1
00:00:07,350 --> 00:00:10,923
Çikolatasız bir hayat düşünemiyorsanız,

2
00:00:10,923 --> 00:00:14,942
16. yüzyıldan önce
doğmadığınız için çok şanslısınız.

3
00:00:15,942 --> 00:00:19,450
O zamana dek, çikolata
yalnızca Mezoamerika'da ve

4
00:00:19,450 --> 00:00:22,305
şu an bildiğimizden oldukça
farklı bir yapıda bulunuyordu.

5
00:00:22,305 --> 00:00:24,685
Daha MÖ 1900'lerde,

6
00:00:24,685 --> 00:00:27,805
bu bölgenin insanları,
yerel kakao ağacının

7
00:00:27,805 --> 00:00:30,716
tohumlarını pişirmeyi öğrenmişlerdi.

8
00:00:30,716 --> 00:00:33,216
En eski kayıtlar bize
tohumların çekildiğini

9
00:00:33,216 --> 00:00:36,465
ve mısır unu ile acı biber
karıştırılarak bir içecek

10
00:00:36,465 --> 00:00:37,956
yapıldığını anlatıyor,

11
00:00:37,956 --> 00:00:40,096
yani bir bardak rahatlatıcı
sıcak kakao yerine

12
00:00:40,096 --> 00:00:44,736
acı, canlandırıcı ve köpüklü bir karışım.

13
00:00:44,736 --> 00:00:47,976
Bugün çikolata konusunda
büyük işler yaptığımızı düşünüyor

14
00:00:47,976 --> 00:00:51,166
olabilirsiniz ama
Mezoamerikalılar bizi çoktan aşmıştı.

15
00:00:51,166 --> 00:00:53,596
Kakaonun insanlara
tüylü bir yılan tanrı

16
00:00:53,596 --> 00:00:57,016
tarafından bahşedilmiş
kutsal bir yiyecek olduğuna inanıyorlardı.

17
00:00:57,016 --> 00:00:59,539
Bu tanrı Mayalar'da Kukulkan,

18
00:00:59,539 --> 00:01:02,836
Aztekler'de ise Quetzalcoatl idi.

19
00:01:02,836 --> 00:01:05,287
Aztekler kakaoyu para birimi
olarak kullanıyor

20
00:01:05,287 --> 00:01:07,826
ve kral ziyafetlerinde çikolata içiyor,

21
00:01:07,826 --> 00:01:10,736
savaşta başarı gösteren
askerlere ödül olarak verip

22
00:01:10,736 --> 00:01:13,417
ritüellerde kullanıyorlardı.

23
00:01:13,417 --> 00:01:18,137
Atlantik ötesinde çikolata ile
ilk kez 1519 yılında

24
00:01:18,137 --> 00:01:21,727
Hernán Cortés, Tenochtitlan'da
Montezuma'nın sarayını

25
00:01:21,727 --> 00:01:23,486
ziyaret ettiğinde karşılaşıldı.

26
00:01:23,486 --> 00:01:25,587
Cortés'in yardımcısının kayıtlarına göre,

27
00:01:25,587 --> 00:01:31,287
kral 50 sürahi içecek getirtmiş
ve altın kadehlere doldurtmuştu.

28
00:01:31,287 --> 00:01:34,707
Sömürgeciler bu garip ve
yeni tohum yükleriyle döndüklerinde,

29
00:01:34,707 --> 00:01:37,727
misyonerlerin şehvetli
yerel gelenek yazıları tohuma

30
00:01:37,727 --> 00:01:42,068
bir afrodizyak ünü vermişti.

31
00:01:42,068 --> 00:01:45,778
İlk başta acı tadı nedeniyle
karın ağrısı gibi hastalıklar için

32
00:01:45,778 --> 00:01:47,978
ilaç olarak görülmüştü,

33
00:01:47,978 --> 00:01:50,777
fakat bal, şeker veya
vanilyayla tatlandırılması

34
00:01:50,777 --> 00:01:55,458
çikolatayı İspanya hükümdarlığında hızla
popüler bir yiyecek hâline getirdi.

35
00:01:55,458 --> 00:02:01,568
Kısa süre içinde, aristokratların
evlerinden çikolata eksik olmamıştı.

36
00:02:01,568 --> 00:02:05,378
Şık içeceğin yapılması
zordu ve uzun süre tüketilmeye

37
00:02:05,378 --> 00:02:06,859
uygun değildi.

38
00:02:06,859 --> 00:02:10,369
Karayiplerde ve Afrika
kıyısında bu, tarlaların ve

39
00:02:10,369 --> 00:02:14,509
köle gücünün kullanılmasını da içeriyordu.

40
00:02:14,509 --> 00:02:18,179
1828 yılında, Amsterdamlı
Coenraad van Houten'in

41
00:02:18,179 --> 00:02:24,029
kakao makinesini ortaya çıkarmasıyla,
çikolata dünyası tamamen değişmişti.

42
00:02:24,029 --> 00:02:28,531
Van Houten'in icadı, kakaodaki yağı
veya kakao yağını ayrıştırabiliyordu.

43
00:02:28,531 --> 00:02:32,516
Bunun sonucunda da ortaya
içilebilir bir çözeltiye dönüşebilen

44
00:02:32,516 --> 00:02:34,989
ya da bugün bildiğimiz katı
çikolatayı üretmek için

45
00:02:34,989 --> 00:02:38,209
kakao yağıyla karıştırılabilecek
bir toz çıkmıştı.

46
00:02:38,209 --> 00:02:42,202
Kısa süre sonra Daniel Peter adlı
İsviçreli bir çikolatacı,

47
00:02:42,202 --> 00:02:44,701
karışımına süt tozu ekledi

48
00:02:44,701 --> 00:02:47,790
ve böylece sütlü çikolatayı icat etti.

49
00:02:47,790 --> 00:02:51,389
20. yüzyılda çikolata artık
elitlere ait bir lüks değildi,

50
00:02:51,389 --> 00:02:53,851
halkın zevki hâline gelmişti.

51
00:02:55,114 --> 00:02:58,114
Kakao talebini karşılamak için,
sadece ekvator civarında

52
00:02:58,114 --> 00:03:00,815
yetiştiğinden, burada
daha çok ekim alanı açıldı.

53
00:03:00,815 --> 00:03:03,731
Günümüzde Afrikalı kölelerin
Güney Amerika'daki kakao

54
00:03:03,731 --> 00:03:06,021
tarlalarına gönderilmesi
yerine, kakao üretimi,

55
00:03:06,021 --> 00:03:09,151
2015 yılında dünyadaki
kakaonun beşte ikisini sağlayan

56
00:03:09,151 --> 00:03:14,701
Fildişi Sahili üzerinden,
Batı Afrika'ya kadar uzandı.

57
00:03:14,701 --> 00:03:16,744
Endüstrinin büyümesi ile birlikte

58
00:03:16,744 --> 00:03:19,977
korkunç insan hakları suistimalleri
meydana geldi.

59
00:03:19,977 --> 00:03:22,230
Batılı firmaların
ihtiyacını karşılayan

60
00:03:22,230 --> 00:03:24,260
Batı Afrika'da bulunan tarlaların çoğu

61
00:03:24,260 --> 00:03:26,731
köle ve çocuk işçi kullanıyordu,

62
00:03:26,731 --> 00:03:31,942
bu durumdan 2 milyondan fazla
çocuğun etkilendiği tahmin ediliyor.

63
00:03:31,942 --> 00:03:33,951
Büyük çikolata fabrikalarının,

64
00:03:33,951 --> 00:03:38,981
çocuk işçiliğini ve sözleşmeli köleliği
azaltmak için Afrika ülkeleriyle

65
00:03:38,981 --> 00:03:42,901
ortaklık çabalarına rağmen bu,
varlığını sürdüren bir sorun.

66
00:03:42,901 --> 00:03:47,792
Günümüzde çikolata, modern
kültür ritüelleri arasında yerini aldı.

67
00:03:47,792 --> 00:03:51,442
Reklamcılık gücü ile birlikte
yerel kültürlerle kurduğu sömürgeci

68
00:03:51,442 --> 00:03:53,892
bağlardan ötürü çikolata duygusal,

69
00:03:53,892 --> 00:03:57,113
gerileyen ve yasaklanmış

70
00:03:57,113 --> 00:03:58,212
bir şeyin ruhunu

71
00:03:58,212 --> 00:03:59,663
elinde tutuyor.

72
00:03:59,663 --> 00:04:03,471
Bu büyüleyici ve genellikle
acımasız olan tarihe ve ayrıca

73
00:04:03,471 --> 00:04:05,422
günümüzdeki üretimine dair

74
00:04:05,422 --> 00:04:08,872
daha çok şey bilmek, bizlere bu
bağların nerede ortaya çıktığını

75
00:04:08,872 --> 00:04:11,052
ve ne sakladığını anlatıyor.

76
00:04:11,052 --> 00:04:13,912
Bir sonraki çikolata paketinizi açarken,

77
00:04:13,912 --> 00:04:19,911
çikolatayla ilgili her şeyin
tatlı olmadığını da dikkate alın.