Return to Video

Mavi balinalar neden çok büyüktür? - Asha de Vos

  • 0:31 - 0:33
    Mavi balinalar Dünya'da gezinmiş
  • 0:33 - 0:35
    en büyük hayvanlar.
  • 0:35 - 0:38
    En büyük dinozorların
    iki katı büyüklüğündeler,
  • 0:39 - 0:40
    ''Bu oldukça büyük!''
  • 0:40 - 0:42
    bir basketbol sahası kadar uzunlar
  • 0:42 - 0:45
    ve 40 tane Afrika fili kadar ağırlar.
  • 0:45 - 0:47
    Eğer bu kadarı sizi şaşırtmadıysa
  • 0:47 - 0:49
    işte bu sizi şaşırtacak.
  • 0:49 - 0:51
    Onlar sırf serçe parmağınızdan
    büyük olmayan
  • 0:51 - 0:55
    krill adında küçük
    karides-benzeri canlıları yiyerek
  • 0:58 - 1:01
    bu büyüklüğe ulaşıyorlar.
  • 1:01 - 1:03
    Birçok bakımdan, krill'in büyüklüğü
  • 1:03 - 1:06
    mavi balinanın evrimine
    yön vermişe benziyor.
  • 1:08 - 1:11
    Kriller o kadar küçüktür ki
  • 1:11 - 1:12
    yoğun gruplarda bulunurlar.
  • 1:12 - 1:14
    Artırılmış verimlilik için,
    mavi balinalar
  • 1:14 - 1:16
    hamle beslenmesi
    denilen bir beslenme
  • 1:16 - 1:18
    stratejisini kullanmak üzere evrildiler.
  • 1:18 - 1:21
    Basitçe, balinalar av grubuna
    doğru hızlanır
  • 1:21 - 1:23
    ve ağzını geniş bir şekilde açar.
  • 1:23 - 1:26
    Kapasiteyi artırmak için
    ağzını genişletir.
  • 1:26 - 1:28
    Burnundan göbek deliğine kadar uzanan
  • 1:28 - 1:30
    özel, akordiyona benzer balina yağı
  • 1:30 - 1:33
    balinanın avla dolu sudan
  • 1:33 - 1:35
    büyük miktarlarda yutmasını sağlar.
  • 1:43 - 1:44
    Her büyük lokmada,
  • 1:44 - 1:49
    balina vücut ağırlığının %125'i kadar
  • 1:49 - 1:50
    su ve krill alır.
  • 1:50 - 1:53
    Balina daha sonra suyu atarken
  • 1:53 - 1:54
    tatlı krill'i içinde bırakır.
  • 1:54 - 1:56
    Bunu yapmak için balina kemiği kullanır,
  • 1:56 - 1:58
    bu tarağa benzeyen bir yapı olup
  • 1:58 - 2:01
    tırnaklarımız ve saçımızda bulunur,
  • 2:01 - 2:03
    onun da dili bunu içerir.
  • 2:09 - 2:11
    Mavi balinanın kalbinin küçük bir araba
  • 2:11 - 2:13
    kadar olması oldukça çılgınca.
  • 2:13 - 2:15
    Atardamarından bir çocuk geçebilir,
  • 2:15 - 2:17
    dilinin ağırlığı bir fil kadar,
  • 2:17 - 2:20
    ancak yemek borusu o kadar küçüktür ki
  • 2:20 - 2:23
    balina bir dilim ekmekle boğulabilir.
  • 2:23 - 2:25
    Bu balinalar krill'den büyük bir şeyle
  • 2:25 - 2:27
    beslenmek için yaratılmamışlar.
  • 2:31 - 2:35
    Mavi balinaların günde dört ton krill
    yediği tahmin edilir.
  • 2:35 - 2:37
    İnanılmaz tasarım sayesinde
  • 2:37 - 2:39
    her dalış mavi balinaya
  • 2:39 - 2:42
    kullandığından 90 kat fazla enerji sağlar.
  • 2:42 - 2:47
    Her ağız dolusu krill
    480.000 kalori sağlar,
  • 2:47 - 2:52
    bu 1.900 hamburger yediğimizde
    aldığımız kaloriyle eşit.
  • 2:55 - 2:58
    Ama büyük balinalar neden
    bu kadar büyüktür?
  • 2:58 - 3:00
    Mavi balinalar yerde yaşayan
    en büyük hayvan olan file
  • 3:00 - 3:02
    nazaran çok daha büyük.
  • 3:02 - 3:04
    Bir hayvanın ağırlığı arttıkça,
  • 3:04 - 3:06
    nispi yüzey alanı da artar.
  • 3:06 - 3:08
    Ağırlığı arttıkça,
  • 3:08 - 3:10
    o hayvanın ayaklarının artık çekemeyeceği
  • 3:10 - 3:12
    bir nokta vardır.
  • 3:12 - 3:15
    Bu fillerin neden atların nazik ayakları
  • 3:15 - 3:17
    üzerinde durmadıklarını açıklar.
  • 3:17 - 3:20
    Sağlam bir kaideye benzer
    bacaklara ihtiyaçları var
  • 3:20 - 3:22
    ki bedenlerini yerçekimine
    karşı tutabilsinler.
  • 3:25 - 3:28
    Suda durum biraz farklıdır.
  • 3:28 - 3:31
    Yüzme özelliği vücuttaki
    yerçekiminin çekişine karşı koyar
  • 3:31 - 3:34
    ve bu sebeple çok fazla ağırlığı
    kısmen suyla
  • 3:34 - 3:35
    desteklenir.
  • 3:35 - 3:37
    Bu yüzden okyanus büyümek
    isteyen türler için
  • 3:37 - 3:39
    harika bir yer.
  • 3:39 - 3:42
    Büyüklüğünün diğer
    bir sırrı da beslenmeleri.
  • 3:42 - 3:44
    Böylesine büyük bir ağız için evrilirken,
  • 3:44 - 3:47
    balina çok bol ve besleyici avları
    büyük miktarlarda
  • 3:47 - 3:49
    yakalamak üzere uzmanlaşmış,
  • 3:49 - 3:53
    bu da ona bu kadar büyümek için
    gerekli enerjiyi verir.
  • 3:56 - 3:58
    Ama şimdi de mavi balinaların
  • 3:58 - 4:01
    neden daha da büyük olmadığını
    merak ediyorsunuzdur?
  • 4:01 - 4:03
    Öyle ki okyanus büyüyen yaratıklar için
  • 4:03 - 4:04
    kulağa nirvana gibi geliyor.
  • 4:04 - 4:07
    Hamle beslenmesi mavi balinaların
  • 4:07 - 4:09
    yoğun av kümelerinde
    etkin beslenmelerini sağlarak
  • 4:09 - 4:12
    gezegende yaşayan en büyük hayvan
  • 4:12 - 4:14
    olmasını sağlamış ise de,
  • 4:14 - 4:16
    bu bedavaya değil.
  • 4:16 - 4:19
    Bilim adamları yedikleri krill'den
    kazandıkları enerji ile
  • 4:19 - 4:21
    hamle beslenmesinin maliyetlerini
    karşılaştırdılar.
  • 4:21 - 4:25
    Buldukları şey, balinanın
    vücut ağırlığı arttıkça,
  • 4:25 - 4:28
    yiyeceklerden edindikleri ekstra
    enerjiden fazla olarak,
  • 4:28 - 4:31
    vücutlarının gerektirdiği enerji
    hızla artar.
  • 4:31 - 4:36
    Beslenen balinalar durmakta olan
    balinalara göre 15 kat enerji kullanır
  • 4:36 - 4:40
    ve yüzmekte iken kullandıkları
    enerjinin de 5 katı demek.
  • 4:40 - 4:41
    Hesaplamalar göstermiştir ki
  • 4:41 - 4:45
    en büyük hamle beslenicisi
    33 metreye kadar büyüyebilir,
  • 4:45 - 4:47
    bu da mavi balinanın büyüklüğü kadar.
  • 4:47 - 4:50
    Öyle görünüyor ki mavi balinaların
    krill'e şükredecek çok şeyi var:
  • 4:50 - 4:52
    Düzgün evrimsel bir adaptasyon ki
  • 4:52 - 4:55
    eğer krill bu kadar küçük olmasaydı
    bu mümkün olmayacaktı.
  • 4:55 - 4:57
    Bu küçük yaratıkların
  • 4:57 - 5:00
    mavi balinalar için gezegende
    büyüklük olarak limitleri zorlamaya
  • 5:00 - 5:02
    sebep oldukları inanılmaz.
  • 5:02 - 5:04
    Eski atasözü "Ne yersen osun."
  • 5:04 - 5:07
    mavi balina dünyasında da
    geçerli midir
  • 5:07 - 5:09
    insan merak ediyor.
Title:
Mavi balinalar neden çok büyüktür? - Asha de Vos
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/why-are-blue-whales-so-enormous-asha-de-vos

Mavi balinalar gezegendeki en büyük hayvanlar, peki ama basketbol sahası büyüklüğüne erişmesine ne yardım eder? Asha de Vos karidesin büyüklüğünün mavi balinanın ideal yemeği olmasına sebep olduğunu açıklıyor-- sanki mavi balinalar karides yemek için yaratılmış (karides de mavi balina tarafından yenmek için).

Ders: Asha De Vos, animasyon: Cognitive Media.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:21

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.