WEBVTT

00:00:07.021 --> 00:00:12.691
1815'te Tambora Yanardağı'nın patlaması 
bazı yerleri karanlığa mahkûm etti

00:00:12.691 --> 00:00:17.860
ve "Yazsız Yıl" olarak bilinen kasvetli 
dönemin başlangıcı oldu.

00:00:17.860 --> 00:00:22.311
Bu nedenle Mary ve Percy Shelly,
Lord Byron'ın Ceneve Gölü'ndeki evine

00:00:22.311 --> 00:00:23.401
gittiklerinde

00:00:23.401 --> 00:00:26.192
zamanlarının çoğunu evde geçirdiler.

00:00:26.192 --> 00:00:30.621
Byron, eğlenmek için arkadaşlarına
bir yarışma önerisinde bulundu:

00:00:30.621 --> 00:00:34.331
Kim en korkutucu
hayalet hikâyesini yazabilirdi?

00:00:34.331 --> 00:00:37.730
Bu, 18 yaşındaki Mary'ye ilham verdi.

00:00:37.730 --> 00:00:42.603
İlerleyen birkaç ay içinde Frankenstein'ın
hikâyesini yazdı.

00:00:42.603 --> 00:00:46.172
Frankenstein genelde yeşil ve 
hırıldayan bir figür olarak betimlense de

00:00:46.172 --> 00:00:48.902
Mary Shelly'nin canavarı böyle değil.

00:00:48.902 --> 00:00:53.562
Aslında, kitaptaki canavar isimsizdir.
Frankenstein adı canavarın yaratıcısı olan

00:00:53.562 --> 00:00:56.182
Dr. Victor Frankenstein'a aittir.

00:00:56.182 --> 00:00:59.572
Yaratıcı ve canavar arasındaki çekişme
o kadar gergindir ki

00:00:59.572 --> 00:01:03.345
kolektif bilinçaltımızda ikisi
birbirine girmiştir.

00:01:03.345 --> 00:01:06.024
Orijinal metni okumadan önce

00:01:06.024 --> 00:01:09.959
Frankenstein ve sahip olduğu pek çok
anlam ile ilgili

00:01:09.959 --> 00:01:13.283
bilmenizin yararlı olabileceği 
pek çok şey vardır.

00:01:13.283 --> 00:01:16.536
Kitap, Dr. Frankenstein'ın 
yaşamı kontrol etme konusundaki

00:01:16.536 --> 00:01:18.686
sonuçsuz çabalarını anlatıyor.

00:01:18.686 --> 00:01:22.173
Dr. Frankenstein ceset parçalarını 
birleştirerek canavarı yaratır

00:01:22.173 --> 00:01:25.254
ve ona elektrik vererek bilinçli
bir varlığa dönüştürür.

00:01:25.254 --> 00:01:30.683
Fakat ortaya çıkan şeyden korkar ve kaçar.

00:01:30.683 --> 00:01:34.293
Zaman ve mekân canavarı
uzaklaştırmak için yeterli değildir,

00:01:34.293 --> 00:01:38.578
bu yüzden yaratan ve canavar arasında
korkutucu bir kovalamaca başlar.

00:01:38.578 --> 00:01:41.214
Shelly, romanın alt başlığına

00:01:41.214 --> 00:01:43.153
"Modern Prometheus" adını vererek,

00:01:43.153 --> 00:01:46.285
Yunan mitolojisindeki Titan
Prometheus'a bir atıfta bulunmuştur.

00:01:46.285 --> 00:01:50.073
Prometheus, Tanrılardan ateşi çalarak
insanlara vermiştir.

00:01:50.073 --> 00:01:52.314
Böylece insanlar bilgi
ve güce sahip oldular.

00:01:52.314 --> 00:01:54.534
Ama Prometheus,
Tanrıların ateşini çaldığı için

00:01:54.534 --> 00:02:00.074
bir taşa zincirlendi ve sonsuza kadar 
akbabalar tarafından yendi.

00:02:00.074 --> 00:02:03.754
Prometheus'un hikâyesi, 18. yüzyılda 
Romantik Dönem edebiyatında

00:02:03.754 --> 00:02:05.674
yeniden ortaya çıktı.

00:02:05.674 --> 00:02:07.321
Mary, Romantizm akımının

00:02:07.331 --> 00:02:11.088
doğa, duygular ve sanatın
sadeliğine dair görüşlerini paylaşan

00:02:11.088 --> 00:02:13.380
önemli bir yazardı.

00:02:13.056 --> 00:02:15.744
Mary, Frankenstein'ı 
yayınladıktan iki yıl sonra

00:02:15.744 --> 00:02:19.815
Percy, "Bağları Çözülen Prometheus" adlı
lirik dramasında hikâyeyi

00:02:19.815 --> 00:02:21.905
yeniden yorumladı.

00:02:21.905 --> 00:02:24.395
Romantikler bu mitolojik göndermelerle

00:02:24.395 --> 00:02:28.816
Antik Dünya'nın, modern çağlara kıyasla
ne kadar saf olduğunu vurguladılar

00:02:28.816 --> 00:02:31.405
ve genellikle bilime şüpheyle yaklaştılar.

00:02:31.405 --> 00:02:34.525
Frankenstein, insanları
yapay zekâya karşı uyaran

00:02:34.525 --> 00:02:36.485
ilk hikâyelerden biridir.

00:02:36.485 --> 00:02:39.666
Romandaki korku ögesi 
doğaüstü güçler değil;

00:02:39.666 --> 00:02:41.873
bir laboratuvarda yapılan canavardı.

00:02:41.873 --> 00:02:45.265
Ayrıca, romanda gotik ögeler de 
bulunmaktaydı.

00:02:45.265 --> 00:02:48.155
Gotik Edebiyatın karakteristik 
özellikleri tedirginlik,

00:02:48.155 --> 00:02:49.375
ürkütücü bir mekân,

00:02:49.375 --> 00:02:50.566
grotesk

00:02:50.566 --> 00:02:52.646
ve unutulma korkusudur.

00:02:52.646 --> 00:02:55.976
Bunların hepsi Frankenstein'da 
görülebilir.

00:02:55.976 --> 00:02:59.175
Kitaptaki korku ögesini etkileyen 
bir diğer şey,

00:02:59.175 --> 00:03:03.484
Mary'nin hayatındaki travmalardır.

00:03:03.484 --> 00:03:10.186
1797'de doğan Mary, William Godwin ve
Mary Wollstonecraft'ın kızıydı.

00:03:10.186 --> 00:03:12.415
İkisi de önemli radikal düşünürlerdi.

00:03:12.415 --> 00:03:16.097
Annesinin kitabı olan
"Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi"

00:03:16.097 --> 00:03:18.367
feminizmde önemli bir yere sahiptir.

00:03:18.367 --> 00:03:22.506
Annesi, Mary'nin doğumu sırasında yaşanan
sorunlar nedeniyle öldü.

00:03:22.506 --> 00:03:24.967
Mary, annesinin ölümünden çok etkilendi

00:03:24.967 --> 00:03:28.695
ve kendisi de hamileliklerinde
sorunlar yaşadı.

00:03:28.695 --> 00:03:32.687
16 yaşında Percy ile kaçtıktan
sonra hamile kaldı.

00:03:32.687 --> 00:03:35.958
Fakat bebek doğduktan
kısa süre sonra öldü.

00:03:35.958 --> 00:03:40.426
4 kere daha hamile kalan Mary'nin
yalnızca bir çocuğu sağ kaldı.

00:03:40.426 --> 00:03:43.218
Bazı eleştirmenler bu trajedinin
Frankenstein'daki temaları

00:03:43.218 --> 00:03:44.788
etkilediğini ileri sürüyor.

00:03:44.788 --> 00:03:48.417
Shelly, doğumu hem yaratıcı 
hem de yıkıcı olarak betimliyor

00:03:48.417 --> 00:03:53.316
ve canavarı yaşamın doğal döngüsünün
biçimsiz bir aynası olarak gösteriyor.

00:03:53.326 --> 00:03:58.407
Canavar, zafer arayışı içindeki 
Dr. Frankenstein'ın doğayı bozmasının

00:03:58.407 --> 00:04:00.466
somut hâlidir.

00:04:00.497 --> 00:04:03.967
Bu onun ölümcül hatasıdır.

00:04:03.967 --> 00:04:06.347
Tanrı kompleksinin en belirgin olduğu yer

00:04:06.347 --> 00:04:08.606
"Yaşam ve ölüm bana her 
şeyden önce, aşmam gereken

00:04:08.606 --> 00:04:11.346
hayali bir sınır gibi görünüyordu.

00:04:11.346 --> 00:04:15.898
Sonra da karanlık dünyamıza
bir ışık seli yağdıracaktım." cümlesidir.

00:04:15.898 --> 00:04:18.228
Büyüleyici bir şey yapmış 
olmasına rağmen

00:04:18.228 --> 00:04:22.048
kendi ahlaki görüşüyle ateşle oynadı.

00:04:22.048 --> 00:04:24.496
Ve bu kararının etkileri tüm 
kitapta görülebilir.

00:04:24.496 --> 00:04:30.177
Kitap aydınlık ve karanlığın arasındaki 
farka ve ateşe birçok atıfta bulunuyor.

00:04:30.177 --> 00:04:34.588
Bu yalnızca Prometheus'un ateşinin
kıvılcımını değil,

00:04:34.588 --> 00:04:38.118
aynı zamanda hayatın karanlık yönünü 
ortaya çıkaran fikirlerin gücünü de


NOTE Paragraph

00:04:38.118 --> 00:04:39.364
sembolize ediyor.