Τι σημαίνει ο όρος «Οργουελιανό»

Αν παρακολουθείτε ειδήσεις ή την πολιτική, κατά πάσα πιθανότητα θα έχετε ακούσει τον όρο Οργουελιανό να ξεπετάγεται από το ένα κείμενο στο άλλο. Αλλά έχετε ποτέ αναρωτηθεί τι σημαίνει πραγματικά, ή γιατί χρησιμοποιείται τόσο συχνά; Ο Νόα Τάβλιν αναλύει τον όρο.

Αν παρακολουθείτε ειδήσεις ή την πολιτική

θα έχετε ακούσει τον όρο Οργουελιανό

να ξεπετιέται από το ένα πλαίσιο στο άλλο.

Έχετε αναρωτηθεί όμως ποτέ
τι σημαίνει πραγματικά,

ή γιατί το χρησιμοποιούν τόσο συχνά;

Ο όρος πήρε το όνομά του
από τον Βρετανό συγγραφέα Έρικ Μπλερ,

γνωστός με το καλλιτεχνικό του
όνομα Τζωρτζ Όργουελ.

Επειδή το πιο γνωστό του έργο,
το μυθιστόρημα «1984»,

αναπαριστά μια καταπιεσμένη κοινωνία
υπό απολυταρχική κυβέρνηση,

ο όρος «οργουελιανός» χρησιμοποιείται
συχνά με τη σημασία αυταρχικός.

Όμως αυτή η χρήση του όρου,

δεν αποτυγχάνει απλά
να μεταβιβάσει το νόημα του Όργουελ,

για την ακρίβεια υπάρχει κίνδυνος
να συμβεί αυτό που προσπαθεί να αποτρέψει.

Ο Όργουελ ήταν κατηγορηματικά ενάντια
σε οποιαδήποτε μορφή τυραννίας,

πέρασε το περισσότερο της ζωής του
να μάχεται κατά αντιδημοκρατικών δυνάμεων

και των δύο άκρων,
της δεξιάς και της αριστεράς.

Αλλά τον απασχόλησε επίσης
και η εξάπλωση αυτών των ιδεολογιών.

Και μία από τις πιο βαθιές αναλύσεις του

ήταν η σημασία που παίζει η γλώσσα
στον σχηματισμό σκέψεων και απόψεων.

Στο «1984» η κυβέρνηση της Ωκεανίας

ελέγχει τις πράξεις
και τον λόγο των πολιτών

και το εφαρμόζει φανερά.

Κάθε τους κίνηση και λέξη παρακολουθείται,

και η απειλή του τι θα συμβεί
στους αντιρρησίες

να παραφυλάει απειλητικά.

Άλλες μορφές ελέγχου είναι υποκινούμενες.

Ο πληθυσμός κατακλύζεται
με έναν συνεχή καταιγισμό προπαγάνδας

φτιαγμένη από ιστορικά
γεγονότα και στατιστικές

που κατασκευάστηκαν
από το Δικαστήριο της Αλήθειας.

Το Δικαστήριο της Ειρήνης είναι ο στρατός.

Τα εργατικά στρατόπεδα
ονομάζονται «Πεδία χαράς».

Οι πολιτικοί κρατούμενοι κρατούνται
και βασανίζονται στο Υπουργείο της Αγάπης.

Αυτή η επιτηδευμένη ειρωνεία
είναι ένα παράδειγμα διπλής γλώσσας,

όταν οι λέξεις χρησιμοποιούνται
όχι για να μεταβιβάσουν νόημα

αλλά να το υποβιβάσουν,

διαφθείροντας τις ίδιες ιδέες
που αναφέρουν.

Ο καθεστωτικός έλεγχος της γλώσσας
περνάει και σε άλλα επίπεδα,

αποκλείοντας λέξεις από την αγγλική γλώσσα

για να φτιάξουν την επίσημη
διάλεκτο της Νέας Γλώσσας,

μια πρόχειρη μικρή συλλογή
από ακρωνύμια και απλά συμπαγή ουσιαστικά

αφαιρώντας κάθε λέξη αρκετά σύνθετη
που να ενθαρρύνει υπόνοια ή κριτική σκέψη.

Αυτό έχει μια επίδραση στην ψυχή
που ο Όργουελ αποκαλεί «Διπλή Σκέψη»,

ένα στάδιο ύπνωσης γνωστικής ασυμφωνίας

στο οποίο ο καθένας εξαναγκάζεται
να αμφισβητεί την ίδια του την αντίληψη

αντί για τις επίσημες καταλογισμένες
εκδοχές των γεγονότων,

αφήνοντας το άτομο
να εξαρτάται από τον ορισμό

που δίνει το ίδιο το Κράτος
σαν πραγματικότητα.

Το αποτέλεσμα είναι ένας κόσμος

στον οποίο παραβιάζεται η ιδιωτικότητα
της διαδικασίας της σκέψης του ατόμου,

όπου κάποιος μπορεί να θεωρηθεί
ένοχος για έγκλημα σκέψης

επειδή παραμιλά στον ύπνο του,

ή κρατά ημερολόγιο
ή έχει έναν ερωτικό δεσμό

που να ισοδυναμεί με πράξη
επαναστατικής ανατροπής.

Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν κάτι
που συμβαίνει σε απολυταρχικά καθεστώτα.

Αλλά ο Όργουελ μας προειδοποιούσε
για το ενδεχόμενο αυτού του φαινόμενου

ακόμα και σε δημοκρατικές κοινωνίες.

Και για αυτό σκέτο το «απολυταρχικό»
δεν εκπληρώνει την έννοια «Οργουελιανό».

Στο δοκίμιό του, «Πολιτική και Γλώσσα»,

περιέγραφε τεχνικές όπως τη χρήση
επιτηδευμένων λέξεων για επιβολή εξουσίας,

ή κάνοντας τις βιαιότητες να ακούγονται
αποδεκτές, θάβοντάς τες με ευφημισμούς

και πολύπλοκες συντακτικές
δομές στις προτάσεις.

Αλλά ακόμα και πιο κοινές
παραβιάσεις της γλώσσας

μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο
που βλέπουμε τα πράγματα.

Οι λέξεις που βλέπουμε και ακούμε
στις διαφημίσεις κάθε μέρα

έχουν παραποιηθεί ώστε να σας ελκύουν
και να επιδρούν στη συμπεριφορά σας,

όπως και τα συνθήματα και
αποφθέγματα πολιτικής καμπάνιας

τα οποία σπανίως παρουσιάζουν
τη λεπτομερή ουσία στα ζητήματα.

Και ο τρόπος που χρησιμοποιούμε
έτοιμες φράσεις

και απαντήσεις από αναφορές του Τύπου

ή αντιγραφές από το διαδίκτυο,

το κάνει εύκολο να ξεφύγετε χωρίς
να το σκεφτείτε σε βάθος

ή να αμφισβητήσετε τις υποθέσεις σας.

Οπότε την επόμενη φορά που θα ακούσετε
κάποιον να λέει τη λέξη Οργουελιανό,

δώστε προσοχή.

Αν μιλούν για την παραπλανητική
και χειραγωγική χρήση της γλώσσας,

τότε μιλούν σωστά.

Αν μιλούν για μαζική παρακολούθηση
και παρεμβατικές κυβερνήσεις,

περιγράφουν κάτι αυταρχικό
και όχι υποχρεωτικά Οργουελιανό.

Και αν το χρησιμοποιούν σαν λέξη
παντός χρήσης για κάθε ιδέα που απωθούν,

μάλλον οι δηλώσεις τους
είναι πιο Οργουελιανές

απ' ό,τι είναι αυτό
στο οποίο ασκούν κριτική.

Οι λέξεις έχουν τη δύναμη
να σχηματίζουν τη σκέψη.

Η γλώσσα είναι το νόμισμα της πολιτικής,

σχηματίζοντας τη δομή της κοινωνίας
από τις συνηθισμένες καθημερινές σχέσεις

στα υψηλότερα ιδανικά.

Ο Όργουελ μας τόνισε πως πρέπει
να προστατεύσουμε τη γλώσσα μας

επειδή στην τελική, η ικανότητά μας
να σκεφτόμαστε και να επικοινωνούμε καθαρά

είναι αυτό που υπάρχει ανάμεσα σε εμάς
και ένα κόσμο όπου ο πόλεμος είναι ειρήνη

και η ελευθερία είναι σκλαβιά.