Return to Video

Frankenstein'ı Okumak İçin Bilmeniz Gereken Her Şey

  • 0:07 - 0:13
    1815'te Tambora Yanardağı'nın patlaması
    bazı yerleri karanlığa mahkûm etti
  • 0:13 - 0:18
    ve "Yazsız Yıl" olarak bilinen kasvetli
    dönemin başlangıcı oldu.
  • 0:18 - 0:22
    Bu nedenle Mary ve Percy Shelly,
    Lord Byron'ın Ceneve Gölü'ndeki evine
  • 0:22 - 0:23
    gittiklerinde
  • 0:23 - 0:26
    zamanlarının çoğunu evde geçirdiler.
  • 0:26 - 0:31
    Byron, eğlenmek için arkadaşlarına
    bir yarışma önerisinde bulundu:
  • 0:31 - 0:34
    Kim en korkutucu
    hayalet hikâyesini yazabilirdi?
  • 0:34 - 0:38
    Bu, 18 yaşındaki Mary'ye ilham verdi.
  • 0:38 - 0:43
    İlerleyen birkaç ay içinde Frankenstein'ın
    hikâyesini yazdı.
  • 0:43 - 0:46
    Frankenstein genelde yeşil ve
    hırıldayan bir figür olarak betimlense de
  • 0:46 - 0:49
    Mary Shelly'nin canavarı böyle değil.
  • 0:49 - 0:54
    Aslında, kitaptaki canavar isimsizdir.
    Frankenstein adı canavarın yaratıcısı olan
  • 0:54 - 0:56
    Dr. Victor Frankenstein'a aittir.
  • 0:56 - 1:00
    Yaratıcı ve canavar arasındaki çekişme
    o kadar gergindir ki
  • 1:00 - 1:03
    kolektif bilinçaltımızda ikisi
    birbirine girmiştir.
  • 1:03 - 1:06
    Orijinal metni okumadan önce
  • 1:06 - 1:10
    Frankenstein ve sahip olduğu pek çok
    anlam ile ilgili
  • 1:10 - 1:13
    bilmenizin yararlı olabileceği
    pek çok şey vardır.
  • 1:13 - 1:17
    Kitap, Dr. Frankenstein'ın
    yaşamı kontrol etme konusundaki
  • 1:17 - 1:19
    sonuçsuz çabalarını anlatıyor.
  • 1:19 - 1:22
    Dr. Frankenstein ceset parçalarını
    birleştirerek canavarı yaratır
  • 1:22 - 1:25
    ve ona elektrik vererek bilinçli
    bir varlığa dönüştürür.
  • 1:25 - 1:31
    Fakat ortaya çıkan şeyden korkar ve kaçar.
  • 1:31 - 1:34
    Zaman ve mekân canavarı
    uzaklaştırmak için yeterli değildir,
  • 1:34 - 1:39
    bu yüzden yaratan ve canavar arasında
    korkutucu bir kovalamaca başlar.
  • 1:39 - 1:41
    Shelly, romanın alt başlığına
  • 1:41 - 1:43
    "Modern Prometheus" adını vererek,
  • 1:43 - 1:46
    Yunan mitolojisindeki Titan
    Prometheus'a bir atıfta bulunmuştur.
  • 1:46 - 1:50
    Prometheus, Tanrılardan ateşi çalarak
    insanlara vermiştir.
  • 1:50 - 1:52
    Böylece insanlar bilgi
    ve güce sahip oldular.
  • 1:52 - 1:55
    Ama Prometheus,
    Tanrıların ateşini çaldığı için
  • 1:55 - 2:00
    bir taşa zincirlendi ve sonsuza kadar
    akbabalar tarafından yendi.
  • 2:00 - 2:04
    Prometheus'un hikâyesi, 18. yüzyılda
    Romantik Dönem edebiyatında
  • 2:04 - 2:06
    yeniden ortaya çıktı.
  • 2:06 - 2:07
    Mary, Romantizm akımının
  • 2:07 - 2:11
    doğa, duygular ve sanatın
    sadeliğine dair görüşlerini paylaşan
  • 2:11 - 2:13
    önemli bir yazardı.
  • 2:13 - 2:16
    Mary, Frankenstein'ı
    yayınladıktan iki yıl sonra
  • 2:16 - 2:20
    Percy, "Bağları Çözülen Prometheus" adlı
    lirik dramasında hikâyeyi
  • 2:20 - 2:22
    yeniden yorumladı.
  • 2:22 - 2:24
    Romantikler bu mitolojik göndermelerle
  • 2:24 - 2:29
    Antik Dünya'nın, modern çağlara kıyasla
    ne kadar saf olduğunu vurguladılar
  • 2:29 - 2:31
    ve genellikle bilime şüpheyle yaklaştılar.
  • 2:31 - 2:35
    Frankenstein, insanları
    yapay zekâya karşı uyaran
  • 2:35 - 2:36
    ilk hikâyelerden biridir.
  • 2:36 - 2:40
    Romandaki korku ögesi
    doğaüstü güçler değil;
  • 2:40 - 2:42
    bir laboratuvarda yapılan canavardı.
  • 2:42 - 2:45
    Ayrıca, romanda gotik ögeler de
    bulunmaktaydı.
  • 2:45 - 2:48
    Gotik Edebiyatın karakteristik
    özellikleri tedirginlik,
  • 2:48 - 2:49
    ürkütücü bir mekân,
  • 2:49 - 2:51
    grotesk
  • 2:51 - 2:53
    ve unutulma korkusudur.
  • 2:53 - 2:56
    Bunların hepsi Frankenstein'da
    görülebilir.
  • 2:56 - 2:59
    Kitaptaki korku ögesini etkileyen
    bir diğer şey,
  • 2:59 - 3:03
    Mary'nin hayatındaki travmalardır.
  • 3:03 - 3:10
    1797'de doğan Mary, William Godwin ve
    Mary Wollstonecraft'ın kızıydı.
  • 3:10 - 3:12
    İkisi de önemli radikal düşünürlerdi.
  • 3:12 - 3:16
    Annesinin kitabı olan
    "Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi"
  • 3:16 - 3:18
    feminizmde önemli bir yere sahiptir.
  • 3:18 - 3:23
    Annesi, Mary'nin doğumu sırasında yaşanan
    sorunlar nedeniyle öldü.
  • 3:23 - 3:25
    Mary, annesinin ölümünden çok etkilendi
  • 3:25 - 3:29
    ve kendisi de hamileliklerinde
    sorunlar yaşadı.
  • 3:29 - 3:33
    16 yaşında Percy ile kaçtıktan
    sonra hamile kaldı.
  • 3:33 - 3:36
    Fakat bebek doğduktan
    kısa süre sonra öldü.
  • 3:36 - 3:40
    4 kere daha hamile kalan Mary'nin
    yalnızca bir çocuğu sağ kaldı.
  • 3:40 - 3:43
    Bazı eleştirmenler bu trajedinin
    Frankenstein'daki temaları
  • 3:43 - 3:45
    etkilediğini ileri sürüyor.
  • 3:45 - 3:48
    Shelly, doğumu hem yaratıcı
    hem de yıkıcı olarak betimliyor
  • 3:48 - 3:53
    ve canavarı yaşamın doğal döngüsünün
    biçimsiz bir aynası olarak gösteriyor.
  • 3:53 - 3:58
    Canavar, zafer arayışı içindeki
    Dr. Frankenstein'ın doğayı bozmasının
  • 3:58 - 4:00
    somut hâlidir.
  • 4:00 - 4:04
    Bu onun ölümcül hatasıdır.
  • 4:04 - 4:06
    Tanrı kompleksinin en belirgin olduğu yer
  • 4:06 - 4:09
    "Yaşam ve ölüm bana her
    şeyden önce, aşmam gereken
  • 4:09 - 4:11
    hayali bir sınır gibi görünüyordu.
  • 4:11 - 4:16
    Sonra da karanlık dünyamıza
    bir ışık seli yağdıracaktım." cümlesidir.
  • 4:16 - 4:18
    Büyüleyici bir şey yapmış
    olmasına rağmen
  • 4:18 - 4:22
    kendi ahlaki görüşüyle ateşle oynadı.
  • 4:22 - 4:24
    Ve bu kararının etkileri tüm
    kitapta görülebilir.
  • 4:24 - 4:30
    Kitap aydınlık ve karanlığın arasındaki
    farka ve ateşe birçok atıfta bulunuyor.
  • 4:30 - 4:35
    Bu yalnızca Prometheus'un ateşinin
    kıvılcımını değil,
  • 4:35 - 4:38
    aynı zamanda hayatın karanlık yönünü
    ortaya çıkaran fikirlerin gücünü de
  • 4:38 - 4:39
    sembolize ediyor.
Title:
Frankenstein'ı Okumak İçin Bilmeniz Gereken Her Şey
Description:

Tüm dersi izleyin: http://ed.ted.com/lessons/everything-you-need-to-know-to-read-mary-shelley-s-frankenstein-iseult-gillespie

1815'te Lord Byron, Ceneva Gölü'ndeki evinde ağırladığı misafirlerine bir yarışma önerisinde bulundu: Kim en korkutucu hayalet hikayesini
yazabilirdi? Bu soru 18 yaşındaki Mary Shelly'ye ilham verdi. Mary, ilerleyen birkaç ay içinde Frankenstein'ın hikayesini yazdı. Iseult Gillespie, Mary Shelly'nin klasik romanını okumak için bilmeniz gereken her şeyi anlatıyor.

Ders: Iseult Gillespie
Animasyon: Silvia Prietov
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:02

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.