Έχει όρια η αλληλεγγύη; | Γιώργος Τυρίκος-Εργάς | TEDxLesvos

Ο Γιώργος Τυρίκος–Εργάς είναι συγγραφέας και ιδρυτικό μέλος της «Αγκαλιάς» μιας ΜΚΟ με έδρα τη Λέσβο. Η «Αγκαλιά» έχει βοηθήσει και συνεχίζει να βοηθάει πολλούς πρόσφυγες, όχι μόνο τους τελευταίους μήνες που οι ροές έχουν αυξηθεί δραματικά, άλλα εδώ και αρκετά χρόνια. Στο TEDxLesvos ο Γιώργος μας μίλησε για τις προσπάθειες τους, μας μετέφερε ιστορίες αγάπης και μοιράστηκε μαζί μας την αγωνία για τα όρια, που ξεπεράστηκαν για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των συνανθρώπων μας, που φθάνουν στο νησί.
Αυτή η ομιλία δόθηκε σε μια εκδήλωση TEDx, χρησιμοποιώντας τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά με ανεξάρτητη παραγωγή από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Γεια σας.

Κάποτε, όταν ήμουν πιο μικρός,

πίστευα ότι όταν κανείς
τελειώσει το πανεπιστήμιο

και πάρει μεταπτυχιακό
και μετά πάρει διδακτορικό

και γράψει δώδεκα βιβλία,

και καταφέρει, τέλος πάντων,
στο Φέισμπουκ, σε κάθε ανάρτηση

να έχει 7 χιλιάδες like,
θα είναι επιτυχημένος,

και βασικά θα έχει λύσει
και το οικονομικό του πρόβλημα.

Τα κατάφερα αυτά,

αλλά δουλεύω ακόμα
στο κρεοπωλείο του πεθερού μου -

(Γέλια)

κάτι που είναι από μόνο του πολύ καλό,

απλά η ιστορία μας,
η ιστορία που θα σας πω,

ξεκινάει από ένα τέτοιο μέρος.

Βασικά, αυτό που κάνω
είναι να λέω ιστορίες,

και η ιστορία που θέλω
να μοιραστώ μαζί σας,

είναι η ιστορία που μιλάει
για τα όρια μερικών ανθρώπων

και για το πώς εμείς στην «Αγκαλιά»

αντιλαμβανόμαστε την έννοια
του απείρου και του ορίου.

Εκεί λοιπόν που χτυπάω
στο ταμείο πράγματα,

και καταριέμαι για άλλη μια μέρα
τη ζωή μου,

εμφανίζεται ένας πελώριος άνθρωπος,
ένας παπάς.

Στέκεται από πάνω μου.

Γενικά, δεν θρησκεύομαι και τόσο.

Δεν έχω την καλύτερη σχέση με τους ιερείς.
Άλλο αυτό.

Και μου λέει με επιτακτική φωνή,

«Κάνε καμιά καλύτερη τιμή,
γιατί έχω να ταΐσω κόσμο».

«Πάτερ, τι κόσμο έχεις να ταΐσεις;»

«Ήρθαν Αφγανοί», μου είπε.

«Είναι έξω από το αστυνομικό τμήμα».

Για να ψαρέψω λίγο την κατάσταση λέω,
«Α! Λαθρομετανάστες».

«Την τύφλα σου, λαθρομετανάστες!»,
μου λέει.

(Γέλια)

Έτσι ξεκίνησαν όλα.

Αυτό ήταν πριν δέκα χρόνια και έξι μήνες.

Ο παπά-Στρατής δεν είναι μαζί μας, πια,

και τώρα που το σκέφτομαι,
ένα από τα τελευταία πράγματα

που μου έστειλε μήνυμα
στο Φέισμπουκ είναι,

«Την τύφλα σου, Γιωργάκη!»

Γιατί πάντα αυτός έτρεχε μπροστά
κι εμείς τον κρατούσαμε πίσω.

Η «Αγκαλιά» είναι πλέον τρία άτομα.

Εγώ, η Κατερίνα Σελάχα
και η Ελένη Σελάχα.

Ναι, είναι οικογενειακό, αν το σκεφτείτε,
αλλά έτσι ήταν.

Δεθήκαμε πάρα πολύ με τον παπά-Στρατή.

Αυτό που κάναμε αρχικά
ήταν εντελώς παρεΐστικο.

Μας άρεσε πάρε πολύ αυτό που κάναμε,
βρίσκαμε νόημα,

αλλά πιστεύω ότι το κλειδί σε όλο αυτό
ήταν ότι κάναμε πάρα πολύ καλή παρέα.

Μερικά περιστατικά, ίσως.

Ακούστε, είναι πολύ νωπή
η μνήμη του παπά-Στρατή,

δεν μπορώ να μιλάω πολύ γι' αυτόν.

Και για συγκινησιακούς λόγους.

Απλά, μερικά πολύ χαρακτηριστικά
περιστατικά.

Ο παπά-Στρατής ήταν αυτός που στην ουσία
δεν μπορούσε να βάλει αστερίσκους

σε αυτό που λέει το Ευαγγέλιο,
«Αγαπάτε αλλήλους».

Με τίποτα.

Επίσης, είχε ένα πρόγραμμα μέσα του.

Λες και είχε ένα ντετέκτορα, ας πούμε,

«Αυτός πεινάει, πρέπει να φάει».

«Αυτός πεινάει, πρέπει να φάει».

Και μάλιστα -εκεί να δείτε τυραννίδα-

δώδεκα η ώρα το βράδυ,
μπορούσε να σε πάρει τηλέφωνο

και να επιμένει ότι οι πρόσφυγες
που ήρθαν στην Καλλονή,

δεν πρέπει να φάνε τοστ, αλλά μακαρόνια.

Και μάλιστα, πρέπει να έχουν
μακαρόνια με κιμά.

Δεν μπορείτε να φανταστείτε.

Ο άνθρωπος ήταν εντελώς ταγμένος
στο σκοπό του.

Βέβαια, μπορείτε να φανταστείτε
τι ωραίο που είναι να χτυπάει...

Όταν ο παπά-Στρατής ερχόταν σπίτι
για να σε ξυπνήσει,

δεν το έκανε με τον καλύτερο τρόπο.

Δεν σφυρούσε διακριτικά «μπιπ»
για να μην ξυπνήσει το μωρό.

Άραζε μπροστά από την πόρτα
και ξεκινούσε: «μπίιιιιιιιιπ!»

Άναβαν τα φώτα στο χωρίο
και έπρεπε να σηκωθείς.

Μπορούσε να έπαιρνε
60 φορές τη μέρα τηλέφωνο.

Άφηνε μήνυμα:
«Είναι επείγον! Είναι επείγον!»

Έπαιρνα τηλέφωνο, «Έλα παπά, τι έγινε;»

«Τι κάνετε; Τι φαΐ είχατε σήμερα;
Είχαμε κανέναν άνθρωπο;»

Αυτό.

Με τον παπά-Στρατή έχουμε περάσει
κάτι εντελώς σουρεαλιστικές καταστάσεις

και φτάσαμε στους τελευταίους έξι μήνες

να ξεπερνάμε τα δικά μας όρια.

Η δική μας υπέρβαση των ορίων
δεν σήμαινε κάτι σπουδαίο,

μάλλον σήμαινε ότι πρέπει
να ρίξουμε λίγο τους ρυθμούς,

γιατί κάναμε αυτό
που λέμε στους εθελοντές μας:

«Παιδιά, αυτή η κατάσταση
δεν είναι ένα σπριντ 100 μέτρων.

Είναι μαραθώνιος».

Ξεκινήσαμε με την «Αγκαλιά»
βοηθώντας διάφορους ντόπιους,

δραστηριοποιούμενοι στο προσφυγικό,
που πίσω στο 2008, 2009, 2010,

είχε οξυνθεί ξανά στη Λέσβο,

με κορύφωση το αίσχος της Παγανής.

Παρ' όλα αυτά, θα έλεγα
ότι τα προηγούμενα χρόνια

ήταν χαμηλοί οι ρυθμοί μας.

Πηγαίναμε με τους δικούς μας ρυθμούς.

Και ξαφνικά, τα τελευταία δύο χρόνια,

με αποκορύφωση τους τελευταίους έξι μήνες,

συνέβη κάτι που άλλαξε εντελώς,
μα εντελώς, τις ζωές μας.

Οι άνθρωποι που αυτή τη στιγμή φτάνουν
στα βόρεια παράλια της Λέσβου,

είναι χιλιάδες, κάθε μέρα.

Ξέρετε, κάθε ένας από εμάς στην «Αγκαλιά»,

είχαμε διαφορετικούς τρόπους να βλέπουμε
αυτό που ακόμα και οι τοπικές εφημερίδες

είχαν κάποτε παρουσιάσει ως «απόβαση»,

ως «πολιορκία», με πολεμικούς όρους.

Ο παπά-Στρατής, σας είπα,
ήταν η ζωή του,

ήταν η ψυχή της «Αγκαλιάς».

Ήταν ο λόγος του Ευαγγελίου
που δεν ήθελε να τον παραβεί με τίποτα.

Εμείς, τόσο τα κορίτσια όσο κι εγώ,

έχουμε και προσωπικές ιστορίες
πίσω απ' αυτό.

Εγώ κατάγομαι από την Κάλυμνο.

Στην Κάλυμνο, λοιπόν, το 1943,

εμείς είχαμε ιταλική κατοχή τότε,

όπως συμβαίνει ακόμα και τώρα στη Συρία,
στο Αφγανιστάν.

Οι σύμμαχοι περνούσαν
και απλά βομβάρδιζαν τους Ιταλούς.

Εννοείται ότι οι περισσότερες απώλειες
ήταν Καλύμνιοι,

ήταν ο ντόπιος πληθυσμός.

Μάλιστα υπάρχει μια ωραία φωτογραφία
από έναν πιλότο από το Κάρντιφ,

ο οποίος βομβαρδίζοντας
το νοσοκομείο της Καλύμνου,

έπαιρνε και σέλφι.

Αν νομίζετε ότι το σέλφι
είναι καινούργιο,

πρέπει να δείτε τι έκαναν οι σύμμαχοι.

Τέλος πάντων.

Η γιαγιά μου, η Ελένη Παύλου,
ζει ακόμα, υπέργηρη,

μαζί με τη μητέρα της, τη θεία της
και τα ξαδέρφια της,

πούλησαν τα πάντα,
πούλησαν ό,τι είχαν,

εννοείται στη μαύρη αγορά,
εννοείται σε ντόπιους,

όπως γίνεται τώρα στη Συρία,

και πήραν ένα καΐκι για απέναντι την Κω,

κι από εκεί στο Μποντρούμ,
στην Αλικαρνασσό.

Πέρασαν με τα πόδια από Τουρκία,

έμεινα τρία με τέσσερα χρόνια στη Συρία
κι έπειτα στη Γαύδο.

Μετά από έξι χρόνια, γύρισαν πίσω
για να κάνουν οικογένεια

και για να μας που μετά από πολλά χρόνια
κι εμάς την ιστορία.

Κάθε φορά που η γιαγιά έπιανε
την ιστορία με τη Συρία

άλλος έφευγε για τουαλέτα,
άλλος έφευγε για...

Βαριόμασταν τα ίδια.

Μετά θα ξεκινούσε τις λέξεις
με το λεξιλόγιο,

«σούκρα»- ευχαριστώ.

Βαριόμασταν τη ζωή μας.

Δεν ξέραμε ποτέ ότι μεγαλώνοντας,
πώς τα'φερε η τύχη,

θα αντιμετωπίζαμε ένα κύμα ανθρώπων
που κάνει την αντίθετη πορεία.

Από Συρία στα μέρη μας.

Άντε τώρα σ' αυτούς τους ανθρώπους
να τους γυρίσεις την πλάτη.

Τα κορίτσια έχουν το ίδιο πράγμα.
Το επίθετό τους σημαίνει «κρεοπώλης».

Ο παππούς τους πέρασε από απέναντι εδώ,

και μάλιστα ήταν από αυτούς

που πολύ δύσκολα εντάχθηκαν
στην τοπική κοινωνία.

Όπως και να'χει.

Τι κάνουμε εμείς στην «Αγκαλιά»

και τι κάναμε,
τουλάχιστον τους τελευταίους 6 μήνες,

πιο εντατικά από ποτέ.

Μέχρι πρότινος,

οι πρόσφυγες χρειάζονταν να υποστούν
ένα παρανοϊκό μαρτύριο.

Αυτό το μαρτύριο ήταν
ότι δεν είχαν καμία υπόσταση

από τότε που έφταναν
μέχρι τότε που θα έπαιρναν ένα χαρτί,

το οποίο στην ουσία
δεν τους βοηθάει σε τίποτα

παρά να φύγουν από τη χώρα.

Έπρεπε λοιπόν να περπατήσουν
από το Μόλυβο μέχρι τη Μυτιλήνη.

Όποιος νομίζει ότι έχει αντοχές,
ας πάρει το μωρό του στον ώμο

ας πάρει ένα σακίδιο με τα βασικά,
κι ας κάνει την πορεία.

Ξαφνικά λοιπόν, η Καλλονή γέμισε.

Εμείς είχαμε μια μικρή αποθήκη,
εκεί κοντά στο αστυνομικό τμήμα.

Ένας βροχερός Ιούνιος,
δεν ξέρω αν το θυμάστε,

δεν έχει περάσει και πολύς καιρός,

οπότε είπαμε ότι είναι εντελώς παράλογο
να έχουμε κονσέρβες μέσα εκεί.

Πρέπει να μπει ο κόσμος.

Δεν σκεφτήκαμε ούτε λεπτό τι θα συνέβαινε,

δεν σκεφτήκαμε καν
αν αυτό ήταν νόμιμο ή όχι,

αν έχουμε νομικές ευθύνες ή όχι,
ή οτιδήποτε άλλο.

Απλά έπρεπε να μπουν μέσα.

Και ξεκίνησε η δική μας πορεία
προς τα όριά μας.

Εκεί που είχαμε 100 ανθρώπους κάθε μέρα,

φτάσαμε ξαφνικά, σε μια μέρα,
σε ένα βράδυ,

να έχουμε χίλιους ανθρώπους.

Δεν μπορείτε να φανταστείτε
πώς είναι χίλιοι άνθρωποι, τσακισμένοι,

με ηλίαση, με διάρροιες,
με γαστρεντερίτιδες,

με τα πόδια τους ανοιχτά
από το πέλμα ως τη φτέρνα,

όλο,

και μωρά με συμπτώματα που ούτε
κι εμείς ξέραμε να προσδιορίσουμε,

να είναι σε έναν τόπο

και να πρέπει να ταϊστούν
και να κοιμηθούν.

Αυτό που κάναμε μέσα σε μεγάλη αγωνία,

δίναμε φαγητό,

κάποια βασική ιατρική βοήθεια.

Τα δύσκολα περιστατικά έπρεπε
να τα πηγαίνουμε στο Κέντρο Υγείας,

κι από εκεί πολλές φορές, πατημένοι,
στο νοσοκομείο.

Και έπρεπε να βρούμε
πού θα κοιμηθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι.

Να μη σας τύχει.

Τέλος πάντων.

Αυτούς τους μήνες
έχουν δει πολλά πράγματα τα μάτια μας.

Θυμάμαι ακόμα τον Αφγανό εκείνο,
ένας ψηλόλιγνος νεαρός,

που είχε σπουδάσει κι έλεγε,

ψιλο-κοροϊδεύοντας, τρολάροντας κι εμάς,

«Δεν περίμενα ποτέ να βρεθώ
στο νησί της Σαπφούς τόσο βρώμικος,

και θυμάμαι έναν στίχο».

Και το έλεγε στα αγγλικά και είχα δίπλα
τον μπατζανάκη μου να λέει,

«Δεν έχω διαβάσει Σαπφώ ποτέ».

Του λέω, «Σουτ! Κάνε ότι ξέρεις».

(Γέλια)

Θυμάμαι, ας πούμε, τον Σύριο
ο οποίος έχει σπουδάσει μηχανικός,

να μας λέει για τις μελέτες

του Ηρόστρατου, αν δεν κάνω λάθος,
στην υδραυλική.

Να'ναι δύο παρά το βράδυ,
εμείς να ψιλοκοιμόμαστε, κι αυτός,

«Σε παρακαλώ. Ήρθα,
τουλάχιστον να σας τα πω πριν φύγω».

Θυμόμαστε έναν τύπο από τη Συρία

-ξεκινάω με τα ελαφρά τώρα, έτσι;-

ο οποίος ήταν στη Καλλονή το 2000,

και είχε μάλιστα
και κοπέλα από την Καλλονή.

Και τώρα ήρθε πρόσφυγας, με δύο παιδιά,
και καθόταν και μονολογούσε,

«Πω, ρε παιδί μου, ήταν και ωραία κοπέλα!
Δεν έμενα εδώ;»

(Γέλια)

Ο ίδιος τύπος σε κάποια φάση,

αφού φάγαμε και βρήκαμε έναν τόπο
να κοιμηθούν τα παιδιά του

-σπουδαία προσφορά, ένα χαρτόνι
κι ένα σλίπινγκ μπαγκ από πάνω

γιατί γινόταν χαμός εκείνη τη μέρα-

ξεκινάει και λέει,
«Ένα παυσίπονο για τα πόδια έχουμε;»

«Βεβαίως, φίλε μου».

Το τζιπ, το αυτοκίνητό μου,
έχει ένα καπό που πέφτει.

Δεν το έχουμε φτιάξει ακόμα,
είμαστε ανεπρόκοποι.

Ξέχασα να του το πω,

κι όπως κρατούσα ανοιχτό το κάπο
και ήταν αυτός από κάτω,

πάω να πιάσω το παυσίπονο,
του έρχεται στο κεφάλι και λέει,

«Ρε φίλε, και για το κεφάλι μου κάτι».

(Γέλια)

Αυτά μπορεί να ακούγονται πολύ ωραία,
αλλά βασικά τα 'χαμε παίξει.

Τα 'χουμε παίξει ακόμα.

Δεν είναι ντροπή να πούμε
ότι χρειαζόμαστε ψυχολόγο

και κοιτάζουμε ψυχολόγο,

δεν είναι ντροπή να πούμε
ότι είμαστε στα όριά μας

γιατί οι αριθμοί μας ξεπερνούν.

Και δεν είναι ντροπή να πούμε
ότι χρειαζόμαστε ένα μικρό διάλειμμα,

γιατί πραγματικά και τα νεύρα μας
και οι αντοχές μας είναι λίγες.

Όμως, έχουμε να πούμε πολλές ιστορίες,

και σ' αυτό ίσως συγκλίνει
όλη αυτή η εμπειρία μας

και είναι ο λόγος που απ' έξω συντελείται
μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση

συντελείται εδώ, έξω από την πόρτα μας.

Η μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών
στη σύγχρονη εποχή,

μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,

και εγώ είμαι εδώ,
σε αυτό το ωραίο σκηνικό,

να σας πω κάτι για αυτή την ιστορία,

για αυτή την διαιώνιση
των ιστοριών είμαι εδώ.

Υπήρχαν πρόσφυγες, οι οποίοι βλέποντας
αυτό που τραβούσαμε,

το 'παιρναν στη πλάκα και έλεγαν,

«Άκου φιλαράκο,
αν τα παίξετε τώρα δεν θα βοηθήσετε.

Εντάξει; Ηρέμησε.

Εγώ θα πάρω το παιδί μου και είμαι ικανός
να περπατήσω στην άκρη του κόσμου,

Εσύ; Εντάξει, μου δώσατε
μια μπανάνα κι ένα τοστ».

Μια μέρα με τον παπά-Στρατή
-μου έρχεται εμβόλιμο αυτό-

δεν είχε τότε «Αγκαλιά»,
είχε πιο προηγούμενα,

και τα κορίτσια είχαν πάει με τα αμάξια
για να φέρουν πρόσφυγες,

γιατί το κάναμε κι αυτό,

ειδικά η Ελένη και η Κατερίνα
έχουν κάνει ατελείωτα δρομολόγια

από Φίλια, Καλοχώρι, Σίγρι.

Κάποιος έπρεπε να φέρει
τις οικογένειες τουλάχιστον,

να μην περπατούν.

Και ήταν οι πιο πολλοί από τη Σομαλία.

Τέλος πάντων,
δεν είχαμε τότε την «Αγκαλιά»,

δεν είχαμε πού να τους βάλουμε,

οπότε σκέφτηκε ο παπά-Στρατής
να τους πάμε στον περίβολο της εκκλησίας.

Είχε ένα σκέπαστρο.

Σκεφτόμασταν,
να τους βάλουμε στην εκκλησία;

Θα έχουμε προβλήματα;

Τέλος πάντων, σε κάποια στιγμή
είχαμε μείνει

και κοιτούσαμε τους ανθρώπους.

Κοιμόνταν σε σλίπινγκ μπαγκ, δεν ξέρω,
νοιώθαμε πολύ άσχημα.

Το ψυχανεμίζεται ένας από αυτούς,
έρχεται κοντά μου,

και μου λέει σε άπταιστα γαλλικά,
«Άκου, φιλαράκο. Μη στεναχωριέσαι.

Μου φαίνεται δεν έχεις καταλάβει
από πού έρχομαι».

Λέω, «Τι εννοείς;»

«Έρχομαι από το μέρος
που προσπαθείς να μη φας σφαίρες.

Για εμάς εδώ, αυτό που κάνετε,
είναι πεντάστερο ξενοδοχείο».

Έχω να πω πολλές τέτοιες ιστορίες.

Έχω να πω ιστορίες αλληλεγγύης.

Έχω να πω για τον τσοπάνη εκείνο
από την Άγρα,

ο οποίος -υποτίθεται δεν το ξέραμε-
πήγαινε μετά τη δουλειά του,

μετά τη βάρδια του, και άφηνε γιαούρτι.

Έχω να πω για εκείνον τον άνθρωπο
ο οποίος αρμέγει ακόμα τις κατσίκες του,

παρ' όλο που η «Αγκαλιά» τώρα
δεν έχει κόσμο.

Αφήνει ακόμα το γάλα και του λέμε,

«Βρε άνθρωπε, πήγαινέ το κάπου αλλού.

Και λέει, «Μα μπορεί κάποιος
να έρθει το μεσημέρι».

Έχω να πω για την Ευρώπη των λαών.

Ακούστε. Δεν είναι ένα κενό γράμμα.

Υπολογίζουμε ότι καταφέραμε
να οργανώσουμε

κοντά στους 400 εθελοντές
από όλη την Ευρώπη,

πράγματα τεράστιο.

Κάποια στιγμή που ήμασταν έξω
από την «Αγκαλιά» και τρώγαμε σουβλάκια,

άκουγες γλώσσες από φαρσί
μέχρι αραβικά, μέχρι νορβηγικά.

Ήταν κάτι τρομερό.

Έχω να μιλήσω
για μια Μυτιλήνη η οποία

-μπορεί να ακούγεται παράξενο σε μερικούς-

έχει σταθεί.

Έχει σταθεί καλά. Σαν σύνολο.

Πιστέψτε με, έχουμε δει και άλλα πράγματα

γιατί τον τελευταίο καιρό,

από τη στιγμή που εδώ
και μερικές εβδομάδες

δεν έχουμε κόσμο στην «Αγκαλιά»,
έχουμε οργανωθεί,

και στέλνουμε πράγματα
σε Κω, Τήλο, Κάλυμνο, Λέρο.

Ξέρουμε τι καταστάσεις επικρατούν,

κι ενώ γενικά η Ελλάδα τα πάει καλά,
η Μυτιλήνη τα πάει ακόμα πιο καλά.

Ποιος ξέρει;
Ίσως είναι παλιές προσφυγικές μνήμες.

Αυτό που συμβαίνει τώρα

είναι ότι καθόμαστε και βλέπουμε
αυτόν τον μικρό χώρο,

που τους τελευταίους έξι μήνες
μας έχει κάνει κυριολεκτικά

να φτύσουμε αίμα.

Και το νούμερο που υπολογίζουμε,

αν υπολογίσουμε τις μερίδες τοστ
και φρούτων που έχουμε δώσει,

είναι κοντά στις 17.000 άνθρωποι.

Δεκαεφτά. Χιλιάδες. Άνθρωποι.

Δεν μιλάμε για ποπ κορν ή για άμμο.

Μιλάμε για δεκαεφτά χιλιάδες
αυτόνομα σύμπαντα.

Για δεκαεφτά χιλιάδες ανθρώπους
σαν εσένα και σαν κι εμένα.

Με τις ιδέες, με τα όνειρα,
με τα πιστεύω τους.

Είναι τρομερός και αδιανόητος ο αριθμός.

Αν βάλουμε και τη δράση μας στη Συκαμιά...

Αυτή τη στιγμή
έχουμε μια ομάδα στη Συκαμιά

η οποία βοηθάει επιτόπου τους ανθρώπους.

Πρόκειται να φύγει
στο τέλος της εβδομάδας.

Έχουμε αντιμετωπίσει κάποια νούμερα τρελά,

και αυτό που θέλω να τονίσω
και το λέμε συνέχεια:

Τα νούμερα αυτά που αντιμετωπίσαμε

έχουν γίνει χωρίς κρατικές επιχορηγήσεις.

Χωρίς κοινοτικές επιχορηγήσεις.

Γιατί; Γιατί τόσο τα κορίτσια,
η Ελένη, η Κατερίνα,

ο παπά-Στρατής κι εγώ,

είχαμε αποφασίσει από την αρχή
ότι ο κόσμος,

ο κόσμος που θα βοηθήσει,
πρέπει να μάθει την ιστορία.

Εδώ και δύο μήνες δεν δεχόμαστε
ούτε τρόφιμα, ούτε ρούχα, ούτε πράγματα.

Αυτό που δεχόμασταν όμως μέχρι πρότινος
-πλέον το πρόγραμμα είναι φουλ-

είναι εθελοντές.

Και τι λέγαμε από μιας αρχής;

«Ελάτε για να δείτε,
για να πείτε την ιστορία».

Ακούστε.

Όταν ήμασταν μικροί
παίζαμε βιντεοπαιχνίδια.

Δεν ξέρω πόσοι από εσάς έχετε παίξει,
είχες εκεί τον ήρωα με το σπαθάκι,

ο οποίος έμπαινε στα μπουντρούμια,
όλο και πιο βαθιά,

και στο τέλος έφτανε σε ένα δωμάτιο
όπου ήταν ο αρχέκακος,

ο μεγάλος κακός της υπόθεσης.

Εντάξει, έχανες μια-δυο φορές,
στο τέλος τον σκότωνες και, ωπ,

είχε λυθεί το πρόβλημα.

Τελείωσε το παιχνίδι.
Όλα ήταν τέλεια.

Μετά από δέκα χρόνια
και έξι μήνες στο πεδίο,

ειλικρινά σας λέω,
δεν έχω βρει τον κακό ποιος είναι.

Πιστεύω ότι αυτός που είναι
περισσότερο κακός σε όλη την υπόθεση,

είναι ο φασίστας μέσα στο μυαλό μας.

Είναι οι περιορισμοί
που θέτουμε στον εαυτό μας

και είναι αυτό που είχε πει ο Ίαν Κέρσοου,

ένας από τους μεγαλύτερους μελετητές
του Ολοκαυτώματος.

Είχε πει ότι ένας από τους λόγους
που συνέβη το Ολοκαύτωμα,

αυτό το μαζικό έγκλημα,

ήταν γιατί ο καθένας
και ολόκληρη η κοινωνία,

κατάφερε να κλείσει τον εγκέφαλό της,

κατάφερε να κοιτάξει
από την άλλη πλευρά.

Μου λένε να είμαι περήφανος
γι 'αυτό που κάναμε.

Ειλικρινά,

μου λένε να είμαι περήφανος, ας πούμε,
γιατί το ότι η ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή

έχει στείλει ένα ρομπότ στον Άρη.

Σκεφτείτε.

Έχουμε λύσει τις εξισώσεις
για να στείλουμε ένα ρομπότ στον Άρη

το οποίο στέλνει πίσω δεδομένα.

Αυτή τη στιγμή, το πιο πρόσφατο
στην αστρονομία γεγονός,

είναι ότι έχει βρεθεί, μάλλον,
μια υπερδομή γύρω από ένα άστρο,

δεν ξέρουμε τι είναι,

και στρέφουν σιγά-σιγά οι αστροφυσικοί
το ενδιαφέρον τους προς τα εκεί,

για να δουν τι είναι αυτό το πράγμα.

Από την άλλη, δεν έχουμε καταφέρει,
παρ' όλο που έχουμε την τεχνολογία,

να λύσουμε προβλήματα στην Αφρική.

Παρ' όλο που ξέρουμε πώς να φτιάξουμε
από θαλασσινό νερό, πόσιμο,

δεν έχει γίνει τίποτα.

Παρ' όλο που ξέρουμε
ποιες συμπεριφορές δημιουργούν πόλεμο-

έχετε αναρωτηθεί ποτέ
το κακάο που τρώτε στη σοκολάτα σας

ή η βενζίνη στο αυτοκίνητό σας
από πού έρχεται και από ποια κανάλια;

Δεν αναρωτιόμαστε. Κλείνουμε το μυαλό μας.

Στην «Αγκαλιά» αυτό κάναμε.

Δεν μπορούσαμε να κλείσουμε το μυαλό μας.

Δεν μπορούμε απλά να στρέψουμε το βλέμμα

μακριά από τους πρόσφυγες
έξω από την πόρτα μας,

και κυρίως γι' αυτό φταίει ο παπά-Στρατής

ο οποίος μας έπιανε
και μας ταρακουνούσε το κεφάλι

κάθε φορά που προσπαθούσαμε
να κάνουμε κάτι τέτοιο.

Ακούστε.

Ο αλτρουισμός,
μας διδάσκει η κοινωνιοβιολογία

-υπάρχει ένα βιβλίο
του Κωνσταντίνου Κριμπά νομίζω-

λέει ότι ο αλτρουισμός
είναι ένα χαρακτηριστικό πολλών ζώων

-μη γελιέστε, κι άνθρωπος ζώο είναι-

που πολλές φορές μεταδίδεται
από γενιά σε γενιά

ως κυρίαρχο χαρακτηριστικό.

Ο άνθρωπος έχει μια ιδιότητα.

Την αυτογνωσία.

Έχουμε έναν εγκέφαλο ο οποίος
μπορεί να σκεφτεί ότι είναι εγκέφαλος.

Έχουμε το γνώθι σαυτόν, που λέμε.

Για εμάς ο αλτρουισμός ο οποίος κατανοεί
και έχει γνώση του εαυτού του,

ονομάζεται αλληλεγγύη.

Και η αλληλεγγύη
είναι αυτό που χρειαζόμαστε.

Από τον τρόπο που μεγαλώνουμε
τα παιδιά μας,

που μαθαίνουμε στα παιδιά μας το ξένο -

ο δαίμονας ο κακός, ο απέναντι ο κακός,
ο άλλος ο κακός,

Από τον τρόπο που τα μαθαίνουμε
να είναι παραγωγικά και δημιουργικά ή όχι.

Τα είδαμε τώρα πριν από λίγο:
Είσαι λάθος, κάνεις λάθος.

Από τον τρόπο που χαιρετάμε
τον γείτονά μας,

μέχρι τον τρόπο που καταναλώνουμε,

είμαστε όλοι ένοχοι
γι' αυτούς τους ανθρώπους.

Βγήκα χτες για να πάρω έναν καφέ

και μου έκανε εντύπωση
το χέρι ενός ανθρώπου.

Είχε το ίδιο χρώμα με το χρώμα
που έχει το χέρι, η παλάμη ενός νεκρού.

Σας ξαναλέω.

Για εμάς, βρήκαμε ποια είναι τα όριά μας.

Είναι κάπου εδώ.

Έξι μήνες σε αυτή τη δουλειά,
μετά το καις.

Δεν μπορούμε να πούμε όμως,

ότι αυτά είναι και τα όρια
της ανθρωπότητας.

Δεν είμαστε η ανθρωπότητα.

Από κοινού και συλλογικά,

μπορούμε να κάνουμε
απείρως περισσότερα πράγματα,

αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε
από το τι μπορεί να κάνει ο καθένας.

Δεν ξέρω με τι να κλείσω.

Ειλικρινά, σκεφτόμουν
πολλές ατάκες για το τέλος.

Ίσως με κάτι που είναι οριακά αισιόδοξο.

Δεν θα λύσουμε το πρόβλημα.

Ακόμα κι αν βγούμε όλοι έξω
και αφιερώσουμε τις ζωές μας,

είμαι σίγουρος
ότι δεν θα το λύσουμε το πρόβλημα.

Η κακία είναι κάτι
που είναι πολύ βαθιά μέσα στον άνθρωπο.

Όμως, ίσως, αν βγούμε εκεί έξω,

ίσως, αν προσπαθήσει ο καθένας
να κάνει τις μικρές καθημερινές αλλαγές-

μπορεί να σας φαίνεται παράξενο,
όμως πώς θα βοηθήσω τον πρόσφυγα

με μικρές αλλαγές στην καθημερινή μου ζωή;

Ίσως καταφέρουμε αυτό το μικρό βηματάκι.

Ίσως αν αυτό το μεγάλο προσφυγικό ρεύμα,

το οποίο, πιστέψτε με,
θα'ρθει, ήρθε, θα φύγει,

αν βγούμε εκεί έξω
και κάνουμε κάτι γι' αυτό καθημερινά.

Αν τους θεωρείτε λαθρομετανάστες,
κάντε κάτι για τον γείτονά σας.

Αλλά αν σταθούμε στο ύψος μας,

παρ' όλο που ξέρουμε ότι τελικά
το πρόβλημα δεν λύνεται,

είναι πολύ δυνατή η άβυσσος,

και εκεί θα τελειώσω,

ένα πράγμα θα μας κατοχυρώσει:

Το δικαίωμα να λεγόματε άνθρωποι

και το δικαίωμα να κοιτάξουμε στα μάτια
τις επόμενες γενιές και να πούμε,

«Ξέρεις κάτι; Ήμουν εκεί».

Για εμάς το άπειρο,
στην «Αγκαλιά» τόσο καιρό,

ισοδυναμεί με την άβυσσο.

Ξέρετε, είχε πει ένας φιλόσοφος,

«Η άβυσσος αν την κοιτάξεις πολύ καιρό,
σε κοιτάει πίσω».

Βλακείες. Δεν κοιτάει πίσω.

Την άβυσσο δεν την ενδιαφέρεις.
Για την άβυσσο δεν είσαι τίποτα.

Η άβυσσος δεν υπάρχει καν.

Η άβυσσος υφίσταται. Είναι.

Δεν τη νοιάζεις. Δεν τη νικάς.

Το μόνο που μπορείς να κάνεις
απέναντί της,

είναι να σταθείς
για να κερδίσεις την αξιοπρέπειά σου.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)