WEBVTT

00:00:07.465 --> 00:00:08.580
Na świecie

00:00:08.580 --> 00:00:13.246
jest około 60 milionów ludzi,
którzy w ucieczce przed wojną,

00:00:13.246 --> 00:00:16.561
przemocą i prześladowaniami
musieli opuścić domy.

00:00:16.561 --> 00:00:20.818
Większość z nich to
przesiedleńcy wewnętrzni,

00:00:20.818 --> 00:00:25.884
co oznacza, że opuścili domy,
ale nadal znajdują się w swoim kraju.

00:00:25.884 --> 00:00:31.028
Pozostali przekroczyli granicę
i szukają schronienia w innych państwach.

00:00:31.028 --> 00:00:33.818
Powszechnie nazywani są oni uchodźcami.

00:00:33.818 --> 00:00:37.253
Ale co dokładnie oznacza to określenie?

00:00:37.253 --> 00:00:39.973
Zjawisko uchodźstwa
znane jest od tysiącleci,

00:00:39.973 --> 00:00:44.720
ale jego współczesną definicję
przyjęto w Konwencji ONZ

00:00:44.720 --> 00:00:46.808
dotyczącej statusu uchodźców z 1951 roku

00:00:46.808 --> 00:00:52.433
w odpowiedzi na masowe prześladowania
i przesiedlenia po II wojnie światowej.

00:00:52.433 --> 00:00:57.036
Określa się w niej uchodźcę jako osobę
przebywającą poza krajem obywatelstwa,

00:00:57.036 --> 00:00:59.852
która nie może powrócić do niego

00:00:59.852 --> 00:01:03.751
z powodu uzasadnionych obaw
o możliwość prześladowania.

00:01:03.751 --> 00:01:08.753
Prześladowanie może dotyczyć
rasy, religii, obywatelstwa,

00:01:08.753 --> 00:01:12.882
przynależności do danej grupy społecznej
lub poglądów politycznych

00:01:12.882 --> 00:01:16.964
i często związane jest z wojną i przemocą.

00:01:16.964 --> 00:01:20.847
Obecnie około połowa uchodźców
na świecie to dzieci,

00:01:20.847 --> 00:01:23.441
a część z nich nie znajduje się
pod opieką dorosłych,

00:01:23.441 --> 00:01:27.092
przez co jest szczególnie narażona
na przymusowa pracę

00:01:27.092 --> 00:01:29.845
lub wykorzystywanie seksualne.

00:01:29.845 --> 00:01:31.966
Każdy z uchodźców ma własną historię,

00:01:31.966 --> 00:01:36.811
a wielu przeżyło niebezpieczne podróże
o niepewnych skutkach.

00:01:36.811 --> 00:01:39.280
Zanim omówimy,
co pociąga za sobą taka tułaczka,

00:01:39.280 --> 00:01:40.907
wyjaśnijmy pewną kwestię.

00:01:40.907 --> 00:01:44.222
Zdarzają się nieporozumienia
dotyczące różnic między definicjami

00:01:44.222 --> 00:01:46.570
"migranta" a "uchodźcy".

00:01:46.570 --> 00:01:50.062
"Migrant" zwykle oznacza osobę,
która opuszcza swój kraj

00:01:50.062 --> 00:01:52.849
z powodów niezwiązanych z prześladowaniem,

00:01:52.849 --> 00:01:55.498
jak chęć poprawy sytuacji ekonomicznej

00:01:55.498 --> 00:02:00.127
lub opuszczenie obszarów
dotkniętych suszą.

00:02:00.127 --> 00:02:03.309
Wielu ludzi na świecie
zostało przesiedlonych

00:02:03.309 --> 00:02:05.060
z powodu klęsk żywiołowych,

00:02:05.060 --> 00:02:06.624
niedostatku żywności

00:02:06.624 --> 00:02:08.286
lub podobnych przeciwności losu,

00:02:08.286 --> 00:02:10.714
ale prawo międzynarodowe,
słusznie czy niesłusznie,

00:02:10.714 --> 00:02:16.876
określa mianem uchodźców jedynie osoby
uciekające przed konfliktami i przemocą.

00:02:16.876 --> 00:02:21.218
Co się zatem dzieje,
kiedy ktoś ucieka z kraju?

00:02:21.218 --> 00:02:24.470
Większość wędrówek uchodźców
jest długa i ryzykowna,

00:02:24.470 --> 00:02:28.215
z ograniczonym dostępem
do schronienia, wody czy pożywienia.

00:02:28.215 --> 00:02:30.934
Ponieważ opuszczenie domu bywa
nagłe i niespodziewane,

00:02:30.934 --> 00:02:33.102
dobytek może być porzucony

00:02:33.102 --> 00:02:37.876
i uciekinierzy często nie mają
dokumentów, np. wiz,

00:02:37.876 --> 00:02:42.631
niezbędnych do dostania się do samolotu
i legalnego wjazdu do innych krajów.

00:02:42.631 --> 00:02:46.410
Od podróżowania standardowymi drogami
mogą też ich powstrzymywać

00:02:46.410 --> 00:02:48.190
przyczyny finansowe lub polityczne.

00:02:48.190 --> 00:02:51.813
Oznacza to, że zwykle mają do dyspozycji
jedynie drogę lądową lub morską

00:02:51.813 --> 00:02:54.760
i mogą być zmuszeni
powierzyć życie przemytnikom,

00:02:54.760 --> 00:02:57.164
aby pomogli im
przedostać się przez granicę.

00:02:57.164 --> 00:03:00.033
Podczas gdy niektórzy
szukają schronienia wraz z rodzinami,

00:03:00.033 --> 00:03:03.973
inni próbują przedostać się samotnie
i pozostawiają bliskich

00:03:03.973 --> 00:03:06.847
w nadziei na późniejsze połączenie.

00:03:06.847 --> 00:03:10.190
Rozstanie bywa traumatyczne i długotrwałe.

00:03:10.190 --> 00:03:13.880
Ponad połowa uchodźców na świecie
przebywa w miastach,

00:03:13.880 --> 00:03:18.465
czasem jednak pierwszym przystankiem
po ucieczce jest obóz dla uchodźców,

00:03:18.465 --> 00:03:23.414
zwykle prowadzony przez Komisję ONZ
ds. Uchodźców lub lokalne rządy.

00:03:23.414 --> 00:03:26.757
Obozy dla uchodźców
w założeniu są tymczasowe

00:03:26.757 --> 00:03:30.229
i zapewniają krótkotrwałe schronienie
do czasu, kiedy uchodźca może

00:03:30.229 --> 00:03:33.476
bezpiecznie wrócić do domu,
zaaklimatyzować w kraju przyjmującym

00:03:33.476 --> 00:03:35.138
lub przenieść do innego kraju.

00:03:35.138 --> 00:03:39.762
Jednak często możliwości przesiedlenia
lub stałej integracji są ograniczone.

00:03:39.762 --> 00:03:44.284
Ogromna liczba uchodźców
musi zostawać w obozach latami,

00:03:44.284 --> 00:03:47.440
a nawet dziesiątkami lat.

00:03:47.440 --> 00:03:51.106
Pierwszym krokiem prawnym
w nowym kraju jest dla przesiedleńca

00:03:51.106 --> 00:03:53.135
wystąpienie z wnioskiem o azyl.

00:03:53.135 --> 00:03:56.067
Będąc osobą starającą się o azyl,

00:03:56.067 --> 00:04:01.472
oficjalnie nie jest uchodźcą,
dopóki wniosek nie zostanie zatwierdzony.

00:04:01.472 --> 00:04:04.943
Choć kraje raczej zgadzają się
co do definicji uchodźcy,

00:04:04.943 --> 00:04:09.683
każdy kraj przyjmujący odpowiada
za rozpatrywanie wniosków o azyl

00:04:09.683 --> 00:04:13.816
i decyzję, czy wnioskodawcom
należy się status uchodźcy.

00:04:13.816 --> 00:04:17.355
Wytyczne poszczególnych państw
mogą się od siebie znacznie różnić.

00:04:17.355 --> 00:04:19.820
Kraje przyjmujące mają
obowiązki względem osób,

00:04:19.820 --> 00:04:22.618
którym przyznano status uchodźcy,

00:04:22.618 --> 00:04:27.874
jak gwarancja minimalnych norm
traktowania i brak dyskryminacji.

00:04:27.874 --> 00:04:31.891
Jedno z głównych zobowiązań stanowi
zasada non-refoulment,

00:04:31.891 --> 00:04:35.139
która zapobiega wydalaniu ludzi do krajów,

00:04:35.139 --> 00:04:38.723
w których ich życiu i wolności
grozi niebezpieczeństwo.

00:04:38.723 --> 00:04:41.881
W rzeczywistości jednak uchodźcy
często padają ofiarami

00:04:41.881 --> 00:04:45.378
niekonsekwentnego
i dyskryminującego traktowania.

00:04:45.378 --> 00:04:49.376
Coraz częściej muszą odbudować życie,
stawiając czoła ksenofobii

00:04:49.376 --> 00:04:50.974
i rasizmowi.

00:04:50.974 --> 00:04:54.192
Niezwykle często nie pozwala się im
także na podjęcie pracy,

00:04:54.192 --> 00:04:57.135
są więc w pełni zależni
od pomocy humanitarnej.

00:04:57.135 --> 00:05:01.135
Co więcej, z powodu braku dofinansowania
programów edukacyjnych

00:05:01.135 --> 00:05:04.845
ogromna liczba dzieci-uchodźców
nie chodzi do szkoły.

00:05:04.845 --> 00:05:07.434
Jeśli prześledzicie
historię własnych rodzin,

00:05:07.434 --> 00:05:11.061
odkryjecie być może, że w którymś momencie

00:05:11.061 --> 00:05:13.878
wasi przodkowie musieli opuścić domy,

00:05:13.878 --> 00:05:19.246
uciekając przed wojną
albo dyskryminacją i prześladowaniami.

00:05:19.246 --> 00:05:22.569
Dobrze byłoby pamiętać ich historie,

00:05:22.569 --> 00:05:25.594
kiedy obecnie słyszymy
o przesiedlanych uchodźcach,

00:05:25.594 --> 00:05:28.307
szukających nowego domu.