Koronavirüs hakkında bilip bilmediklerimiz
-
0:01 - 0:02[27 Şubat 2020 sabahı itibarıyla
-
0:02 - 0:05dünya çapında en az 82.000
doğrulanmış koronavirüs vakası var -
0:05 - 0:07ve bunun 2.810'u ölümle sonuçlandı.
-
0:07 - 0:11TED, Dr. David Heymann'ı salgının
son bulgularının paylaşmaya davet etti.] -
0:11 - 0:13[Koronavirüse yakalanırsanız ne olur?]
-
0:13 - 0:16Bu, insanların çoğunda
soğuk algınlığına benzer -
0:16 - 0:18çok hafif bir hastalık gibi görünüyor.
-
0:18 - 0:22Enfekte olan ve çok ciddi
hastalıkları olan bazı insanlar var; -
0:22 - 0:24bunların arasında sağlık çalışanları var.
-
0:24 - 0:27Normal insanlardan
daha yüksek bir doz aldıkları -
0:27 - 0:29ve aynı zamanda
bağışıklıkları olmadığı için -
0:29 - 0:31bu enfeksiyon onlarda çok ciddi oluyor.
-
0:31 - 0:35Genel popülasyonda, enfekte
olduğunuzda aldığınız virüs dozunun -
0:35 - 0:39bir sağlık çalışanının alacağı
dozdan çok daha az olacağından, -
0:39 - 0:42sağlıkçıların daha ciddi
-
0:42 - 0:45enfeksiyonlarının olması muhtemeldir.
-
0:45 - 0:47Bu yüzden umarım
enfeksiyonunuz daha az ciddi olur. -
0:47 - 0:51Böylece yaşlılar
ve ek hastalıkları olanlar, -
0:51 - 0:54hastanelerde bakıldıklarından
-
0:54 - 0:56emin olmamız gereken kişilerdir.
-
0:56 - 1:00[Bu konuda en çok endişelenmesi
gereken insanlar kimlerdir?] -
1:00 - 1:03En endişelenmesi gerekenler
her şeyden önce; -
1:03 - 1:06gelişmekte olan ülkelerde olan,
-
1:06 - 1:09iyi tıbbi bakıma erişimi olmayan
-
1:09 - 1:11ve ülkelerinde bir salgın ortaya çıkarsa
-
1:11 - 1:14hastaneye hiç erişimi olmayan kişilerdir.
-
1:14 - 1:16Bu insanlar, özellikle yaşlılar
-
1:16 - 1:18büyük risk altındadırlar.
-
1:18 - 1:20Tüm popülasyonlardaki
yaşlılar risk altındadır, -
1:20 - 1:23özellikle oksijene ulaşamayanlar.
-
1:23 - 1:25Sanayileşmiş ülkelerde risk altındakiler;
-
1:25 - 1:27ek hastalıkları olan,
-
1:27 - 1:29diyabeti olan,
-
1:29 - 1:31başka hastalıkları olan yaşlılardır.
-
1:31 - 1:34Genel nüfus büyük bir risk
altında görünmemektedir. -
1:34 - 1:38[Hangi mevcut tıbbi koşullar
insanları daha yüksek riske sokar?] -
1:38 - 1:39Her şeyden önce,
-
1:39 - 1:43ek hastalık olarak mevcut olan
akciğer hastalığı da önemlidir. -
1:43 - 1:45Genel olarak yaşlılar,
-
1:45 - 1:48özellikle 70 yaşın üstündekiler
daha büyük risk altındadır -
1:48 - 1:51çünkü bağışıklık sistemleri
bir zamanlar olduğu kadar -
1:51 - 1:52sağlam değildir
-
1:52 - 1:55ve enfeksiyonlara daha duyarlıdırlar.
-
1:55 - 1:59Ek olarak, Çin'deki bazı vakalarda
-
1:59 - 2:02grip ile bir koenfeksiyon vardı
-
2:02 - 2:04ve aynı zamanda zatürre
-
2:04 - 2:06üzerinde meydana gelen
-
2:06 - 2:08bazı bakteriyel süperenfeksiyonlar oldu.
-
2:08 - 2:11[Güncel bilgileri nerede bulabiliriz?]
-
2:11 - 2:13Atlanta'daki Hastalık Kontrol Merkezi,
-
2:13 - 2:17internet sitesinde düzenli olarak
güncellemeler yapar. -
2:17 - 2:20Ayrıca, Cenevre'deki uluslararası
faaliyetlerin çoğunu koordine eden -
2:20 - 2:22Dünya Sağlık Örgütü'nün de
-
2:22 - 2:23günlük güncellemeleri olan
-
2:24 - 2:26bir internet sitesi var.
-
2:26 - 2:29Bu bilgileri bireyler olarak almak
bizim sorumluluğumuzdur, -
2:29 - 2:31bu şekilde anlarız
-
2:31 - 2:33ve büyük yayılmanın önlenmesine
-
2:33 - 2:36elimizden gelenle katkıda
bulunabileceğimizden emin olabiliriz. -
2:36 - 2:39[2003'te SARS salgınında
küresel tepkiyi yönlendirdiniz. -
2:39 - 2:41Bu salgınla nasıl karşılaştırırsınız?]
-
2:41 - 2:43Tüm yeni enfeksiyonlarda da
aynı sorun var. -
2:43 - 2:45Bu, daha önce bu virüse
hiç maruz kalmamış insanlara -
2:45 - 2:48bulaşan bir enfeksiyondur.
-
2:48 - 2:51Herhangi bir antikor koruması yoktur
-
2:51 - 2:54ve bağışıklık sistemlerinin
bu virüsü idare edip edemeyeceği -
2:54 - 2:55açık değildir.
-
2:55 - 3:00Bu genellikle yarasalarda veya diğer
hayvanlarda bulunan bir virüstür -
3:00 - 3:02ve aniden insanlara geçmiştir.
-
3:02 - 3:05İnsanlar bu virüsle ilgili
deneyime sahip değiller. -
3:05 - 3:06Ama yavaş yavaş,
-
3:06 - 3:09SARS'ta olduğu gibi
çok şey öğrenmeye başlıyoruz. -
3:09 - 3:13Biliyorsunuz ki kesinlikle
SARS'ta olduğundan -
3:13 - 3:15daha fazla sayıda ölüm var.
-
3:15 - 3:19Ancak bunu enfekte olmuş kişilerin
paydasıyla böldüğünüzde -
3:19 - 3:22SARS'ta olandan çok daha fazla
enfekte olmuş insan var. -
3:23 - 3:24Vaka ölüm oranı,
-
3:24 - 3:29yani SARS'taki ölüm vaka sayısı oranı
-
3:29 - 3:30yaklaşık yüzde 10.
-
3:30 - 3:33Mevcut koronavirüs olan COVID-19 oranından
-
3:33 - 3:37yüzde iki veya muhtemelen daha az.
-
3:37 - 3:39Bu yüzden çok daha az öldürücü bir virüs,
-
3:39 - 3:42ama yine de ölüme neden olan bir virüs
-
3:42 - 3:45ve insan popülasyonlarına
girmesini istemediğimiz şey bu. -
3:45 - 3:48[Havaalanları gibi sınır kapılarında
yeterince müdahele ettik mi?] -
3:48 - 3:52Havaalanlarının
veya herhangi bir kara sınırının -
3:52 - 3:55bir hastalığın girmesini
engelleyemeyeceği anlaşılmaktadır. -
3:55 - 3:58Kuluçka dönemindeki
insanlar bu sınırı geçebilir, -
3:58 - 3:59ülkelere girebilir
-
3:59 - 4:02ve daha sonra hastalıkları
başkalarına bulaşabilir. -
4:02 - 4:06Dolayısıyla sınırlar,
sıcaklıkları kontrol ederek -
4:06 - 4:10enfeksiyonların ülkeye girmesini
önlemenin bir yolu değildir. -
4:10 - 4:14Sınırlar önemli,
-
4:14 - 4:18çünkü enfeksiyon riski altında olabilecek
bölgelerden gelen insanlara -
4:18 - 4:20ya yazılı bir anlayış ya da sözlü
-
4:20 - 4:23bir bilgilendirme sağlayabilir,
-
4:23 - 4:26enfekte olduklarını
düşünüyorlarsa bu enfeksiyonun -
4:26 - 4:30belirti ve semptomlarının
neler olduğu bilgisini sağlayabilirsiniz. -
4:30 - 4:33[Aşı için zaman çizelgesi nedir?]
-
4:33 - 4:35Aşılar şu anda geliştirilme aşamasında,
-
4:35 - 4:37devam eden birçok araştırma var.
-
4:37 - 4:41Bu araştırma önce aşının geliştirilmesini,
-
4:41 - 4:45daha sonra aşılandıktan sonra virüsle
mücadele edilen hayvanlarda -
4:45 - 4:48güvenli ve etkin
olması için araştırılmasını -
4:48 - 4:51ve daha sonra insan
çalışmalarına girmesini gerektiriyor. -
4:51 - 4:53Hayvan çalışmaları henüz başlamadı,
-
4:53 - 4:56ancak yakında bazı aşılar
için başlayacaktır. -
4:56 - 4:58Yıl sonuna kadar
-
4:58 - 4:59veya gelecek yılın başlarında,
-
4:59 - 5:02daha sonra düzenleyici kurumlar
tarafından lisanslanmak üzere -
5:02 - 5:07incelenebilecek bazı aday aşılar
olabileceği düşünülmektedir. -
5:07 - 5:11Bu yüzden birçok toplumda
kullanılabilecek bir aşı yapılana kadar -
5:11 - 5:13en az bir yıl geçecek.
-
5:13 - 5:17[Salgın hakkında hangi
sorular hala cevapsız?] -
5:17 - 5:19Nasıl bulaştığını bildiğimiz açık,
-
5:19 - 5:22fakat insanlarda, topluluklarda
-
5:22 - 5:26veya kapatılmamış alanlarda
ne kadar kolay bulaştığını bilmiyoruz. -
5:26 - 5:28Örneğin, bir yolcu gemisinin
-
5:28 - 5:32kapalı bölgesinde
çok kolay yayıldığını biliyoruz. -
5:32 - 5:35İnsanların hasta olabilecek
insanların yakınında olduğu -
5:35 - 5:38açık alanlara girdikten
sonra nasıl yayılacağını -
5:38 - 5:40daha iyi anlamamız gerekir.
-
5:41 - 5:44[Geliştirilebilecek küresel
müdahaleler nelerdir?] -
5:45 - 5:47Bugün dünyada önemli bir sorun,
-
5:47 - 5:50gelişmekte olan ülkelerdeki
salgınlara göz atmamız -
5:50 - 5:52ve durdurmamızdır.
-
5:53 - 5:55Ebola salgını olduğunda
-
5:55 - 5:58"Ülkeye gidip bu salgını nasıl
durdurabiliriz?" diye düşünüyoruz. -
5:58 - 6:01"Ülkelerin enfeksiyonları
tespit edebilmesi -
6:01 - 6:03ve bunlara müdahale edebilmesi için
-
6:03 - 6:07kapasitesini güçlendirmesine
nasıl yardımcı olabiliriz?" diye değil. -
6:07 - 6:10Ülkelerin halk sağlığı
alanındaki temel kapasitelerini -
6:10 - 6:13geliştirmelerine yardımcı olmak için
yeterince yatırım yapmadık. -
6:13 - 6:17Yaptığımız şey, küresel olarak birçok
mekanizmaya yatırım yapmak, -
6:17 - 6:20bu da diğer ülkelere salgınları
durdurmalarına -
6:20 - 6:22yardımcı olmak için destek sağlayabilir.
-
6:22 - 6:24Ancak her ülkenin kendi
salgınlarını durdurmak için -
6:24 - 6:27elinden gelenin en iyisini yapabileceği
bir dünya görmek istiyoruz. -
6:27 - 6:30[Gelecekte daha fazla ortaya çıkan
salgın görecek miyiz?] -
6:30 - 6:32Bugün yedi milyardan fazla insan var.
-
6:32 - 6:34Bu insanlar dünyaya geliyorlar,
-
6:34 - 6:35daha fazla yemek istiyorlar,
-
6:35 - 6:37bir dizi şey istiyorlar
-
6:37 - 6:39ve birbirlerine daha yakın yaşıyorlar.
-
6:39 - 6:42Aslında, insanların kentsel alanlarda
yaşadığı bir kentsel dünyayız. -
6:42 - 6:45Aynı zamanda daha fazla
hayvan yetiştiriyoruz -
6:45 - 6:50ve bu hayvanlar da
insanlara yiyecek sağlıyor. -
6:50 - 6:51Gördüğümüz şey,
-
6:51 - 6:56hayvan-insan ara yüzünün
birbirine daha da yakınlaşması. -
6:56 - 7:00Bu yoğun hayvan tarımı
-
7:00 - 7:03ve aynı gezegende birlikte yaşayan
insan toplumlarındaki bu yoğun artış, -
7:03 - 7:06salgınların meydana gelebileceği
-
7:06 - 7:10ve meydana geldiği bir eritme potasıdır.
-
7:10 - 7:13Sonunda bu salgınlardan
giderek daha fazla olacak. -
7:13 - 7:16Bu nedenle bugün
ortaya çıkan bir enfeksiyon, -
7:16 - 7:19gelecekte ne olacağına dair bir uyarıdır.
-
7:19 - 7:21Bu salgınları ortaya çıktıklarında
anlayabildiğimizden -
7:21 - 7:24ve bunları kontrol etmek için
gerekli bilgileri -
7:24 - 7:26hızla sağlayabildiğimizden
emin olmak için -
7:26 - 7:28dünyadaki teknik işbirliğinin
-
7:28 - 7:32birlikte çalıştığından emin olmalıyız.
-
7:32 - 7:34[En kötüsünü geride mi bıraktık?]
-
7:34 - 7:36Doğru bir şekilde tahmin edemem.
-
7:36 - 7:38Söyleyebileceğim tek şey hepimizin
-
7:38 - 7:41en kötü senaryoya hazır olması gerektiği.
-
7:41 - 7:43Aynı zamanda,
-
7:43 - 7:46bu salgının bir parçası olursanız
kendinizi nasıl koruyabileceğinizi -
7:46 - 7:48ve başkalarını nasıl
koruyabileceğinizi öğrenin. -
7:49 - 7:52[Daha fazla bilgi için:
Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri -
7:52 - 7:54ve Dünya Sağlık Örgütü]
- Title:
- Koronavirüs hakkında bilip bilmediklerimiz
- Speaker:
- David Heymann
- Description:
-
Size koronavirüs bulaşırsa ne olur? En çok risk altında olanlar kimlerdir? Kendinizi nasıl korursunuz? 2003 yılında SARS salgını küresel tepkisine liderlik eden halk sağlığı uzmanı David Heymann, COVID-19 ve geleceğin neler getireceği hakkında en son bulguları paylaşıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 08:06
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Saliha Karatepeli accepted Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Saliha Karatepeli edited Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Saliha Karatepeli edited Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for What we do (and don't) know about the coronavirus |