Dynamic equilibrium | Acids and bases | AP Chemistry | Khan Academy

Tarazlıq anlayışını təsvir etmək üçün,

Gəlin deyək ki, stəkanımızın içərisinə

bir az su qoyuruq.

Əmin olaq ki, stəkanın qapağı var.

Buradaki bəzi su molekulları buxarlanır

və qaza çevrilir.

Kifayət qədər qazlı suyumuzun olduğundan,

bu suyun bəzi hissəsi kondensləşir

və maye halına çevrilir.

Biz bu 2 prosesi bildirmək üçün

soldaki maye halda olan suyu və

sağda qaz balında olan suyu göstəririk.

Sonraki prosesdə isə

maye halda olan su qaz halına çevrilir.

Bu mərhələ buxarlanmanın

olduğunu göstərir.

Qaz halında olan su
maye halına çevrildikdə,

altındakı bu oxla,

kondensasiya prosesini göstərir.

Gəlin indi maye halda olan suyla başlayaq,

ilk öncə, buxarlanma sürəti

kondensasiya sürətindən daha böyük olur.

Nəhayət, biz buxarlanma
sürətinin kondensasiya

sürətinə bərabər olduğu nöqtəyə çatırıq.

Əgər biz maye halda olan suyu

eyni dərəəcədə qaz halına çevirsək ,

qaz halı isə maye halına çevirsək,

qaz və maye haldakı molekulların sayı

eyni qalacaqdır.

Yəni deyə bilərik ki, buxarlanmanın sürəti

tarazlıq vəziyyətində
kondensasiyanın sürətinə bərabərdir.

İndi onlar dinamik tarazlıqdadır,çünki biz

diqqətlə baxsaq görərik ki, su molekulları

hər zaman maye haldan qaz hala çevrilir

və molekullar yenidən qaz halından

maye halına qayıdırlar.

Buna baxmayaraq, sürətlər
bərabər olduğundan,

maye halda olan molekulların və

qaz halında olan
molekulların sayı sabit qalır.

Əgər biz bura makroskipik haldan baxsaq

suyun səviyyəsi heç dəyişməzdi.

Gəlin bu anlayışı dinamik tarazlığın

hipotetik reaksiyasına tətbiq edək.

Bu reaksiyada X2,
hansı ki qırmızımtıl qəhvəyi qaz,

ayrı-ayrı 2X rəngsiz

atomlara parçalanır.

Sonraki mərhələdə biz X2-dən 2X-ə keçirik.

X2 2X-ə parçalanır.

Bu dönən prosesdir, X-in 2 atomu

birləşərək X2 əmələ gətirir.

Dönən reaksiyalarda

sol tərəfdə olanlar reaktivlər,

sağ tərəfdə olanlar

isə məhsullardır.

Bu terminlərdən istifadə edərək
çaşqınlığın qarşısını alarıq.

Gəlin reaksiyanın yalnız
reaktivlərindən başlayaq.

Deməli, ilk qabda yalnızca X2 mövcuddur.

X2-nin 5 hissəciyi var.

Əgər Hər hissəcik 0.1 mol olsa,

X2-nin 5 hissəciyi olduğundan

bizdə 0,5 mol X2 olur.

Deyək ki, bu 1 litrlik qabdır.

0,5-i birə böldükdə 0,5 molyar olacaq,

yəni qazın ilkin konsrntrasiyası,
X2 0,5 moldur.

X-dən heç biri bizdə olmadığı üçün,

qutuda ağ nöqtə yoxdur, hə?

X-in ilkin konsentrasiyası 0-dır.

Gəlin belə yazaq,0 M.

10 saniyə gözləyək.

Biz vaxt 0-a bərabər olanda başlayırıq,

indi vaxt 10 saniyəyə bərabərdir.

İndi biz qutuda X2-nin

3 hissəciyi olduğunu görürük.

Bu 0.3 M olacaq.

Davam edək və konsentrasiya üçün

0.3 molyar yazaq.

İndi X-in bəzi hissəcikləri var.

1,2,3 4 hissəcik.

Əgər hər biri 0.1 mol olsa,

X-in 0,4 molu birə bölünür və
0.4 M edir.

10 san gözləyək,

vaxt 20 san olana kimi,

indi X2-nin 2 hissəciyi

və X-in 1,2,3,4,5,6 hissəciyi var.

X2üçün konsentrasiyamız 0.2M,
X üçün isə 0.6M-dır.

Ümumi cəmin 30 saniyə olması üçün
10 saniyə də gözləyək.

X2-nin hələdə 2,

X-in isə 6 hissəciyi var.

30 san-dən sonra konsentrasiyaları

X2-nin 0.2M, X-in isə 0,6 M olar.

Diqqət etsək, X2-nin konsentrasiyası
0,5M-dən

0.3M-a, sonra 0.2M-a azaldı.
30 san sonra da yenə 0.2 oldu

Deməli 20-ci saniyədə
sabit olacaqlar.

X-in konsentrasiyası 0-dan 0.4,
sonra 0.6-a qədər

artdı və 30 san sonrada 0.6 olaraq qaldı.

Deməli, 20-ci san-də konsentrasiya
sabit olur,

yəni reaksiya 20 san sonra

tarzlığa çatır.

Zaman 0 olanda tarazlıq olmur.

10-cu saniyədə də tarazlıq olmur.

Yalnızca vaxt 20 saniyəyə çatanda,

tarazlıq baş verir.

Tarazlıq vəziyyətində düzünə gedən
reaksiyanın sürəti

dönən reaksiyanın sürətinə bərabərdir.

Əgər bu düzdürsə, onda X2 2X-ə ,

2X isə X2-ə çevriləcək eyni sürətdə.

Bu konsentrasiyalar bərabərdirsə, X2-nin

və X-in konsentrasiyası
tarazlıqda eyni qalacaq.

Eyni anlayışı görürük,

konsentrasiyanın zamana qarşı qrafikinə

baxsaq, görürük ki, X2 zaman 0-a
bərabər olanda

0,5M-dan başlayır və 10 saniyə sonra

0.3 molyara düşür.

20 san sonra 0,2 molyar olur

və sabit qalır.

X-in konsentrasiyası üçün
0-dan başlayırıq,

10 saniyə sonra 2,4 artırırıq,

0,6 olanda isə sabit qalır.

Bu xəttə gəldikdə isə,

əgər 20-ci saniyədə bura tire çəksək, bu

sol tərəfin ortasında bölücü xəttdir,

burada biz tarazlıqda deyilik.

Konsentrasiya hər zaman dəyişkəndir.

Nöqtəli xəttin sağında

konsentrasiya sabit olanda

tarazlıq olacaq.

X2 qazının tarazlıq konsentrasyası 0.2 M

olanda X qazının tarazlıq
konsentrasiyası 0.6 M-a

bərabər olur.

Nəticədə, xüsusi diaqramlar haqqında

düşünsək, görərik ki,

makroskopik səviyyədə reaksiya

tarazlığa doğru gedir.

Birinci diaqramda yalnız

qırmızı hissəcikləri görürük.

Deməli, əvvəldə yalnızca X2 mövcuddur,

Zaman keçdikcə, qırmızı hissəciklərin sayı

ilk diaqramda 5-dən 3-ə

ikinci diaqramda 2-ə azalır

və say 2-də sabit qalır,

çünki biz tarazlığa 20-ci saniyədə
çatırdıq.

Deməli, makroskopik baxışdan,

reaksiya tünd qəhvəyimtil qırmızıdan
başlayır,

sonra açıq qəhvəyimtil qırmızı olur.

Sonda tarazlığa çatanda isə

daha açıq qəhvəyimtil qırmızı olur

və belədə qalır.

Çünki biz tarazlıqdayıq və reaktiv ilə

məhsulların konsentrasiyası sabit qalır,

Baxmayaraq ki, reaktivlərimiz
məhsullara çevrilir,

məhsullarımız eyni sürətdə

reaktivlərə çevrilir və deməli, hər

ikisinin konsentrasiyası eyni qalır.