếp từ chính nó?

0:06:00.516,0:06:02.922
Để tìm cho ra, ta phải phát triển [br]một máy cài phần mềm

0:06:02.922,0:06:05.425
đặt tên là Entropica, [br]được thiết kế để tối đa hóa

0:06:05.425,0:06:07.193
việc tạo ra entropy dài hạn

0:06:07.193,0:06:09.769
của bất kỳ hệ thống nào [br]mà nó dự vào.

0:06:09.769,0:06:11.924
Kỳ lạ thay, Entropica [br]có khả năng vượt qua

0:06:11.924,0:06:15.380
phép thử trí thông minh của loài vật[br]và chơi trò chơi do người sáng chế,

0:06:15.380,0:06:17.526
thậm chí máy kiếm được tiền [br]trên thị trường chứng khoán,

0:06:17.526,0:06:19.637
mà không cần được hướng dẫn [br]phải làm thế nào.

0:06:19.637,0:06:22.155
Đây là vài ví dụ [br]về hoạt động của Entropica.

0:06:22.155,0:06:25.360
Giống như một người [br]đứng thẳng không ngã,

0:06:25.360,0:06:26.590
đây ta xem máy Entropica

0:06:26.590,0:06:29.475
tự động dùng một chiếc xe[br]đi thăng bằng trên cây sào.

0:06:29.475,0:06:31.487
Đây là một việc xuất sắc

0:06:31.487,0:06:33.818
vì chúng ta không đề ra [br]cho Entropica một mục tiêu.

0:06:33.818,0:06:36.975
Nó tự quyết định lấy [br]sẽ giữ thăng bằng trên thanh gỗ.

0:06:36.975,0:06:39.107
Khả năng giữ thăng bằng này [br]có một ứng dụng

0:06:39.107,0:06:40.504
cho khoa chế tạo [br]robot hình người.

0:06:40.504,0:06:43.019
và công nghệ trợ giúp con người.

0:06:43.019,0:06:45.020
Hệt như một số động vật có thể

0:06:45.020,0:06:46.462
dùng các vật thể [br]trong môi trường làm công cụ

0:06:46.462,0:06:48.449
để vươn ra trong một không gian hẹp

0:06:48.449,0:06:50.331
đây ta thấy máy Entropica,

0:06:50.331,0:06:52.169
vẫn dựa vào tài trí của mình,

0:06:52.169,0:06:55.079
có khả năng di chuyển một đĩa lớn[br]tượng trưng cho một con vật

0:06:55.079,0:06:57.424
dịch chuyển đó khiến cho một đĩa nhỏ,

0:06:57.424,0:07:00.195
tượng trưng cho một công cụ, [br]vươn ra trong không gian giới hạn

0:07:00.195,0:07:01.732
nắm lấy cái đĩa thứ ba

0:07:01.732,0:07:04.704
và thả chiếc đĩa thứ ba[br]từ vị trí cố định ban đầu của nó.

0:07:04.704,0:07:06.893
Khả năng sử dụng công cụ này [br]có ứng dụng

0:07:06.893,0:07:09.252
cho công nghệ chế tạo [br]và nông nghiệp thông minh.

0:07:09.252,0:07:11.196
Thêm nữa, [br]giống như một số con vật

0:07:11.196,0:07:13.892
có thể hợp tác với nhau [br]để kéo các đầu dây

0:07:13.892,0:07:15.945
cùng một lúc để có thức ăn,

0:07:15.945,0:07:18.240
ở đây ta thấy [br]Entropica có thể làm được

0:07:18.240,0:07:20.228
một mô hình công việc [br]đại loại như vậy.

0:07:20.228,0:07:22.750
Khả năng hợp tác này [br]có ứng dụng lý thú

0:07:22.750,0:07:26.185
cho quy hoạch kinh tế [br]và nhiều lĩnh vực khác.

0:07:26.185,0:07:28.256
Entropica được ứng dụng rộng rãi

0:07:28.256,0:07:30.199
trong nhiều linh vực khác nhau.

0:07:30.199,0:07:32.641
Ví dụ, ở đây ta thấy [br]nó chơi thành công

0:07:32.641,0:07:35.200
trò chơi của quả ping pông,

0:07:35.200,0:07:37.543
thể hiện tiềm năng [br]của nó trong game.

0:07:37.543,0:07:39.462
Ở đây ta lại thấy Entropica [br]có khả năng phối hợp

0:07:39.462,0:07:41.301
nhiều liên hệ mới trong mạng xã hội

0:07:41.301,0:07:44.061
khi quan hệ bạn bè [br]đang dễ bị quên lãng

0:07:44.061,0:07:46.917
nó đã thành công trong việc giữ cho[br]mạng liên lạc được duy trì.

0:07:46.917,0:07:49.215
Khả năng phối hợp mạng lưới này

0:07:49.215,0:07:51.543
cũng có ứng dụng trong y tế,

0:07:51.543,0:07:54.775
cơ khí chế tạo và tình báo.

0:07:54.775,0:07:56.860
Ở đây ta thấy Entropica [br]có năng lực dẫn đường

0:07:56.860,0:07:58.346
cho một hạm đội tàu,

0:07:58.346,0:08:01.521
nhận rõ đường và đi thành công [br]qua kênh đào Panama

0:08:01.521,0:08:03.979
mở rộng hành trình ra biển

0:08:03.979,0:08:05.508
Đại tây dương [br]sang Thái bình dương.

0:08:05.508,0:08:06.623
Tương tự như vậy, Entropica

0:08:07.738,0:08:08.855
có thể ứng dụng rộng rãi [br]cho các nhiệm vụ

0:08:08.855,0:08:14.157
trong điều khiển học quân sự,[br]hậu cần và vận tải.

0:08:14.173,0:08:16.203
Cuối cùng ta thấy Entropica

0:08:16.203,0:08:18.926
tự khám phá và điều hành

0:08:18.926,0:08:20.993
chiến lược mua khi rẻ, [br]bán khi đắt

0:08:20.993,0:08:23.171
trên thị trường chứng khoán mô phỏng,

0:08:23.171,0:08:25.502
làm tài sản tăng trưởng thành công

0:08:25.502,0:08:26.926
theo cấp số nhân dưới sự quản lý.

0:08:26.926,0:08:28.234
Khả năng quản lý rủi ro này

0:08:28.234,0:08:30.721
được ứng dụng rộng rãi [br]trong tài chính

0:08:30.721,0:08:34.049
và bảo hiểm.

0:08:34.049,0:08:36.140
Cái quý vị vừa thấy

0:08:36.140,0:08:40.532
những đa dạng [br]trong thông minh con người

0:08:40.532,0:08:42.289
những hành vi tri nhận

0:08:42.289,0:08:45.120
như khả năng sử dụng công cụ,[br]khả năng đứng thẳng đi thăng bằng

0:08:45.120,0:08:47.149
khả năng hợp tác xã hội

0:08:47.149,0:08:50.121
đều tuân theo [br]một phương trình duy nhất

0:08:50.121,0:08:52.053
phương trình đó hướng dẫn [br]toàn bộ hệ thống

0:08:52.053,0:08:55.964
tối đa hóa tự do hành động tương lai.

0:08:55.964,0:08:58.971
Đến đây ta gặp một sự trớ trêu.

0:08:58.971,0:09:00.995
Đưa ta trở về điểm ban đầu

0:09:00.995,0:09:04.268
lúc bắt đầu sử dụng [br]khái niệm robot,

0:09:04.268,0:09:07.171
vở kịch "RUR,"

0:09:07.171,0:09:09.406
luôn có một khái niệm

0:09:09.406,0:09:12.632
rằng nếu ta phát triển [br]một trí thông minh nhân tạo,

0:09:12.632,0:09:15.659
thì có thể xảy ra [br]cuộc nổi loạn về điều khiển học.

0:09:15.659,0:09:19.210
Máy sẽ nổi lên chống lại con người.

0:09:19.210,0:09:21.529
Một hậu quả lớn của việc này

0:09:21.529,0:09:24.298
là mấy thập kỷ vừa qua, có thể

0:09:24.298,0:09:27.274
chúng ta đã có toàn bộ khái niệm [br]về cuộc nổi loạn điều khiển học

0:09:27.274,0:09:29.285
theo chiều ngược lại.

0:09:29.285,0:09:32.564
Vấn đề không phải là máy [br]trước tiên trở nên thông minh

0:09:32.564,0:09:34.579
rồi thành tự cao tự đại

0:09:34.579,0:09:36.803
và muốn thống trị thế giới.

0:09:36.803,0:09:38.237
Vấn đề chính là ngược lại,

0:09:38.237,0:09:41.143
chính sự khao khát kiểm soát

0:09:41.143,0:09:43.404
mọi khả năng của tương lai

0:09:43.404,0:09:45.522
mới là điều quan trọng

0:09:45.522,0:09:46.885
hơn sự thông minh ấy,

0:09:46.885,0:09:50.585
sự thông minh phổ quát ấy, [br]trên thực tế có thể nảy sinh

0:09:50.585,0:09:54.144
trực tiếp từ việc [br]nắm quyền kiểm soát

0:09:54.144,0:09:58.329
chứ không phải là ngược lại.

0:09:58.329,0:10:02.098
Một kết quả quan trọng khác[br]là tìm kiếm mục đích.

0:10:02.098,0:10:06.458
Tôi thường tự hỏi,[br]năng lực tìm kiếm mục đích

0:10:06.458,0:10:08.078
thể hiện trong khung này [br]như thế nào?

0:10:08.078,0:10:11.106
Câu trả lời là, [br]khả năng tìm kiếm mục đích

0:10:11.106,0:10:12.988
sẽ trực tiếp đi từ đây

0:10:12.988,0:10:14.822
trong ý nghĩa sau đây:

0:10:14.822,0:10:17.687
giống như ta đi [br]qua một đường hầm,

0:10:17.687,0:10:20.192
một cổ chai [br]trong không gian lộ trình tương lai,

0:10:20.192,0:10:22.063
để đạt được những mục tiêu

0:10:22.063,0:10:24.084
khác nhau đa dạng về sau,

0:10:24.084,0:10:26.456
hoặc tỉ như quý vị đầu tư

0:10:26.456,0:10:28.243
trên thị trường [br]chứng khoán tài chính,

0:10:28.243,0:10:30.480
ta chấp nhận [br]giảm tính thanh khoản ngắn hạn,

0:10:30.480,0:10:32.880
để tăng của cải dài hạn cho mình,

0:10:32.880,0:10:35.217
sự tìm kiếm mục đích [br]nảy sinh trực tiếp

0:10:35.217,0:10:36.946
từ định hướng dài hạn

0:10:36.946,0:10:40.983
tới tăng tự do hành động tương lai.

0:10:40.983,0:10:44.511
Điểm cuối cùng, Richard Feynman, [br]một nhà vật lý nổi tiếng,

0:10:44.511,0:10:48.183
đã viết rằng nếu [br]văn minh loài người bị hủy diệt

0:10:48.183,0:10:50.076
và bạn chỉ còn cơ hội để lại [br]một lời nhắn duy nhất

0:10:50.076,0:10:51.447
cho con cháu mình

0:10:51.447,0:10:53.754
hòng giúp chúng [br]xây dựng lại nền văn minh,

0:10:53.754,0:10:55.440
thì lời nhắn ấy là

0:10:55.440,0:10:57.292
tất cả những thứ quanh ta

0:10:57.292,0:10:59.615
được làm nên [br]bởi các nguyên tố nhỏ bé

0:10:59.615,0:11:02.123
nguyên tố đó hấp dẫn nhau [br]khi chúng ở xa nhau

0:11:02.123,0:11:05.453
nhưng lại đẩy nhau [br]khi chúng ở gần nhau.

0:11:05.453,0:11:07.234
Còn phát biểu tương tự của tôi

0:11:07.234,0:11:08.502
gửi cho thế hệ sau

0:11:08.502,0:11:11.214
để giúp họ xây nên [br]trí thông minh nhân tạo

0:11:11.214,0:11:14.163
hoặc giúp họ hiểu được [br]trí thông minh con người

0:11:14.163,0:11:15.430
sẽ như sau:

0:11:15.430,0:11:17.483
Trí thông minh nên được xem

0:11:17.483,0:11:18.896
như một quá trình vật chất

0:11:18.896,0:11:21.861
nhằm tối đa hóa [br]tự do hành động tương lai

0:11:21.861,0:11:25.477
và tránh những ràng buộc [br]trong tương lai của nó.

0:11:25.477,0:11:26.835
Cảm ơn quý vị rất nhiều.

0:11:26.835,0:11:30.835
(Vỗ tay)