< Return to Video

Çikolatanın tarihi - Deanna Pucciarelli

  • 0:07 - 0:11
    Çikolatasız bir hayat düşünemiyorsanız,
  • 0:11 - 0:15
    16. yüzyıldan önce
    doğmadığınız için çok şanslısınız.
  • 0:16 - 0:19
    O zamana dek, çikolata
    yalnızca Mezoamerika'da ve
  • 0:19 - 0:22
    şu an bildiğimizden oldukça
    farklı bir yapıda bulunuyordu.
  • 0:22 - 0:25
    Daha MÖ 1900'lerde,
  • 0:25 - 0:28
    bu bölgenin insanları,
    yerel kakao ağacının
  • 0:28 - 0:31
    tohumlarını pişirmeyi öğrenmişlerdi.
  • 0:31 - 0:33
    En eski kayıtlar bize
    tohumların çekildiğini
  • 0:33 - 0:36
    ve mısır unu ile acı biber
    karıştırılarak bir içecek
  • 0:36 - 0:38
    yapıldığını anlatıyor,
  • 0:38 - 0:40
    yani bir bardak rahatlatıcı
    sıcak kakao yerine
  • 0:40 - 0:45
    acı, canlandırıcı ve köpüklü bir karışım.
  • 0:45 - 0:48
    Bugün çikolata konusunda
    büyük işler yaptığımızı düşünüyor
  • 0:48 - 0:51
    olabilirsiniz ama
    Mezoamerikalılar bizi çoktan aşmıştı.
  • 0:51 - 0:54
    Kakaonun insanlara
    tüylü bir yılan tanrı
  • 0:54 - 0:57
    tarafından bahşedilmiş
    kutsal bir yiyecek olduğuna inanıyorlardı.
  • 0:57 - 1:00
    Bu tanrı Mayalar'da Kukulkan,
  • 1:00 - 1:03
    Aztekler'de ise Quetzalcoatl idi.
  • 1:03 - 1:05
    Aztekler kakaoyu para birimi
    olarak kullanıyor
  • 1:05 - 1:08
    ve kral ziyafetlerinde çikolata içiyor,
  • 1:08 - 1:11
    savaşta başarı gösteren
    askerlere ödül olarak verip
  • 1:11 - 1:13
    ritüellerde kullanıyorlardı.
  • 1:13 - 1:18
    Atlantik ötesinde çikolata ile
    ilk kez 1519 yılında
  • 1:18 - 1:22
    Hernán Cortés, Tenochtitlan'da
    Montezuma'nın sarayını
  • 1:22 - 1:23
    ziyaret ettiğinde karşılaşıldı.
  • 1:23 - 1:26
    Cortés'in yardımcısının kayıtlarına göre,
  • 1:26 - 1:31
    kral 50 sürahi içecek getirtmiş
    ve altın kadehlere doldurtmuştu.
  • 1:31 - 1:35
    Sömürgeciler bu garip ve
    yeni tohum yükleriyle döndüklerinde,
  • 1:35 - 1:38
    misyonerlerin şehvetli
    yerel gelenek yazıları tohuma
  • 1:38 - 1:42
    bir afrodizyak ünü vermişti.
  • 1:42 - 1:46
    İlk başta acı tadı nedeniyle
    karın ağrısı gibi hastalıklar için
  • 1:46 - 1:48
    ilaç olarak görülmüştü,
  • 1:48 - 1:51
    fakat bal, şeker veya
    vanilyayla tatlandırılması
  • 1:51 - 1:55
    çikolatayı İspanya hükümdarlığında hızla
    popüler bir yiyecek hâline getirdi.
  • 1:55 - 2:02
    Kısa süre içinde, aristokratların
    evlerinden çikolata eksik olmamıştı.
  • 2:02 - 2:05
    Şık içeceğin yapılması
    zordu ve uzun süre tüketilmeye
  • 2:05 - 2:07
    uygun değildi.
  • 2:07 - 2:10
    Karayiplerde ve Afrika
    kıyısında bu, tarlaların ve
  • 2:10 - 2:15
    köle gücünün kullanılmasını da içeriyordu.
  • 2:15 - 2:18
    1828 yılında, Amsterdamlı
    Coenraad van Houten'in
  • 2:18 - 2:24
    kakao makinesini ortaya çıkarmasıyla,
    çikolata dünyası tamamen değişmişti.
  • 2:24 - 2:29
    Van Houten'in icadı, kakaodaki yağı
    veya kakao yağını ayrıştırabiliyordu.
  • 2:29 - 2:33
    Bunun sonucunda da ortaya
    içilebilir bir çözeltiye dönüşebilen
  • 2:33 - 2:35
    ya da bugün bildiğimiz katı
    çikolatayı üretmek için
  • 2:35 - 2:38
    kakao yağıyla karıştırılabilecek
    bir toz çıkmıştı.
  • 2:38 - 2:42
    Kısa süre sonra Daniel Peter adlı
    İsviçreli bir çikolatacı,
  • 2:42 - 2:45
    karışımına süt tozu ekledi
  • 2:45 - 2:48
    ve böylece sütlü çikolatayı icat etti.
  • 2:48 - 2:51
    20. yüzyılda çikolata artık
    elitlere ait bir lüks değildi,
  • 2:51 - 2:54
    halkın zevki hâline gelmişti.
  • 2:55 - 2:58
    Kakao talebini karşılamak için,
    sadece ekvator civarında
  • 2:58 - 3:01
    yetiştiğinden, burada
    daha çok ekim alanı açıldı.
  • 3:01 - 3:04
    Günümüzde Afrikalı kölelerin
    Güney Amerika'daki kakao
  • 3:04 - 3:06
    tarlalarına gönderilmesi
    yerine, kakao üretimi,
  • 3:06 - 3:09
    2015 yılında dünyadaki
    kakaonun beşte ikisini sağlayan
  • 3:09 - 3:15
    Fildişi Sahili üzerinden,
    Batı Afrika'ya kadar uzandı.
  • 3:15 - 3:17
    Endüstrinin büyümesi ile birlikte
  • 3:17 - 3:20
    korkunç insan hakları suistimalleri
    meydana geldi.
  • 3:20 - 3:22
    Batılı firmaların
    ihtiyacını karşılayan
  • 3:22 - 3:24
    Batı Afrika'da bulunan tarlaların çoğu
  • 3:24 - 3:27
    köle ve çocuk işçi kullanıyordu,
  • 3:27 - 3:32
    bu durumdan 2 milyondan fazla
    çocuğun etkilendiği tahmin ediliyor.
  • 3:32 - 3:34
    Büyük çikolata fabrikalarının,
  • 3:34 - 3:39
    çocuk işçiliğini ve sözleşmeli köleliği
    azaltmak için Afrika ülkeleriyle
  • 3:39 - 3:43
    ortaklık çabalarına rağmen bu,
    varlığını sürdüren bir sorun.
  • 3:43 - 3:48
    Günümüzde çikolata, modern
    kültür ritüelleri arasında yerini aldı.
  • 3:48 - 3:51
    Reklamcılık gücü ile birlikte
    yerel kültürlerle kurduğu sömürgeci
  • 3:51 - 3:54
    bağlardan ötürü çikolata duygusal,
  • 3:54 - 3:57
    gerileyen ve yasaklanmış
  • 3:57 - 3:58
    bir şeyin ruhunu
  • 3:58 - 4:00
    elinde tutuyor.
  • 4:00 - 4:03
    Bu büyüleyici ve genellikle
    acımasız olan tarihe ve ayrıca
  • 4:03 - 4:05
    günümüzdeki üretimine dair
  • 4:05 - 4:09
    daha çok şey bilmek, bizlere bu
    bağların nerede ortaya çıktığını
  • 4:09 - 4:11
    ve ne sakladığını anlatıyor.
  • 4:11 - 4:14
    Bir sonraki çikolata paketinizi açarken,
  • 4:14 - 4:20
    çikolatayla ilgili her şeyin
    tatlı olmadığını da dikkate alın.
Title:
Çikolatanın tarihi - Deanna Pucciarelli
Speaker:
Deanna Pucciarelli
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/the-history-of-chocolate-deanna-pucciarelli

Çikolatasız bir hayat düşünemiyorsanız, 16. yüzyıldan önce doğmadığınız için çok şanslısınız. O zamana dek çikolata yalnızca Mezoamerika'da acı, köpüklü bir içecek olarak var olmuştu. Peki acı bir içecekten, günümüzdeki çikolata kalıpları nasıl oluştu? Deanna Pucciarelli çikolatanın büyüleyici ve genellikle acımasız olan tarihinin izlerini sürüyor.

Dersi vern Deanna Pucciarelli, animasyonu yapan TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:41
Eren Gokce approved Turkish subtitles for The history of chocolate
Eren Gokce edited Turkish subtitles for The history of chocolate
Suleyman Cengiz accepted Turkish subtitles for The history of chocolate
Suleyman Cengiz edited Turkish subtitles for The history of chocolate
Suleyman Cengiz edited Turkish subtitles for The history of chocolate
S Uzel edited Turkish subtitles for The history of chocolate
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for The history of chocolate
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for The history of chocolate
Show all

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.