Return to Video

Sivrisineklerin vızıldamasının esas nedeni

  • 0:00 - 0:03
    (Sivrisinek vızıldıyor)
  • 0:03 - 0:05
    Greg Gage: sivrisineğin rahatsız
    edici sesini hepimiz duyduk
  • 0:05 - 0:08
    ve o sesi yok etmek için bizi
    hiçbir şey durduramaz.
  • 0:08 - 0:10
    Bu ses bizim için çıldırtıcı olabilse de
  • 0:10 - 0:12
    belki de bu sivrisinekler için müziktir.
  • 0:12 - 0:16
    Sivrisineğin sinir sisteminde neredeyse
    bizdeki kadar işitsel duyu hücresi var.
  • 0:16 - 0:19
    Bu kadar küçük bir bedende
    neden bu kadar çok var
  • 0:19 - 0:21
    ve seslere neden bu kadar
    duyarlı olmak zorundalar?
  • 0:22 - 0:23
    Cevap, aşk.
  • 0:23 - 0:25
    [Kendin Yap Sinirbilimi]
  • 0:25 - 0:27
    (Müzik)
  • 0:27 - 0:30
    Biz insanlar, birbirimizi
    etkilemek için çok şey yaparız.
  • 0:30 - 0:31
    Bazıları bilinçlidir:
  • 0:31 - 0:33
    makyaj yaparız ve güzel
    koktuğumuzdan emin oluruz.
  • 0:33 - 0:35
    Bazıları da bilinçsiz:
  • 0:35 - 0:38
    Farkında olmadan yönünüzü değiştirip
    hoşlandığınız birine yakın oturursunuz.
  • 0:38 - 0:42
    Bunlar kur hareketleridir
    ve birçok hayvanda da vardır.
  • 0:42 - 0:43
    Sivrisinekler de farklı değil.
  • 0:43 - 0:47
    Haley yazını cesurca sivrisinekleri
    dinleyerek geçirdi,
  • 0:47 - 0:48
    gözlemleri sizi şaşırtabilir.
  • 0:48 - 0:52
    Sivrisineklerin şarkılarını nasıl
    yaptıklarını araştırmak istedik.
  • 0:52 - 0:55
    Peki Haley, kanatlarının ritimlerini
    nasıl kaydedebiliriz?
  • 0:55 - 0:57
    Haley Smith: Onları bağlamamız lazım.
  • 0:57 - 1:01
    İlk olarak, onları bir buzdolabında
    ya da buz yatağında uyuştururuz.
  • 1:01 - 1:05
    Sonra onları bir buz petri
    kabına nakleder,
  • 1:05 - 1:07
    daha da uyuşmalarını sağlarız.
  • 1:07 - 1:10
    Daha sonra bir böcek iğnesi alıp
  • 1:10 - 1:15
    ucuna ufak bir damla
    süper yapıştırıcı süreriz.
  • 1:15 - 1:18
    Kanatlarının üzerindeki göğüs kafesine
    denk getirdiğimden emin olmak istiyorum,
  • 1:18 - 1:22
    böylece askıda kaldığında, kanatlarını
    serbestçe hareket ettirebilsin.
  • 1:22 - 1:23
    İşte biri tamam.
  • 1:23 - 1:26
    Erkek sivrisinekleri doğada
    yakalamak gerçekten çok zor
  • 1:26 - 1:30
    çünkü insanlardan etkilenen
    sivrisinekler sadece dişiler.
  • 1:30 - 1:31
    İnsan kanından besleniyorlar.
  • 1:31 - 1:37
    Şimdi onlardan biraz kayıt
    almaya çalışabiliriz.
  • 1:37 - 1:39
    İşte bu onları tuttuğum stant.
  • 1:39 - 1:42
    Bunu mikrofonun hemen üzerine
    yerleştirmeyi seviyorum,
  • 1:42 - 1:44
    böylece duyduğumuz vızıldamayı
    kaydedebiliyorum.
  • 1:44 - 1:47
    Bu ses kanatlarını çok hızlı
    çırpmaları sayesinde oluşuyor.
  • 1:47 - 1:48
    Bu bir erkek.
  • 1:48 - 1:52
    Erkeklerin duyargaları fırça gibi
    hatta tüylü gibi duruyorlar.
  • 1:52 - 1:55
    Çok daha küçükler.
  • 1:55 - 1:58
    GG: 600 hertz civarında uçuyor.
  • 1:58 - 2:00
    Dişi bir sivrisinek deneyebilir miyiz?
  • 2:00 - 2:02
    HS: Tabii, işte.
  • 2:02 - 2:08
    (Sivrisinek daha düşük
    perdeden vızıldıyor)
  • 2:08 - 2:09
    GG: Vay canına.
  • 2:09 - 2:12
    HS: Bu erkeğinkine göre
    çok daha düşük bir frekans.
  • 2:12 - 2:14
    GG: Evet, sesi tamamen farklı geliyor.
  • 2:14 - 2:16
    (Sivrisinek vızıldıyor)
  • 2:16 - 2:18
    (Sivrisinek daha düşük
    perdeden vızıldıyor)
  • 2:19 - 2:21
    Yani bu iki farklı sivrisinek
    oldukları için mi,
  • 2:21 - 2:23
    yoksa biri dişi diğeri
    erkek olduğu için mi?
  • 2:23 - 2:25
    HS: Dişi ve erkek oldukları için.
  • 2:25 - 2:26
    GG: Pekala, haydi bunu doğrulayalım.
  • 2:26 - 2:29
    Bir başka dişi sivrisinek getirir misin?
  • 2:29 - 2:31
    Sesi A sivrisineğine mi
    yoksa B'ye mi benziyor?
  • 2:31 - 2:32
    HS: Evet.
  • 2:32 - 2:34
    (Sivrisinek daha düşük
    perdeden vızıldıyor)
  • 2:34 - 2:36
    Yine sesi erkeğe göre çok daha düşük.
  • 2:36 - 2:37
    GG: Evet, farklı ses çıkıyor.
  • 2:38 - 2:43
    (Sivrisinek daha düşük
    perdeden vızıldıyor)
  • 2:43 - 2:45
    Evet, tam 400.
  • 2:45 - 2:47
    HS: Gerçekten de öyle.
    GG: Gerçekten çok garip.
  • 2:47 - 2:51
    HS: Dişiler çok daha düşük perdede.
    400 hertz civarındalar.
  • 2:51 - 2:53
    HS: Tüm dişiler de onun civarındalar.
  • 2:53 - 2:55
    Erkeklere göre çok daha büyükler,
  • 2:55 - 2:58
    serbest uçuşta kaldıkça kanatlarını
    o kadar fazla çırpmak zorunda değiller.
  • 2:58 - 3:01
    GG: Yani daha geniş kanatları var,
    o yüzden daha yavaş çırpıyorlar.
  • 3:01 - 3:05
    Dikkat ettin mi, tüm dişiler
    kabaca aynı frekansa sahipler.
  • 3:05 - 3:07
    Erkekler de öyle. Bu da biraz ilginç.
  • 3:07 - 3:09
    Bir anlama geliyor olmalı.
  • 3:09 - 3:12
    Erkek ve dişiyi bir araya getirince
    neler olacak, bir bakalım.
  • 3:12 - 3:16
    (Sivrisinekler değişken
    perdelerde vızıldıyor)
  • 3:16 - 3:19
    HS: Onları aynı duyu menziline koyunca
  • 3:19 - 3:21
    fark ettim ki sanki
    tonlarını değiştiriyorlar.
  • 3:21 - 3:24
    Biraz daha donuk gibi.
  • 3:24 - 3:25
    (Sivrisinekler vızıldıyor)
  • 3:25 - 3:29
    Onları tekrar spektogramıma koyduğumda
  • 3:29 - 3:31
    aynı tonda buluşuyorlar.
  • 3:31 - 3:33
    GG: Tamam, duralım.
  • 3:33 - 3:35
    Erkekler ve dişiler düet yapıyorlar,
  • 3:35 - 3:39
    yani ortak bir tonda ses çıkarmak için
    kanatlarını ayarlıyorlar.
  • 3:39 - 3:41
    Erkek yukarıda fa'dan şarkı söylüyor
  • 3:41 - 3:44
    aşağıda da dişi re'den şarkı söylüyor,
  • 3:44 - 3:45
    bir araya geldiklerinde
  • 3:45 - 3:49
    diyorsun ki kanatlarının
    frekanslarını değiştirip
  • 3:49 - 3:50
    aynı seviyeye getiriyorlar?
  • 3:50 - 3:53
    HS: Evet, kesinlikle.
    GG: Bir nevi düet yapıyorlar.
  • 3:53 - 3:58
    (Sivrisinekler kademeli olarak
    aynı perdeye geliyorlar)
  • 3:58 - 3:59
    HS: Birbirleriyle iletişim kurup
  • 3:59 - 4:02
    potansiyel bir eş bulduklarını
    birbirlerine belli ediyorlar.
  • 4:02 - 4:04
    GG: Yani bir başka deyişle,
  • 4:04 - 4:07
    dişi, düetine en iyi eşlik eden
    erkeği seçme eğiliminde.
  • 4:07 - 4:09
    Araştırmalar gösterdi ki,
    dişi eğer hamileyse
  • 4:09 - 4:10
    hiçbir zahmete girmiyor.
  • 4:11 - 4:13
    Sivrisineğin eşleşme
    davranışını anlayabilirsek
  • 4:13 - 4:17
    doğada bunu durdurup,
    sıtma gibi hastalıkları önleyebiliriz.
  • 4:17 - 4:21
    Şimdilik bir daha sivrisinek
    vızıldaması duyduğunuzda,
  • 4:21 - 4:25
    durun ve onun aşık
    olabileceğini hatırlayın,
  • 4:25 - 4:26
    belki de şarkısını söylüyordur,
  • 4:26 - 4:28
    mükemmel eşini arıyordur.
  • 4:28 - 4:29
    (Sivrisinek vızıldıyor)
  • 4:29 - 4:30
    (Şaplak)
Title:
Sivrisineklerin vızıldamasının esas nedeni
Speaker:
Kendin Yap Sinirbilimi
Description:

Sivrisineğin aşk şarkısı acaba nasıldır? Gözüpek sinirbilimcilerimiz kulağımıza gelen o sinir bozucu vızıldamanın anlamını keşfederken siz de cevabı bulun.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED Series
Duration:
04:46

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.