Co oznacza bycie uchodźcą? - Benedetta Berti i Evelien Borgman

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/what-does-it-mean-to-be-a-refugee-benedetta-berti-and-evelien-borgman

Około 60 milionów ludzi na całym świecie musiało opuścić dom z powodu wojny, przemocy i prześladowań. Większość z nich zostaje przesiedleńcami, czyli po ucieczce z domu pozostaje w swoim kraju. Inni, tak zwani uchodźcy, szukają schronienia poza granicami państwa. Co tak naprawdę oznacza to określenie? Wyjaśnią to Benedetta Berti i Evelien Borgman.

Lekcja: Benedetta Berti i Evelien Borgman, animacja: TED-Ed.

Na świecie

jest około 60 milionów ludzi,
którzy w ucieczce przed wojną,

przemocą i prześladowaniami
musieli opuścić domy.

Większość z nich to
przesiedleńcy wewnętrzni,

co oznacza, że opuścili domy,
ale nadal znajdują się w swoim kraju.

Pozostali przekroczyli granicę
i szukają schronienia w innych państwach.

Powszechnie nazywani są oni uchodźcami.

Ale co dokładnie oznacza to określenie?

Zjawisko uchodźstwa
znane jest od tysiącleci,

ale jego współczesną definicję
przyjęto w Konwencji ONZ

dotyczącej statusu uchodźców z 1951 roku

w odpowiedzi na masowe prześladowania
i przesiedlenia po II wojnie światowej.

Określa się w niej uchodźcę jako osobę
przebywającą poza krajem obywatelstwa,

która nie może powrócić do niego

z powodu uzasadnionych obaw
o możliwość prześladowania.

Prześladowanie może dotyczyć
rasy, religii, obywatelstwa,

przynależności do danej grupy społecznej
lub poglądów politycznych

i często związane jest z wojną i przemocą.

Obecnie około połowa uchodźców
na świecie to dzieci,

a część z nich nie znajduje się
pod opieką dorosłych,

przez co jest szczególnie narażona
na przymusowa pracę

lub wykorzystywanie seksualne.

Każdy z uchodźców ma własną historię,

a wielu przeżyło niebezpieczne podróże
o niepewnych skutkach.

Zanim omówimy,
co pociąga za sobą taka tułaczka,

wyjaśnijmy pewną kwestię.

Zdarzają się nieporozumienia
dotyczące różnic między definicjami

"migranta" a "uchodźcy".

"Migrant" zwykle oznacza osobę,
która opuszcza swój kraj

z powodów niezwiązanych z prześladowaniem,

jak chęć poprawy sytuacji ekonomicznej

lub opuszczenie obszarów
dotkniętych suszą.

Wielu ludzi na świecie
zostało przesiedlonych

z powodu klęsk żywiołowych,

niedostatku żywności

lub podobnych przeciwności losu,

ale prawo międzynarodowe,
słusznie czy niesłusznie,

określa mianem uchodźców jedynie osoby
uciekające przed konfliktami i przemocą.

Co się zatem dzieje,
kiedy ktoś ucieka z kraju?

Większość wędrówek uchodźców
jest długa i ryzykowna,

z ograniczonym dostępem
do schronienia, wody czy pożywienia.

Ponieważ opuszczenie domu bywa
nagłe i niespodziewane,

dobytek może być porzucony

i uciekinierzy często nie mają
dokumentów, np. wiz,

niezbędnych do dostania się do samolotu
i legalnego wjazdu do innych krajów.

Od podróżowania standardowymi drogami
mogą też ich powstrzymywać

przyczyny finansowe lub polityczne.

Oznacza to, że zwykle mają do dyspozycji
jedynie drogę lądową lub morską

i mogą być zmuszeni
powierzyć życie przemytnikom,

aby pomogli im
przedostać się przez granicę.

Podczas gdy niektórzy
szukają schronienia wraz z rodzinami,

inni próbują przedostać się samotnie
i pozostawiają bliskich

w nadziei na późniejsze połączenie.

Rozstanie bywa traumatyczne i długotrwałe.

Ponad połowa uchodźców na świecie
przebywa w miastach,

czasem jednak pierwszym przystankiem
po ucieczce jest obóz dla uchodźców,

zwykle prowadzony przez Komisję ONZ
ds. Uchodźców lub lokalne rządy.

Obozy dla uchodźców
w założeniu są tymczasowe

i zapewniają krótkotrwałe schronienie
do czasu, kiedy uchodźca może

bezpiecznie wrócić do domu,
zaaklimatyzować w kraju przyjmującym

lub przenieść do innego kraju.

Jednak często możliwości przesiedlenia
lub stałej integracji są ograniczone.

Ogromna liczba uchodźców
musi zostawać w obozach latami,

a nawet dziesiątkami lat.

Pierwszym krokiem prawnym
w nowym kraju jest dla przesiedleńca

wystąpienie z wnioskiem o azyl.

Będąc osobą starającą się o azyl,

oficjalnie nie jest uchodźcą,
dopóki wniosek nie zostanie zatwierdzony.

Choć kraje raczej zgadzają się
co do definicji uchodźcy,

każdy kraj przyjmujący odpowiada
za rozpatrywanie wniosków o azyl

i decyzję, czy wnioskodawcom
należy się status uchodźcy.

Wytyczne poszczególnych państw
mogą się od siebie znacznie różnić.

Kraje przyjmujące mają
obowiązki względem osób,

którym przyznano status uchodźcy,

jak gwarancja minimalnych norm
traktowania i brak dyskryminacji.

Jedno z głównych zobowiązań stanowi
zasada non-refoulment,

która zapobiega wydalaniu ludzi do krajów,

w których ich życiu i wolności
grozi niebezpieczeństwo.

W rzeczywistości jednak uchodźcy
często padają ofiarami

niekonsekwentnego
i dyskryminującego traktowania.

Coraz częściej muszą odbudować życie,
stawiając czoła ksenofobii

i rasizmowi.

Niezwykle często nie pozwala się im
także na podjęcie pracy,

są więc w pełni zależni
od pomocy humanitarnej.

Co więcej, z powodu braku dofinansowania
programów edukacyjnych

ogromna liczba dzieci-uchodźców
nie chodzi do szkoły.

Jeśli prześledzicie
historię własnych rodzin,

odkryjecie być może, że w którymś momencie

wasi przodkowie musieli opuścić domy,

uciekając przed wojną
albo dyskryminacją i prześladowaniami.

Dobrze byłoby pamiętać ich historie,

kiedy obecnie słyszymy
o przesiedlanych uchodźcach,

szukających nowego domu.