1
00:00:06,654 --> 00:00:10,144
Góra oddzielająca dwa jeziora.

2
00:00:10,144 --> 00:00:15,120
Pokój wyłożony atłasami
od podłogi po sufit.

3
00:00:15,120 --> 00:00:19,086
Wieko ogromnej tabakierki.

4
00:00:19,086 --> 00:00:24,817
Te pozornie niezwiązane ze sobą obrazy
to opisy łba kaszalota spermacetowego

5
00:00:24,817 --> 00:00:27,922
w powieści "Moby Dick" Hermana Melville'a.

6
00:00:27,922 --> 00:00:29,022
Na pozór

7
00:00:29,022 --> 00:00:34,218
książka opowiada o mściwym polowaniu
kapitana Ahaba na Moby Dicka,

8
00:00:34,218 --> 00:00:37,218
białego wieloryba, który odgryzł mu nogę.

9
00:00:37,218 --> 00:00:42,324
Choć w książce pojawiają się
piraci, tajfuny, pościgi

10
00:00:42,324 --> 00:00:44,094
i kałamarnica olbrzymia,

11
00:00:44,094 --> 00:00:48,474
nie spodziewajcie się
typowej morskiej przygody.

12
00:00:48,474 --> 00:00:53,892
To wielowarstwowa eksploracja
nie tylko intymnych szczegółów

13
00:00:53,892 --> 00:00:56,112
życia na statku wielorybniczym,

14
00:00:56,112 --> 00:01:00,287
ale także relacji człowieka z przyrodą

15
00:01:00,287 --> 00:01:06,425
w sposób radosny i tragiczny,
zabawny i poważny.

16
00:01:06,425 --> 00:01:09,615
Narrator prowadzący nas
przez poszukiwania

17
00:01:09,615 --> 00:01:12,765
to zwykły żeglarz Izmael.

18
00:01:12,765 --> 00:01:15,725
lzmael zaczyna historię

19
00:01:15,725 --> 00:01:20,413
od przygotowań do ucieczki przed
"wilgotnym i mżawym listopadem"

20
00:01:20,413 --> 00:01:22,857
i wypłynięcia w morze.

21
00:01:22,857 --> 00:01:26,857
Ale po tym, jak zaprzyjaźnia się
z Queequegiem z wysp Pacyfiku

22
00:01:26,857 --> 00:01:30,347
i dołącza do załogi kapitana
Ahaba na statku Pequod,

23
00:01:30,347 --> 00:01:33,647
dla czytelnika Izmael staje się bardziej
wszechwiedzącym przewodnikiem

24
00:01:33,647 --> 00:01:35,907
niż tradycyjnym bohaterem.

25
00:01:35,907 --> 00:01:38,527
Podczas gdy Ahab jest
ogarnięty obsesją zemsty,

26
00:01:38,527 --> 00:01:41,817
a pierwszy oficer Starbuck próbuje
przemówić mu do rozsądku,

27
00:01:41,817 --> 00:01:45,017
Izmael zabiera nas we własne
poszukiwania sensu

28
00:01:45,017 --> 00:01:49,515
"całego wszechświata,
nie wyłączając jego przedmieść".

29
00:01:49,515 --> 00:01:56,228
W opowieści Izmael wielką wagę przywiązuje
nawet do najmniejszych aspektów istnienia.

30
00:01:56,228 --> 00:02:00,581
Podobnie jak jego bohater, Melville był
niespokojnym i dociekliwym człowiekiem,

31
00:02:00,581 --> 00:02:04,121
który wiedzę zdobywał niestandardowo,
pracując za młodu jako marynarz

32
00:02:04,121 --> 00:02:08,171
podczas wyczerpujących
rejsów dookoła świata.

33
00:02:08,171 --> 00:02:11,181
"Moby Dicka" opublikował w 1851 roku,

34
00:02:11,181 --> 00:02:14,981
kiedy przemysł wielorybniczy
w USA osiągnął szczyt.

35
00:02:14,981 --> 00:02:18,011
Wyspa Nantucket, z której wypłynął Pequod,

36
00:02:18,011 --> 00:02:22,254
była centrum tego lukratywnego
i krwawego przemysłu,

37
00:02:22,254 --> 00:02:26,004
który zdziesiątkował światową
populację wielorybów.

38
00:02:26,004 --> 00:02:27,974
Nietypowo, jak na tamte czasy,

39
00:02:27,974 --> 00:02:31,794
Melville nie unika ciemnej strony branży.

40
00:02:31,794 --> 00:02:34,934
W pewnym momencie przyjmuje
nawet perspektywę samego wieloryba,

41
00:02:34,934 --> 00:02:39,910
kiedy spekuluje, jak straszne
muszą być ogromne cienie statków

42
00:02:39,910 --> 00:02:43,230
dla stworzeń morskich.

43
00:02:43,230 --> 00:02:47,023
Wiedza autora o wielorybnictwie
z pierwszej ręki jest widoczna

44
00:02:47,023 --> 00:02:51,583
w żywych opisach Izmaela.

45
00:02:51,583 --> 00:02:54,753
W jednym rozdziale skóra penisa wieloryba

46
00:02:54,753 --> 00:02:57,983
staje się odzieżą ochronną
dla członka załogi.

47
00:02:57,983 --> 00:03:03,197
Rozdziały o tytułach tak niepozornych,
jak "Cysterna i wiadra",

48
00:03:03,197 --> 00:03:05,847
są najbardziej ekscytujące.

49
00:03:05,847 --> 00:03:11,005
Izmael porównuje ratowanie
głowy kaszalota do położnictwa,

50
00:03:11,005 --> 00:03:13,955
co prowadzi do refleksji o Platonie.

51
00:03:13,955 --> 00:03:17,685
Sidła splątanych wielorybów
prowokują błyskotliwe refleksje

52
00:03:17,685 --> 00:03:22,831
o "wszechobecnych niebezpieczeństwach"
czyhających na wszystkich ludzi.

53
00:03:22,831 --> 00:03:29,335
Autor czerpie wiedzę z takich dziedzin,
jak zoologia, gastronomia, prawo,

54
00:03:29,335 --> 00:03:37,106
ekonomia, mitologia
czy nauki religijne i kulturowe.

55
00:03:37,106 --> 00:03:42,149
Książka eksperymentuje
zarówno ze stylem, jak i tematyką.

56
00:03:42,149 --> 00:03:48,121
W monologu Ahab rzuca Moby Dickowi
wyzwanie w szekspirowskim stylu.

57
00:03:48,121 --> 00:03:54,571
"Ku tobie płynę, wszystko niszczący,
lecz nie zwycięski wielorybie.

58
00:03:54,571 --> 00:04:01,107
Do ostatka zmagam się z tobą,
z samego serca piekieł godzę w ciebie.

59
00:04:01,107 --> 00:04:05,869
W imię nienawiści plwam na ciebie
ostatnim mym tchnieniem!".

60
00:04:05,869 --> 00:04:08,669
Jeden rozdział ma formę scenariusza,

61
00:04:08,669 --> 00:04:15,091
w którym członkowie wielonarodowej załogi
Pequoda śpiewają pojedynczo i chórem.

62
00:04:15,091 --> 00:04:18,770
Afrykańscy i hiszpańscy żeglarze
obrzucają się przekleństwami,

63
00:04:18,770 --> 00:04:25,650
marynarz z Tahiti tęskni za domem,
Chińczycy i Portugalczycy chcą tańczyć,

64
00:04:25,650 --> 00:04:29,330
a młody chłopak przepowiada nieszczęście.

65
00:04:29,330 --> 00:04:30,950
W innym rozdziale

66
00:04:30,950 --> 00:04:36,200
Izmael śpiewa o butelkowaniu
oleju wielorybiego,

67
00:04:36,200 --> 00:04:40,145
statek kołysze się nocą na morzu,

68
00:04:40,145 --> 00:04:44,377
a wielkie beczki toczą się jak osuwiska.

69
00:04:44,377 --> 00:04:48,800
W tak obszernej książce
każdy znajdzie coś dla siebie.

70
00:04:48,800 --> 00:04:52,611
Czytelnicy mogą uznać powieść
za alegorię religijno-polityczną,

71
00:04:52,611 --> 00:04:57,801
poszukiwania egzystencjonalne,
satyrę społeczną, analizę ekonomiczną

72
00:04:57,801 --> 00:05:00,851
albo ukazanie amerykańskiego imperializmu,

73
00:05:00,851 --> 00:05:04,851
stosunków pracy i konfliktów rasowych.

74
00:05:04,851 --> 00:05:09,524
Ukazując Izmaela poszukującego sensu
i Ahaba ścigającego białego wieloryba,

75
00:05:09,524 --> 00:05:14,732
powieść bada przeciwstawne
siły optymizmu i niepewności,

76
00:05:14,732 --> 00:05:19,575
ciekawości i strachu,
nieodłączne dla ludzkiej egzystencji

77
00:05:19,575 --> 00:05:22,965
bez względu na to, co ścigamy.

78
00:05:22,965 --> 00:05:25,145
Na kartach powieści "Moby Dicka"

79
00:05:25,145 --> 00:05:28,965
Melville zaprasza czytelników
do skoku w nieznane

80
00:05:28,965 --> 00:05:35,045
i dołączenia do niego w polowaniu
na "niepojęte widmo życia".