Jak więzienia mogą pomóc więźniom wieść wartościowe życie

W Stanach Zjednoczonych agencje, które zarządzają więzieniami często nazywane są „instytucjami resocjalizacyjnymi", a jednak skupiają się na przetrzymywaniu i nadzorowaniu więźniów. Dan Pacholke, zastępca sekretarza Wydziału Poprawczego Stanu Waszyngton, dzieli się inną wizją: mówi o więzieniach, które zapewniają zarówno ludzkie warunki życia, jak i możliwości wartościowej pracy i nauki.

Jesteśmy uważani za organizację zbierającą
odpadki po porażkach polityki społecznej.

Nie potrafię przewidzieć,
kto do nas trafi i na jak długo.

Trafiają do nas ludzie,
którym nie pomogło nic innego,

którzy przeszli przez wszystkie inne
siatki zabezpieczeń socjalnych.

One ich nie zatrzymały,
więc my musimy to zrobić.

To nasza praca:
przetrzymywać ich i nadzorować.

Z biegiem czasu,
jako system więziennictwa,

jako naród i jako społeczeństwo
staliśmy się w tym bardzo dobrzy,

ale to nie powód do radości.

Obecnie zamykamy większy odsetek obywateli
niż jakiekolwiek państwo na świecie.

Mamy więcej czarnoskórych więźniów
niż mieliśmy niewolników w roku 1850.

Przetrzymujemy rodziców prawie 3 milionów
dzieci naszej społeczności,

staliśmy się też
nowym szpitalem psychiatrycznym,

największym dostawcą
świadczeń psychiatrycznych w kraju.

Zamknięcie kogoś to nie błahostka.

A jednak działamy pod nazwą
Wydział Poprawczy.

Dziś chcę mówić o zmianie
naszego sposobu myślenia o więziennictwie.

Na podstawie własnych doświadczeń

wierzę, że gdy zmieniamy sposób myślenia,

tworzymy nowe możliwości, nową przyszłość,

a tego potrzebują więzienia.

Ponad 30 lat, całe moje życie zawodowe,
poświęciłem więziennictwu.

Zająłem się nim wzorem mojego taty.

Był weteranem wojny wietnamskiej.
Więziennictwo mu odpowiadało.

Był silny, opanowany, zdyscyplinowany.

Ja niezupełnie,

i jestem pewien, że go to martwiło.

W końcu zdecydowałem,
że jeśli mam skończyć w więzieniu,

lepiej być po tej stronie krat,

więc postanowiłem spróbować,

obejrzeć miejsce pracy mojego taty,

McNeil Island Penitentiary.

Był początek lat 80.

i więzienia nie były jak te
w telewizji czy w filmach.

Było gorzej pod wieloma względami.

Wszedłem do pięciopiętrowego
budynku dla więźniów.

W celach było po osiem osób,

w sumie mieszkało tam 550 mężczyzn.

Od razu wam powiem,

że w każdej z tych małych cel
była jedna wspólna toaleta.

Strażnik włożył klucz do zamka

i setki mężczyzn wylały się z cel.

Setki mężczyzn.

Odszedłem stamtąd jak najszybciej.

W końcu wróciłem
zacząłem pracować jako strażnik.

Miałem zajmować się jednym z bloków

i nadzorować setki mężczyzn.

Pracując w naszym punkcie przyjęć,

słyszałem wzburzonych więźniów
nawet z parkingu,

trzęsących drzwiami cel, krzyczących,

demolujących swoje cele.

Zamknij razem setki niestabilnych ludzi,

a otrzymasz chaos.

Przetrzymywać i nadzorować,
na tym polegała nasza praca.

Mogliśmy robić to jeszcze skuteczniej
dzięki nowemu rodzajowi kwater

o nazwie
Jednostka Intensywnego Zarządzania,

nowoczesna wersja karceru.

Umieszczaliśmy więźniów
w celach ze stalowymi drzwiami,

z małymi otworami,

żebyśmy mogli
zakładać im kajdanki i karmić.

I wiecie co?

Zrobiło się ciszej.

Naruszenia spokoju stały się rzadsze.

Zrobiło się bezpieczniej,

bo najbardziej agresywni
lub problematyczni więźniowie

mogli zostać odizolowani.

Ale izolacja nie jest dobra.

Stan ludzi pogarsza się
po pozbawieniu kontaktu z innymi.

Przenoszenie ich z JIZ było trudne

zarówno dla nich, jak i dla nas.

Nawet w więzieniu,

zamknięcie kogoś nie jest błahostką.

Potem przeniesiono mnie do
stanowego więzienia o zaostrzonym rygorze,

gdzie przetrzymywani są najbardziej
agresywni i trudni więźniowie.

W międzyczasie
więziennictwo rozwinęło się,

mieliśmy inne narzędzia i sposoby
zarządzania problematycznymi zachowaniami.

Mieliśmy broń obezwładniającą
i gaz pieprzowy,

tarcze pleksiglasowe,

granaty hukowe,
zespoły szybkiego reagowania.

Na agresję reagowaliśmy siłą,

na chaos - chaosem.

Byliśmy nieźli w gaszeniu pożarów.

Poznałem tam dwóch
doświadczonych pracowników więziennictwa

i zarazem badaczy:

antropologa i socjologa.

Raz jeden z nich powiedział mi:

"Jesteście nieźli w gaszeniu pożarów.

A myśleliście kiedyś, jak im zapobiegać?"

Byłem cierpliwy,

tłumaczyłem im
nasze brutalne siłowe podejście

do zwiększania
bezpieczeństwa w więzieniach.

Oni też wykazali się cierpliwością.

Z naszych rozmów wynikły nowe pomysły

i zaczęliśmy trochę eksperymentować.

Najpierw zaczęliśmy szkolić
strażników w zespołach,

zamiast wysyłać ich na szkolenia stanowe
pojedynczo czy w parach.

Wydłużyliśmy szkolenia z czterech
do dziesięciu tygodni.

Potem eksperymentowaliśmy
z modelem praktyk,

mieszając nowych strażników z weteranami.

Obydwie grupy zaczęły pracować lepiej.

Następnie do szkolenia
dodaliśmy słowne rozpraszanie konfliktów

jako element sytuacji
wymagających użycia siły.

Było to niesiłowe użycie siły.

Co jeszcze bardziej radykalne,

tych samych umiejętności
uczyliśmy więźniów.

Zmieniliśmy zestaw umiejętności.

Redukowanie agresji,
a nie tylko reagowanie na nią.

Po trzecie, przy rozbudowie obiektu
wypróbowaliśmy nowy projekt.

Jego największą
i najbardziej kontrowersyjną częścią

były, oczywiście, toalety.

Nie było toalet.

Może wam nie wydaje się to ważne,

ale to była wielka zmiana.

Nikt nigdy nie słyszał o celi bez toalety.

Wydawało się to niebezpieczne i szalone.

Toalety były nawet
w ośmioosobowych celach.

Ten mały szczegół
zmienił sposób naszej pracy.

Więźniowie i personel zaczęli mieć ze sobą

częstszy i bardziej otwarty kontakt,
pojawiło się porozumienie.

Łatwiejsze stało się wykrycie konfliktu

i interwencja przed eskalacją przemocy.

Oddział był czystszy, cichszy,
bezpieczniejszy i bardziej ludzki.

Utrzymywało to porządek lepiej

niż jakakolwiek znana mi dotąd
technika zastraszania.

Interakcja zmienia sposób zachowania
zarówno strażników, jak i więźniów.

Zmieniliśmy otoczenie i zachowanie.

Na wypadek,
gdybym nie zrozumiał tej lekcji,

przydzielono mnie następnie
do kwatery głównej

i to tam zmierzyłem się ze zmianą systemu.

Wiele rzeczy utrudnia zmianę systemu:

polityka i politycy, prawo i ustawy,

sądy i procesy sądowe,
polityka wewnętrzna.

Zmiana systemu jest trudna i powolna,

i często nie zabiera nas tam,

gdzie chcielibyśmy się znaleźć.

Zmiana systemu więziennictwa
to nie błahostka.

Przemyślałem więc
poprzednie doświadczenia,

i przypomniałem sobie, że interakcja
ze skazanymi zmniejszała napięcie.

Kiedy zmieniliśmy otoczenie,
zmieniło się zachowanie.

A nie były to wielkie zmiany systemowe.

Zmiany były drobne,

ale stworzyły nowe możliwości.

Potem zostałem mianowany
kierownikiem małego więzienia.

W międzyczasie studiowałem
w Evergreen State College.

Stykałem się z ludźmi różnymi ode mnie,

którzy mieli inne pomysły
i pochodzili z innych środowisk.

Poznana wtedy ekolog lasów deszczowych

spojrzała na moje małe więzienie
jak na laboratorium.

Dzięki rozmowom zrozumieliśmy,
jak więzienia i więźniowie

mogą wspomóc rozwój nauki,

jeśli pomożemy im w realizacji projektów,

których nie mogliby zrealizować sami,

jak odbudowa populacji
zagrożonych gatunków:

żab, motyli,
zagrożonych roślin preriowych.

W międzyczasie znaleźliśmy sposoby
na usprawnienie naszego projektu

przez dodanie energii słonecznej,

zbiorników na deszczówkę,
ogrodnictwa organicznego, recyklingu.

Ta inicjatywa
dała początek wielu projektom,

które wywarły ogromny wpływ
na cały system,

nie tylko u nas, ale też w innych stanach.

Małe eksperymenty
zaowocowały dużymi zmianami

w nauce czy społeczności.

Sposób, w jaki myślimy o naszej pracy,
zmienia ją.

Ten projekt uczynił moją pracę
bardziej interesującą i ekscytującą.

Ekscytowałem się nim i ja,
i reszta personelu.

Ekscytowali się strażnicy i więźniowie.

Ten projekt ich inspirował,

każdy chciał w nim uczestniczyć.

Mieli w nim swój wkład,
wprowadzali zmiany,

które uważali za znaczące i ważne.

Pozwólcie jednak, że coś wyjaśnię.

Więźniowie łatwo się przystosowują.

To konieczność.

Często wiedzą o naszych systemach więcej,

niż ludzie, którzy nimi kierują.

I nie są tu bez powodu.

Moją pracą nie jest
karanie czy wybaczanie,

ale myślę, że mogą wieść

przyzwoite i znaczące życie
nawet w więzieniu.

Więc pytanie brzmiało:

"Czy więźniowie mogą wieść
przyzwoite i wartościowe życie,

a jeśli tak, to co to zmienia?".

Wróciłem z tym pytaniem
do więzienia o zaostrzonym rygorze,

gdzie przetrzymywani są
najbardziej brutalni skazani.

Pamiętajcie, takie placówki służą karaniu.

Nie ma tam miejsca na przywileje
w postaci programów penitencjarnych.

Tak myśleliśmy.

Ale potem zrozumieliśmy,

że to właśnie ci więźniowie
najbardziej tych programów potrzebują.

Potrzebowali wręcz
intensywnej resocjalizacji.

Zmieniliśmy więc
nasze myślenie o 180 stopni

i zaczęliśmy szukać nowych możliwości.

Znaleźliśmy nowy rodzaj krzesła.

Zamiast używać krzeseł do karania,

postawiliśmy je w klasach.

Nie zapomnieliśmy o potrzebie nadzoru,

ale odtąd skazani mogli
porozumiewać się bezpiecznie,

twarzą w twarz
ze współwięźniami i personelem.

Skoro nadzór nie był już problemem,

każdy mógł skupić się na innych kwestiach,
na przykład nauce.

Zachowanie uległo zmianie.

Zmieniliśmy myślenie, zmieniliśmy to,
co możliwe, i to daje mi nadzieję.

Nie mogę wam obiecać, że to zadziała.

Mogę tylko powiedzieć, że działa teraz.

Nasze więzienia stają się bezpieczniejsze
zarówno dla personelu, jak i więźniów,

a gdy więzienia są bezpieczne,

możemy skupić się na czymś więcej,
niż tylko na nadzorze.

Zmniejszenie recydywy
możemy uznać za finalny cel,

ale nie jest to cel jedyny.

Szczerze mówiąc,
zapobieganie przestępczości

wymaga znacznie więcej wysiłku
od większej liczby ludzi i instytucji.

Obawiam się, że jeśli założymy,
że same więzienia osiągną ten cel,

nigdy go nie urzeczywistnimy.

Ale więzienia mogą zrobić rzeczy,
o które nigdy ich nie podejrzewaliśmy.

Mogą być źródłem innowacji
i zrównoważonego rozwoju,

odbudowy populacji zagrożonych gatunków
i stanu środowiska.

Więźniowie mogą być
naukowcami i pszczelarzami,

mogą ratować psy.

Więzienia mogą być źródłem
wartościowej pracy

i szansą dla personelu

oraz więźniów, którzy tam przebywają.

Możemy przetrzymywać i nadzorować,

ale także zapewniać ludzkie warunki.

Te cele się nie wykluczają.

Nie możemy czekać 10 czy 20 lat,
żeby przekonać się,

czy warto to robić.

Nasza strategia nie polega
na dużej zmianie systemowej.

Naszą strategią są setki małych zmian,

które zachodzą
w ciągu dni lub miesięcy, nie lat.

Potrzeba więcej małych programów,
na których się uczymy,

programów, które rozszerzają
zakres możliwości.

Potrzeba nowych, lepszych sposobów
mierzenia wpływu

na zaangażowanie, na interakcję,

na bezpieczeństwo otoczenia.

Potrzeba więcej możliwości

uczestnictwa i wnoszenia
wkładu w społeczności,

wasze społeczności.

Tak, więzienia muszą być
dobrze chronione i bezpieczne.

Możemy tego dokonać.

Więzienia muszą zapewniać ludzkie warunki,

gdzie można w czymś uczestniczyć,
wnosić swój wkład

i uczyć się wartościowego życia.

Uczymy się, jak tego dokonać.

Dlatego jestem pełen nadziei.

Nie musimy tkwić w dawnych przekonaniach
odnośnie więzień.

Możemy zmienić swoje podejście,
zmienić obecną sytuację.

A kiedy zrobimy to rozważnie i po ludzku,

więzienia będą mogły zrobić coś więcej,

niż zbierać odpadki po porażkach
polityki społecznej.

Może wreszcie zasłużymy na miano
instytucji resocjalizacyjnej.

Dziękuję.

(Brawa)