< Return to Video

Wat maakt van een gedicht ... een gedicht? - Melissa Kovacs.

  • 0:07 - 0:10
    Het kostte Mohammed Ali jaren van training
  • 0:10 - 0:13
    om 's werelds beste bokser ooit te worden,
  • 0:13 - 0:17
    maar slechts enkele momenten
    om het kortste gedicht te schrijven.
  • 0:17 - 0:21
    Ali charmeerde Harvards
    afstudeerklas in 1975
  • 0:21 - 0:25
    met zijn boodschap
    van eenheid en vriendschap.
  • 0:25 - 0:27
    Toen hij klaar was,
    wilde het publiek nog meer.
  • 0:27 - 0:29
    Ze wilden een gedicht.
  • 0:29 - 0:33
    Ali gaf hun wat beschouwd wordt
    als het kortste gedicht ooit.
  • 0:33 - 0:35
    "Ik, wij."
  • 0:35 - 0:37
    Of is het: "Ik, blij!"?
  • 0:37 - 0:39
    Niemand die het echt zeker weet.
  • 0:39 - 0:42
    Maar als deze twee woorden
    een gedicht zijn,
  • 0:42 - 0:45
    wat maakt dan van een gedicht een gedicht?
  • 0:45 - 0:48
    Dichters hebben zelf
    ook moeite met deze vraag
  • 0:48 - 0:52
    en gebruiken vaak metaforen
    om tot een soort definitie te komen.
  • 0:52 - 0:54
    Is een gedicht een kleine machine?
  • 0:54 - 0:55
    Vuurwerk?
  • 0:55 - 0:56
    Een echo?
  • 0:56 - 0:57
    Een droom?
  • 0:57 - 1:01
    Gedichten hebben vaak
    herkenbare kenmerken.
  • 1:01 - 1:06
    Eén - gedichten benadrukken
    de muzikale kwaliteiten van een taal.
  • 1:06 - 1:08
    Dat kan gebeuren door middel van
    rijm, ritme en metrum:
  • 1:08 - 1:10
    van de sonnetten van Shakespeare,
  • 1:10 - 1:12
    over de odes van Confucius,
  • 1:12 - 1:14
    tot de Veda's in het Sanskriet.
  • 1:14 - 1:17
    Twee - gedichten gebruiken beknopte taal,
  • 1:17 - 1:20
    een beetje als literatuur
    waaruit al het vocht gewrongen is.
  • 1:20 - 1:24
    Drie - gedichten gaan vaak
    over intense emoties:
  • 1:24 - 1:26
    van Rumi's spirituele poëzie,
  • 1:26 - 1:29
    tot Pablo Neruda's 'Ode aan de ui'.
  • 1:29 - 1:34
    Poëzie kan -- net als kunst --
    simple definities ter discussie stellen.
  • 1:34 - 1:38
    Hoewel het ritme van de eerste gedichten
    ertoe diende om verhalen te memoriseren
  • 1:38 - 1:40
    toen er nog niet werd geschreven,
  • 1:40 - 1:43
    hoeft een gedicht niet lyrisch te zijn.
  • 1:43 - 1:45
    Reinhard Döhls 'Appel'
  • 1:45 - 1:47
    en Eugen Gomringers 'silencio'
  • 1:47 - 1:50
    brengen visuele kunst en poëzie
    op dezelfde lijn.
  • 1:50 - 1:54
    Intussen schreef E.E. Cummings gedichten
    waarvan de vorm even belangrijk was
  • 1:54 - 1:55
    als de woorden zelf;
  • 1:55 - 2:01
    hier versterkt het de droeve eenzaamheid
    van een enkel dwarrelend blad.
  • 2:02 - 2:06
    Als de visuele aard van poëzie
    naar de achtergrond zou verdwijnen,
  • 2:06 - 2:08
    misschien restte ons dan nog de muziek.
  • 2:08 - 2:11
    Dat is iets waarover mensen
    graag debatteren.
  • 2:11 - 2:13
    Zijn liederen gedichten?
  • 2:13 - 2:16
    Velen zien songwriters niet als dichters
    in de letterlijke zin van het woord,
  • 2:16 - 2:19
    maar teksten van artiesten als Paul Simon,
  • 2:19 - 2:20
    Bob Dylan
  • 2:20 - 2:21
    en Tupac Shakur
  • 2:21 - 2:24
    blijven vaak ook zonder muziek overeind.
  • 2:24 - 2:27
    In rap zijn poëtische elementen
    zoals rijm, ritme en beeldspraak
  • 2:27 - 2:30
    onlosmakelijk verbonden met de vorm.
  • 2:30 - 2:32
    Neem nu deze tekst
    van the Notorious B.I.G.
  • 2:32 - 2:35
    "Ik hoor het zweet langs je kaak druppelen
  • 2:35 - 2:37
    Je hartslag klinkt als wildemanspassen
  • 2:37 - 2:40
    Doet het beton schudden en donderen."
  • 2:40 - 2:43
    Alle voorbeelden die we tot nu toe zagen,
    hadden afgebroken regeleindes.
  • 2:43 - 2:46
    We kunnen de twee woorden
    van Ali's gedicht
  • 2:46 - 2:48
    zich haast zien schikken in de lucht:
  • 2:48 - 2:50
    Ik
    Wij
  • 2:50 - 2:53
    Poëzie kunnen we meestal
    herkennen aan de vorm.
  • 2:53 - 2:57
    Afgebroken regeleindes navigeren de lezer
    door de ritmiek van een gedicht heen.
  • 2:57 - 3:00
    Maar wat als die regeleindes verdwenen?
  • 3:00 - 3:02
    Zou de essentie van het gedicht
    verloren gaan?
  • 3:02 - 3:03
    Misschien niet.
  • 3:03 - 3:05
    Ziedaar het prozagedicht.
  • 3:05 - 3:08
    Prozagedichten gebruiken
    levendige beelden en woordspelingen,
  • 3:08 - 3:11
    maar zijn opgebouwd als paragrafen.
  • 3:11 - 3:15
    Als we poëzie niet zozeer als een vorm
    maar meer als een concept bekijken,
  • 3:15 - 3:18
    dan zien we het poëtische
    overal rondom ons:
  • 3:18 - 3:19
    spirituele hymnes,
  • 3:19 - 3:22
    de speeches van redenaars
    als Martin Luther King Jr.,
  • 3:22 - 3:23
    JFK
  • 3:23 - 3:25
    en Winston Churchill,
  • 3:25 - 3:27
    en op verrassende plaatsen
    zoals sociale media.
  • 3:27 - 3:33
    In 2010 tweette journaliste Joanna Smith
    updates over de aardbeving in Haïti.
  • 3:33 - 3:36
    "Was me in b-kamer aan het aankleden
    toen ik mijn naam hoorde.
  • 3:36 - 3:39
    Beving. Rende naar buiten door schuifdeur.
  • 3:39 - 3:43
    Alles stil nu. Veilig. Hanen kraaien."
  • 3:43 - 3:46
    Smith gebruikt taal op een manier
    die krachtig is en direct,
  • 3:46 - 3:48
    die bol staat van de levendige beelden.
  • 3:48 - 3:51
    Vergelijk haar taal met die van een haiku,
  • 3:51 - 3:56
    de oude Japanese poëzievorm
    die kort en krachtig is,
  • 3:56 - 4:00
    met haar drie regels van vijf,
    zeven en vijf lettergrepen.
  • 4:01 - 4:04
    De stille waters van de poëzie
    hebben diepe gronden.
  • 4:04 - 4:06
    Poëzie is mettertijd geëvolueerd.
  • 4:06 - 4:07
    En wellicht nu meer dan ooit,
  • 4:07 - 4:12
    is de lijn tussen poëzie, proza,
    lied en visuele kunst vervaagd.
  • 4:13 - 4:15
    Maar één ding is niet veranderd:
  • 4:15 - 4:19
    het woord poëzie was
    oorspronkelijk een werkwoord,
  • 4:19 - 4:24
    afgeleid van het oude Griekse poiesis,
    wat 'creëren' betekent.
  • 4:24 - 4:28
    Dichters werken net zoals ambachtslui
    nog altijd met ruwe grondstoffen
  • 4:28 - 4:30
    om nieuwe inzichten te smeden
  • 4:30 - 4:33
    en te becommentariëren
    wat het is mens te zijn,
  • 4:33 - 4:35
    zoals alleen mensen dat kunnen.
  • 4:36 - 4:42
    Onderzoekers van Dartmouth testten dit
    door robots poëzie te laten schrijven.
  • 4:42 - 4:45
    Een jury ploeterde zich
    door stapels sonnetten om te zien
  • 4:45 - 4:49
    of ze de producten van mens en machine
    van elkaar konden onderscheiden.
  • 4:49 - 4:51
    Het zal je misschien verblijden
  • 4:51 - 4:55
    dat hoewel wetenschappers met succes
    artificiële intelligentie hebben ingezet
  • 4:55 - 4:56
    in de fabricage,
  • 4:56 - 4:57
    in de geneeskunde,
  • 4:57 - 4:59
    en zelfs in de journalistiek,
  • 4:59 - 5:01
    poëzie een heel ander verhaal is.
  • 5:01 - 5:05
    De robots vielen in 100%
    van de gevallen door de mand.
Title:
Wat maakt van een gedicht ... een gedicht? - Melissa Kovacs.
Description:

Bekijk de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/what-makes-a-poem-a-poem-melissa-kovacs

Wat maakt een gedicht nu eigenlijk tot een gedicht? Zelfs dichters worstelen met die vraag en beroepen zich op metaforen om tot een definitie te komen. Is een gedicht een kleine machine? Vuurwerk? Een echo? Een droom? Melissa Kovacs laat ons drie herkenbare kenmerken zien die gedichten vaak gemeenschappelijk hebben.

Les door Melissa Kovacs, animatie door Ace & Son Moving Picture Co., LLC.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:20

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.