Return to Video

Biyolojik cinsiyeti düşünme şeklimiz yanlış

  • 0:00 - 0:03
    [Yetişkinlere yönelik içerik barındırır]
  • 0:04 - 0:05
    Benim bir vajinam var.
  • 0:05 - 0:07
    (Kahkahalar)
  • 0:07 - 0:09
    Bilmeniz gerektiğini düşündüm.
  • 0:09 - 0:12
    Bazılarınız için bu süpriz olmayabilir.
  • 0:12 - 0:13
    Kadın gibi görünüyorum.
  • 0:14 - 0:16
    Kadın gibi giyiniyorum, sanırım.
  • 0:17 - 0:19
    Aslında testislerim de var.
  • 0:20 - 0:22
    Buraya çıkıp
  • 0:22 - 0:26
    cinsel organlarımdan bahsetmek
    yürek isteyen bir şey.
  • 0:26 - 0:27
    Birazcık.
  • 0:28 - 0:31
    Ama ben cesaret veya yüreklilikten
    bahsetmiyorum.
  • 0:31 - 0:33
    Kelimenin tam anlamıyla testislerim var.
  • 0:33 - 0:35
    Tam burada,
  • 0:35 - 0:37
    çoğunuzun yumurtalıkları olan yerde.
  • 0:37 - 0:39
    Ben erkek veya kadın değilim.
  • 0:39 - 0:40
    Ben bir interseksim.
  • 0:41 - 0:45
    Çoğu insan biylojik olarak
    ya erkek ya da kadın olduğunu düşünüyor
  • 0:45 - 0:48
    ama aslında durum bundan
    çok daha karmaşık.
  • 0:49 - 0:52
    Bir kişinin interseks olabileceği
    pek çok yol var.
  • 0:52 - 0:55
    Benim durumum,
    XY kromozomuyla doğmuş olmak,
  • 0:55 - 0:57
    muhtemelen bunu
    erkek kromozomu olarak bilirsiniz.
  • 0:58 - 1:02
    Vajina ve vücudumun içindeki
    testislerle doğdum.
  • 1:02 - 1:05
    Testosterona reaksiyon göstermediğimden
  • 1:05 - 1:08
    ergenlikte göğüslerim çıktı
  • 1:08 - 1:12
    ama hiç aknem olmadı
    veya tüylenme, vücut yağlanması olmadı.
  • 1:12 - 1:14
    İşte bunu kıskanabilirsiniz.
  • 1:14 - 1:16
    (Gülüşmeler)
  • 1:16 - 1:18
    Ama yine de bir rahme sahip değilim,
  • 1:18 - 1:19
    doğuştan yok,
  • 1:19 - 1:23
    dolayısıyla regl olmuyorum,
    biyolojik olarak çocuk sahibi olamam.
  • 1:24 - 1:27
    İnsanları cinsel organlarına göre
    sınıflandırıyoruz.
  • 1:28 - 1:31
    Bir bebek doğmadan bile önce,
    bir önemi varmış gibi
  • 1:31 - 1:34
    erkek mi kız mı diye soruyoruz;
  • 1:34 - 1:36
    sanki istediğimiz cinsiyette olmazsa
  • 1:36 - 1:38
    daha az heyecan duyacakmışız gibi.
  • 1:38 - 1:43
    Bacaklarının arasında olan,
    o insanı anlatırmış gibi.
  • 1:43 - 1:46
    Kibarlar mı, cimriler mi, komikler mi?
  • 1:47 - 1:48
    Zekiler mi?
  • 1:48 - 1:50
    Büyüyünce ne olmak isterler?
  • 1:51 - 1:53
    Cinsel organlar esasında
    pek de bir şey anlatmıyor.
  • 1:53 - 1:56
    Yine de kendimizi onlarla tanımlıyoruz.
  • 1:57 - 1:59
    Bu toplumda insanları sınıflandırmayı,
  • 1:59 - 2:01
    yaftalamayı seviyoruz.
  • 2:01 - 2:03
    Bize bir aidiyet duygusu sağlıyor
  • 2:03 - 2:07
    ve birbirimizle etkileşime
    nasıl geçeceğimizi öğretiyor.
  • 2:07 - 2:10
    Ama büyük bir problem var:
  • 2:10 - 2:13
    Biyolojik cinsiyet siyah ve beyaz değil.
  • 2:14 - 2:15
    Bir yelpazeye dağılıyor.
  • 2:16 - 2:20
    Cinsel organlarınızın yanı sıra
    kromozomlarınız da var.
  • 2:20 - 2:22
    Erbezleriniz, yumurtalıklar ve testisler.
  • 2:22 - 2:24
    İçsel üreme organlarınız,
  • 2:24 - 2:27
    hormon üretiminiz, hormon tepkimeniz
  • 2:27 - 2:32
    ve göğüs gelişimi, tüyler gibi
    ikincil cinsiyet nitelikleriniz var.
  • 2:33 - 2:38
    Biyolojik cinsiyetin bu yedi alanının
    çok fazla varyasyonu var.
  • 2:38 - 2:40
    Yine de biz iki seçeneğe takılıyoruz:
  • 2:40 - 2:41
    erkek veya dişi.
  • 2:41 - 2:43
    Bu bana absürt geliyor
  • 2:43 - 2:46
    çünkü başka hiçbir insani niteliği
  • 2:46 - 2:48
    ikiye ayırarak düşünemiyorum:
  • 2:48 - 2:51
    deri rengi, saç, boy, gözler.
  • 2:52 - 2:56
    Sanki burun A ve burun B'den başka
    seçenek yokmuş gibi.
  • 2:57 - 3:00
    Eğer sonsuz sayıda beden görünüşü,
  • 3:00 - 3:02
    düşünme şekli,
  • 3:02 - 3:04
    davranış şekli varsa
  • 3:04 - 3:06
    biyolojik cinsiyette de
    daha fazla çeşit olması
  • 3:06 - 3:08
    mantıklı değil mi?
  • 3:10 - 3:14
    XX veya XY kromozomunun yerine
  • 3:14 - 3:18
    XX ve XY kromozomlarının birlikte
    var olabileceğini biliyor muydunuz?
  • 3:18 - 3:20
    Ya da ekstra X -- XXY
    kromozomunuzun olabileceğini?
  • 3:20 - 3:22
    Veya iki ekstra X -- XXXY.
  • 3:23 - 3:24
    Öyle sürüp gidiyor.
  • 3:24 - 3:27
    XX veya XY kromozomuna sahip
    "normal" insanlar için
  • 3:27 - 3:28
    bu ne anlama geliyor?
  • 3:28 - 3:30
    Benim XY kromozomum var.
  • 3:30 - 3:33
    DNA'm bir suç mahallinde bulunsaydı --
    öyle olacağını söylemiyorum,
  • 3:33 - 3:36
    ama, anlarsınız ya, göreceğiz.
  • 3:36 - 3:38
    (Gülüşmeler)
  • 3:38 - 3:42
    Binlerce yıl sonra
    iskeletim bulunacak olsa
  • 3:42 - 3:43
    erkek ilan edileceğim.
  • 3:44 - 3:45
    Gerçek bu mu?
  • 3:46 - 3:47
    Testislerim öyle düşünürdü.
  • 3:48 - 3:50
    Peki ya geri kalanım?
  • 3:51 - 3:55
    Ya da bir kadın, yumurtalık kanseri olsa
    ve yumurtalıklarını alsalar?
  • 3:55 - 3:57
    Hâlâ bir kadın sayılır mı?
  • 3:58 - 4:01
    Testissiz veya yumurtalıksız doğan
    ya da yalnızca birine
  • 4:01 - 4:04
    veya testis ve yumurtalığa sahip
    intersekslere ne demeli?
  • 4:04 - 4:06
    Hangi sınıftalar?
  • 4:07 - 4:09
    Kadın olmak için
    rahminiz olmak zorunda mı?
  • 4:09 - 4:11
    Rahmi olmayan nicelerimiz var.
  • 4:12 - 4:15
    Herkesin en sevdiği parça, cinsel organ:
  • 4:15 - 4:17
    ikisinden birine sahipsinizdir değil mi?
  • 4:17 - 4:20
    15 cm uzunluğunda ve bu kalınlıkta
    bir penisiniz olacak
  • 4:20 - 4:22
    ve 90 derecelik açıyla
    vücudunuzdan pörtleyecek
  • 4:22 - 4:25
    ya da içerden şu genişlikte bir vajinanız
  • 4:25 - 4:28
    ve vajinal ağzınızın üstünde
    bir klitorisiniz olacak
  • 4:28 - 4:31
    ve tam da görünmesi gerektiği gibi
    görünen bir labyanız olacak,
  • 4:31 - 4:34
    o bir ara izlediğiniz porno filme göre.
  • 4:34 - 4:35
    Hangisi, biliyorsunuz.
  • 4:35 - 4:38
    Ömrünüzde birden fazla
    seks partneriniz olduysa
  • 4:38 - 4:40
    ve hepsini bir sıraya dizerseniz
  • 4:40 - 4:44
    eminim ki cinsel organlarından
    kim olduklarını çıkarabilirsiniz.
  • 4:44 - 4:45
    (Gülüşmeler)
  • 4:45 - 4:46
    Bir düşünün.
  • 4:46 - 4:47
    Devam edin.
  • 4:47 - 4:49
    (Gülüşmeler)
  • 4:49 - 4:50
    Görüyorum.
  • 4:50 - 4:51
    Yargılamıyorum.
  • 4:52 - 4:54
    Sadece fark edin.
  • 4:54 - 4:55
    Hepsi farklı değil mi?
  • 4:57 - 5:01
    Cinsiyet ve ikili cinsiyet
    toplumda öylesine yerleşik ki
  • 5:01 - 5:03
    düşünmeden edemiyoruz.
  • 5:03 - 5:07
    Birbirimizi gözü kapalı sınıflandırıyoruz,
  • 5:07 - 5:09
    gerçekten önemliymiş gibi.
  • 5:09 - 5:13
    Biri gelip de sorgulamamıza
    sebep olana dek.
  • 5:14 - 5:20
    Ve beni bir istisna, anormallik,
    aykırı değer olarak görüyorsanız:
  • 5:20 - 5:24
    İnterseks bireyler
    toplumun %2'sini oluşturuyor.
  • 5:25 - 5:28
    Genetik kızıl saçlılar ile
    aynı yüzdelik oran.
  • 5:29 - 5:33
    Kabaca 150 milyon insana denk geliyor,
  • 5:33 - 5:35
    Rusya'nın tüm nüfusundan daha fazla.
  • 5:36 - 5:40
    Çok kalabalığız, söylemeye gerek yok.
  • 5:41 - 5:42
    Yeni veya nadir değiliz.
  • 5:43 - 5:44
    Sadece görünmeziz.
  • 5:46 - 5:49
    Tarihte, her kültürde vardık.
  • 5:49 - 5:51
    Yine de hakkında hiç konuşmadık.
  • 5:52 - 5:55
    Hatta pek çok insan interseks olduğunu
    bilmiyor olabilir.
  • 5:56 - 5:59
    Hiç kromozomlarınızı ölçmek için
    karyotip testine girdiniz mi?
  • 6:01 - 6:04
    Tüm hormon seviyelerinizi gösteren
    tam kan sayımı yaptırdınız mı?
  • 6:04 - 6:08
    Bir arkadaşım geçen sene,
    50'lerinde bunu öğrendi.
  • 6:08 - 6:10
    ABD'nin interseks insan hakları
  • 6:10 - 6:14
    lider kuruluşu olan
    interACT'in yönetici müdürü,
  • 6:15 - 6:17
    41 yaşında interseks olduğunu öğrendi.
  • 6:18 - 6:21
    Doktorları 15 yaşında fark etmişler
  • 6:22 - 6:23
    ama ona söylememişler.
  • 6:24 - 6:27
    "Tam" bir kadın olmadığını
  • 6:27 - 6:29
    öğrenmesinden daha iyi diye düşünerek
  • 6:29 - 6:32
    kanser olduğunu söylemişler.
  • 6:33 - 6:35
    Bu gibi şeyler çok oluyor.
  • 6:35 - 6:39
    İntersekslere yalan söyleniyor
    veya bedenleri onlardan gizleniyor
  • 6:39 - 6:41
    ve bir çoğuna bu süpriz oluyor.
  • 6:41 - 6:46
    Ama biz alay etmek veya utandırmak dışında
    cinsiyete veya bedene dair
  • 6:46 - 6:48
    neredeyse hiç konuşmuyoruz.
  • 6:50 - 6:52
    Ben interseks olduğumu 10 yaşında öğrendim
  • 6:52 - 6:56
    ve çoğunlukla bu gerçekle ilgili rahattım.
  • 6:56 - 6:57
    Beni altüst etmedi,
  • 6:57 - 7:00
    dünyaya dair anlayışım hâlâ gelişmekteydi.
  • 7:01 - 7:03
    Toplumun beklentilerini karşılamadığımı
  • 7:03 - 7:07
    yaşım ilerleyene kadar fark etmedim,
  • 7:07 - 7:11
    hiçbir yere ait değildim, anormaldim.
  • 7:11 - 7:13
    İşte utanç o zaman başladı.
  • 7:14 - 7:16
    Kaç defa cinsiyeti açısından
    "yanlış" oyuncakları seçen
  • 7:16 - 7:18
    bir çocuk gördünüz?
  • 7:18 - 7:19
    Ya da "yanlış" giyinen?
  • 7:20 - 7:21
    Her zaman, değil mi?
  • 7:21 - 7:24
    Çocuklarda cinsiyet mevhumu yoktur,
  • 7:24 - 7:27
    olmaları gereken kişiyle
    veya sevmeleri, hoşlanmaları
  • 7:28 - 7:30
    gereken kişiyle ilgili utanç duymazlar.
  • 7:32 - 7:34
    Bunların hiçbirini önemsemezler.
  • 7:34 - 7:37
    Biz onlara yerleştirene kadar
    utancı bilmezler.
  • 7:39 - 7:41
    Bana da yalan söyleyen doktorlar oldu.
  • 7:41 - 7:45
    10 yaşındayken testislerimi aldırmazsam
  • 7:45 - 7:47
    kanser olabileceğimi söylediler.
  • 7:48 - 7:51
    Sonra bunu her yıl tekrarladılar.
  • 7:51 - 7:54
    Bugün bile onları aldırmamı isteyen
    doktorlar var.
  • 7:55 - 7:57
    Ama gerçekten buna gerek yok.
  • 7:58 - 8:03
    Tipik bir XY erkeğinin,
    sizin gibi testisleri varsa
  • 8:03 - 8:05
    ve biri inmemiş testis ise
  • 8:05 - 8:07
    kansere dönüşmesi
    yüksek olasılık --
  • 8:07 - 8:10
    veya daha yüksek olasılık.
  • 8:10 - 8:11
    Isıl düzenleme gerekiyor.
  • 8:11 - 8:15
    Soğumak üzere aşağı düşmesi
  • 8:15 - 8:17
    veya ısınmak üzere büzülmesi için.
  • 8:18 - 8:19
    Benimkilerdeyse gerekmiyor.
  • 8:19 - 8:23
    Testosterona cevap vermiyorlar,
    sperm üretmiyorlar.
  • 8:23 - 8:26
    İçimde gayet iyiler.
  • 8:26 - 8:30
    Yine de interseks bireylerle ilgili
    bilgi az olduğundan
  • 8:30 - 8:32
    doktorlarım aradaki farkı anlayamadı.
  • 8:32 - 8:34
    Vücudumu hiçbir zaman tam anlamadılar.
  • 8:35 - 8:37
    Büyürken
  • 8:37 - 8:40
    vajina ameliyatını gerekli gören
    bir doktorum daha olmuştu.
  • 8:41 - 8:45
    Dediğine göre beni ameliyat etmezse
  • 8:45 - 8:50
    bir gün kocamla
    "normal seks" yapamayacaktım.
  • 8:50 - 8:51
    Böyle söyledi.
  • 8:53 - 8:56
    Sonunda ameliyat olmadım
  • 8:56 - 8:58
    ve bunun için çok minnettarım.
  • 9:00 - 9:02
    Seks hayatımı konuşmak için
    burada değilim.
  • 9:02 - 9:03
    (Gülüşmeler)
  • 9:03 - 9:06
    Ama iyi deyip geçeyim.
  • 9:06 - 9:08
    (Gülüşmeler)
  • 9:09 - 9:11
    Ben iyiyim, bedenim iyi.
  • 9:11 - 9:13
    Ben söylemesem
  • 9:13 - 9:16
    diğerlerinden farklı olduğumu
    anlayamazdınız.
  • 9:16 - 9:20
    Ben söylemesem
    interseks olduğumu bilemezdiniz.
  • 9:20 - 9:24
    Ama tekrar edeyim,
    bedenlere dair anlayışın
  • 9:24 - 9:26
    sınırlılığı yüzünden
    doktorum farkı anlamadı.
  • 9:27 - 9:29
    Seks hayatım çoğunlukla iyi.
  • 9:30 - 9:32
    Arada bir beliren tek sorun, bazen,
  • 9:32 - 9:37
    cinsel etkileşimlerin
    doktorların 10 yaşımdan beri
  • 9:37 - 9:40
    bana tekrar tekrar
    dokunduğunu hatırlatması.
  • 9:41 - 9:45
    Kaçmış olmakta gerçekten şanslıydım --
  • 9:45 - 9:48
    duygulanacağımı düşünmemiştim --
  • 9:48 - 9:52
    Gereksiz ameliyatlardan doğan
    fiziksel hasarı
  • 9:52 - 9:54
    atlatmakta gerçekten şanslıydım.
  • 9:56 - 10:00
    Ama hiçbir interseks birey
  • 10:00 - 10:04
    varoluşunuzu didikleyen bir toplumda
    yaşamanın duygusal yükünden özgür değil.
  • 10:06 - 10:09
    İnterseks arkadaşlarımın çoğu
    bu ameliyatları geçirmişler.
  • 10:10 - 10:13
    Benimki gibi testisleri genelde alırlar,
  • 10:13 - 10:19
    Genetik eğilimi, soy geçmişi olmayan tipik
    bir kadının meme kanserine yakalanması
  • 10:19 - 10:24
    benim testis kanserine
    yakalanmamdan daha olası.
  • 10:25 - 10:28
    Ama ona memelerini aldır demiyoruz,
    öyle değil mi?
  • 10:30 - 10:34
    Ameliyat edilmemiş bir intersekse
    nadir rastlanıyor.
  • 10:36 - 10:41
    Bu ameliyatlar genelde
    interseks çocukları düzeltmek için var
  • 10:42 - 10:44
    ama çoğunlukla tersini yapmaya varıyor,
  • 10:44 - 10:48
    daha fazla fiziksel ve ruhsal
  • 10:48 - 10:50
    hasara ve soruna yol açıyor.
  • 10:53 - 10:56
    Doktorlar kötü veya canavar demiyorum.
  • 10:56 - 11:01
    Doktorların, normal tanımına
    uymayanlarımızı
  • 11:01 - 11:04
    "düzeltmesine" yol açan
    bir toplumda yaşadığımızı söylüyorum.
  • 11:06 - 11:09
    Biz düzeltilmesi gereken
    problemler değiliz.
  • 11:09 - 11:13
    Toplumumuzun
    aydınlanması gerekiyor, o kadar.
  • 11:14 - 11:16
    Bunu sağladığım yollardan biri,
  • 11:16 - 11:19
    çocuklara, ergenlikte bedene
  • 11:19 - 11:22
    ne olduğunu anlatan
    cinsiyetsiz bir kılavuz hazırlamak.
  • 11:23 - 11:25
    Kız ya da erkek bedenleri değil --
  • 11:25 - 11:26
    sadece kendi bedenleri.
  • 11:27 - 11:31
    Bedenimizin kontrolümüz dışında
    yaptıklarına dair beklentilerimiz
  • 11:31 - 11:32
    sıklıkla gerçekçi değil.
  • 11:33 - 11:36
    Yani, adamın biri
    gösterişli, hipster bir sakala sahipken
  • 11:36 - 11:40
    başka bir adam
    yalnızca az bir bıyığa sahipse
  • 11:40 - 11:42
    oldukları kişiye dair
    bu ne anlatabilir ki?
  • 11:43 - 11:45
    Hiçbir şey.
  • 11:45 - 11:47
    Cidden, sadece, kıl foliküllerinin
  • 11:47 - 11:50
    testosterona farklı şekilde
    cevap verdiğini gösterir.
  • 11:51 - 11:55
    Yine de ne çok defa bir erkeğin
    bundan utandığını duymuşuzdur.
  • 11:59 - 12:02
    Bedenlerimizin yaptığı
    veya yapmadığı şeyler hakkında
  • 12:02 - 12:05
    utanç duymamayı aşılayan
  • 12:05 - 12:08
    bir toplumda yaşadığımızı hayal edin.
  • 12:12 - 12:17
    Toplumun biyolojik cinsiyete
    bakışını değiştirmek istiyorum --
  • 12:17 - 12:19
    ki bu büyük bir şey.
  • 12:20 - 12:22
    Sanırım biraz taşaklı derdiniz.
  • 12:22 - 12:24
    (Gülüşmeler)
  • 12:25 - 12:28
    Nihayetinde dünyanın yuvarlaklığını da
    kabullendik, değil mi?
  • 12:29 - 12:32
    Artık geylere zihinsel hasta
  • 12:32 - 12:34
    veya kadınlara
    histeri tanısı koymuyoruz.
  • 12:35 - 12:39
    Epilepsiyi şeytan işi görmüyoruz.
    İyiyiz yani.
  • 12:39 - 12:40
    (Gülüşmeler)
  • 12:40 - 12:44
    Toplum olarak daha iyi anladıkça
    değişiyor ve evriliyoruz.
  • 12:45 - 12:47
    Ve biyolojik cinsiyet geniş bir yelpazede,
  • 12:47 - 12:49
    siyah ya da beyaz değil.
  • 12:49 - 12:52
    Bu biliş yalnızca
    interseks çocukların
  • 12:52 - 12:54
    fiziksel ve duygusal hasarını önlemeyecek,
  • 12:54 - 12:56
    bence herkese yardım edecek.
  • 12:58 - 13:01
    Kimler kadınsı
    veya erkeksi olmadığı için
  • 13:01 - 13:05
    ya da fazla kadınsı,
    veya fazla erkeksi olduğu için
  • 13:05 - 13:07
    yetersiz hissetti?
  • 13:08 - 13:11
    Sürekli insanları
    sınıflandırarak utandırıyoruz
  • 13:11 - 13:12
    ama bence,
  • 13:12 - 13:16
    aslında kendi sınıflandırmamıza
    girmediğimizi
  • 13:16 - 13:19
    görmelerini engellemek için
    başkalarını utandırıyoruz.
  • 13:20 - 13:24
    Gerçek şu ki
    kimse bir sınıfa girmiyor
  • 13:24 - 13:25
    çünkü sınıflar yok.
  • 13:26 - 13:32
    Bu ikililik, bu yanlış
    erkek-kadın görüntüsünü
  • 13:32 - 13:33
    biz inşa ettik.
  • 13:33 - 13:35
    Ama var olmak zorunda değil.
  • 13:37 - 13:38
    Yıkabiliriz.
  • 13:38 - 13:41
    Ve bu benim yapmak istediğim şey.
  • 13:42 - 13:44
    Bana katılacak mısınız?
  • 13:45 - 13:46
    Teşekkürler.
  • 13:46 - 13:51
    (Alkışlar)
Title:
Biyolojik cinsiyeti düşünme şeklimiz yanlış
Speaker:
Emily Quinn
Description:

Dünya çapında 150 milyon kişinin interseks -- standart erkek veya kadın tanımına uymayan bir biyolojiye sahip -- doğduğunu biliyor muydunuz? (Rusya'nın popülasyonu kadar insan.) Emily Quinn interseks olduğunu 10 yaşında öğrendi. Gereksiz ameliyatlar öneren doktorların, düşüncesiz beklentileri olan bir toplumun içinde geçmiş hayatından ufuk açıcı deneyimlerini paylaştığı bu bilge ve keyifli konuşmada, kendi varoluşunu ve insanlığın inanılmaz çeşitliliğini de destekliyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
14:01

Turkish subtitles

Revisions