Học tiếng Đức đã dạy tôi về mối liên kết giữa toán học và thơ ca như thế nào | Harry Baker | TEDxVienna

Trong toán học, chỉ có câu trả lời đúng. Trong thơ ca, không có cái nào sai. Tìm ra cách học một ngoại ngữ, đặc biệt là một ngôn ngữ đầy logic đẹp đẽ như tiếng Đức, dạy nhà vô địch Thế giới cuộc thi Slam Poetry Harry Baker rằng hai điều trên có liên kết với nhau hơn anh tưởng.

Nhà thơ và nhà toán học Harry Baker luôn có một tình yêu với ngôn ngữ, và tác phẩm của ông đã đưa anh đi khắp thế giới và đưa anh tiếp xúc nhiều tiếng nói và ngôn ngữ dùng để diễn tả những tiếng nói đó. Sống ở Đức không có gì khác biệt!

Buổi nói chuyện này đã được thực hiện tại một sự kiện TEDx sử dụng dạng hội nghị TED nhưng được tổ chức độc lập bởi một cộng đồng địa phương. Tìm hiểu thêm tại http://ted.com/tedx

Tôi nộp hồ sơ ngành y vào trường đại học

nhưng lại chuyển qua nghiên cứu toán học

để tôi có nhiều thời gian làm thơ hơn.

(Cười)

Cảm ơn đã cười vào
quyết định của cuộc đời tôi.

(Cười)

(Vỗ tay)

Và ngoài một trong số những
bài thơ đầu tiên tôi viết,

là bài thơ tình về các số nguyên tố,

tôi đã tự bảo rằng hai thứ đó
không liên kết với nhau được.

Tôi thích toán học vì nó luôn chỉ có
một đáp án chắc chắn đúng,

và tôi thích làm thơ vì nó không có
một cái sai nhất định.

Nhưng với tôi, khi tôi chuyển ngành
qua toán học,

tôi được phép lựa chọn học toán
trong một năm ở nước ngoài,

và tôi nghĩ sẽ vui lắm
khi học ở một nước khác

và trải nghiệm nền văn hóa khác.

Nên tôi đã sống và học toán một năm ở Đức,

và tôi cho rằng sẽ rất tuyệt
nếu tôi thử học tiếng Đức

vì tôi nghe nói nó rất phổ biến ở đó.

(Cười)

Khi tôi đến Đức,

khả năng ngôn ngữ của tôi chỉ khoảng:

"Xin chào, tên tôi là Harry.

Tôi nói tiếng Anh.

Bạn có nói tiếng Anh không?"

(Cười)

"Không"
- "Chết tiệt."

(Cười)

Ơn trời là sau một năm, trình độ tiếng
của tôi đã được cải thiện nhẹ,

và tôi muốn chia sẻ vài điều mà tôi
đã học được trong suốt quá trình.

Tôi biết là tôi đang nói về học tiếng Đức

ở một nước nói tiếng Đức,

trong khi mong đợi mọi người
hiểu được tiếng Anh của tôi,

nhưng đừng lo,
"Tiếng Anh của tôi cực kì tốt"

(Cười)

Điều làm tôi chú ý về việc
học ngôn ngữ thứ hai

là trong khi mọi người đều có
một điểm đến chung trong đầu

là hi vọng có thể nói trôi chảy,

thì chúng ta lại đi trên
nhiều con đường khác nhau.

Và để đánh giá tiến độ của quá trình đó

bảng động từ và các bài tập
ngữ pháp được sử dụng,

trong khi nó hữu ích cho vài người,

đối với tôi nó lại không nắm bắt đầy đủ
niềm hưng phấn của việc học ngôn ngữ mới.

Vì vậy tôi bắt đầu thiết lập
những cột mốc riêng

để biết rằng tôi đang tiến bộ.

Đầu tiên là một khi đã có nền tảng,

hãy tin tưởng vào bản năng của bạn.

Tôi nhớ có lần
tôi kể chuyện cho bạn

rằng mọi thứ cuối cùng cũng đã ổn thỏa,

và tôi nhận ra mình đã dùng cụm từ,
"Alles hat geklappt" (Tất cả đã xong)

Tôi không nghĩ tôi đã từng
nghe được cụm từ đó trước đây,

nhưng khi tôi nói nó,
tôi hiểu nó có nghĩa là gì,

vì khi bạn vỗ tay,

hiểu theo nghĩa đen là
hai tay bạn chạm vào với nhau.

Cũng như vậy khi bạn lên kế hoạch
và nó thành công,

nhiều lúc bạn sẽ muốn
cho mình một tràng pháo tay.

Sự khác biệt là khi tôi nói mấy từ này,

tôi biết nó là từ chính xác
để dùng trong ngữ cảnh đó

vì nó nghe rất tự nhiên.

Cho tới thời điểm đó, nếu tôi
không biết từ tiếng Đức nào đó,

tôi sẽ cố gắng nói từ đó bằng tiếng Anh
nhưng với giọng điệu tiếng Đức,

và cố gắng lấp liếm nó đi.

Nhưng làm điều đó thường xuyên
lại làm tôi trông như một "thằng ngu"

(Cười)

Bước thứ hai đối với tôi

là khi bạn bắt đầu mơ
bằng một ngôn ngữ khác.

Rất nhiều người nói về điều này,

như là tất cả nỗ lực của bạn.

Đây là lúc bạn nhận ra
mọi thứ bắt đầu trở nên dễ dàng hơn.

Và giấc mơ đầu tiên của tôi
bằng tiếng Đức,

tôi mơ mình đang học
vài từ vựng mới trong lớp tiếng Đức,

có nghĩa là không chỉ
tiềm thức của tôi có đủ tiếng Đức

để hiểu và mơ về nó,

mà tiềm thức của tôi còn nhận biết được
vài từ tiếng Đức mà tôi chưa hiểu

và cố gắng dạy cho tôi
các từ này khi tôi ngủ.

(Cười)

Tôi thì không cho rằng

đây là phương pháp dễ dàng nhất
để học một thứ tiếng,

nhưng nó khá thú vị vào thời điểm đó.

Bước thứ ba đối với tôi,

và lúc tôi thật sự biết rằng
mọi thứ sẽ ổn,

là khi bạn có thể hiểu hoặc
nói đùa bằng một ngôn ngữ khác.

Tôi cực thích chơi chữ,

Và mỗi lần một người bạn nước ngoài
nào đó của tôi chơi chữ bằng tiếng Anh,

tôi luôn cực kì ấn tượng.

Đến một hôm khi tôi đang nói chuyện
với một anh bạn là nhà thơ người Đức,

và anh ấy đang nói về làm thế nào
để anh ấy có ý tưởng

chúng như những quả cầu tuyết lăn vào nhau
tạo nên một trận tuyết lở của các ý tưởng

Và anh ấy bảo tôi từ tiếng Đức của
"avalanche" (trận tuyết lở) là "Lawine".

Không chần chừ, tôi nói:

"Này, nếu có quá nhiều tuyết
vào tháng ba và tháng năm,

thì nó có được gọi là
"Avril Lawine" không?"

(Cười)

Và anh ấy bảo: "Thật hài hước."

(Cười)

"Cậu nên bỏ cái đó vào bài TEDTalk.

Khán giả sẽ cười hết cho coi."

(Cười)

Tôi nghĩ có thể chơi đùa với
một thứ ngôn ngữ khác

là điều vô cùng thú vị,

và bạn không phải lúc nào cũng
có cơ hội làm điều đó,

đặc biệt là trong bài thi ngữ pháp

vì bạn chẳng được cộng thêm điểm
cho việc chơi chữ đâu.

Điều tôi trải qua chính là thứ tôi
đã từng trải nghiệm trước đó

điều mà ở trường tôi và kình địch toán học
cũng là bạn thân của tôi Luke

hay gọi là "đột nhiên mọt sách"

Đây là cảm giác

khi bạn hiểu được một khái niệm,

hay khi bạn có thể giải quyết được vấn đề
một cách đặc biệt gọn gàng.

Đây là cảm giác mà sau này khi
bắt đầu viết thơ tôi cảm nhận được,

dù là khi từ ngữ chỉ dường như
mới được sắp xếp,

hay là khi nó bắt thành
một vần điệu hết sức êm tai,

hoặc có khi chỉ là lúc nghĩ tới
một trò chơi chữ kì cục.

Đối với tôi, sự khác biệt là

khi tôi đưa nó vào
những cuộc đối thoại hằng ngày,

mặc cho nỗi sợ người trước mặt
sẽ không hiểu mình,

hay chỉ hiểu chút ít
những gì người ta đang nói đến.

Ghép các câu nói đơn giản lại với nhau

trở nên giống như giải
những phương trình nhỏ.

Nó liên quan tới xác định dạng
và sự chi tiết

mà tôi cực thích trong toán,

và nó kết hợp với sự sáng tạo và
khả năng tư duy theo nhiều hướng khác biệt

của thơ ca mà tôi rất tâm đắc.

Nó kết hợp cả hai cái lại theo cách
tôi chưa từng nghĩ đến trước đây.

Và trên nhiều phương diện,
tiếng Đức khá logic và toán học.

Tôi nhớ từng hỏi mấy bạn cùng phòng
ấm đun nước trong tiếng Đức là gì?

Tôi hỏi: "Mấy bạn gọi cái thứ
để đun nước là gì?"

Và họ trả lời: "Das ist ein Wasserkocher."
(Nó là đồ đun nước)

(Cười)

Và với tôi nó hoàn toàn hợp lí,

và những khoảng khắc như thế

(Cười)

tôi cực kì phấn khích.

Tôi nhớ khi tôi tìm hiểu ra,

chạy về nhà và nói với họ rằng
"bao tay" trong tiếng Đức là "Handschuh"

vì nó giống một chiếc giày nhỏ
mà bạn đeo vào tay.

(Cười)

Và tôi đã quá kinh ngạc luôn.

Và họ nói,

(Cười)

"Sao bạn phấn khích
vì đôi bao tay quá vậy?"

(Cười)

Tôi nghĩ đến một danh sách
toàn những từ tôi yêu thích.

Từ tôi yêu thích tuyệt đối là

Tôi học trong Tiếng Đức
"con rùa" là "Schildkröte",

như kiểu một cái "lá chắn cóc"

Và khi tôi biết được điều đó,

tôi lập tức tra xem "con ốc sên" là gì,

vì tôi mong là nó sẽ giống giống
như kiểu "lá chắn giun".

(Cười)

Hóa ra "con ốc sên"
trong tiếng Đức là "Schnecke"

nhưng từ "con sên" trong tiếng Đức
thì lại là "Nacktschnecke",

(Cười)

vì nó giống một con ốc sên trần truồng.

(Cười)

Và tôi nghĩ nó quá tuyệt vời.

(Cười)

Và bạn cùng nhà hỏi: "Sao bạn lại mang
mấy con ốc sên này về nhà?"

(Cười)

Ở mặt nào đó, việc gắn kết các từ
lại với nhau thế này khá nên thơ.

Tôi nhớ khi học được "mống mắt"
trong tiếng Đức là "Regenbogenhaut",

dịch ra là "da của cầu vồng",

tôi cho rằng nó khá đẹp đẽ và nên thơ

và vẫn luôn có
ý nghĩa logic kì lạ.

Tương tự, tôi biết được "núm vú"
trong tiếng Đức là "Brustwarze",

(Cười)

nghĩa là cái bướu ở ngực,

dù không được đẹp đẽ cho lắm,

(Cười)

(Vỗ tay)

nhưng kì lạ là vẫn mang tính logic.

Thế nên tôi cho rằng sẽ cực hay ho
khi tự tạo ra những từ của riêng mình.

Và chỗ tôi ở, Hannover,
có rất nhiều người Thổ Nhĩ Kì.

Nên có rất nhiều chỗ bán
bánh kebab, döner và thịt viên falafel.

Tôi đã vô cùng hạnh phúc khi biết được
"falafel" trong tiếng Đức vẫn là "Falafel"

(Cười)

Nhưng "cái thìa"
trong tiếng Đức là "Löffel".

Vậy nếu bạn có một cái thìa
chuyên để ăn falafel,

thì bạn sẽ gọi nó là "Falafellöffel".

(Cười)

Nên tôi đã viết
một bài thơ tên "Falafellöffel",

và nó nói về một anh chàng tên Phil.

Bạn có thể đoán nó được làm ra như thế nào

Nó có những câu như kiểu đối đáp,

hoàn toàn bằng tiếng Đức,

nhưng tôi nghĩ các bạn sẽ
dễ hiểu hơn trong ngữ cảnh này

thay vì ở Anh.

"Phil ist voll.

Die Nacht ist gut verlaufen.

Phil sieht ein Geschäft
und er fragt, was sie verkaufen.

"Falafellöffel. Für Löffel
voll Falafel."-

nghĩa là thìa Falafel,
cho những cái thìa đầy Falafel

"Was?"

"Falafellöffel. Für Löffel voll Falafel."

"Wie?"

"Falafellöffel. Für Löffel voll Falafel."

Phil không nói được tiếng Đức,
nên anh ấy có chút bối rối.

Thấy không, đây là fella Phil,
và Phil yêu falafel.

Trong một cuộc xổ số falafel,
anh ta sẽ nẫng hết mớ vé số.

Anh ta luôn trả lời có
trước những lời mời chào falafel,

thậm chí dù anh ta có no chết
anh sẽ áy náy nếu không làm thế.

(Cười)

Và chúng ta có lẽ cảm thấy thật mệt nhọc

nếu sống mà không có falafel.

(Cười)

Nhưng Phil sẽ sôi máu
nếu anh ta không có được falafel.

Nên nếu Phil được mời
một thìa (Löffel) falafel

anh ta sẽ trả lời "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì!

Đối với Phil cuộc sống hạnh phúc
mãi mãi về sau là phải có falafel

(Cười)

Nên câu trả lời là "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì.

Nếu một viên falafel rơi khỏi Löffel
(chiếc thìa) Phil sẽ cảm thấy rất tiếc,

(Cười)

Nên câu trả lời là "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì.

Falafel xốp thường
không chắc chắn, anh ấy thú thật,

Nhưng vẫn là "có"
dù không hiểu Löffel là cái gì.

Nếu nửa thìa (Löffel) falafel
bẩn thỉu độc chết người,

kể cả chúng ta không cản Phil
anh vẫn để lại di nguyện cho con,

rằng hãy nói "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì,

luôn luôn "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì.

Vậy khi tôi nói: "Wie viel Falafel
ist zu viel Falafel?"

nghĩa là: Có bao nhiêu falafel
mới là quá nhiều falafel?

các bạn có thể trả lời
cùng một lúc không? Rằng:

"Vier Löffel voll Falafel
ist zu viel Falafel."

(Cười)

nghĩa là: Bốn thìa đầy falafel
là quá nhiều falafel!

Nếu có ai không nói được tiếng Đức,
ta sẽ cùng thực hiện, lặp lại theo tôi:

"Vier"
- Khán giả: Vier

Harry Baker: Löffel voll
- Khán giả: Löffel voll

HB: Falafel
- Khán giả: Falafel

HB: ist zu viel
- Khán giả: ist zu viel

HB: Falafel.
- Khán giả: Falafel.

HB: Wunderbar! (Tuyệt vời)

(Cười)

Wie viel Falafel ist zu viel Falafel?

Vier Löffel voll Falafel
ist zu viel Falafel.

Wie viel Falafel ist zu viel Falafel?

Khán giả: Vier Löffel -

HB: Lauter! Wie viel Falafel
ist zu viel Falafel?

Khán giả: Vier Löffel -

HB: Schneller! Wie viel Falafel
ist zu viel Falafel?

Audience: Vier Löffel -

Vier Löffel voll Falafel
ist zu viel Falafel

Nếu nó khiến anh ấy chết
cùng với di nguyện cho các con

rằng hãy nói "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì,

luôn luôn "có"
dù không hiểu Löffel là cái Đ gì.

Phil war voll.

(Cười)

Die Nacht war gut verlaufen.

(Cười)

Phil sah ein Geschäft
und er fragte, was sie verkaufen.

"Falafellöffel. Für Löffel voll Falafel."

"Falafellöffel! Für Löffel voll Falafel!?"

"Ja - Falafellöffel!
Für Löffel voll Falafel!"

Bạn phải nỗ lực hết mình
khi đến nước ngoài!

(Vỗ tay)

Một trong những nhà thơ yêu thích của tôi
ở UK tên Disraeli từng nói với tôi

rằng học ngoại ngữ

giống như học cách suy nghĩ
theo một sắc thái khác.

Và tôi từng nói chuyện với vài người khác
nói rằng họ thấy mình có

một nhân cách khác khi nói ngôn ngữ khác.

Khi học tiếng Đức trước đây,
tôi học được rằng

khi tôi đưa ra ý kiến trong tiếng Anh
tôi thường nói những thứ như:

"Tôi nghĩ, có lẽ, nếu bạn muốn,
chúng ta có thể làm điều này."

Hoặc: "Tôi thấy rằng, bạn biết đấy,
nếu không gặp rắc rối gì,

chúng ta có thể làm điều đó."

Và trong khi ở tiếng Anh điều đó chỉ khiến
tôi nghe không tự tin vào bản thân,

thì ở tiếng Đức, nó tác động
lớn tới cấu trúc câu,

và sau đó thì tôi chả biết
để động từ ở đâu cả.

(Cười)

Và kết quả của điều này là
Harry tiếng Đức

trở nên quyết đoán hơn nhiều và
đi thẳng vào vấn đề anh ta muốn nói

hơn là Harry tiếng Anh,

hoàn toàn là vì tôi không đủ
các kĩ năng ngôn ngữ

để có thể tự nghi ngờ
bản thân theo cách này -

(Cười)

mà nó thật sự là điều đáng kinh ngạc.

Một tác hại khác là
trong khi với tiếng Anh

tôi nghĩ tôi thấy thoải mái hơn
khi nói với hàng ngàn người lạ

thay vì những cuộc đối thoại một một,

với tiếng Đức, vì tôi quá phấn khích
với việc học ngoại ngữ,

đối thoại ngắn với người lạ
trở thành bài tập về nhà.

Tôi rất phấn khích khi hỏi các câu hỏi

và học những điều cơ bản
về cuộc sống của mọi người

vì đó là những loại từ vựng
tôi có thể hiểu được.

Tương tự, tôi cực thích
nói về bản thân mình

vì tôi cần luyện tập.

Và trong khi tiếng Đức dạy tôi về
sự liên kết giữa toán học và thơ ca

thứ mà trước đây tôi
không thể tưởng tượng được

nó còn dạy tôi những thứ về tính cách
của riêng mình mà tôi không ngờ tới.

Và tôi nhận ra những cột mốc
mà tôi đưa ra cho mình trong tiếng Đức

và học ngoại ngữ,

là những điều tôi đã thấy trước đây.

Khi nhắc tới toán,

trong khi ban đầu có thể khó

để tập trung vào những nền tảng,

một khi chúng vào vị trí,

tôi nghĩ bạn có thể chơi đùa
và sáng tạo với chúng

và hãy tin vào bản năng
bạn khi làm điều đó.

Khi nhắc đến sáng tác,

nếu bạn có thể đắm mình đủ trong
thế giới của thơ ca hay một câu chuyện

thì những ý tưởng hoàn toàn có thể
tuôn trào từ bất cứ đâu.

Tôi thường đi ngủ,
hoặc ngủ gục vào ban ngày,

trong khi viết thơ,

và khi tôi tỉnh dậy,
chắc chắn sẽ có một ý tưởng,

nó gần như thể tôi cố gắng
dạy cho mình trong mơ.

Và điều cuối cùng là
với hai điều trên,

dù là học tiếng Đức,
hay các mặt khác trong cuộc sống của tôi,

tôi nhận ra một khi bạn
đã đầu tư vào công việc

bạn sẽ cảm thấy đủ thoải mái với mọi thứ,
và sẵn sàng mạo hiểm,

nhưng cũng tìm thấy niềm vui với nó

Đó là khi bạn có thể tự trải nghiệm
mọi điều trong cuộc sống.

Sau khi tôi hoàn thành năm du học,

tôi trở về với năm cuối
tại đại học Bristol,

và tôi đã tiến bộ

từ lớp tiếng Đức vỡ lòng
lên lớp tiếng Đức nâng cao.

Và trong khoảng cuối năm

tôi đã làm khá tốt
bài kiểm tra nghe và nói,

nhưng tôi đã trượt
bài thi ngữ pháp cuối kì.

Tuy nhiên tôi đã hoàn thành bằng toán học,

và từ đó tôi tha hồ làm thơ cả ngày,

và đi du lịch thế giới,
làm những điều tôi thích.

Nên, theo một hướng nào đó, nó là
một hành trình độc đáo và kì lạ

nhưng mọi thứ đã "geklappt".

Cảm ơn.

(Vỗ tay)