Mund te perdorim bakteret per te zbuluar kancerin (dhe ndoshta per ta trajtuar ate)

Kanceri i mëlçisë është një prej kancereve më të vështirë për të zbuluar, por biologu sintetik Tal Danino kishte një mendim surprizues: Po sikur të krijojmë një bakter probiotic, ushqimor që "programohet" për të gjetur tumoret e mëlçisë? Depërtimi i tij shfrytëzon diçka që ne jemi vetëm në fillimet e të kuptuarit në lidhje me bakteret: fuqia e koordinimit te sjelljes, ose të bërit diçka së bashku sapo ata arrijnë masën kritike. Danino, një TED Fellow, shpjegon se si punon koordinimi i sjelljes - dhe se si bakteret e zgjuar duke punuar së bashku mund të ndryshojë një ditë trajtimin e kancerit.

Ndoshta nuk keni dijeni,

por ka me shume baktere ne trupin tuaj
sesa yje ne te gjithe galaksine.

Ky univers magjepses bakteresh brenda nesh

eshte pjese e shendetit tone ne teresi,

dhe teknologjia po perparon kaq shpejt

sa sot ne mund te programojme bakteret
ashtu si programojme kompjuterat.

Skema qe ju shihni ketu,

e di qe duket si nje lloj skeme sportive,

por ne fakt eshte nje projekti im per
programimin e pare bakterial.

Ashtu si krijojme nje software,
ne mund te shkruajme dhe krijojme ADN

ne algoritme te ndryshme
dhe programe brenda baktereve.

Ky program prodhon proteina fluoreshente

ne menyre ritmike

dhe jep nje molekule te vogel

qe i lejon bakteret
te komunikojne dhe sinkronizohen,

ashtu si po shikoni ne kete filmim.

Kolonite bakteriale ne rritje
qe ju shihni ketu

jane sa gjeresia e nje fije floku.

Ajo qe nuk duket eshte se
programimi yne gjenetik

i udhezon bakteret
te prodhojne cdonjera molekula te vogla,

te cilat kalojne ndermjet mijera
baktereve te vecanta

dhe i udhezojne kur te ndizen dhe fiken.

Bakteret sinkronizohen shume mire
ne kete nivel,

Por meqe molekulat qe i sinkronizojne
levizin shume shpejt,

ne koloni bakteriale te medha,
kjo shkakton vale qe levizin

midis baktereve qe jane shume larg
ndermjet tyre,

dhe ju mund te shihni valet qe levizin
nga e djathta ne te majte ne ekran.

Programi yne gjenetik
bazohet ne kete dukuri natyrore

qe quhet ndijim grupi,

bakteret krijojne sjellje
te koordinuara dhe ndonjehere virulente

nese arrijne dendesi kritike.

Mund te verehet ne kete filmim
si vepron ky ndijim,

nderkohe qe nje koloni bakteriale
fillon te shkelqeje

vetem kur arrin nje dendesi te larte
ose kritike.

Programimi yne gjenetik

vijon te prodhoje keto
skema ritmike proteinash fluoreshente

me rritjen e kolonise se jashtmi.

Kete filmim ne vecanti dhe eksperimentin
ne e quajme Supernova

sepse duket si nje yll qe shperthen.

Pervec programimit te ketyre
skemave te bukura

une po mendoja: "Cfare behet
tjeter me keto baktere?"

Keshtu vendosa te hulumtoj
si programohen bakteret

per te pikasur dhe trajtuar semundjet
si psh tumoret.

Nje fakt mahnites per bakteret

eshte se ato rriten natyralisht
ne brendesi te tumoreve.

Arsyeja eshte se tumoret

jane zona ku sistemi imunitar
nuk mund te veproje,

per kete bakteret i gjejne keto tumore

dhe i perdorin si nje vend te sigurte
per tu rritur dhe shumuar.

Ne filluam me baktere probiotike,

qe jane baktere te sigurta
dhe mund te jene me dobi,

dhe pame se kur u jepeshin
minjve ne menyre orale,

keto probiotike rriteshin
ne menyre selektive brenda tumoreve.

Kuptuam se menyre me e mire

per te vene ne pah pranine
e ketyre probiotikeve,

pra, dhe pranine e tumoreve

ishte qe keto baktere
te prodhonin nje sinjal

qe te ishte i kapshem ne urine,

dhe per kete programuam keto baktere

te prodhonin nje molekule
per te ndryshuar ngjyren e urines

duke treguar keshtu pranine e kancerit.

Na duhej te tregonim se kjo teknologji

do te ishte e ndjeshme dhe specifike
per kancerin e melcise,

qe eshte veshtire te identifikohet.

Meqe keto baktere
vendosen te tumoret,

i programuam qe jo vetem
te identifikonin tumorin

por dhe ta trajtonin ate

duke prodhuar molekula terapeutike
ne brendesi te mjedisit tumoral

qe do te reduktonin tumorin,

dhe kete e beme duke perdorur
ndijimin e grupit

ashtu si pate ne filmime me pare.

Imagjinoni sesi ne te ardhmen
duke mare probiotike te programuar

do te mund te identifikohen dhe
trajtohen tumoret,

ose dhe semundje te tjera.

Aftesia per te programuar bakteret

dhe programuar jeten

hap horizonte te reja
ne hulumtimet per tumoret,

dhe per te ndare me ju kete vizion,
punova me Vik Muniz

per te krijuar simbolin e universit,

teresisht me baktere ose qeliza tumorale.

Ne fund, shpresoj se bukuria dhe qellimi
i universit mikroskopik

te frymezoje perqasje te reja dhe
krijuese per hulumtime tumorale.

Faleminderit!

(duartrokitje)