Actiōnēs Antiquae: Palātium Dūcāle

Cum haec pellicula vulgāta erit, ego sum vir nūptus!

Nec laetior possum.

Carissimae amantī meae Cyan mense Mārtiō annō
2020 spōnsō, spōnsiōnem īnsolitissimam habuimus

intrā ūniversālem lūdum vestītūs modō
Flōrentiae saeculō millēsimō trecentēsimō,

sed NŪPTĪ SUMUS!

Atque ut fēsta prōdūcam, hanc pelliculam
dēdicāre volēbam meae UXŌRĪ!

Ah! Delectābile.

Itaque rem typicissimē meī fēcit:
opus īnvestīgātiōnis fēminae dedī.

Adōrābile mox fiet, prōmittō.

Eī dīxī eam ūllum locum vel opus architectūrae
totī mundī ēligere posse dē quō pelliculam facerem.

Ēn Cyan peregrīnātiōnem
internātiōnālem nōn neglēxit;

vērē dictum, ea plūrēs nātiōnēs
Europaeās vīsit quam ego.

Itaque modo inter locōs quōs ipsa vīsit
varietās est reverenda ex quā ēligere potuit.

Ēlectiō tamen eius mihi erat omnīnō necōpīnāta.

Ēn, in peregrīnātiōne familiae paucīs annīs
anteā ad Londinum, Lūtētiam, et Rōmam

vīsendum, paulisper Venetiae mōram fēcērunt.

Vīdit igitur pontem Rīvōaltum, basicilam
Sanctī Marcī, et portās arsenālis,

sed tempus fūgit, itaque ūnum
invīsum erat palātium dūcāle.

Et, īnversiōne quam vērē
nūmquam expectāre potēbam,

ea mē rogāvit ut hanc eximiam pelliculam
nūptiālem Venetiae dēcicem.

Ea vērē mē rogāvit, inexcitāta, incoācta.

Sciō vōs nōn stupefactōs, sed ego ēdepol eram!

Hīc utique sumus: dōnum ūnae amōrī,
quō loquor dē alterā amōre.

Vocabula eius, nōn mea.

Itaque, ut palātium ducāle melius approbēmus,

architectūram agāmus!

Forō Europaeō historiā arteque maximī mōmentī
situm, hoc palātium erat cor reīpūblicae

quae plūs quam mille annōs restāvit et terrās
habēbat in Italiā septentriōnālī continentī

ac per insulās orientis Maris Nostrī.

Ab urbe contidā aetāte novā mediaevālī
usque ad captam ā Napoleōnī annō 1797,

Venetia historiā suī generis fuit
dē rēbus politicīs et artibus.

Plūrima dē illō iam dīxī multīs aliīs in locīs,

modō igitur sanctōrum mēmet contineō
ad argumentum praesentem.

Ēn Venetia in incipiō nōn vērē erat... Venetia.

Prima urbs in lacū erat Torcellum īnsula,

et posteriōrī dīmidiō saeculō septingentēsimō
rempūblicam regēbāt Metamaucum īnsula.

Postquam autem īnsula paene capta est
ā Byzantīnīs et Francīs ūnā oppugnāntibus

—fābula longa—

dux sīve doge rempūblicam locāvit
in īnsulīs Rīvō Altō sitīs,

ubi castellum aedificāvit quod
obsidiōnēs superāre valdē spērāvit.

Aestheticae certē nōn erant magnī mōmentī,
et prīmum castellum Byzantīnō castellō simile erat:

lapidea moenia alba et rosea, mūrī crēnātī,
fossa circumdāns, firmum quam firmissimē potest

—rē vērā “satis prō opere pūblicō,”
nam castellum nōn modo domum dogis,

sed etiam officīnas pūblicas, cūriās,
carcerēs, et armāmentāria continēbat.

Cūr enim rempūblicam defendendam cūrēs
sine gladiīs magnificīs?

Saeculīs praeteriīs et Venetiā rēspūblica
mercātōria Maris Nostrī prīmāria factā

dogēs locum suum renovāre cōnstituērunt
et “castello” in “palazzo” exstruere.

Itaque decāde 1170 Ziani doge palātium
renovāvit novīs tabulātīs superiōribus,

mūrīs columnātīs, duābus turrīs acūtīs,
et porticibus iūcundīs inter lacum et palātium

etiam inter palātium et basilicam
Sanctī Marcī nūper aedificātam.

Aedēs dogis locātae sunt in alā orientī
iūxtā canālem, cūriae et bibliothēca

in alā occidentī iūxtā forum,
et pleraeque officīnae pūblicae

in alā merīdiānā aquam spectantēs.

Eādem fōrmā fundāmentālī erat
—ecce alterum alterō similissimum—

sed hae renovātiōnēs significant
mūtātiōnem vocis magnam.

Prīmum aedificium erat castellum ad rempūblicam
ab omnibus orbis terrārum defendendam,

sed secundum erat dēclārātiō—immō cavilla!

Cum opulenta architectūra gothica ecclēsiīs sōlīs esset

atque castella rēgālia sēcūritātī nec decorī,

ecce ōrnātissimum palātium saeculārium
in margine maris situm totō mundō aspectābile,

firmum stāns quia hostēs
id nūllō modō afficere potēbant.

Apud historiam mediaevālem sīc agere paene aequat
sē immortālem glōriārī.

Saecula etiam postera ut testantur… vērē, aliquid erant.

hahahae

Itaque populus Venetiānus saecula postera
palātium nempe magnificentiōrem fēcērunt!

Saeculō millēsimō trecentēsimō inceptūrō
Maius Concilium quāsdam familiās nōbilēs

sēlēgit quōrum virīs officium gerere
et rēs iūcundās reīpūblicae agere licēbat.

Maggior Consiglio propter hoc
plūrimīs virīs complētum est brevī tempore,

itaque annō 1340 Gradenigo doge
alam merīdiānam amplificāvit

ut maiōrem cameram conciliārium contineat.

Hīc palātium fōrmam nōbis nōtam sumit:

duplicī ōrdine columnātō cum acūtīs arcibus gothicīs

et superiōrī dīmidiō faciē albā roseāque decorātō.

Saeculō post Foscari doge alam
occidentem amplificāvit eādem faciē,

itaque continuitam habet. Pulchrē!

Foscari quōque aedificāvit gothicissimam
Portam della Chartā quae forō dūcit in platēam,

altera etiam faciēs portae decāde 1480
operta est magnificō arcū triumphālī

—brevī tempore antequam tota ala oriēns annō 1483 flammīs cōnsūmitur!

Fātum nōn mox abitūrum.

Cubiculum dogis repente patefactum
celeriter alterā alā orientī opertum est

modō Renāscentiae novissimō: neoclassicismō.

Architectūra Venetiae gothica ūtitur
arcibus acūtīs, illīs quadrifoliīs,

et audāciter ūnō alterō colōre praeter album
(hīc roseō).

Sententia modī neoclassicī:
“Tantum marmor album, modō Rōmānōrum simile.”

Incertum num hī modī concordent.

Disputātiōnēs internae annō 1498 dēsinēbant

cum patefacerētur archiarchitectum
Antonio Rizzo pecūlātum esse, quī tum fūgit.

Aedificiō modo incohātō
Pietro Lombardo opificiō praefectus est.

Nōbiliter nōn est pecūlātus,
sed eius consilium novum

consiliō anteriōrī pretiōsius multō erat.

Itaque ratiōne aerāriī reīpūblicae…
commercium aequum.

Ala neoclassica inceptō saeculō millēsimō
sescentēsimō perfecta est ponte suspīriōrum famōsō,

dē quō captī postrēmō Venetiam
aspiciēbant dum trānsiēbant

ā conclāvibus palātiī carcereīs
ad carcerem īnsolitē ornātum.

Paulō post aliae duae-et-dīmidia faciēs
platēae partim renovātae sunt

modō facieī neoclassicae cum duplicī ōrdine
modestō sed ēlegantissimō columnātō.

Hic fortasse nōn spectābilis vidētur,
cerebrō autem galacticō est,

nam eōrum arcūs modō ōrdinum classicōrum,
cum columnae īnferiōrēs simplicēs essent

superiōrēsque ōrnātiōrēs, exstrūctī sunt.

Ita ōrdō īnferior arcibus curvātīs modō Rōmānō,

ōrdō tamen superior arcibus acūtīs
modō Venetiae gothicō.

Simplex est sed ingeniōsum:

modum classicum
“superiōrēs ōrnātiōrēs” ad arcūs vertere

simul etiam radicēs urbis gothicās
honōrāre acūtīs superiōribus.

Cum quidem Venetia modum neoclassicum
omnīnō sumēret, adhūc gothicum Venetiae erat.

Mihi placet sēnsū abstractō,
faciēs tamen pulcherrima est:

marmor pallidus umbrās arcuum prōdūcit,
atque ecce discrīmen acre inter album et atrum.

Fōrmae arte sunt sculptae, minūta subtīlia,
nec tota faciēs difficilior quam dēbet.

Hāc palātiī parte ante omnēs aliās fruōr!

Ēn, incertum est inter puerum scelerātum
Rizzo, virum ēlegantem Lombardo,

et columnātōrum amplificātōrem
Bartolomeo Manopola

cuius excōgitātiō esset,

sed, mūrīs paucās hōrās spectātīs

et pāginā Vicipaediae Italicae dē Manopola
quam egomet trādūxī perlectā,

volō dīcere Lombardo excōgitāvisse et Manopola perfēcisse.

Historiae nōn pertinet,
sed quaestiō mē valdē molestābat,

itaque vōbis dīcere necesse erat.

Mūtātiōnēs facieī ultimae factae sunt
postquam merīdiāna oriēnsque alae

cōnflagrātae sunt annō 1577

ac cum nōtissimus architectūra
Andrea Palladio neoclassicus suādēret

ut eae dēstruerentur atque reficerentur.

Ēn, mē hoc dīcere numquam abhinc audiētis:

Deō grātiās nēminem consilium
istius Palladio sūmpsisse!

Faciem eōdem modō restrūxērunt, cupīditātī
tandem ēlegentiae intrā palātium indulsērunt.

Palātium interius ob ignēs ad anxietātem
frequentēs operibus saeculōrum

millēsimī quīngentēsimī
et millēsimī sescentēsimī,

inrā quae aurātissimum barōcum
erat mode du jour.

Splendidum, splendidum, nimissimē difficile.

Conclāvia tam ōrnātissima celeriter cōnfundunt,
sed quōque opere proprius īnspēctō

artem cunctae Europae optimam inveniēs;

magna opera sunt celeberrimōrum
artificium historiae Venetiae.

Neque subtīlitātem petēbant:

cum pictūram 22x7 metra longam
pictōris Tintoretto nōmine “Paradiso”

posterō parietī conclāvis Maiōris Conciliī affīgās

rectē sub dēpictiōne Venetiae vēra dea fientis,

rēs clarissimē patet.

Haec etiam “Fance” partem polīticam habēbat,
nam legatōs aliēnōs stupefaciēbat

quī ad agenda cum Venetiā advēnerant.

Diaetae dogis mīrābillimus ostentus sunt
potestātis opumque, quī peregrīnātōrēs dūcit

in scalās aureās et per ātrium scūtōrum,
conclāve tabulārum, et quod maximē mihi placet:

conclāve pūniceum, quod colōre pūniceō nōn
est pictum, sed traditur sic vocārī quia

conciliātōrēs dogis illō locō
vestēs pūniceās gerēbant.

Hoc solum efficit ut hoc palātium
totī mundī optimum sit,

nam nūllum aliud palātium mihi nōtum
conclāve habet speciāliter

ad convīvia concordātārum
synthesium dormitōriārum.

Ahem,

“Magnus rēx Britānnōrum
auditōrium petit cum dogē,

prīmum autem dēsīderat potiōnem
socolātae et ingentissimum cervīcal,

ut magnus rēx arma adversus rēgem Gallōrum sūmat,

ut eius vultuī molestō alapam det
atque capillōs superbōs turbet.”

Ēventum saltem bis factum, ut opīnor.

Praeter diaetās dogis, palātum omne
officium pūblicum cogitābile continēbat:

Maius Concilium, senātum, concilium decemvirōrum,
concilium dogis, ātrium suffragiī,

cūriās, officīnās reī peregrīnae, officīnam classis

—tota machina cīvilis reīpūblicae erat!

Profectō “palātium dūcāle” vocātur
quia doge ibi habitābat,

sed rē vērā hoc erat palātium reīpūblicae,

alia īnversiō pulchra historiae Venetiae
quae oblocūtiō est sed omnīnō quadrat.

Equidem quōque amō quod in omnī parte
tam Venetiānum est.

Historia aedificiī historiae reīpūblicae
ipsae coniuncta est rē polīticā, artibus,

et—conspicuē omissa—rē mīlitāriā.

Praeterhāc, una ex ecclēsiīs historiae
mundī celeberrimīs, basilica Sanctī Marcī,

modo ibi stat!

Duās tantum eius mentiōnēs fēcī, et in dīmidiō
omnium imāginum est quās vōbis ostendī!

Vērē sit ala palātium septentriōnālis!

Itaque, omnia illa ad loquendum:

fēlicēs nūptiās carissimae uxōrī meae Cyan,
tē hūc dūcere aliquō diē expectāre nequeō.

Grātiās vōbīs agō prō spectandō!

Ecce ingeniōsum vafrumque consilium meum:

sī novās seriēs excōgitāre perrēxerō,
validās et iūstificābilēs ratiōnēs habēbō

ad Venetiam et Flōrentiam rursus dissertandās.

Ēn, pelliculam speciāliter dē duomō nōndum fēcī,

sed NUNC iānua patet.

Itaque cursum futūrum observēmus,
et vōs vidēbō in pelliculā proximā.