< Return to Video

Dlaczego olej nie miesza się z wodą? - John Pollard

  • 0:07 - 0:10
    Czemu sól rozpuszcza się
    w wodzie, a olej nie?
  • 0:10 - 0:12
    Krótko mówiąc, to sprawka chemii,
  • 0:12 - 0:14
    ale to niewiele wyjaśnia.
  • 0:14 - 0:17
    Wyjaśnienie tych dwóch zjawisk
  • 0:17 - 0:19
    sprowadza się do dwóch ważnych przyczyn
  • 0:19 - 0:21
    wszelkich zjawisk:
  • 0:21 - 0:22
    jest to energetyka i entropia.
  • 0:22 - 0:23
    jest to energetyka i entropia.
  • 0:23 - 0:25
    Energetyka dotyczy głównie
  • 0:25 - 0:28
    sił przyciągania między obiektami.
  • 0:28 - 0:31
    Patrząc na olej lub sól w wodzie,
  • 0:31 - 0:34
    skupiamy się na siłach
    między cząsteczkami
  • 0:34 - 0:37
    w bardzo małej skali,
  • 0:37 - 0:38
    na poziomie cząsteczkowym.
  • 0:38 - 0:40
    Aby oddać sens takiej skali,
  • 0:40 - 0:42
    w szklance wody
  • 0:42 - 0:43
    jest więcej cząstek
  • 0:43 - 0:46
    niż znanych gwiazd we wszechświecie.
  • 0:46 - 0:49
    Wszystkie cząstki są w ciągłym ruchu,
  • 0:49 - 0:52
    poruszają się, wibrują i wirują.
  • 0:52 - 0:55
    Prawie żadna z nich
  • 0:55 - 0:57
    nie ucieka ze szklanki
  • 0:57 - 1:00
    dzięki siłom przyciągania między nimi.
  • 1:00 - 1:01
    Siła interakcji
  • 1:01 - 1:04
    między wodą a innymi substancjami
  • 1:04 - 1:08
    to właśnie energetyka.
  • 1:08 - 1:10
    Pomyśl o cząstkach wody,
  • 1:10 - 1:11
    zajętych ciągłym tańcem,
  • 1:11 - 1:13
    rodzajem tańca na cztery pary,
  • 1:13 - 1:17
    gdzie partnerzy wymieniają się losowo.
  • 1:17 - 1:19
    Mówiąc prościej, zdolność substancji
  • 1:19 - 1:21
    do interakcji z wodą,
  • 1:21 - 1:22
    zbilansowana przez jej wpływ na to,
  • 1:22 - 1:25
    jak woda reaguje z samą sobą,
  • 1:25 - 1:27
    odgrywa ważną rolę w wyjaśnieniu,
  • 1:27 - 1:29
    dlaczego pewne substancje
  • 1:29 - 1:32
    mieszają się z wodą, a inne nie.
  • 1:32 - 1:34
    Entropia opisuje
  • 1:34 - 1:37
    rozmieszczenie substancji i energii
  • 1:37 - 1:39
    w oparciu o przypadkowe ruchy.
  • 1:39 - 1:41
    Pomyśl o powietrzu w pokoju.
  • 1:41 - 1:44
    Wyobraź sobie wszystkie możliwe konfiguracje
  • 1:44 - 1:48
    bilionów cząstek tworzących powietrze.
  • 1:48 - 1:49
    W niektórych ustawieniach
  • 1:49 - 1:52
    cząstki tlenu mogą być tutaj,
  • 1:52 - 1:55
    a cząstki azotu tam,
  • 1:55 - 1:56
    rozdzielone.
  • 1:56 - 1:58
    Jednak więcej możliwych ustawień
  • 1:58 - 2:01
    mają cząstki zmieszane ze sobą.
  • 2:01 - 2:03
    Entropia sprzyja mieszaniu.
  • 2:03 - 2:06
    Energetyka radzi sobie z siłami przyciągania.
  • 2:06 - 2:08
    Jeśli obecne są siły przyciągania,
  • 2:08 - 2:10
    prawdopodobieństwo niektórych układów
  • 2:10 - 2:12
    może być zwiększone,
  • 2:12 - 2:14
    tam gdzie obiekty się przyciągają.
  • 2:14 - 2:16
    To zawsze balans między tymi dwoma siłami
  • 2:16 - 2:19
    decyduje o tym, co się stanie.
  • 2:19 - 2:20
    Na poziomie cząsteczkowym
  • 2:20 - 2:23
    woda składa się z cząstek wody,
  • 2:23 - 2:26
    utworzonych z dwóch atomów wodoru
    i atomu tlenu.
  • 2:26 - 2:28
    Jako płynna woda, cząstki te są zaangażowane
  • 2:28 - 2:31
    w stały i przypadkowy taniec na cztery pary,
  • 2:31 - 2:34
    zwany siecią wiązań wodorowych.
  • 2:34 - 2:36
    Entropia sprzyja utrzymywaniu
  • 2:36 - 2:38
    tego tańca przez cały czas.
  • 2:38 - 2:39
    Zawsze jest więcej sposobów,
  • 2:39 - 2:41
    na jakie cząstki wody mogą stanąć
  • 2:41 - 2:42
    do tańca na cztery pary,
  • 2:42 - 2:44
    porównując do cząstek wody
  • 2:44 - 2:45
    tańczących liniowo.
  • 2:45 - 2:48
    Taniec na cztery pary ciągle trwa.
  • 2:48 - 2:51
    Co się dzieje, gdy dodasz soli do wody?
  • 2:51 - 2:53
    Na poziomie cząsteczkowym,
  • 2:53 - 2:56
    sól składa się z dwóch różnych jonów,
  • 2:56 - 2:58
    chloru i sodu,
  • 2:58 - 3:00
    ułożonych niczym mur.
  • 3:00 - 3:02
    Pokazują się w tańcu
  • 3:02 - 3:03
    jako duża, uformowana grupa.
  • 3:03 - 3:05
    Początkowo siedzą z boku,
  • 3:05 - 3:07
    nieśmiali i niechętni do podziału,
  • 3:07 - 3:10
    aby przyłączyć się do tańca.
  • 3:10 - 3:12
    Ale w sekrecie, ci nieśmiali tancerze
  • 3:12 - 3:15
    potrzebują zaproszenia do zabawy.
  • 3:15 - 3:18
    Kiedy woda wpadnie na nich przypadkiem
  • 3:18 - 3:21
    i odciągnie jednego z dala od grupy - idą.
  • 3:21 - 3:22
    i odciągnie jednego z dala od grupy - idą.
  • 3:22 - 3:23
    Jak już raz zatańczą, nie wracają.
  • 3:23 - 3:25
    Jak już raz zatańczą, nie wracają.
  • 3:25 - 3:27
    Dodatek jonów soli
  • 3:27 - 3:29
    daje więcej tanecznych możliwości
  • 3:29 - 3:31
    w tańcu na cztery pary,
  • 3:31 - 3:34
    co czyni go bardziej atrakcyjnym.
  • 3:35 - 3:37
    Teraz zajmijmy się olejem.
  • 3:37 - 3:40
    Cząstki oleju są zainteresowane
  • 3:40 - 3:41
    tańcami z wodą,
  • 3:41 - 3:43
    więc entropia zachęca je
    do przyłączenia się.
  • 3:43 - 3:45
    Problem w tym, że cząstki oleju
  • 3:45 - 3:47
    noszą ogromne suknie balowe
  • 3:47 - 3:50
    i są o niebo większe niż cząstki wody.
  • 3:50 - 3:52
    Kiedy cząstki oleju zaczną tańczyć,
  • 3:52 - 3:55
    ich rozmiar jest uciążliwy
  • 3:55 - 3:57
    przy wymianie partnerów wody,
  • 3:57 - 3:59
    ważnej części tańca.
  • 3:59 - 4:00
    ważnej części tańca.
  • 4:00 - 4:03
    W dodatku oleje tańczą słabo.
  • 4:03 - 4:05
    Cząstki wody próbują wciągnąć
  • 4:05 - 4:06
    je do tańca,
  • 4:06 - 4:09
    ale tylko odbijają się od ich sukien
  • 4:09 - 4:12
    zajmujących całą przestrzeń parkietu.
  • 4:12 - 4:14
    Wodzie lepiej się tańczy,
  • 4:14 - 4:16
    kiedy olej schodzi z parkietu,
  • 4:16 - 4:18
    więc woda spycha olej
  • 4:18 - 4:21
    na ławkę z pozostałymi.
  • 4:21 - 4:23
    Niebawem grupa olejów
  • 4:23 - 4:25
    tłoczy się na boku,
  • 4:25 - 4:27
    użalając się wspólnie
  • 4:27 - 4:29
    na nieuczciwe zachowanie wody
  • 4:29 - 4:31
    i trzymają w grupie.
  • 4:31 - 4:33
    Czyli to właśnie kombinacja
  • 4:33 - 4:35
    interakcji między cząstkami
  • 4:35 - 4:37
    i możliwych konfiguracji
  • 4:37 - 4:39
    podczas swobodnego ruchu
  • 4:39 - 4:41
    dyktuje im, czy mogą się mieszać.
  • 4:41 - 4:44
    Innymi słowy, woda i olej
    nie mieszają się,
  • 4:44 - 4:47
    bo nie tworzą dobrej pary tanecznej.
Title:
Dlaczego olej nie miesza się z wodą? - John Pollard
Description:

Cała lekcja: http://ed.ted.com/lessons/why-don-t-oil-and-water-mix-john-pollard

Sól rozpuszcza się w wodzie; olej nie. Ale dlaczego? Pomyśl o szklance wody jako o dużej imprezie tanecznej, gdzie cząstki wody ciągle zmieniają partnerów -- i bardziej wolą taniec z jonami soli. John Pollard wyjaśnia, jak dwa chemiczne zjawiska, energetyka and entropia, rządzą parkietem.

Lekcja: John Pollard, animacja: Andrew Foerster.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:03
  • Finished review. Awaiting translator's input.
    =========================================================================================== Odpowiedzieć najlepiej przez komentarze przy tłumaczeniu http://www.amara.org/en/videos/32rWo35cezMV/pl/598547/894718/?tab=comments. Jeśli odpowiadasz przez Amarę, podaj w temacie tytuł i nazwisko prelegenta, inaczej trudno mi znaleźć, o której prelekcji mowa. =========================================================================================== Poskracałam, co się dało (http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles), żeby tekst mieścił się w limicie 17 znaków na sekundę (​http://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo​). Wprowadziłam / dostosowałam łamanie linijek (http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines).
    =========================================================================================== W razie potrzeby możemy też przedyskutować wprowadzone przeze mnie zmiany i wprowadzić inne wersje. Jeśli jeszcze Cię tam nie ma, zapraszam też do dołączenia do facebookowej grupy dla polskich tłumaczy pracujących w Otwartym Projekcie Tłumaczeń - https://www.facebook.com/groups/OTPPolska ==================================================================================
    Zamiast poprzez i pomiędzy
    lepiej dać przez i między http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=11012
    ================================================================================
    Biliony i miliony
    biliony i miliony dzialaja inaczej po polsku i po angielsku – czyli znana pulapka na poczatkujacych tlumaczy ; -)
    http://www.jimloy.com/math/billion.htm

Polish subtitles

Revisions Compare revisions