-
Efendim?
-
Alo? Jackie konuşuyor.
-
Merhaba, ben Tony ve "Her Kare Bir Resim" desiniz.
-
Bazı film yapıcıları aksiyonu bazıları ise komediyi iyi yapar.
-
Ama 40 yıldır ikisini birleştirmenin ustası Jackie Chan olmuştur.
-
Günümüzde komedi sahnelerini
-
aksiyon sahneleriyle birleştiren bir sürü film var.
-
Ama film güzel olduğunda bile komedi ve
aksiyon iki farklı yönetmenden
-
iki farklı tarzda çıkmış gibi durur.
-
Ve bu yüzden Jackie çok ilginç.
-
Onun tarzında aksiyon, komedidir.
-
Ve yapıtları,güldürmeye de karizmatik
görünmeye de çalışsanız
-
aynı prensiplerin kullanıldığını göstermiştir.
-
O zaman konuya dalalım.
-
Eğer bahsettiğim filmlerin isimlerini görmek istiyorsanız
aşağıdaki [CC] butonuna tıklayınız.
-
Hazır mısınız? Hadi başlayalım.
-
Peki,Jackie komik de olan aksiyonu nasıl yapıyor?
-
Öncelikle kendine bir dezavantaj veriyor.
-
Hangi film olursa olsun Jackie her zaman
düşmanlarının altında başlar.
-
Ayakkabısı yoktur,
-
elleri kelepçelidir,
-
ağzında bir bomba vardır.
-
Buradan en aşağıdan en yukarıya kadar dövüşmelidir.
-
Her etki mantıksal bir tepki yaratır
-
ve mantığı takip ederek
-
bir espri kazanırız.
-
Filmlerde bu komedi türü Chaplin,Llyod ve Keaton
gibi sessiz palyaçolara kadar gider.
-
ama bence Jackie bunu daha basit bir hale sadeleştirdi.
-
"Lütfen! sorun istemiyorum dedim!"
-
Ezilen kişi olduğu için Jackie yaratıcı olmak zorundadır.
-
Bu bizi ikince maddeye getiriyor:Etrafındaki herşeyi kullanır.
-
Bu onun tarzının en ünlü özelliğidir.
-
Alışılmış bir şeyi al, alışılmamış bir şekilde kullan.
-
Dövüşlerinde sandalyeleri,
-
elbiseleri,
-
çubukları,
-
klavyeleri,
-
legoları,
-
buzdolaplarını,
-
ve tabiki de bunu gördüm.
-
Bu her dövüşü doğal ve yerel yapmakla kalmayıp
-
aynı zamanda başka yerlerde oluşamayacak şakalar verir.
-
Üçüncü madde:Jackie berraklığı sever.
-
Her rengin maviye doğrulandığı karanlık sahneler yapmaz.
-
Eğer rakibi siyah giyerse,beyaz giyer.
-
Eğer rakibi beyaz giymişse,renkli giyer.
-
Çerçevelemesi o kadar açıktır ki her çekimde
aksiyonun bir sonraki parçasını hazırlar.
-
Burada dublörü izliyor olsak da karenin
üçte biri merdivendir.
-
Birkaç saniye sonra nedenini görürüz.
-
Oynak açılı ve hareketli çekimleri nadiren
kullanarak herşeyi açık tutar.
-
"Amerikan fimlerinde çok hareket görürsünüz.
-
Eğer kamera çok hareket ediyorsa bu, oyuncular
dövüşmeyi bilmiyor demektir."
-
Ağır çekimde bakarsanız kameramanların
darbeleri daha sert göstermek
-
için çekimi salladıklarını görürsünüz.
-
Ama Jackie dövüşebiliği için...
-
"Kameramı asla hareket ettirmem.
-
Her zaman sabit,geniş bir açıda tutarım.
-
Koştuğumu, takla attığımı, düştüğümü gösteririm."
-
Böyle çekim yapıldığında her şey daha etkileyici gözükür
-
çünkü etki ve tepki aynı karededir.
-
Jackie'yi arabayı ve duvarı her zaman nasıl
aynı karede gördüğünüze dikkat edin.
-
Ama "Rush Hour 3" teki benzer bir numara
herşeyi aynı karede tutmaz
-
ve bu yüzden işe yaramaz.
-
Aynı prensipler komedide de kullanılır.
-
Sammo Hung tarafından yönetilen bu çekim
-
yumruğu, kötü adamın yüzünü, ve
Jackie'nin yüzünü birlikte gösterir.
-
Aynı şakaya "Shanghai Noon" da bakın.
-
Burada etki ve tepki farklı çekimlerdir.
-
Biraz etkili olsa bile diğeri kadar iyi olmamış.
-
Neden yönetmenler bunu daha fazla yapmıyor?
-
Beşinci madde yüzünden: Yeterince zamanları yok.
-
Jackie gerektiği kadar çekim yapmaya
hazır bir mükemmeliyetçi.
-
Ve Hong Kong'da stüdyo tarafından destekleniyor.
-
Böylece bir dövüşü çekmek için aylar harcayabiliyor.
-
"En zor şey ise yelpazeyi atmam ve geri dönmesi.
-
120 kez çektim bu sahneyi.
-
Bu tarz sahneler 'Jackie bu çok güzel!'
-
Güzel değil.Sen de yapabilirsin.
-
Ama yapmaya sabrın var mı?"
-
Yapıtlarını tekrar izlediğimde en çok da bu
küçük şeyler beni etkiliyor.
-
Yapmak zorunda değil ve bolca para gidiyor
-
ama yine de yapıyor çünkü yapmak istiyor.
-
İşte böyle gerekenden fazlasını yapmasına
saygı duyup hayran kalıyorum.
-
"Ama Amerika'da bunu yapmana izin vermezler
-
çünkü para."
-
Ve onun Amerikan yapıtlarında bir şey daha eksik.
-
"Çekimlerinde ve kurgularında bir ritim de var
-
ve Jackie bunun hakkında çok ilginç bir şey söylüyor:
-
İzleyici, kaybolana kadar ritmin varlığını bile farketmiyor.
-
Jackie'nin dövüş sahnelerinde belirgin bir müzikal ritim,
oyuncularla sette belirlediği bir zamanlaması var.
-
Hazır,başla.
-
Olduğun yerde kal!
-
Olduğun yerde kal,
beni takip etme.
-
Gördün mü? Herkes iyi gözüküyor.
-
Tecrübeli dövüşçüler bile ayak uydurmakta sorun yaşıyor.
-
İlk fimlerinde zamanlamayı Yuen Heping'den
öğrendiğini görebilirsiniz.
-
Ve Çin operasına çok benziyor.
-
Ama seksenlerde kendi akrobasi ekibiyle çalıştığında
-
bambaşka bir şey elde etti.
-
Ama Amerika'daki yönetmenlerin ve kurgucuların
çoğu bu zamanlamayı anlamıyorlar
-
ve her darbede keserek mahvediyorlar.
-
Ama Hong Kong'da yönetmenler,izleyici ritmi hissetsin
diye çekimlerini çok daha uzun tutuyorlar.
-
"En önemli kısım kurgulama.
-
Yönetmenlerin çoğu kurgulamayı bilmiyorlar.
-
Akrobasi koordinatörleri bile nasıl kurgulanacağını bilmiyorlar."
-
Jackie ve Sammo gibi Hong Kong'lu yönetmenler
farklı bir şekilde kesim yaparlar
-
İlk çekimde rakibe vuruşu genişten çekersin.
-
İkince çekimde yakından çekersin.
-
Ama çekimleri birleştirince devamlılık olmaz.
-
Birinci çekimin sonunda dirsek burada.
-
İkinci çekimin başında ise burada.
-
Bu üç kare izleyicinin gözü yeni çekime alışsın diye.
-
Fark buradan geliyor.
-
"Buradan ve buradan başlıyorum.
Ama iki çekim birleştiğinde
-
işte güç bu."
-
Başka bir deyişle, iki kez göster
-
böylece izleyicinin beyni bunu daha güçlü
olan tek bir darbe yapar.
-
Günümüzün Amerikan kurgusu bunun zıttını
yapıp darbeyi göstermiyor bile.
-
Birinci çekimin sonunda bacak burada.
-
İkinci çekimin başında aynı yerde ama geri dönüyor.
-
Ama tam darbenin olduğu kareyi kestikleri için
-
darbe gibi hissettirmiyor.
-
Birçok kişi bunun filmi 13 Yaş ve Üzeri tutabilmek
için yapıldığını sanıyor.
-
Ama artık bunu 18 Yaş ve Üzeri filmler bile yapıyor.
-
Ellerini kollarını rastgele savuran insanlara benziyorlar.
-
Zarar gören insanlara benzemektense.
-
Bu bizi sekizinci maddeye getiriyor: Acı.
-
Yenilmez gözükmeye çalışan bir çok aksiyon yıldızlarının aksine
-
Jackie yaralanıyor.
-
Çok yaralanıyor.
-
Yapıtlarında eğlencesinin yarısı akrobasilerin
etkileyici olmasıyla beraber
-
her zaman bir şakaya yer olmasından geliyor.
-
Acı onu insanlaştırıyor.Çünkü
ne kadar yetenekli olursa olsun
-
yine de yüzüne yumruğu yiyor.
-
Aslında Jackie'nin yüzü onun en önemli özelliği olabilir.
-
Çoğu zaman yaptığı yüz ifadesi espiriyi tamamlamaya yetiyor.
-
Mesela bütün bir dövüşü elinde tavuk tutarak yaptığında.
-
Ya da Chun-li gibi giyindiğinde.
-
Ve son olarak da,Jackie'nin tarzı
her zaman izleyiciyi doyuran bir final sunuyor.
-
En dipten en tepeye dövüşerek çıktığı için
muhteşem bir finali hak ediyor.
-
Daha iyi bir dövüşçü olduğu için değil
pes etmediği için kazanıyor.
-
Bu amansızlığı finallerini çok etkileyici ve komik yapıyor.
-
Ve bu kötü adamların vurularak yenildiği
Amerikan yapıtlarının tam zıttı.
-
Ama en önemlisi,Bence Jackie'nin tarzı bir şeyi kanıtlıyor.
-
Aksiyon ve komedi o kadar da farklı değil.
-
İki türde de en iyi oyuncuları görmek istiyoruz.
-
Ve bence günümüzde aksiyon yönetmenleri
işlerini doğru yapamıyorlar.
-
Bu oyuncular yetenekli sanatçılar,
bazıları dünyanın en iyileri.
-
Yönetmenler neden bu kadar yeteneksiz?
-
Aksiyonu görmemek için neden para ödüyorum?
-
"Ne yaparsan yap yapabildiğinin en iyisini yap
çünkü film sonsuza dek yaşar.
-
'Ama yağmur yağıyor, oyuncular sıkıntı, zaman yok.'
-
Sinema sinema gezip izleyicilere bunu diyecek misin?Hayır.
-
Seyirciler sinemeda görüyor: İyi film,kötü film bu kadar."
-
Aynen öyle.Bu yapıt daha yaşayacak.
-
Ve bununla beraber sizi sinema tarihindeki
en iyi ölüm ile bırakıyorum.
-
Çeviri: Mehmet Akif Çalışkan
