< Return to Video

İlk izlenime güvenmeli misiniz? - Peter Mende-Siedlecki

  • 0:07 - 0:09
    Bir futbol maçında olduğunuzu hayal edin
  • 0:09 - 0:11
    yanınızda da çekilmez bir adam oturuyor.
  • 0:11 - 0:12
    Gürültücü,
  • 0:12 - 0:14
    içeceğini üzerinize döküyor,
  • 0:14 - 0:15
    ve takımınızla dalga geçiyor.
  • 0:15 - 0:18
    Birkaç gün sonra parkta yürürken
  • 0:18 - 0:20
    aniden yağmur bastırıyor.
  • 0:20 - 0:21
    Yanınızda belirip
  • 0:21 - 0:23
    şemsiyesini paylaşmayı
    öneren adam da kim?
  • 0:23 - 0:25
    Futbol maçındaki adam.
  • 0:25 - 0:27
    İkinci karşılaşmanıza dayanarak
  • 0:27 - 0:29
    onun hakkındaki fikrinizi
    değiştirir misiniz
  • 0:29 - 0:31
    yoksa ilk izleniminize sadık kalıp
  • 0:31 - 0:32
    adamı siler misiniz?
  • 0:32 - 0:35
    Sosyal psikoloji araştırmaları
    gösteriyor ki
  • 0:35 - 0:37
    başkaları üzerindeki kalıcı
    izlenimlerimizi
  • 0:37 - 0:39
    davranışlarına bakarak
    hızlıca oluşturuyoruz.
  • 0:39 - 0:41
    Tek bir davranış üzerinden
  • 0:41 - 0:43
    karakter analizi yapmak için
  • 0:43 - 0:45
    çok az bir çaba harcıyoruz.
  • 0:45 - 0:46
    Kırıcı bir söz,
  • 0:46 - 0:47
    ya da beceriksiz bir adım gibi.
  • 0:47 - 0:49
    Çıkarımlarımızı baz alarak
  • 0:49 - 0:52
    insanların ileride nasıl
    davranacakları hakkında
  • 0:52 - 0:54
    isabetli kararlar verebiliyoruz.
  • 0:54 - 0:54
    Maçtaki adamın
  • 0:54 - 0:56
    ilk tanıştığınızda yaptığı
  • 0:56 - 0:57
    çirkin hareketlere dayanarak,
  • 0:57 - 1:00
    yolda karşılaştığınızda daha fazlasını
    yapmasını bekliyorsunuz.
  • 1:00 - 1:02
    Öyleyse, bir dahaki karşılaşmanızda
  • 1:02 - 1:03
    ondan kaçınmayı seçebilirsiniz.
  • 1:03 - 1:06
    Bununla birlikte, izlenimlerimizi
    yeni bilgiler ışığında
  • 1:06 - 1:08
    değiştirebileceğimiz söyleniyor.
  • 1:08 - 1:10
    Davranış araştırmacıları,
  • 1:10 - 1:12
    izlenimlerimizi değiştirirken
  • 1:12 - 1:15
    izlediğimiz bir yol olduğunu keşfetti.
  • 1:15 - 1:18
    Bir taraftan, birisi hakkında
  • 1:18 - 1:20
    aşırı olumsuz, ahlaksız
    bir bilgi öğrenmek
  • 1:20 - 1:23
    aşırı olumlu ve erdemli
    bir bilgi öğrenmekten
  • 1:23 - 1:26
    daha güçlü bir etki bırakıyor.
  • 1:26 - 1:29
    Yani, maalesef yeni arkadaşımızın
    maçtaki kötü davranışları
  • 1:29 - 1:31
    yoldaki iyi davranışından
  • 1:31 - 1:33
    daha güçlü bir etki bırakabilir.
  • 1:33 - 1:36
    Araştırmalar gösteriyor ki,
    bu eğilimin sebebi
  • 1:36 - 1:38
    olumsuz davranışların
    olumlu davranışlara göre
  • 1:38 - 1:40
    kişinin gerçek kimliğini yansıtmakta
  • 1:40 - 1:42
    daha tanılayıcı oluşu.
  • 1:42 - 1:44
    Yani bu mantığa göre,
  • 1:44 - 1:46
    konu güncellemeye geldiğinde
  • 1:46 - 1:48
    kötü her zaman iyiden daha baskındır.
  • 1:48 - 1:50
    Ama işin aslı öyle değil.
  • 1:50 - 1:52
    Bazı öğrenme çeşitleri,
  • 1:52 - 1:54
    bu tarz bir negatif
    yönelmeye sebep olmuyor.
  • 1:54 - 1:57
    Mesela bir insanın yetenekleri
  • 1:57 - 1:58
    ve yetkinliklerini öğrenmek
  • 1:58 - 2:00
    bu eğilimi değiştiriyor.
  • 2:00 - 2:01
    Aslında olumlu bir bilgi
  • 2:01 - 2:04
    olumsuzdan daha baskın geliyor.
  • 2:04 - 2:05
    Tekrar futbol maçına dönelim.
  • 2:05 - 2:07
    Eğer futbolcu bir gol atarsa
  • 2:07 - 2:08
    bu onun yetenekleri hakkında
  • 2:08 - 2:11
    golü atamamasından
  • 2:11 - 2:12
    daha çok bilgi verecektir.
  • 2:12 - 2:14
    Güncelleme hikayesinin iki tarafı da
  • 2:14 - 2:17
    yeterince tutarlı.
  • 2:17 - 2:17
    Sonuç olarak
  • 2:17 - 2:20
    daha seyrek görülen davranışlar
  • 2:20 - 2:23
    izlenimleri oluşturmakta ve güncellemekte
  • 2:23 - 2:26
    daha ahlaksız ve
  • 2:26 - 2:27
    daha uygun davranışlardan
  • 2:27 - 2:30
    daha baskın.
  • 2:30 - 2:32
    Peki biz izlenimlerimizi güncellerken
  • 2:32 - 2:34
    beyinde neler oluyor?
  • 2:34 - 2:35
    Araştırmacılar,
  • 2:35 - 2:39
    fMRI ya da işlevsel mıknatıslı
    rezonanslı görüntüleme kullanarak
  • 2:39 - 2:42
    beyinde ilk izlenimden farklı olan
  • 2:42 - 2:44
    yeni bilgilere tepki veren
  • 2:44 - 2:47
    geniş ağ bölgeleri buldular.
  • 2:47 - 2:49
    Bu bölgeler sosyal kavrama, ilgi,
  • 2:49 - 2:51
    bilişsel kontrol gibi bölgelerle
  • 2:51 - 2:53
    ilişki içerisinde.
  • 2:53 - 2:55
    Ayrıca, insanların davranışlarına göre
  • 2:55 - 2:57
    izlenimlerimizi güncellerken
  • 2:57 - 3:00
    ventrolateral prefrontal
    korteks bölgesindeki
  • 3:00 - 3:02
    ve üst temporal sulkus
    kısmındaki aktiviteler
  • 3:02 - 3:06
    davranışın günlük hayatta
    ne sıklıkta gerçekleştiği
  • 3:06 - 3:08
    algısıyla ilişkili.
  • 3:08 - 3:09
    Başka bir deyişle,
  • 3:09 - 3:13
    beyin başka insanların
    karakterleri hakkında
  • 3:13 - 3:15
    karmaşık kararlar verebilmek için
  • 3:15 - 3:18
    davranışların düşük seviyede
    istatistiğini tutuyor.
  • 3:18 - 3:19
    Davranışın tipik mi
  • 3:19 - 3:21
    yoksa sıradışı mı olduğuna
  • 3:21 - 3:23
    karar vermeye ihtiyacı var.
  • 3:23 - 3:26
    Maçtaki-iğrenç-adam-
    merhametli-birine-dönüştü
  • 3:26 - 3:27
    durumunda
  • 3:27 - 3:28
    beyniniz diyor ki
  • 3:28 - 3:29
    "Yani, tecrübelerime göre
  • 3:29 - 3:32
    hemen hemen herkes
    şemsiyesini kullanmana izin verir
  • 3:32 - 3:35
    ama futbol maçındaki tavırlar
  • 3:35 - 3:36
    işte normal olmayan oydu.
  • 3:36 - 3:39
    Böylece, ilk izleniminizi
    kullanmaya karar verirsiniz.
  • 3:39 - 3:41
    Burada alınacak bir ders var.
  • 3:41 - 3:44
    Beyniniz, dolayısıyla siz
  • 3:44 - 3:45
    başkasının yaptığı kötü
  • 3:45 - 3:47
    ahlaksız davranışları
  • 3:47 - 3:48
    pozitif, ahlaklı davranışlardan
  • 3:48 - 3:51
    daha çok önemseyebilirsiniz
  • 3:51 - 3:53
    ama bu kötü davranışların
  • 3:53 - 3:56
    nadirliğinden kaynaklanır.
  • 3:56 - 3:59
    İnsanların iyi davranmasına
    daha alışkınız
  • 3:59 - 4:01
    yardıma ihtiyacı olan birine
    yardım etmek gibi.
  • 4:01 - 4:04
    Bu bağlamda, kötü iyiden
    daha güçlü olabilir
  • 4:04 - 4:07
    ama sadece iyi daha yaygın olduğu için.
  • 4:07 - 4:08
    Davranışlarına göre
  • 4:08 - 4:10
    birisini en son ne zaman
    yargıladığınızı düşünün
  • 4:10 - 4:12
    özellikle başkası hakkında
  • 4:12 - 4:15
    fikrinizi değiştirdiğinizi
    hissettiğinizde.
  • 4:15 - 4:16
    Fikrinizi değiştirmenize
  • 4:16 - 4:17
    sebep olan
  • 4:17 - 4:20
    beklenilen bir davranış mıydı
  • 4:20 - 4:22
    yoksa tamamen umulmadık bir tavır mı?
Title:
İlk izlenime güvenmeli misiniz? - Peter Mende-Siedlecki
Speaker:
Peter Mende-Siedlecki
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/should-you-trust-your-first-impression-peter-mende-siedlecki

Bazen elinizde olmadan başkası hakkında kötü düşüncelere kapılırsınız. Peki, bu kritik (çoğunlukla da kalıcı) ilk izlenimi oluştururken beyninizde neler oluyor? Peter Mende-Siedlecki ilk izlenimlerin sosyal psikolojisini paylaşıyor ve derinlerde, bunun neden insanların genelde iyi olduğunu gösterdiğini.

Dersi veren Peter Mende-Siedlecki, animasyonu yapan TOGETHER.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:39

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.