(h) TROM - 2.26 Death

Śmierć

Zanurzeni w szarej codzienności, ledwie

troszczymy się o nasze przeznaczenie.

w każdym momencie jesteśmy otoczeni śmiercią

W Wielkiej Brytanii umrze około 60 osób
przed końcem tego programu.

Rzadko jesteśmy świadkami śmierci.

Często opiera się na naszym doświadczeniu
filmów telewizyjnych,

które przedstawiają ją jako
gwałtowne i bolesne wydarzenie.

Przyjmujemy niechętnie
własną śmiertelność

i nie akceptujemy faktu, że w zenicie naszego życia,
umieramy.

Lepsze połączone ubezpieczenie zdrowotne
z lepszym odżywianiem i czystszą wodą,

oznacza, że ​​żyjemy dwa razy dłużej
niż 100 lat temu.

Jesteśmy bardziej narażeni na śmierć
od chorób starczych,

jak rak, udar lub od zabójcy nr 1,
niewydolność serca.

Dzisiaj niewydolność serca zabija
1/4 populacji świata zachodniego.

Najbardziej okrutną postacią jest zawał serca.

Niestety system monetarny pozwala na
rozpowszechnienie się wielu teorii na ten temat,

czasem nawet bez dowodów
a do tego

ludzie nawet nie są informowani o tej ważnej sprawie,
być może najważniejszej.

Jeśli szukasz odpowiedzi, natkniesz się na różne teorie
i wyobrażenia o życiu po śmierci,

ale niestety to tylko pomysły.

System monetarny
zawodzi w tej debacie

bo nie dba o jakość,
ale tylko o tworzenie większych zysków.

Zazwyczaj znajdziesz bardziej duchowe
iluzoryczne odpowiedzi, a nie naukowe.

Dzieje się tak, ponieważ ludzie mają tendencję
rozpowszechnić to,

co się sprzedaje najwięcej lub cokolwiek innego
sugeruje jego środowisko, a nie to, co ma znaczenie.

Taka jest prawda objawiona przez naukę
jak dotąd, o śmierci.

Od pieczonego kurczaka po frytki,
Jedzenie Coca-Coli i McDonald's,

wszystko, czym się żywisz, zmienia twoje ciało

Poprzez trawienie żywność jest przetwarzana i może zostać wchłonięta przez organizm.

Podczas żucia i rozdzierania
w jamie ustnej przez zęby,

miesza się ze śliną,
który rozkłada jedzenie.

Z pomocą języka
wchodzi do gardła.

Jedzenie w gardle stymuluje
odruch połykania.

Krtań jest uniesiona i skierowana do przodu,
wejście do tchawicy są zamknięte.

Jedzenie przechodzi
od krtani do przełyku.

Perystaltyka pomaga
ruszyć przez przełyk.

Fala perystaltyki rozprzestrzenia się
zwieracz przełyku i pokarm dociera do żołądka.

Mięśnie żołądka rozkładają pokarm
do papkowatej substancji zwanej „chyme”.

Treść pokarmowa jest wydalana przez zwieracz opłucnej do
dwunastnicy na początku jelita cienkiego.

Większość absorpcji
a trawienie odbywa się w jelicie cienkim.

Błona śluzowa wydziela enzymy,

które uzupełniają enzymy trawienne
trzustki i wątroby.

To kończy proces chemiczny
trawienia.

Ściany pokryte są willami, gdzie płynie,
wchłanianiają składniki odżywcze.

W rdzeniu każdej willi znajdują się naczynia włosowate i
naczynia limfatyczne, które pobierają składniki odżywcze.

Są transportowane przez krew
do wszystkich organów ciała.

Niestrawione substancje przechodzą przez krętniczo-kątniczą
zastawkę i docierają do jelita grubego (okrężnicy).

Jelito grube wchłania wodę,
syntetyzuje witaminy,

wytwarza wydzieliny śluzowe,
tworzy i wydala kał.

Perystaltyka przenosi je do odbytnicy,
co pobudza odruch wypróżniania.

Ten sam proces obserwuje się w zarodku (płodu),
która oddycha i żywi się w łonie matki.

Rozwój płodu

Nie dziwię się, nie wszystko trwa wiecznie. ♪

Tyle razy złamali mi serce
że przestałem je liczyć. ♪

Najpierw decyduję się, potem rezygnuję. ♪

dużo przygotowuję
i wtedy jestem rozczarowany. ♪

Bardzo się starałam, żeby się nie poddać, ♪

Wymyśliłem milion wymówek. ♪

Myślałem, że przewidziałem każdą możliwość. ♪

I wiem, że kiedyś to nastąpi. ♪

Zmusisz mnie pozyskać do spróbowania
. ♪

I obiecuję ci, dziecko, że dam ci o wiele więcej,
niż dostanę. ♪

Ale jeszcze cię nie spotkałem. ♪

Być może będę musiał poczekać
ale nigdy się nie poddam ♪

Zgaduję, że jedna część łapie ten moment,
a druga to czyste szczęście. ♪

Gdziekolwiek jesteś, kiedykolwiek jest chwila, ♪

pojawisz się znikąd w moim życiu. ♪

Wiem, że będziemy wspaniali
a twoja miłość mnie zmieni ♪

Teraz widzę każdą możliwość. ♪

I wiem, że kiedyś to nastąpi. ♪

Zmusisz mnie do spróbowania by cię
pozyskać. ♪

I obiecuję ci, dziecko, że dam ci o wiele więcej,
niż dostaję. ♪

Ale jeszcze cię nie spotkałem. ♪

Mówią, że wszystko jest dozwolone
w miłości i wojnie. ♪

Ale nie muszę walczyć, wszystko między nami
się uda i będziemy razem. ♪

Wiem, że będziemy wspaniali
a bycie częścią twojego życia zmieni mnie. ♪

Teraz widzę każdą możliwość. ♪

I wiem, że kiedyś to nastąpi. ♪

postaram się to zdobyć. ♪

I obiecuję ci, dziecko, że dam ci o wiele więcej,
niż dostaję. ♪

Wiesz, że to się kiedyś stanie. ♪

Zmusisz mnie do spróbowania
pozyskać. ♪

I obiecuję ci, dziecko, że dam ci o wiele więcej,
niż dostaję. ♪

Ale jeszcze cię nie spotkałem. ♪

Jeszcze cię nie spotkałem. ♪

Obiecuję ci, dziecko, dam ci o wiele więcej,
niż dostaję. ♪

Miłość, miłość, miłość... ♪

A teraz, żeby lepiej zrozumieć, weźcie to dziecko
i umieście w szklanym terrarium.

Zapewnij mu tlen i pożywienie,
dopóki nie skończy 18 lat.

Zobaczysz, jak diametralnie się to zmieni.

Praktycznie wszystko, co mu dasz,
zmienia jego ciało.

Tak to wyglądało wcześniej.

Tak będzie wyglądać za 18 lat.

Tak się dzieje, kiedy dorastasz.

Jesteś transformacją.

Ale co dzieje się po śmierci?

Śmierć wydaje się naprawdę okrutna
- negatywne wydarzenie przynoszące stratę i smutek.

Tak, od początku istnieje fundamentalne powiązanie
między życiem a śmiercią w naszym ciele.

Nasze ciała składają się ze zorganizowanych kolonii
komórek.

Co widzimy, kiedy patrzymy na siebie
to ogromne społeczności komórek, ich miliardy.

Każdy z nich ma swoją rolę -
serce, mięsień, komórka mózgowa.

Wśród niezwykłej harmonii i organizacji,
pracują razem

wykonywanie funkcji organizmu,
do którego należą.

Od samego początku naszego życia,

to niestrudzone oddanie pracy,
często wymaga śmierci naszych komórek.

Niektóre komórki w zarodku faktycznie dostają
sygnały samozniszczenia.

Tutaj rośnie ręka formująca
ogromny stos komórek.

Komórki są następnie systematycznie niszczone,
odbywa się rzeźbienie palców i szczelin między nimi,

w bardzo podobny sposób
rzeźba rzeźbi kamień.

Od samego początku życia człowieka,
śmierć staje się jego istotną częścią.

Pod mikroskopem możemy zobaczyć
jak komórki są niszczone.

Proces ten trwa przez całe nasze życie,
ponieważ komórki ulegają uszkodzeniu lub po prostu zużywają się.

Kiedy ten film się skończy, około miliarda komórek
w twoim ciele umrze.

Ta zaprogramowana śmierć komórki
utrzymuje nas przy życiu i zdrowiu.

W ten sposób możemy myśleć o śmierci
jako konstruktywna siła życia.

Czy nasza śmierć ma jakąś rolę
w ogromnej historii ludzkości?

Czy jak komórki z jakiejś kosmicznej maszyny,
czyż nasza śmierć nie służy wielkiemu i nieznanemu celowi?

Niestety nie.

Śmierć wydaje się być ceną,
jaką płacimy za seks.

kiedy uprawiamy seks
tworzymy nowe życie.

Ale nie tylko tworzymy kopie samych siebie.

Każde z tych dzieci jest wyjątkowe,
wynikiem częściowego wymieszania genów rodzicielskich.

Poprzez ewolucję, tylko zwycięskie kombinacje
genów przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Ten proces,
nazywamy selekcją naturalną,

przyspieszył naszą zdolność adaptacji
i rozwijania się.

Bez seksu i mieszania genów, nigdy
nie rozwinęlibyśmy się w tak złożone organizmy.

Procesy śmierci w organizmie człowieka
są niezwykłe.

Tak będzie wyglądać ochłodzenie
ludzkiego ciała w ciągu 24 godzin.

Śmierć nie przychodzi nagle,
ale jak powolny zachód słońca.

Trudno powiedzieć
kiedy każda pojedyncza komórka w ciele umiera.

Na długo przed tym, jak przestaniemy oddychać, nasze mózgi potrafią
umrzeć, a nasza indywidualność zostanie utracona na zawsze.

Kiedy ktoś umiera, zapominamy o wszystkim
co czyni go człowiekiem:

jego tożsamość, niepowtarzalna indywidualność,
emocjonalność i ciepło duszy.

Jakie to poczucie zagłady,
to świadomość, która umiera?

Czy jest miejsce w mózgu
gdzie można go znaleźć?

W tym eksperymencie
zobaczymy mózg w akcji.

128 czujników odbiera słabe sygnały elektryczne,
promieniują jak ogień mózgu.

To jest zdjęcie, kiedy jestem zrelaksowany.

Cała ta aktywność
jest tylko rejestracją mojej bierności.

Jak tylko otworzę oczy
mózg zaczyna działać.

Nawet proste zadanie, takie jak oglądanie telewizji
angażuje do pracy miliony komórek mózgowych.

Jedna sekunda rozłożona w tysiącach kierunków,
pokazuje wir szalejący w mojej głowie.

Po pierwsze, podróże informacji
z tyłu mojego mózgu.

Stamtąd przenosi się aktywność
przez tymczasowe obszary pamięci,

a następnie do przodu mózgu,
część faktycznie zaangażowana w myślenie.

Pytanie brzmi, czy możemy znaleźć przynajmniej jedną część
w mózgu, dając nam poczucie własnej tożsamości,

co czyni mnie Robertem Winstonem?

Spójrz,
że mózg jest znacznie bardziej złożony.

W rzeczywistości wydaje się, że jego praca
jak praca orkiestry.

Istnieją obszary, które robią różne rzeczy:
sekcją smyczkową, dyrygentem i basami.

Rezultat – muzyka, zależy nie tylko od ich pracy,
ale także od kolejności, w jakiej działają.

Tak jak orkiestra może grać
nieskończoną różnorodność muzyki,

w zależności od użytych narzędzi,

mózg też
może osiągnąć nieograniczone wyniki,

w zależności od kolejności
łączących się grup komórek mózgowych.

Ale mózg ma ponad setkę muzyków,
tworzących muzykę.

Jeśli chcesz policzyć tylko linki między komórkami
na powierzchni zajmie ci to 32 miliony lat.

Ta pozorna złożoność skłania naukowców do uwierzenia

że mózg jako całość tworzy osobowość,
kim jesteśmy, i którą tracimy po śmierci.

To jest operacja pomostowania serca.

Dopóki serce się nie poruszy, chirurg przekieruje
naczynia krwionośne części mięśnia sercowego,

gdzie dotknięte tętnice
mają ograniczone krążenie krwi.

- Jeszcze jeden ścieg, proszę...

Niewiarygodne jest to, że jeśli zobaczę kogoś w takim stanie
poza salą operacyjną, pomyślę, że nie żyje.

Brak pulsu, brak oddechu,
a jego serce wcale nie bije.

Wkrótce ten pacjent się obudzi
i porozmawia z rodziną i przyjaciółmi.

W dzisiejszych czasach możemy stwierdzić, że człowiek nie żyje,
jeśli zobaczymy, że jego serce się zatrzymało.

Zamiast tego badamy mózg,

a w szczególności - pień mózgu.

Umieszczona z tyłu głowy,
jest reliktem prehistorycznej przeszłości.

Miliony lat temu był to cały mózg,
jakie posiadali nasi dalecy przodkowie.

Były prymitywnymi stworzeniami;
w rzeczywistości nadal nazywa się to móżdżkiem.

Ewolucja zakopała to pod warstwami większej złożoności
strukturalnej mózgu, ale nadal jest podstawą życia.

Steruje głównymi funkcjami:

tętno, oddychanie, reguluje
ciśnienie krwi i temperaturę ciała.

Zatem,
tylko wtedy, gdy móżdżek umiera

lekarze mogą być pewni
że pacjent jest w stanie śmierci klinicznej.

Trudno nam myśleć o własnej śmierci,

wyobraź sobie, że pewnego dnia
nie będzie już nas na tym świecie.

Nasze ciała mają ścieżkę
kontynuowania po śmierci.

Komórki w naszych ciałach składają się z atomów,
które istnieją od stworzenia wszechświata.

Zawsze były
wymieniane i odnowiane,

więc, jakie jest nasze ciało dzisiaj,
kiedyś było rośliną, zwierzęciem

drzewem lub inną osobą.

A w przyszłości ta podróż,
którą każdy z nas czyni od urodzenia do śmierci,

będzie tylko jednym małym krokiem od siebie,
większą podróżą

część powtarzającego się w nieskończoność cyklu
życie i śmierć.

Robaki przybiorą na wadze,
rośliny będą kiełkować

twoje ciało zamieni się w inne elementy
natury. To jest rzeczywistość.

Pomyśl o osobie
zjedzonym przez lwy.

Co dzieje się z jego ciałem? To samo kiedy
jesz pieczonego kurczaka, to po prostu jedzenie.

Ludzkie ciało przeminie
na ciało i rozwój lwów.

Rzeczywiście, ta forma, istota ludzka,
umiera, bo wszystko się zmienia.

Co dzieje się po śmierci
opiera się na naszych obserwacjach

a jeśli czujesz, że jest coś więcej,
zastanów się nad pochodzeniem tych myśli,

co ich motywuje i czy są jakieś fakty
które wspierają twoje roszczenie.

Możemy wymyślić tysiące domysłów
co dzieje się po śmierci

ale to bez sensu
musimy być pociągnięci do odpowiedzialności za nasze odkrycia.

Ludzie są częścią wszechświata,
reprezentujemy transformację natury.

Nasze ciała składają się z atomów,
które razem tworzą specyficzną esencję.

Atomy te mogą być rozmieszczone na różne sposoby
i uformować wszystko co nam dotychczas było znane:

od gwiazd do trawy,
od wszechświata do mikroorganizmów.

Człowiek to mnogość atomów,
ułożone w określony sposób.

Potrafimy zdefiniować istoty ludzkie
jako postać uporządkowanych atomów.

Stąd nasza indywidualność
reprezentuje sygnały elektryczne w naszym mózgu,

alerty, które można utworzyć,
modyfikowane i usuwane.

Nigdy nie dowiemy się, jak to jest umierać.

Niektórzy ludzie byli tak bliscy śmierci,

wrócili się w decydującym momencie
i powiedzieii nam

Ich doświadczenia z pogranicza śmierci

mogą zaoferować nam spojrzenie od wewnątrz
do tego, co dzieje się w umierającym mózgu.

uległam wypadkowi motocyklowemu,

w którym doznałam złamania czaszki
i liczne złamania kości głowy.

Powiedziałem: „Panie, jeśli tam jesteś”,
- ponieważ byłam sceptykiem -

„Możesz mnie zabrać do domu, bo skończyłam
Nie mogę wstać."

W pewnym momencie poczułem, że oddzielam się od ciała,
wchodzę w stan bliski śmierci.

Zdałem sobie sprawę, że jestem w tunelu,
nie da się tego inaczej opisać.

Możesz to zobaczyć i poczuć.

A tam gdzieś w oddali trochę widać
plamka światła, która stopniowo się powiększa,

jakbyś był w tunelu
i widzisz światło na drugim końcu.

Jechaliśmy z niesamowitą prędkością,
była duża odległość w tunelu.

Wszystko „było, jest i będzie”
była zawarta w tym blasku.

Prawie każdy, kto był bliski śmierci,
podaje te same wyjaśnienia -

uczucie opuszczania ciała
i tunel światła.

Zgłaszano podobne doświadczenia
pilotów myśliwców,

którzy pod wpływem ogromnego przyspieszenia,
tracą przytomność.

Taśmy wideo są gotowe, platforma
i nadburcia są zabezpieczone. Pokład jest gotowy.

Jest to największa wirówka na świecie.

Służy do badania efektów
z wielu sił „G” działających na pilotów.

Przedmioty mogą obracać się tak szybko,

aby krew odpłynęła z mózgu
a piloci stracili przytomność.

Trasa zaczyna się na mój sygnał.
Trzy, dwa, jeden, start.

Uważamy, że nasze badania
utraty przytomności kończymy

gdy zaczniemy
zbadać następny etap, śmierć.

Ponieważ przedmiotem badań są „G-LOC”,

utrata przytomności wywołana grawitacją,
ich doświadczenia są spisane.

Nie mogę dosięgnąć tego cholerstwa.

Czy tracisz światło?
- Cholera, nie wiem, gdzie jestem.

Percepcje, które skojarzyliśmy
z utratą przytomności,

prawie zawsze obejmują widoki tuneli,
gdzie pośrodku nad tobą jest światło.

Dlaczego więc „G” przeciążenie
i percepcja bliskiej śmierci

tworzy jako efekt
widzenia tunelu ze światłem?

Podczas gdy mózg cierpi bez tlenu, neurony
zapewniają wizję „strzelania” w kierunkach.

Stwarza to wrażenie jasnego światła.

Ponieważ jest więcej neuronów dedykowanych do centrum
w naszym polu widzenia i mniej na brzegach,

światło wydaje się jaśniejsze na środku,
tworząc efekt tunelu.

Gdybym miał wybór,
Nigdy nie chciałbym wrócić.

Było tak idealnie, tak cudownie.

Nie potrafię tego opisać, to była totalna miłość,
szczęście, błogość, wiedza.

Trzy, dwa, jeden, ciśnienie.

Postaraj się zrelaksować w 100%.

Miałem około 35 chwil
z utratą przytomności.

Prawie wszystkie były takie przyjemne,
że dają niemal poczucie euforii.

Uczucie euforii mogło być spowodowane
z substancji uwalnianych przez mózg,

bliskie opiatom,
uśmierzając ostre cierpienie i ból.

Powoduje to halucynacje w częściach mózgu,
związane ze wspomnieniami i emocjami.

Te badania zdecydowanie pozwoliły mi
rozwinąć większe zrozumienie

i stłumić strach przed utratą przytomności
i ewentualną śmiercią.

By pokazać jak daleko od rzeczywistości
jest większość ludzi, stwórzmy następujący scenariusz.

Jutro obudzisz się w czteropiętrowym budynku,
z dziesięcioma pokojami.

W budynku znajduje się wiele obiektów,
a także jedzenie.

Na pierwszy rzut oka nie sposób go opuścić.

Masz podłączoną „inteligentną” bombę
na twojej lewej ręce,

która automatycznie wstrzyknie truciznę
do krwioobiegu i natychmiast cię zabije.

Jeśli spróbujesz odciąć sobie rękę
i zatrzymasz dopływ krwi z niego, wywołasz to.

Jeśli spróbujesz go usunąć,
również się aktywuje.

Bomba ma zegar, która pokazuje, że
masz jeszcze dwa dni, po których zostanie aktywowana.

W budynku przebywa 100 osób
w takiej samej sytuacji jak Ty.

Ale nikt nie może zobaczyć
pozostały czas innych.

Nie zastanawiają się zbytnio nad okolicznościami.

Start

Co byś zrobił?

Będziesz spacerować po budynku,
aby go obejrzeć?

Czy poznasz w nim ludzi?

Wyjrzysz przez okno?

Patrzysz widok,
czy spróbujesz uciec?

Czy zamierzasz tworzyć muzykę? wiersze?

Wyobrażacie sobie, jak będzie wyglądał budynek,
jeśli ci ludzie żyją dłużej niż dwa dni?

Czy wystarczy jedzenia dla wszystkich?

Czy będzie przepełniony?

Czy rozwiniesz teorie na temat świata po bombie?

Co byś zrobił?

Na pewno większość spróbuje
rozbroić bombę i znaleźć sposób na przeżycie.

Jesteś w tej samej sytuacji.
Szokujące, prawda?

Jutro obudzisz się w czteropiętrowym budynku,
z dziesięcioma pokojami (planeta Ziemia).

W budynku znajduje się wiele obiektów,
a także jedzenie.

Na pierwszy rzut oka nie sposób go opuścić.

Masz podłączoną „inteligentną” bombę
na lewej ręce (metabolizm),

która automatycznie wstrzyknie truciznę
do krwioobiegu i natychmiast cię zabije.

Jeśli spróbujesz odciąć sobie rękę
i zatrzymasz dopływ krwi z niego, wywołasz to.

Jeśli spróbujesz go usunąć,
również się aktywuje.

Bomba ma timer,
który pokazuje, ile czasu Ci zostało,

zostały dwa dni",
po czym zostanie uruchomiony. (70-80 lat)

W budynku przebywa 100 osób
w takiej samej sytuacji jak ty (7 miliardów).

Ale nikt nie może zobaczyć
pozostały czas innych.

Nie zastanawiają się zbytnio nad okolicznościami.

Start

Co byś zrobił?

Będziesz spacerować po budynku,
żeby go obejrzeć?

Czy poznasz w nim ludzi?

Wyjrzysz przez okno?

Czy popatrzysz na widok, spróbujesz uciec?

Czy zamierzasz tworzyć muzykę? wiersze?

Wyobrażacie sobie, jak będzie wyglądał budynek,
jeśli ci ludzie przeżyją dłużej niż dwa dni?

Czy wystarczy jedzenia dla wszystkich?

Czy będzie przepełniony?

Czy rozwiniesz teorie na temat świata po bombie?

Co byś zrobił?

Nie zdajesz sobie z tego sprawy z powodu długiego okresu
od teraz do śmierci.

To szokujące, zabawne, niesamowite i prawdziwe.

Może zdajesz sobie z tego sprawę,
gdy zbliża się śmierć

na przykład, gdy pokazuje zegar
że zostało ci tylko kilka miesięcy.

I być może, jeśli uświadomisz sobie istotę śmierci,
będziesz bardziej cieszyć się życiem.

Mary Allen pełniła funkcję dyrektora generalnego
w Operze Królewskiej.

Teraz spędza większość czasu
w ogrodnictwie i pisaniu powieści.

Wstawałam o 5. rano wychodziłam z domu o 5.30
i siadałam przy moim biurku o 6.

3 godziny, zanim wszyscy inni przyjdą do pracy,
przygotowywałam dokumenty.

Od 9.00 do końca godzin pracy miałam spotkania i po
19.00 jem obiad i próbuję żyć.

Czy miałaś czas, aby przyjrzeć się kwiatom?

Czasami... na bardzo krótko.

O co najbardziej się martwiłeś?

Własciwie trzymać się harmonogramu.

Pamiętam, jak w lutym 1997 roku zdecydowałam,
że nie mogę tak dalej

bo będę zupełnie pusta.

Co ja robiłam? Zarządzanie sztuką
i trochę sztuki przy odrobinie szczęścia.

Nie miałam nic innego na głowie,
Nie mogłam rozmawiać o niczym innym.

W 1999 U Marii zdiagnozowano raka piersi.

Kończy prestiżową karierę,
znaczy dla niej tak wiele.

Jak myśl o śmierci zmieniła twoje wartości?

Myślę, że to skłania do przemyśleń
o wszystkim natychmiast.

Najważniejszą dla mnie rzeczą było
że zdałam sobie sprawę, co tracę.

Pracując w operze, miałem nadzieję
moim przyjaciołom nie przeszkadza fakt,

że nie spędzam z nimi wystarczająco dużo czasu.

Ale zawsze zakładałem
że mój czas nie jest nieskończony.

Jedną z najważniejszych dla mnie rzeczy było
poświęcając znacznie więcej czasu i energii,

na osobiste relacje z moim mężem,
przyjaciółmi, rodziną.

A co zaczęło mieć mniejsze znaczenie?

Praca.

Nagle zyskała status czegoś
nieistotnego, poza zdobywaniem pieniędzy.

Jak to wyglądało u Ciebie wcześniej?

Kiedyś był to sposób na uzyskanie cech –
być lepszym, stymulując intelekt.

W rzeczywistości były to rzeczy
które mogłam osiągnąć inaczej.

Zaczęliśmy kręcić rok Herbiego
po dowiedzeniu się, że ma śmiertelnego raka.

Chirurg wyjaśnił Hannelore,
że bardzo źle się czuję.

Guz był wielkości dwóch piłek...
bardzo duży.

Hannelore zapytała go: „Ile jeszcze zostało Herbiemu?
Ile, pół roku, rok?”

On powiedział: „O Boże, mniej.
Kilka miesięcy i koniec.''

Kilka miesięcy temu
stworzyliśmy ten mały ogródek.

Przyjaciółka ze Szwajcarii dała mi róże
i zasadziłem je tutaj,

bo kiedy umrę i zostanę poddany kremacji,
Hannelore posypie popiołem te róże.

Takie jest moje najgłębsze pragnienie.
Tutaj chcę być pochowany na zawsze.

Herbie wraz z Hannelore zdecydowali
aby umożliwić nam sfilmowanie końca jego życia.

Wiem, że nie zobaczę tego filmu moim w życiu.

Nie, tutaj jest trochę bardziej rozwinięty,
w porównaniu z ostatnim razem tak daleko, prawda?

- Tak tak.

Podoba mi się, że każdy może zobaczyć
że można sobie poradzić z chorobą taką jak moja.

Każdy widzi w filmie, że jest na to sposób
przeżyć swoje ostatnie dni najlepiej jak potrafisz.

Rozmawiamy bardzo szczerze z pracownikiem socjalnym,
ufamy sobie.

Zapytałem ją: „Co się stanie, kiedy umrę?”.
Kiedy umrę?”

Powiedziała:
-Herbie nie musisz się tym martwić.

„Umrzesz bezboleśnie i w pokoju”.

Nie martwię się, kiedy umrę
jutro, dzisiaj lub za kilka miesięcy.

Wiem, co będzie dalej i nie mogę się doczekać.

Hej Herbie, zobacz kto tu jest.
- Witam, doktorze Murphy.

Cześć Herbie. Jak się masz?
- Dobrze cię widzieć.

Zawsze mi się to podoba.
Przyszedłem cię powitać.

Odciągasz mnie od stałych pacjentów.

- Jakieś skargi?

Guz uciska na ważne narządy,
jak wątroba i nerki.

- To dobrze, Herbie. Bez zmiany.

Nasze komórki utrzymują się w zdrowiu,
regulując delikatną równowagę chemiczną organizmu.

- Sprawdźmy puls, Herbie. To bardzo ważne.

Jeśli te narządy zawodzą, równowaga zostaje zaburzona
a ciało nie może pozostać przy życiu.

Czy twój brat przyjeżdża do ciebie?

Mój brat przyjeżdża dziś wieczorem.
- Więc będzie wesoło.

Być może, zobaczę go po raz ostatni.
- Nie sądzę. Mam nadzieję, że nie.

Czuję to, koniec nadchodzi wkrótce.

Tak myślisz?
- Czuję to, tak.

Nie przeszkadza ci to zbytnio?
- Nie martw się. Wiem to.

Jesteś niezwykłą osobą.

W niedzielę są jego urodziny.
- Masz urodziny?

Nie wiedziałem. Ile masz lat?

w wieku 63 lat
- 63. Dobry wiek.

Jestem totalnie zafascynowany
że mogę zobaczyć kolejną wiosnę.

Sezon się zmienił. Pogoda jest trochę lepsza,
pokazuje się słońce.

Jestem mężczyzną i kocham przyrodę,

kwiaty, drzewa,
zwłaszcza gdy zaczynają kwitnąć.

Nigdy nie wiem, co stanie się jutro.

Guz w moim brzuchu to tykająca bomba zegarowa.

Prawdziwa bomba zegarowa.
Nigdy nie wiem, co stanie się jutro

i cieszę się chwilą, każdego dnia.

Wierzę, że gdy umrę,
Jestem martwy i tyle.

Nie ma innego życia. jest w porządku.
Jeśli umrzesz, odejdziesz na zawsze.

Można powiedzieć, Ash...
Pozostał tylko popiół - czyli nic.

Pozostała garść popiołów.

Poniedziałek. To był zwykły dzień

Zjedliśmy razem śniadanie.

Jak każdego dnia.

Kiedy poszliśmy spać
wszystko było normalne.

We wtorek rano,
Herbie zadzwonił do mnie o 17:00.

Powiedział mi, że oddychał bardzo ciężko
i czuł się bardzo źle

„Hannelore, chyba dzisiaj umrę”.

Kiedy teraz z nim rozmawiam,
myślisz, że mnie słyszy?

Słuch jest ostatnią rzeczą, którą tracą,
nawet jeśli nie mogą mówić.

Dlatego to takie ważne
nigdy nic nie mów

co byś nie powiedział
gdyby działały wszystkie zmysły.

Ludzie powracali z bram zaświatów
opowiadać, jak słyszeli każde wypowiedziane słowo.

Najważniejsze to nigdy... no wiesz.

Herbie czegoś chcesz.

W ostatnich godzinach Herbie zostaje odwiedzony
przez jego przyjaciół.

Brendana i jego córki Orli,
przyszli go zobaczyć po raz ostatni.

Włoż je do dłoni Herbiego.

trzymaj go za rękę
bo jest wspaniałym i ciepłym człowiekiem.

Gdybym został obdarzony morfiną,
Myślę, że byłoby mi też bardzo ciepło.

Herbiemu nie zostało już wiele na tym świecie,
Chyba.

Słyszy cię, kiedy do niego mówisz.

Długo się przygotowywał.

Zaśpiewaj mu piosenkę o kwiatach.

Dlaczego nie?
- Tak proszę.

Znasz refren?
Chodź dziewczyno, chodź!

Tak.
- Tak.

lato nadchodzi..

a liście są pięknie zielone,

i dziki tymianek

rosnących wokół kwitnącego ryżu.

Czy pójdziesz dziewczyno, pójdziesz?

Wszyscy idziemy razem

sadzić dziki tymianek

wokół kwitnącego ryżu.

Czy pójdziesz dziewczyno, pójdziesz?

Ostatnim razem, kiedy tu wszedłem,
Zrobiłem to samo.

Teraz już nie będę tęsknić.

Herbie, trzymaj się.

Witam doktorze Murphy.
Peggy, pielęgniarka z hospicjum dzwoni.

Jestem u Herbiego. To bardzo źle.

Gdy nadchodzi poranek,
Oddech Herbiego stał się głośniejszy.

Bardzo znajomy stan.

Herbie'mu to nie przeszkadza
i łatwo pokonać lekami.

Myślę, że to nie boli...
- Nie, to nie z bólu.

Tylko ta kolka i to drżenie.
Teraz zaczął

Zaczął dzisiaj, dziś rano?
Tuż przed moim przyjściem, prawda?

Tak się trząsł.

Jest to normalne?
- Zdarza się w takich przypadkach.

Odzyskaj spokój.

Mary... Herbie właśnie umarł.

Tak.

Przyczyną śmierci jest nieuleczalny ogromny
guz nowotworowy - tłuszczakomięsak przestrzeni zaotrzewnowej.

Jego serce się zatrzymało, płuca, wątroba
i nerki też przestały działać.

Ogólne wychudzenie spowodowane skutkami choroby nowotworowej,
rozwijała się przez ostatnie półtora roku.

To cud, że żył tak długo.

A kiedy go położyli,

wyglądał tak spokojnie, tak ładnie.

Nie mogłam płakać. Nie mogłam płakać!

To było tak...

OK.

To była dla mnie ulga
aby Herbie znalazł spokój

i dla niego to już koniec.

Dla mnie nie, ale dla niego to koniec.

Cieszyłam się jego szczęściem

Lato nadchodzi

a liście są pięknie zielone,

i dziki tymianek

rosnących wokół kwitnącego ryżu.

Czy pójdziesz dziewczyno, pójdziesz?

wszyscy idziemy razem

sadzić dziki tymianek

wokół kwitnącego ryżu.

Drodzy przyjaciele, to było ostatnie życzenie
Herbiego, aby przeczytać jego ostatnie słowa

zanim rozrzucimy jego prochy wśród tych róż.

W 1981 roku moja żona Hannelore i ja zdecydowaliśmy się przychechać i
żyć w pokoju i harmonii w Irlandii.

Przeżyłem z nią wiele satysfakcjonujących lat.

Dziękuję ci z głębi serca,
za to, że dzieliłaś ze mną swoje życie.

Moim życzeniem są aby wszyscy moi przyjaciele i sąsiedzi
żyć razem i w pokoju,

bez zazdrości i nienawiści.

Zapamiętaj mnie dobrze.

Czy pójdziesz dziewczyno, pójdziesz?
Śpiewaj tak, jak kochał Herbie.

Wszyscy idziemy razem

Mówią, że mamy oczy do patrzenia.

Jest to logiczne dla wszystkich zwykłych ludzi.

Masz oczy i widzisz, czy jest światło.

Ale nie masz oczu, by nimi widzieć.

Myślą, że masz uszy do słuchania.

Nie, masz uszy i słyszysz.

Uszy niektórych zwierząt poruszają się w różnych kierunkach
i kierują się w stronę dźwięku.

Życie samo w sobie nie ma sensu.

To jest trudne do zaakceptowania.

Przez swoje ego ludzie myślą, że Fresco tu jest,
aby uczynić świat lepszym miejscem.

To miłe dla mnie
ale nie przepadam za takimi bzdurami.

Wiem, że w naturze nie ma celu

Naukowiec imieniem Spencer próbował to wyjaśnić
czym jest życie -

żywy organizm automatycznie reaguje:

jeśli robi się gorąco, pocisz się
a temperatura ciała spada;

jeśli zrobi się zimno
organizm wydziela ciepło.

Drżysz
a ciepło jest uwalniane przez tarcie.

A on powiedział: „To jest żywy organizm”.

a ktoś mu odpowiedział:
„Moja lodówka robi dokładnie to samo.

kiedy robi się gorąco
automatycznie się ochładza”.

Nikt nie podał dokładnego opisu różnicy
między organizmami żywymi i nieożywionymi.

Alternatywne rozwiązania

Śmierć zwykle wynika z procesu,
które nazywamy starzeniem.

Dlaczego się starzejemy?
doktora Jamiego McManusa

Starzenie się jest złożonym i naturalnym procesem,
który oddziałuje na każdą molekułę,

każdą komórkę, każdy organ
i wreszcie funkcje całego ciała.

I niestety chronologiczne starzenie
jest nieuniknione.

Wiele lat odkrywania tajemnic
starzenia biologicznego

pozostaje największą tajemnicą.

Ostatnio badania naukowe
mają na celu sprawdzić starzenie się naszych komórek

i jak to wpływa na ich funkcjonowanie,

odtwarzanie i czas trwania
ich życia.

To może pomóc nam zrozumieć
w przyczynach i potencjalnych rozwiązaniach

chorób starczych
jak choroby układu krążenia i nowotwory.

Wszyscy znamy ludzi
którzy wyglądają na starszych niż ich lata.

Na pewno w grę wchodzą czynniki genetyczne,
styl życia, czynniki żywieniowe,

które wpływają na to, jak się starzejemy.

Ale teraz wiemy znacznie więcej o procesach komórkowych,
które dodają się do tych różnych czynników

i prowadzi do starzenia się ludzi
wolniej lub szybciej.

uszkodzenie DNA

Pierwszym sposobem, w jaki się starzejemy
jest uszkodzenie w DNA.

Nasze DNA jest nieustannie atakowane -

przed promieniowaniem jonizującym, toksynami w środowisku

a nawet w wyniku normalnego przebiegu
metabolizmu.

Ponad milion efektów niszczących DNA
odbywa się codziennie.

Może to powodować błędy genetyczne (mutacje)
w replikacji DNA.

Mutacje te mogą kumulować się w czasie

i zakłócać funkcje komórek,
nawet umrzeć przedwcześnie.

Jednak nasz organizm ma działanie regenerujące,
mechanizmy, które zajmują się uszkodzonym DNA.

Ale defekty w odzyskanym DNA
prawdopodobnie mają bezpośredni związek z procesem starzenia.

Ta krytyczna równowaga między obroną
DNA przed uszkodzeniem i jego naprawą

jest obszarem aktywnych badań.

Regulatory genetyczne

Innym procesem oprócz chorób,
co powoduje starzenie

to aktywacja regulatorów genetycznych,
tak zwane czynniki transkrypcyjne.

Wpływają na liczne procesy metaboliczne
w naszych ciałach.

W tym dynamiczna równowaga między obrażeniami
i naprawami DNA,

między uwolnieniem energii a jej zanikiem

i kontrolowanie czasu trwania
życia komórki.

Z biegiem czasu aktywność
tych genetycznych regulatorów maleje

i jest możliwe
skumulowane uszkodzenych komórek.

Te skumulowane obrażenia sumują się
do niszczenia komórek,

i także w przypadku wielu chorób starczych, w tym raka,
niewydolność nerek, a nawet demencja.

Biogeneza mitochondriów

Trzeci sposób starzenia się jest powiązany
ze strukturą komórkową zwaną mitochondrium.

reprezentują mitochondria
organelle wewnątrzkomórkowe,

które przekształca węglowodany,
tłuszcze i białka pozyskiwane z pożywienia,

w energię,
z której może korzystać Twój organizm.

Ale w tym procesie są produkowane
wolne rodniki,

co może spowodować poważne uszkodzenia
błony mitochondrialnej oraz DNA.

To uszkodzenie oksydacyjne
wzrasta w czasie

i powoduje spadek liczby mitochondriów
w naszych komórkach

jak również obniżenie ich funkcjonowania

i może przyczynić się do rozwoju
wielu chorób starczych,

w tym choroby serca,
zapalenie stawów i choroba Alzheimera.

Akumulacja gotowych produktów
zaawansowanej glikacji

Wraz z wiekiem nasze białka i inne struktury strukturalne
cząsteczki tworzą ze sobą szkodliwe wiązania,

a proces ten nazywa się „glikacją”.

Przyczepione cząsteczki glukozy
do białek tworzą tzw

„zaawansowane produkty końcowe glikacji”,
znane również jako „starzejące się białka”.

Nagromadzenie tych powiązanych
i uszkodzonych białek przypominają płytkę nazębną,

tworzące się w tętnicach.

I są one związane z jednymi z największych
efektów starzenia.

W rzeczywistości naukowcy myślą teoretycznie,
że te starzejące się białka

mogą odgrywać ważną rolę
w rozwoju miażdżycy,

a także niektórych postaciach cukrzycy
i przewlekłych niewydolności nerek.

Czy leki są obecnie dostępne
przeciw starzeniu?

Jak dotąd nie ma niedrogich i naprawdę skutecznych
lekarstw lub farmaceutyków.

Jedyne, jaki istnieją do tej pory
są rzeczy, które przynoszą ludziom jakąś korzyść,

którzy są wyjątkowo skłonni
na niektóre aspekty starzenia się.

Na przykład ludzie, którzy mogą dostać
cukrzycę typu 2 lub chorobę serca w wieku 30 lat.

To za wczesny okres, a jeśli jesteś
genetycznie predysponowany do takich chorób,

i jest to możliwe, aby się zamanifestować, możesz zrobić
pewne rzeczy, aby przerwać ten proces

i osiągnąć wiek średni
gdy wystąpią te problemy,

odpowiednio, oraz osiągnąć średnią długość życia.

Ale dla ludzi
którzy mają średnią długość życia

i nie umrą, dopóki nie osiągną wieku 80 lat
cokolwiek się zdarzy,

chyba że potrąci ich ciężarówka,
nic nie można zrobić

to znacznie wzrosnie
ich długość życia.

Jakie jest znaczenie genów
w określaniu długowieczności?

W prasie panuje nieporozumienie

o wpływie
genów na długowieczność.

Dzieje się tak dzięki temu, że
że naukowcy dokonują porównań

i określić liczbę genów ważnych dla długowieczności,
ale nie zawsze jest to właściwie wyjaśnione.

Jeśli porównamy różnych ludzi,

zwykle uzyskiwana wartość to 25% różnicy
w ich długowieczności, wywodzących się z ich genów.

Ale w praktyce nasza długowieczność
jest całkowicie zdeterminowany przez geny,

ponieważ to również wyjaśnia różnicę
w oczekiwanej długości życia

u człowieka i powiedzmy szczura.

W końcu powód
dlatego nie żyją tak długo

jest w różnych genach i różnych ciałach,
co szybciej się starzeje.

Dlaczego średni czas trwania życia wydłużył się
w ciągu ostatnich 100 lat?

Na tym etapie w uprzemysłowionym świecie
mamy długość życia

dwukrotnie więcej niż 120 lat temu,
co jest znaczącym wzrostem.

A działo się to w dwóch etapach.

Podczas pierwszego etapu obejmującego okres
100 do 50 lat temu,

większość wzrostu
długość życia

kojarzyło się ze znaczącym
zredukowaniu ludzi

umierających młodo
zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie.

I oczywiście, jeśli policzysz
średnia długość życia i

obejmiesz ludzi
zmarłych przy urodzeniu

których liczba była duża w tym okresie, ale ok
chwila jest krótka w uprzemysłowionym świecie.

za w drugim etapie
obejmujące ostatnie 50 lat,

ten problem został już rozwiązany

i dlatego nie możemy mówić o otrzymanym wzroście
w oczekiwanej długości życia,

ale mimo to wciąż rośnie

poprzez obniżenie śmiertelności
w podeszłym wieku.

Przyczyna tego nie jest tak jasna
w porównaniu ze śmiertelnością niemowląt.

Oczywiście śmiertelność niemowląt spadła,

ponieważ zaczęliśmy praktykować higienę,
antybiotyki i szczepionki.

W bieżącym okresie
nie wiemy dokładnie, co się dzieje

ale istnieje kilka czynników, które mogą
być w to zamieszane, takie jak nadmierne palenie.

Istnieje również wiele interesujących czynników, takich jak okres,
w którym płód znajdował się w łonie matki.

Innymi słowy, jak dziecko było karmione
przez krwiobieg matki przed urodzeniem

i prawdopodobnie ma z nim istotny związek.

Ale nadal pozostają
jako pytania bezsporne.

Dlaczego powinniśmy walczyć ze starzeniem się?

Starzenie się zabija ludzi w straszny sposób.

Jest to również przyczyną śmierci niewiarygodnie
dużej liczby ludzi - 100 000 dziennie na całym świecie.

Każdego dnia łącznie około 150 000 osób
umrze na całym świecie

a 2/3 z nich umiera na choroby starcze.

Oczywiście są to choroby
którym młodzi ludzie bardzo rzadko ulegają.

W uprzemysłowionym świecie 90% ludzi umiera z powodu
starości, i jak już powiedziałem, w straszny sposób.

Jest to dość niezwykłe, jeśli zadasz pytanie:
„Dlaczego powinniśmy walczyć ze starzeniem się?”.

Wszyscy wiemy, że musimy walczyć z rakiem,
miażdżycą, chorobą Alzheimera, cukrzycą itp.

i to nie podlega dyskusji.

Ludzie doceniają, że są to poważne choroby i taka jest
odpowiedzialność medyczna, społeczna i humanitarna

podjąć poważne wysiłki w rozwoju
skutecznych sposobów radzenia sobie z tymi problemami.

Starzenie się jest połączeniem tego wszystkiego
plus kilka rzeczy, których nie nazywamy chorobami,

na przykład spadek układu odpornościowego, utrata
masy mięśniowej i akumulacji tłuszczu.

Jest to suma aspektów starzenia się,
które po prostu nie są przyjemne.

Czy można osiągnąć wieczną młodość?
za 50 lat?

Nie jest jasne, czy będziemy mieć całkowicie pod kontrolą
starzenie się za 50 latach.

Ale myślę, że jeśli dostaniemy dobre fundusze,
zwłaszcza do wczesnych badań na myszach,

co należy zrobić w ciągu najbliższych 10 lat,
będziemy mieli duże szanse powodzenia.

I jeśli możemy to opisać jako
"wieczna młodość"

Chyba jedyny problem
wiąże się ze słowem „wieczny”,

ponieważ muszą istnieć przesłanki
jak brak kolizji ciężarówek itp.

Ale na pewno będzie to możliwe
gdy dotrzemy do tego etapu

profilaktyki należy do zdrowych
kondycja, wigor i witalność,

które towarzyszą starzeniu.

Czy ludzie mogą przestać umierać ze starości?

Zawsze będzie istniała możliwość śmierci ze starości,
nawet jeśli istnieją terapie.

Tak jak jest dzisiaj, istnieje taka możliwość
śmierci z powodu polio i gruźlicy.

Ale śmierć odsuniemy później
od starości,

ponieważ te terapie spowalniają narastanie
uszkodzeń molekularnych i komórkowych

ze względu na starzenie się na czas nieokreślony.

Jak klasyczne samochody
naprawdę się nie starzeją.

Nie mają śmiertelności.

Klasyczne samochody umierają tylko wtedy, gdy
ich właściciele przestają je utrzymywać.

Jaka jest rola rządu
w badaniu starzenia?

Rola rządu w walce
ze starzeniem jest jak dotąd bardzo mała.

I myślę, że to nie jest zaskakujące,
ponieważ obecnie istnieje, oczywiście,

duża ambiwalencja w społeczeństwie

czy pokonać starzenie się
czy w ogóle z tym walczyć,

ale z drugiej strony ludzie wiedzą jakie to straszne

i żyli z tym przez tysiąclecia,
przez cały okres cywilizacji,

i doszliśmy do pewnej
irracjonalności dotyczącej starzenia się.

W związku z tym nie jest jasne, czy w ogóle są jakieś głosy
dla anti-aging teraz

i wydawać pieniądze podatników.

I z tego powodu bardzo trudno jest dać się przekonać
rządowi aby zainwestował pieniądze w ten projekt.

Jakie organizacje wspierają badania
przeciw starzeniu?

Tymczasowo niedostępnych jest
wystarczająco dużo organizacji,

wspierających badania
w walce ze starzeniem.

Fundacja Matuzalema, której jestem prezesem
i dyrektor naukowym,

jest chyba jednym z głównych fundamentów,

które stawiają na rozwój
przyszłych terapii przeciwstarzeniowych.

Oczywiście istnieje wiele badań,
organizowanych na całym świecie,

ale zwykle są one pośrednio związane z ostatecznością
i niezawodne tworzenie terapii przeciwstarzeniowych.

Zasadniczo wszystkie badania z zakresu gerontologii,
związane ze świadomością starzenia się,

są prawdopodobną możliwością, która może nas prowadzić
do rozwoju tych terapii.

Ale to podejście jest stosunkowo pośrednie
w porównaniu z Fundacją Matuzalema.

Jasne, niektórzy ludzie sprzedają produkty,
które na ogół nie są skuteczne,

ale są zainteresowani zwiększeniem wydajności
poprzez doskonalenie metod ich tworzenia.

W związku z tym istnieją firmy, które
które na przykład próbują odkryć

analogi Retheritrolu,
dając lepsze rezultaty.

A niektórzy uważają, że może to mieć wpływ
na starzenie się organizmu człowieka.

Wyeliminowanie jak największej liczby czynników,
narażania życia ludzi,

skupić się na służbie zdrowia
a następnie zająć się starzeniem.

W systemie monetarnym starzejące się rozwiązania
nie mogą pomóc ludziom,

bo będzie cena i tylko ludzie z władzą
będą mieć do nich dostęp.

Ponieważ nasze społeczeństwo opiera się na zysku,
ta decyzja stanie się biznesem.

Prawie wszystkie badania w tej dziedzinie są ograniczone, które opierają się na budżetach.

Smutne ale prawdziwe.

postępowe społeczeństwo,
oparte na ewolucji rasy ludzkiej,

skupi się na edukacji.

Społeczeństwo, w którym ludzie będą równi
i zdadzą sobie sprawę, że są zależni od zasobów planetarnych.

Takie społeczeństwo
pobudzi inteligencję

a ludzie skupią się na
rozwiązywaniu problemów starzenia się

albo rozpoznają najważniejszy aspekt
z jego istnienia.

To niesamowite, jak gatunek uważa się za inteligentny i
nie odnosi się do najpoważniejszego problemu, jakim jest śmierć.

Ludzie nie tylko ignorują śmierć,
co jest być może najważniejszym aspektem ich życia,

ale większość z nich nawet nie zdaje sobie z tego sprawy
że to jest problem.

Dlaczego uważamy się za gatunek inteligentny
jeśli nadal jesteśmy takimi ignorantami?