Noodatiy tuyg'ularni tasvirlash uchun yangi chiroyli so'zlar

Jon Kyonig murakkab va tushuntirish qiyin bo'lgan his-tuyg'ularimizni ifodalay oladigan so'zlarni qidirishni yaxshi ko'radi. Masalan "laxeizm" — "falokatga tashnalik", yoki "sonder" — "barchaning hayoti ham xuddi o'zimiznikidek murakkab ekanligini tushunish" so'zlari. Bu yerda Jon so'zlarga berilgan ma'nolar va ularning qanday qilib bizga ta'sir etishi haqida fikr yuritadi.

Men bugun so'zlarning ma'nolari haqida
gapirmoqchiman.

Ularni qanday belgilashimiz

va ular bizdan qanday o'ch olishi,
bizni qanday

belgilashlari haqda.

Ingliz tili sehrli shimgich (gubka) ga
o'xshaydi.

Men bu tilni sevaman, unda gapira
olishimdan mamnunman.

Lekin ingliz tilida ham bo'shliqlar bor.

Grek tilida shunday bir so'z bor -
"lacheism",

bu falokatga tashnalikni anglatadi.

Bu siz ufqda bo'ronni ko'rayotib,

uni sabrsizlik bilan kutishingiz.

Xitoy tilida "yuyi" degan so'z bor,

men uni noto'g'ri talaffuz qilaman.

Bu nimadir tomonidan qo'lga olingan
bo'lishni xoxlashni anglatadi.

Odatda bunaqasi bolalikda bo'ladi.

Polyak tilidagi "juska" so'zi,

bu ongimizda, boshimizda o'tkazadigan

gipotetik suhbatga o'xshaydi.

Va nihoyat, nemis tilida,

"silshmerts" so'zi bor,

bu o'z istaganimizga erishishdan
qo'rqishni anglatadi.

(Kulgu)

Butun hayotimiz orzusini
amalga oshirish.

O'zim aslida nemisman, shunday ekan bu
tuyg'u menga yaxshi tanish.

Bu so'zlar menga kerak bo'lishiga
ishonchim komil emas.

Kundalik hayotda.

Lekin men ularning mavjudligidan
hursandman.

Biroq ular faqat men ularni o'ylab
topganim uchun mavjud.

Men "Sirli qayg'u lug'ati"ning
muallifiman.

Uni so'ngi 7 yil davomida yozganman.

Loyihaning maqsadi —

tildagi emotsiyalarni tasvirlovchi
bo'shliqlarni qidirish,

ularni to'ldirish,

til orqali biz xis qiladigan barcha
nozikliklar

va g'alati yoki murakkab hissiyotlarni

ifoda eta olish uchun shu kabi so'zlarni

o'ylab topishdir.

Loyihaning o'rtalariga kelib,

"sonder" so'ziga ta'rif berdim:

uning g'oyasi shundaki, hammamiz o'zimiz
haqimizda asosiy qahramon

sifatida o'ylaymiz, qolganlar biz
uchun statistlar.

Lekin aslida hammamiz asosiy
qahramonlarmiz,

sizning o'zingiz esa kimningdir tarixida
olomonsiz.

Buni nashr qilgach,

juda ko'p insonlardan fikrlarini,

"Butun umr davomida his qilganlarimizni
tushuntirib berganingiz uchun rahmat"

kabi tashakkurnomalar oldim. Ular

endi o'zini yolg'iz his qilmasdi.

Mana so'zlarning kuchi nimada,

ular yolg'izlik hissini yo'qotadi.

Nashrdan keyin tez orada,

"sonder" so'zini onlayn-muloqotda

jiddiy qo'llay boshlashganini guvohi
bo'la boshladim.

Yana biroz vaqt o'tib esa

men bu so'zni jonli muloqotda eshitib
qoldim.

G'alati bir tuyg'u xis qilasiz, qachonki,

siz o'ylab topgan so'z sizdan alohida
yashashni boshlaganida.

Menda buning uchun hozircha yangi
so'z yo'q.

(Kulgu)

Buning ustida ishlayman.

Men so'zlarni nima real qilishi haqida
o'ylanib qoldim,

bunday deb ko'pchilik

so'rashiga sabab, ko'pincha:

"Bu so'zlar o'ylab topilganmi?
Negadir tushunmayapman".

Va men rostdan ham qanday javob berishni,

"sonder" qanday tilga
kirganini bilmayman

umuman so'zlarnining realligini
baholashga haqlimanmi...

Natijada men o'zimni xuddi miyasiga yangi
fikr kelgan Stiv Jobsdek his qildim.

Hayotda ko'pchiligimiz boshimizni tez-tez

devorga urilishidan qochishga
harakat qilamiz,

va oldinga qarab intilamiz.

Va qachonki dunyo bizdan aqlliroq
bo'lmagan insonlar

tomonidan yaratilganini tushunganingizda,
qo'lingizni ko'tarib o'sha devorni

ushlaysiz,
hattoki devorning narigi tomoniga

o'ta olishingiz, sizda dunyoni

o'zgartira olish uchun kuch
borligini tushunasiz.

Va menga "Bu so'zlar haqiqiymi?"
deb savol berishganida, men bularga

javoblar qidirardim, va odatda javoblar

ba'zan aqlli, ba'zan be'mani bo'lardi.

Masalan:

"So'z aynan siz u haqiqiy bo'lishini
xoxlaganingizda haqiqiyga aylanadi".

Xuddi shu yo'lakdek: insonlar uni shu
yerda bo'lishini istagani uchun u mavjud.

(Kulgu)

Talabalar shaharchasida
bunday tekislik ko'p.

Bu "orzu yo'lakchasi".

(Kulgu)

Keyin men shunday o'yladim:
aslida so'zlarning

haqiqiyligi borasida so'rayotib,
ular bu so'zlarni

qanchalik darajada ishlata olishlari
haqida bilishni xohlashadi.

Chunki, o'ylashimcha, biz tilni aynan
shunday ishlatamiz.

So'z - bu kalitga o'xshaydi,

u bizga insonlarning fikrlarini ochadi.

Agar so'zni faqat bitta inson tushunsa,

u unchalik ahamiyatli,

qimmatli emas.

Ikkita inson — ularning kim
ekanliklariga bog'liq.

Million — yaxshi, bu boshqa gap.

Natijada so'zlarning haqiqiyligi, uning
qancha insonga tanish ekanligiga bog'liq.

Qanchalik ko'p bo'lsa, shuncha yaxshi,
demak bu so'z shunga arziydi.

Shu fikr bo'yicha biz aytishimiz mumkinki,
eng haqiqiy so'z bu

[O.K.]

U mavjud so'zlar ichida

eng haqiqiysidir.

U xuddi barcha eshiklarga kalitdek.

Dunyoning har bir burchagida har bir inson

tushuna oladigan so'z.

Muammo shundaki,

bu ikkita harfning asl ma'nosini
hech kim bilmaydi.

(Kulgu)

Bu g'alati, shunday emasmi?

Bu «all correct» ning noto'g'ri yozilgan
shakli bo'lishi mumkin,

yoki "Old Kinderhook".

Hech kim bilmaydi, lekin bu muhim emas,

aslida o'zimiz uni turli ma'nolar
bilan boyitamiz.

Ma'no so'zning o'zida mujassam emas.

Biz unga ma'no taqdim etamiz.

O'ylaymanki, so'zlar bizga hayotimiz
mazmunini

topishda qaysidir darajada

yordam bera oladi.

Agar siz nimanidir ma'nosini
qidirayotgan bo'lsangiz,

lug'at siz uchun ajoyib yordamchi.

U bizga mazmun taqdim etadi va bu murakkab

dunyoda tartib o'rnatadi.

Bizning narsalarga bo'lgan nazarimiz

shunchalar chegaralangan, shartli
ma'nolarga o'rganganmiz.

Ba'zi sirlarni ochishga, keyin esa ularni

hayotimizda qo'llashga intilamiz.

So'zlar bizga ko'proq ular bizni
to'ldirib turishi uchun ham kerak.

Menimcha ko'pchiligimiz o'zimizni ma'lum

bir ramka ichida his qilamiz.

So'zlar o'ylab topilgani haqida
unutib qo'yamiz.

Nafaqat mening so'zlarim,
barcha so'zlar.

Lekin ularning hammasi ham ma'no

anglatmaydi. Hammamiz ham
o'z leksikonimiz tuzog'ida joylashganmiz.

Va u boshqa insonlarniki bilan bir xil
bo'lishi shart emas.

Biz so'zlarni qanchalik jiddiy
qabul qilsak,

bu kabi farqlar yanada kattayaveradi.

Shuning uchun ham unutmangki:
so'zlar haqiqiy emas.

Ma'nolarni ular emas, biz saqlaymiz.

Yakunda, sevimli faylasuflarimdan biri

Bill Uoterson, "Kelvin va Xobbs" komiksi

muallifining so'zlarini keltirmoqchiman.

U shunday degan:

"Sizning qadriyatlaringizni aks ettirib,
ruhingizni shod etadigan hayot qurish,

juda mushkul yutuq.

O'z hayot yo'lingizni o'ylab topish

oson ish emas,

lekin iloji bor. Va o'ylaymanki,

alabatta harakatlaringiz uchun
taqdirlanasiz".

Rahmat.

(Qarsaklar)