Dlaczego warto przeczytać „Moby Dicka” - Sascha Morrell

Pełna lekcja: https://ed.ted.com/lessons/why-should-you-read-moby-dick-sascha-morrell

Góra oddzielająca dwa jeziora. Pokój wyłożony atłasem od podłogi aż po sufit. Wieko ogromnej tabakierki. Te pozornie niezwiązane ze sobą obrazy zabierają nas w podróż po głowie kaszalota w „Moby Dicku” Hermana Melville'a. Chociaż w książce pojawiają się piraci, tajfuny, pościgi i gigantyczna kałamarnica, nie jest to zwykła morska przygoda. Sascha Morrell zagłębia się w powieść klasyki literatury.

Lekcja: Sascha Morrell, reżyseria: Martina Meštrović.

Przekład monologu Ahaba: Bronisław Zieliński. Herman Melville, "Moby Dick czyli Biały Wieloryb", Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1954.

Góra oddzielająca dwa jeziora.

Pokój wyłożony atłasami
od podłogi po sufit.

Wieko ogromnej tabakierki.

Te pozornie niezwiązane ze sobą obrazy
to opisy łba kaszalota spermacetowego

w powieści "Moby Dick" Hermana Melville'a.

Na pozór

książka opowiada o mściwym polowaniu
kapitana Ahaba na Moby Dicka,

białego wieloryba, który odgryzł mu nogę.

Choć w książce pojawiają się
piraci, tajfuny, pościgi

i kałamarnica olbrzymia,

nie spodziewajcie się
typowej morskiej przygody.

To wielowarstwowa eksploracja
nie tylko intymnych szczegółów

życia na statku wielorybniczym,

ale także relacji człowieka z przyrodą

w sposób radosny i tragiczny,
zabawny i poważny.

Narrator prowadzący nas
przez poszukiwania

to zwykły żeglarz Izmael.

lzmael zaczyna historię

od przygotowań do ucieczki przed
"wilgotnym i mżawym listopadem"

i wypłynięcia w morze.

Ale po tym, jak zaprzyjaźnia się
z Queequegiem z wysp Pacyfiku

i dołącza do załogi kapitana
Ahaba na statku Pequod,

dla czytelnika Izmael staje się bardziej
wszechwiedzącym przewodnikiem

niż tradycyjnym bohaterem.

Podczas gdy Ahab jest
ogarnięty obsesją zemsty,

a pierwszy oficer Starbuck próbuje
przemówić mu do rozsądku,

Izmael zabiera nas we własne
poszukiwania sensu

"całego wszechświata,
nie wyłączając jego przedmieść".

W opowieści Izmael wielką wagę przywiązuje
nawet do najmniejszych aspektów istnienia.

Podobnie jak jego bohater, Melville był
niespokojnym i dociekliwym człowiekiem,

który wiedzę zdobywał niestandardowo,
pracując za młodu jako marynarz

podczas wyczerpujących
rejsów dookoła świata.

"Moby Dicka" opublikował w 1851 roku,

kiedy przemysł wielorybniczy
w USA osiągnął szczyt.

Wyspa Nantucket, z której wypłynął Pequod,

była centrum tego lukratywnego
i krwawego przemysłu,

który zdziesiątkował światową
populację wielorybów.

Nietypowo, jak na tamte czasy,

Melville nie unika ciemnej strony branży.

W pewnym momencie przyjmuje
nawet perspektywę samego wieloryba,

kiedy spekuluje, jak straszne
muszą być ogromne cienie statków

dla stworzeń morskich.

Wiedza autora o wielorybnictwie
z pierwszej ręki jest widoczna

w żywych opisach Izmaela.

W jednym rozdziale skóra penisa wieloryba

staje się odzieżą ochronną
dla członka załogi.

Rozdziały o tytułach tak niepozornych,
jak "Cysterna i wiadra",

są najbardziej ekscytujące.

Izmael porównuje ratowanie
głowy kaszalota do położnictwa,

co prowadzi do refleksji o Platonie.

Sidła splątanych wielorybów
prowokują błyskotliwe refleksje

o "wszechobecnych niebezpieczeństwach"
czyhających na wszystkich ludzi.

Autor czerpie wiedzę z takich dziedzin,
jak zoologia, gastronomia, prawo,

ekonomia, mitologia
czy nauki religijne i kulturowe.

Książka eksperymentuje
zarówno ze stylem, jak i tematyką.

W monologu Ahab rzuca Moby Dickowi
wyzwanie w szekspirowskim stylu.

"Ku tobie płynę, wszystko niszczący,
lecz nie zwycięski wielorybie.

Do ostatka zmagam się z tobą,
z samego serca piekieł godzę w ciebie.

W imię nienawiści plwam na ciebie
ostatnim mym tchnieniem!".

Jeden rozdział ma formę scenariusza,

w którym członkowie wielonarodowej załogi
Pequoda śpiewają pojedynczo i chórem.

Afrykańscy i hiszpańscy żeglarze
obrzucają się przekleństwami,

marynarz z Tahiti tęskni za domem,
Chińczycy i Portugalczycy chcą tańczyć,

a młody chłopak przepowiada nieszczęście.

W innym rozdziale

Izmael śpiewa o butelkowaniu
oleju wielorybiego,

statek kołysze się nocą na morzu,

a wielkie beczki toczą się jak osuwiska.

W tak obszernej książce
każdy znajdzie coś dla siebie.

Czytelnicy mogą uznać powieść
za alegorię religijno-polityczną,

poszukiwania egzystencjonalne,
satyrę społeczną, analizę ekonomiczną

albo ukazanie amerykańskiego imperializmu,

stosunków pracy i konfliktów rasowych.

Ukazując Izmaela poszukującego sensu
i Ahaba ścigającego białego wieloryba,

powieść bada przeciwstawne
siły optymizmu i niepewności,

ciekawości i strachu,
nieodłączne dla ludzkiej egzystencji

bez względu na to, co ścigamy.

Na kartach powieści "Moby Dicka"

Melville zaprasza czytelników
do skoku w nieznane

i dołączenia do niego w polowaniu
na "niepojęte widmo życia".